Verslag vergadering Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Innovatie en Wetenschapsbeleid
Verslag
De heer Van Malderen heeft het woord.
Voorzitter, er was verleden week inderdaad een druk bijgewoonde commissievergadering. Daarin werd de positie van de Raad van Europa toegelicht. We zagen daarbij een aantal opmerkelijke dingen waarover we u graag even zouden ondervragen.
Het document dat in mijn schriftelijke voorbereiding is opgenomen, werd op 10 maart voorgesteld. Daaruit blijkt dat de Raad van Europa geen wijzigingen heeft aangebracht aan de voorstellen van financieringswijze door de Europese Commissie.
Het komt er grosso modo op neer dat men akkoord gaat met het weghalen van een aantal middelen bij Horizon 2020 om daarmee het Investeringsplan Juncker te financieren. Op zich is dat plan een interessant gegeven, omdat men probeert over drie jaar tijd meer dan 300 miljard euro in te zetten op investeringen die op die manier zouden moeten bijdragen aan de economische groei en een antwoord zouden moeten bieden op de crisis. Die crisis is, mede door de manier waarop Europa een besparingsbeleid heeft opgelegd, uitgediept.
In die zin lijkt dat een interessante correctie te zijn. Dat neemt niet weg dat Horizon 2020 bedoeld was om het grootste en meest ambitieuze programma voor onderzoek en innovatie ooit te zijn. Bij het begin van de crisisperiode waarin we nu zitten, 2008-2009, was er de slogan ‘Let’s innovate ourself out of the crisis.’ Onderzoek en ontwikkeling werd toen gezien als dé hefboom om die economische groei te genereren. Als je dan ziet dat er nadien een tweede middel wordt gecreëerd dat middelen puurt uit een eerder vehikel, kun je je afvragen of dit de grootste efficiëntie zal opleveren. Het ene schrappen om het te vervangen door een ander heeft een uitdrukking in het Nederlands: dat is een vestzak-broekzakoperatie. Je kunt je afvragen of de middelen die in het plan-Juncker worden aangewend niet gewoon bijkomend zouden moeten zijn indien we daarvan het volle effect zouden willen zien.
Minister, dit heeft uiteraard ook effecten op uw deel van de begroting. Hebt u een inschatting van het effect hiervan op de Vlaamse begroting, met name als er daardoor subsidies voor wetenschappelijk onderzoek zouden dreigen weg te vallen? Specifiek zou ik ook graag het effect kennen op het fundamenteel onderzoek in Vlaanderen.
Stel dat dat zo is, zal Vlaanderen de getroffen onderzoeksinstellingen bijkomend financieren opdat zij continuïteit in de zaak kunnen behouden, bijvoorbeeld met betrekking tot kankerpreventie?
Wat was het standpunt van Vlaanderen in de Raad van Ministers? Is Vlaanderen daarmee akkoord gegaan, zoals we blijkbaar ook akkoord gaan als de federale overheid ons bepaalde dingen oplegt? (Opmerkingen van de heer Matthias Diependaele)
Komt de ambitie van Vlaanderen om te mikken op een begroting in evenwicht zo niet in het gedrang? Mijn vraag was ingediend voordat die 400 miljoen euro naar boven kwam en voordat de uitspraken die daarop volgden, werden geuit. Zult u, als Vlaanderen, dan het standpunt innemen dat de middelen voor de financiering van het Investeringsplan misschien toch beter van elders moeten komen eerder dan van die verschuiving?
De heer Bajart heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, Horizon 2020 is natuurlijk het grootste onderzoeks- en innovatieprogramma van de EU. Onder andere ook de European Research Council (ERC), die werd opgericht in 2007, maakt hiervan in feite intrinsiek deel uit. Het is een belangrijke speler in de financiering van het onderzoek, want sinds 2007 werden al meer dan 4500 projecten ondersteund door de ERC.
Het voorstel van de Europese Commissie over de financiering van het plan-Juncker kan dus ook negatieve gevolgen hebben. Enerzijds zouden de budgetten voor wetenschap en innovatiebeleid kunnen worden afgeroomd. Anderzijds lijkt het er niet onmiddellijk op dat de lidstaten inzetten op onderzoek en innovatie bij het indienen van projecten bij het European Fund for Strategic Investments.
Deze financiering krijgt kritiek van onder andere het Europees Parlement en de Europese Rekenkamer. De uiteindelijke beslissing zal afhangen van de onderhandelingen tussen – maar dat weten we – de Europese Raad en het Europese Parlement.
Ik sluit mij dus aan bij de vraag van de heer Van Malderen. Ik stelde hierover verleden week ook al een schriftelijke vraag. Ik wacht uiteraard op die antwoorden, maar ik vraag mij ook af welke positie Vlaanderen – en daarna ook België – innemen op dat vlak. Wat is de mogelijke onderhandelingsruimte die overblijft?
Minister Muyters heeft het woord.
Ik ben blij dat ik een heel kort antwoord kan geven.
Het eerste deel luidt dat er geen rechtstreeks verband is tussen de besparingen op Horizon 2020 en de Vlaamse begroting. Horizon 2020 is een projectfinanciering. Stel u voor dat we drie keer zoveel projecten indienen en andere landen veel minder. Dan zouden we veel meer geld hebben. Het ene is dus niet rechtstreeks verbonden met het andere. Meer nog, stel u voor dat we, doordat er minder budget is, minder goede projecten zouden hebben omdat we eerder in de staart dan aan de kop zouden zitten. We mogen ook niet vergeten dat, in vergelijking met het zevende kaderprogramma, Horizon 2020 ook nu nog altijd meer middelen heeft. De pot is dus nog altijd groter.
Het zou puur giswerk zijn om te bepalen hoeveel projecten er in Horizon 2020 kunnen worden goedgekeurd en welke plaats die dan kunnen krijgen. Als we nog niet weten welke projecten er wel en niet worden gesteund, kunnen we in deze fase uiteraard ook geen antwoord geven op de vraag of we getroffen instellingen hebben. U spreekt over de “getroffen instellingen”, maar misschien hebben we die niet eens. Alles hangt af van het project en de kwaliteit ervan. Het standpunt van Vlaanderen, dat ook door België is overgenomen, is dat naar mogelijkheden moet worden gezocht om besparingen op Horizon 2020 te vermijden en ik hoop dat iedereen hier zijn fractie in het Europees Parlement ertoe zal aanzetten datzelfde standpunt in te nemen.
De heer Van Malderen heeft het woord.
Minister, ik denk dat u zich er iets te snel vanaf wil maken. Projecten hebben uiteraard geen rechtstreekse band met de begroting. Dat begrijp ik wel. Maar mogelijk zal er wel een impact zijn op de onderzoekscapaciteit en de beschikbaarheid van middelen en zullen we op Europees niveau een niet-ingevuld potentieel aan projecten zien. Daarom heb ik ook het voorbeeld van kankeronderzoek en -preventie gegeven. In het verleden zijn een heleboel zaken opgestart, met vervolgtrajecten daarop. Dat is ook logisch. Het ene onderzoek brengt het andere mee. Komt daarin discontinuïteit, dan lopen we het gevaar dat de vooruitgang die de afgelopen jaren werd geboekt, wordt afgebroken. U zegt dat u wilt vermijden dat er op Horizon 2020 wordt bespaard. Dan moet u het er ook mee eens zijn dat wat in het plan-Juncker zit, eigenlijk additioneel zou moeten zijn, omdat we anders met een vestzak-broekzakoperatie zitten. Ik ga er dan ook van uit dat u dat standpunt, unisono met het federale niveau, ook inneemt.
De heer Bajart heeft het woord.
Ik hoor natuurlijk wat collega Van Malderen zegt, maar ik wil eerst de antwoorden op mijn schriftelijke vraag afwachten en dan beslissen of ik hierop terugkom.
Ik wil even inpikken op wat u heeft gezegd, collega Van Malderen. Tijdens de gedachtewisseling heeft de hele commissie zich aangesloten bij het standpunt dat de additionaliteit van de investeringen, die in het plan met een fenomenaal multiplicatoreffect van 15 worden voorgesteld, van belang is. Het is belangrijk dat het om investeringen gaat die niet door de privémarkt zouden worden opgenomen, indien het plan niet zou bestaan. Daarop zou vanuit Vlaanderen de focus kunnen liggen.
Ik wil hierop kort repliceren en herhalen dat we vanuit Vlaanderen het standpunt hebben ingenomen, dat ook door België is gevolgd, om de besparingen op Horizon 2020 te verminderen. Ik wil ook benadrukken dat het huidige Horizon 2020-programma nog altijd een grotere pot vertegenwoordigt dan de voorganger ervan. Maar, mijnheer Van Malderen, we blijven pleiten voor minder besparingen op Horizon 2020.
De vraag om uitleg is afgehandeld.