Verslag vergadering Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Innovatie en Wetenschapsbeleid
Verslag
De heer Bothuyne heeft het woord.
Minister, collega’s, ARK staat voor de Activering van RisicoKapitaal. Met ARKimedes neemt ParticipatieMaatschappij Vlaanderen (PMV) significante minderheidsbelangen in zogenaamde ARKIV’s. Dat zijn private fondsen die investeren in beloftevolle kmo’s. Het gaat dan om sterk groeiende ondernemingen. Zij zijn de motor van innovatie, werkgelegenheid en levenskwaliteit.
Volgens een recente studie van de UGent en Vlerick is ARKimedes een krachtige hefboom voor extra private financiering. Tussen 2005 en 2013 injecteerden de ARKIV’s ongeveer 189 miljoen euro in 164 ondernemingen. 60 procent van dat geld ging naar kmo’s die nog geen drie jaar oud waren. Een groot aantal van die starters geeft aan dat ze zonder financiering niet zouden zijn opgestart. De regeling leidt tot extra private financiering: 1 euro leidde tot 7,3 euro externe financiering. Bovendien verdringt de ARKimedesregeling het privé-initiatief niet; ze zijn complementair.
De betrokken ondernemingen zijn veelal innovatieve starters waarvan 4 op de 10 resulteerden in de opstart van minstens 1 en gemiddeld 2,9 patenten. Nog op te merken is dat alle bedrijven samen rechtstreeks iets meer dan duizend jobs hebben kunnen creëren. Elke job heeft gemiddeld een investering van 342.857 euro gevergd.
De studie doet een paar aanbevelingen. Ze raadt aan grotere fondsen in de markt te zetten omdat de private risicokapitaalsector steeds meer afkerig is van kapitaalintensieve projecten, toch volgens die studie. Men hamert op een vereenvoudiging van het overheidsinstrumentarium.
ARKimedes staat momenteel onder de prijs waartegen het in 2005 naar de beleggers trok. Toen kon men een aandeel kopen van 250 euro, nu is dat 100 euro waard, als ik het goed heb. De overheid biedt voor 90 procent waarborg en een belastingvoordeel van 35 procent. Er waren ongeveer 30.000 beleggers. Een snelle rekensom leert dat er een aanzienlijk financieel addertje onder het gras dreigt te zitten bij het afsluiten van deze ARKimedesperiode.
Minister, u kent ongetwijfeld de resultaten van deze studie. Wat zijn uw conclusies? Welke stappen zult u ondernemen om de verschillende aanbevelingen uit te voeren? Binnen welke termijn kunnen we resultaten verwachten van de aanbevelingen?
Wat is uw visie over de financiële implicaties voor de Vlaamse begroting van het afsluiten van ARKimedes?
De heer Van Malderen heeft het woord.
Voorzitter, ik ben bijzonder blij met de vraag van de heer Bothuyne, omdat hij zo een studie onder onze ogen brengt die op zijn minst een genuanceerd beeld geeft van ARKimedes. Ze benadrukt het nut ervan.
Wat de heer Bothuyne aankaart, vormt natuurlijk de achilleshiel van het ARKimedes van vandaag. Het gaat over de minwaarde ten opzichte van de originele prijs. Ik kijk uit naar uw antwoord op dat punt, minister.
Ik wil het wel iets breder opentrekken: ik wil een pleidooi houden om de complementariteit van ARKimedes te bewaken. De studie pleit onomwonden voor het aanbieden van grotere kapitalen, met op zich een goede reden: namelijk dat de private financieringssector een beetje risicoavers is geworden ten aanzien van dergelijke projecten. Als we die redenering doortrekken, komen we in een vicieuze cirkel terecht waarin alleen de overheid nog dit soort kapitaal aanbiedt voor projecten die eigenlijk bijna voor de volle 100 procent zeker zijn. Wat is dan nog de complementariteit? Ik roep op om naast dit spoor evenzeer te gaan en blijven gaan voor een vlot draaiende kapitaalmarkt waar ook de private sector niet risicoavers is en zijn verantwoordelijkheid neemt.
Minister Muyters heeft het woord.
Collega’s, ik zal starten met de twee bijkomende elementen die naar voren werden gebracht. De oorspronkelijke vraag ging niet specifiek over de waarborgen en ARKimedes I, en er is ook het element van de gewone kapitaalmarkt. Ik ga hier even op in vooraleer naar de essentie van de vraag te gaan.
ARKimedes I is ARKimedes I en heeft uitgetekend wat toen noodzakelijk werd geacht met het fiscale voordeel en met de waarborg. De problemen die u naar voren brengt met ARKimedes II, zijn volgens mij opgelost. We moeten daar nu kijken en dan is het een puur waarborgelement dat bij de collega – en niet meer bij mij – zal moeten worden bekeken.
Het doet me er overigens aan denken: ik wil jullie dit eerst nog zeggen. Dit is mijn eerste commissie in de tweede legislatuur en ik ben heel blij dat we hier samen kunnen werken. Ik wil dat zeker, en ik hoop van uw kant hetzelfde. Constructief doen over meerderheid en oppositie heen, kijken wat en hoe. Natuurlijk kan niet iedereen altijd dezelfde visie hebben. Dat hoop ik, want dan zouden we allemaal tot dezelfde meerderheid behoren, en dat zal dan wel zijn. Ook dan kunnen mensen constructief samenwerken. Ik hoop dat dit hier mogelijk zal zijn.
ARKimedes I is ARKimedes I. In ARKimedes II zijn de problemen opgelost. Wat de gewone kapitaalmarkten betreft, kan ik meedelen dat het periodiek overleg over de kredieten op de private markt zal worden voortgezet. We moeten nagaan waar er effectief problemen zijn en waarop de markt moet kunnen inspelen. Dat overleg bestond al tijdens de vorige legislatuur en zal tijdens deze legislatuur worden voortgezet.
Mijnheer Bothuyne, wat de conclusies betreft, hebt u al een paar goede elementen naar voren gebracht. Het lijkt me belangrijk dat startende bedrijven kunnen aantonen dat ze zonder de financiering door ARKimedes niet hadden kunnen starten.
Een ander belangrijk punt dat u hebt aangehaald, houdt in dat er een krachtige hefboom is ten aanzien van de private sector. Het is niet enkel interessant dat er duizend hoogtechnologische jobs bij zijn gekomen. Volgens de studie gaat het ook nog eens om 5000 ondersteunende arbeidsplaatsen. Het terugverdieneffect is 0,7 jaar. Ik vind het belangrijk dit eens nader te bekijken. Een vergelijkbaar instrument in het Verenigd Koninkrijk kent een terugverdieneffect van 3,6 jaar. De bijdrage tot de verankering is eveneens positief.
Volgens mij toont de studie dan ook aan dat ARKimedes een waardevolle component van het Vlaams economisch ondersteuningsbeleid is. We moeten dit behouden omdat jonge innovatieve bedrijven het vaak moeilijk hebben om risicofinanciering bij elkaar te krijgen. We zullen dat zeker in de context van de klassieke kapitaalmarkt bespreken.
ARKimedes blijft een hefboom. Dat jonge ondernemingen het soms moeilijk hebben, heeft vaak te maken met een gebrek aan schuldcapaciteit, een gebrek aan positieve kasstromen bij de start van het bedrijf, een gebrek aan waarborgcapaciteit en soms ook een hoog risicoprofiel. Het is op deze vragen dat de toenmalige Vlaamse Regering een antwoord heeft willen bieden.
Wat de aanbevelingen betreft, moeten we een onderscheid maken tussen wat al in ARKimedes II aan bod kan komen en wat eventueel in ARKimedes III of later aan bod kan komen.
Volgens mij zijn er twee aanbevelingen die in ARKimedes II kunnen passen. Er wordt gesuggereerd het maximumbedrag van 1,5 miljoen euro tot 2,5 miljoen euro te verhogen. Daarnaast wordt tevens gesuggereerd het bestaande verbod op controleparticipaties te schrappen.
We moeten die twee elementen inhoudelijk onderzoeken. We moeten tevens nagaan of we over voldoende politiek draagvlak en budget beschikken om hierop te kunnen ingaan. Dit kan eventueel in ARKimedes II worden ingepast. In een volgende versie van ARKimedes moeten we dan andere elementen opnemen.
We moeten uiteraard rekening houden met de economische behoefte aan grotere fondsen met een duidelijke focus op de Vlaamse speerpuntsectoren. Dit is de richting die we moeten blijven volgen. De andere aanbevelingen wil ik meenemen naar de oprichting van latere versies van ARKimedes.
Natuurlijk moeten we ook kijken naar wat de private markt doet en moet doen. We mogen geen overlapping creëren tussen ARKimedes en PMV.
De vraag over de timing zal ik nu niet beantwoorden. Het is nog vroeg. Ik moet alle elementen onderzoeken. Ik moet nagaan of we voldoende draagvlak kunnen creëren om snel op de eerste twee aanbevelingen in te gaan. Ik zal onderzoeken op welke termijn dit haalbaar is.
De heer Bothuyne heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Het is een goede zaak dat u zich niet op een timing vastpint. Tegelijkertijd moet het volgens u wel snel gaan. Verder wil ik nog drie elementen aanhalen.
Wat ARKimedes I betreft, zijn bij de start van het systeem een aantal zaken verkeerd ingeschat. Dit kan op korte termijn financiële implicaties hebben. Ik heb zelf even zitten rekenen. Het gaat al gauw om meer dan 100 miljoen euro. Dit moet misschien zijn weg naar de Vlaamse begroting vinden. Ik heb u met een glimlach horen verkondigen dat dit niet langer uw bevoegdheid is. Het lijkt me echter belangrijk deze belangrijke kwestie snel onder de aandacht van de minister van Financiën en Begroting te brengen. Dit moet immers in de loop van deze legislatuur worden afgehandeld.
Wat ARKimedes II betreft, hebt u uit de aanbevelingen twee elementen gelicht die me zeker nuttig lijken. U hebt hiervoor dan ook nu een draagvlak. (Opmerkingen)
Ik hoor u graag verklaren dat het uw intentie is de optie te onderzoeken een ARKimedes III op te richten. U wilt onderzoeken op welke manier dit kan. Volgens mij heeft ARKimedes zijn nut bewezen. De elementen die in de studie aan bod komen, tonen aan dat het goed is dat u hier zo snel mogelijk werk van wilt maken. U wilt zich op de speerpuntsectoren focussen. Gisteren is tijdens een andere commissievergadering verklaard dat we met betrekking tot energie-innovatie en investeringen in die sector een stuk achterop hinken. Misschien kan een dergelijk initiatief hier iets aan doen. Dit moet zeker worden onderzocht.
Ik ben het daar volledig mee eens.
De heer Van Malderen heeft het woord.
Op zich ben ik tevreden met het antwoord van de minister. Hij zal het periodiek overleg met Febelfin en met de financiële sector voortzetten. Het resultaat hiervan valt natuurlijk moeilijk te voorspellen. Studie na studie en opmerking na opmerking krijgen we consistent het signaal dat er zes jaar na het begin van de bankencrisis nog steeds een moeilijk te managen probleem is.
We hebben met z’n allen de bankensector gered. Een groot deel van wat de schuld van Vlaanderen is, die u niet meer moet beheren, maar die we met z’n allen torsen, is daarop terug te voeren. Het lijkt me evident dat men van die kant ook een duit in het zakje doet om het herstel op economisch vlak te bewerkstelligen. Ik kijk uit naar wat er qua resultaat zal kunnen worden voorgelegd op het terrein.
De heer Bothuyne heeft gewezen op de minwaarde die op ARKimedes I wellicht zal moeten worden uitgewonnen qua waarborg. U maakt een wegwuivende beweging, minister. Uiteraard gaan we de vraag stellen aan minister Turtelboom, waar en hoe het is ingeschreven in de begroting. Het gaat om een heel significant bedrag, dat te bewaken valt. Ik weet ook niet in hoeverre er nog pogingen worden ondernomen om het bedrag zo klein mogelijk te maken. Of beschouwt u dat als iets dat vandaag grotendeels is afgeboekt? Zit er nog reliëf in dat mogelijk uit te winnen bedrag?
De minister zal niet meer reageren. Het slotwoord is voor de vraagsteller.
Wordt vervolgd.
De vraag om uitleg is afgehandeld.