Verslag vergadering Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Wetenschap en Innovatie
Verslag
De heer De Roo heeft het woord.
Onderzoekscentrum imec kondigde op 16 mei aan dat het actief gaat samenwerken met drie van ’s werelds grootste chipfabrikanten – GlobalFoundries, Samsung Electronics en TSMC – om een duurzamere productie van computerchips mogelijk te maken. De samenwerking past binnen het SSTS-duurzaamheidsprogramma (Sustainable Semiconductor Technologies and Systems) dat in 2021 door imec boven de doopvont werd gehouden en dat de hele waardeketen van de globale chipindustrie samenbrengt om de ecologische voetafdruk ervan te verminderen.
Imec is het enige onderzoekscentrum ter wereld dat het volledige ecosysteem van chipfabrikanten, chipdesigners en toestelbouwers samenbrengt om de nieuwste computerchips te ontwikkelen. Dat resulteert in unieke inzichten voor elk van de stappen die doorlopen moeten worden om die chips te bouwen. Daardoor is imec ideaal geplaatst om de chipindustrie beter te informeren over de milieu-impact van de keuzes die gemaakt worden tijdens de ontwerpfase van de volgende generaties microchips. Dat is de kern van imecs SSTS-duurzaamheidsprogramma.
Minister, hoe zult u deze open innovatie gericht op duurzaamheid vanuit uw beleid ondersteunen?
Op welke manier behoudt imec zijn strategische en onafhankelijke positie in dit ecosysteem? Zijn er naast de voordelen ook risico's, bijvoorbeeld op het vlak van kennisveiligheid?
Heeft deze samenwerking gevolgen voor de positie van imec bij de verdere uitrol van de European Chips Act? Wat is de stand van zaken van de werkzaamheden van de Europese Commissie rond deze Chips Act en de financieringsstromen die daarin zullen worden voorzien?
Minister Brouns heeft het woord.
Het SSTS-programma van imec is vormgegeven zoals de meeste onderzoeksprogramma’s die imec samen met de industrie uitvoert: volgens hun bekende open innovatiemodel. Dit model laat O&O-samenwerking (onderzoek en ontwikkeling) toe, gebaseerd op gedeelde kosten en risico’s, terwijl expertise en intellectuele eigendom (intellectual property of IP) samengebracht worden voor meer kritische massa. Wereldwijd is deze formule erkend als een van de meest succesvolle internationale samenwerkingsmodellen voor de ontwikkeling van toekomstige generieke of herbruikbare technologieën in snel evoluerende technologiedomeinen.
Vanuit het beleid wordt deze aanpak eerder indirect ondersteund via de jaarlijkse Vlaamse subsidie aan imec. Het basisonderzoek dat aan de grondslag lag van het SSTS-programma, werd ook deels gefinancierd met subsidiemiddelen die imec van de Vlaamse overheid via het convenant de voorbije jaren ontving, maar voor het SSTS-programma zelf is geen specifieke steun van de Vlaamse overheid voorzien.
Imec behoudt zijn strategische en onafhankelijke positie in het SSTS-programma, net zoals in al zijn andere onderzoeksprogramma’s. Dezelfde strikte afspraken rond IP worden hier gevolgd als in die andere onderzoeksprogramma’s. Dat houdt onder andere erg duidelijke afspraken in rond het afschermen van welke resultaten gedeeld worden tussen de partners, en welke resultaten eigendom zijn van welke partners.
Imec heeft ook decennialange ervaring met het vormgeven van onderzoeksprogramma’s op deze manier. De partners van imec kunnen suggesties doen voor de inhoud van het programma, maar het is uiteindelijk imec dat zelf de inhoud van het programma definieert en stuurt. Op die manier houdt imec de hand in het onafhankelijk en strategisch aansturen van het programma voor alle spelers in de waardeketen.
De samenwerking in kader van imecs SSTS-programma is inderdaad erg beloftevol en versterkt nogmaals de positie van imec als wereldspeler en expert op het vlak van de volgende generatie duurzame chiptechnologieën.
Die sterke nadruk op duurzaamheid vind je ook in de Europese Chips Act: duurzaamheid is een essentiële component daarbinnen. Meer nog, duurzaamheid is een noodzakelijke voorwaarde in de toekomstige projecten, zoals dat ook in de Europese regelgeving is opgenomen. De ‘pilot line’ van imec kan daar op termijn effectief in passen.
Imec zal zonder twijfel een belangrijke rol spelen binnen de eerste pijler van de Europese Chips Act. Voor de financiering van de activiteiten binnen deze eerste pijler worden er budgetten verschoven van bestaande EU-programma’s en -instrumenten, zoals Horizon Europa en het programma Digital Europe, en zullen deze budgetten ter beschikking worden gesteld via het traditionele oproepensysteem waaraan ook Vlaamse spelers zoals imec kunnen deelnemen. Maar we moeten momenteel niet op de zaken vooruitlopen: de vooruitzichten zijn gunstig, maar pas in het najaar zal daarover meer duidelijkheid komen.
De heer De Roo heeft het woord.
We mogen soms wat meer onze trots uitspreken voor het feit dat we zo’n fantastisch instituut op eigen bodem hebben, zeker in zo’n strategische sector als de chipsector – denk maar aan de schaarste tijdens corona of een potentieel conflict in Taiwan. Dankzij investeringen in het verleden hebben we ervoor kunnen zorgen dat we nu zo’n instituut op onze bodem hebben. Het brengt ook heel wat jobs met zich mee, alsook innovatie en ga zo maar door.
Dat die speler net hier duurzaamheid hoog in het vaandel kan dragen en daar extra acties rond kan ontwikkelen in een volledig uitgewerkt ecosysteem, is ook niet toevallig. De toekomst zal duurzaam zijn of ze zal niet zijn. Dat we kunnen nadenken over duurzame chips, minder energieverbruik, en daar van in de ontwerp- en conceptfase aan kunnen deelnemen, is iets wat we moeten koesteren en stimuleren. Imec heeft ook een hogere dotatie gekregen om die richting verder te bewandelen.
In die zin baart iets me – hopelijk onterecht – zorgen. De Europese Chips Act is nu in werking getreden, tegen 2030 wil de EU een marktaandeel van 20 procent en ze plant een investering van 43 miljard euro. Het is van groot belang dat we die middelen ook richting Vlaanderen kunnen halen. Ik hoop dat het in het grote Europa niet plots de mastodonten zijn die op basis van een aantal belangen inzake werkgelegenheid of andere doelstellingen het laken uiteindelijk naar zich toetrekken. Mijn oproep naar u toe is dan ook om ervoor te zorgen dat op alle niveaus het signaal wordt gegeven dat imec een vooraanstaande positie kan en wil spelen. We moeten er alles aan doen om ervoor te zorgen dat de vele middelen die Europa gaat investeren, ook naar imec kunnen komen, voor de bouw van duurzame, toekomstgerichte chips in een volledig uitgewerkt en ingebed ecosysteem.
Ik denk dat we ons daar allemaal bij kunnen aansluiten.
De vraag om uitleg is afgehandeld.