Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Minister, met het omzetten van de Europese richtlijn voor ‘single use plastics’ stelt de ontwerptekst van VLAREMA 9 (Vlaams reglement betreffende het duurzaam beheer van materiaalkringlopen en afvalstoffen) dat vanaf 15 juni 2023 het serveren van drank in recipiënten voor eenmalig gebruik bij evenementen verboden is. Wel voorziet men een uitzondering voor petflessen en blikjes als de evenementorganisator daarvoor een systeem voorziet dat garandeert dat minstens 95 procent van die eenmalige recipiënten gescheiden zal worden ingezameld. Hetzelfde artikel 60 van de VLAREMA-ontwerptekst stelt een verbod op eenmalige drankverpakkingen in vanaf 1 januari 2025, zonder uitzonderingen.
Verschillende lokale besturen, organisatoren en evenementorganisaties wijzen op enkele logistieke, praktische en economische gevolgen bij de inwerkingtreding van deze regelgeving. Zo werd een schrijven van Event Confederation verspreid waarin de impact van de invoering van de nieuwe regelgeving op de eventsector wordt aangekaart en enkele aanbevelingen worden geformuleerd.
Minister, ik wens deze problematiek vandaag in de commissie aan te kaarten.
Waarom verklaart u dat die regelgeving specifiek gericht is op evenementen? Welke overwegingen werden daarbij precies gemaakt?
Welke knelpunten voor organisatoren identificeert u bij de implementatie van de voorziene regelgeving in de praktijk? Hoe werden zij betrokken bij dit regelgevend proces?
Hoe zal de procedure voor afwijkingen van het verplichte gebruik van herbruikbare bekers er precies uitzien?
Wanneer kunnen we een leidraad voor organisatoren met betrekking tot de implementatie van de regelgeving verwachten? Welke krachtlijnen zullen daarbij gelden?
Vanaf dit jaar moeten evenementen waar de overheid afspraken maakt of instructies geeft rond catering, herbruikbaar eetgerei voor bereide voedingsmiddelen voorzien. Concreet gaat het bijvoorbeeld over een jeugdbeweging die op een kerstmarkt van een lokaal bestuur pannenkoeken aanbiedt en daarvoor herbruikbaar eetgerei moet voorzien. Welke knelpunten identificeert u met betrekking tot de implementatie van die verplichting in de praktijk? Hoe werden lokale besturen en andere overheidsinstellingen op de hoogte gebracht van de nieuwe regelgeving? Op welke manier faciliteert u de implementatie van de verplichting tot herbruikbaar eetgerei bij bereide voeding?
Minister Demir heeft het woord.
Mevrouw De Vroe, ik wil eerst meegeven dat in 2018, dus nog voor ik hier aankwam, door de vorige regering de politieke beslissing werd genomen dat als lokale overheden iets organiseren, vanaf 2022 alles herbruikbaar moet zijn. Ik hoor nu heel veel lokale besturen klagen, maar die moeten toch in 2018 hebben geweten wat de Vlaamse Regering toen heeft beslist. Ik heb heel wat mails van burgemeesters en schepenen ontvangen. Alles moet herbruikbaar zijn, dus niet alleen de drank maar ook de pannenkoek. Hoe dat zal gebeuren, weet ik niet. Waarschijnlijk met herbruikbare borden of zo, weet ik veel. Ook de kroketten, de frieten, enzovoort. De collega’s van de vorige regering hebben dat zo beslist voor de lokale besturen. De lokale besturen wisten dat in 2018. Dan volgde het hele traject. Zoals dat gaat, u weet dat: Vlaanderen betrekt altijd iedereen. Maar ik heb heel veel vragen gekregen, ook in de zomer. De burgemeesters en schepenen hadden dan markten, avondmarkten en weet ik veel wat allemaal. Zij zegden: “Dat gaat niet, die pannenkoek of die kroket moet op een servet.” Ik heb toen gezegd dat dat is beslist door de vorige regering, in 2018. Er is voldoende informatie-uitwisseling geweest. Maar nu wordt het natuurlijk heel concreet omdat het nu in werking treedt. Nu vraagt iedereen natuurlijk: “Wat is dat allemaal?” Dan heb ik gezegd dat ik dat na dit jaar zal evalueren, om te zien hoe we dat zullen aanpakken voor de lokale overheden.
Maar, bijvoorbeeld, een lokale overheid die haar kerstmarkt niet zelf organiseert, valt dan niet onder die regelgeving. Heel wat lokale overheden hebben gezegd: “Niet met mij. Ik ga via een vzw, dus ik ontsnap aan die regelgeving.” Ik begrijp dat daar frustraties zijn en dat het niet goed zit. Maar het is een decreet van 2018 dat dit jaar in werking is getreden. Ik wil dat zeker herbekijken, zo kan ik ook de input van lokale besturen krijgen. Ik kan het me ook voorstellen dat het voor een pannenkoek of een wafel heel moeilijk gaat. Ik sta ervoor open om het te herbekijken.
We gaan het ook niet doortrekken naar de privé-evenementen. Daar is ook sprake van geweest, een half jaar geleden. Men zei: “We zouden dat dan ook moeten doen, minister, voor de kermis.” De frieten moeten daar niet meer in een puntzak, maar in een herbruikbare ik-weet-niet-wat. Maar wat als je dat dan eet, met al die mayonaise en die ketchup? Ik probeerde me gewoon de kermis voor te stellen waar we dan naartoe gaan. Hoe gaat dat dan? Ik heb toen gezegd dat ik het verder niet wou uitbreiden.
Ik ben de voorbije zomer, net als jullie, naar festivals geweest. Ik vind die bekers wel een vuiligheid. Sommige festivals doen dat heel goed, maar bij sommige festivals is het echt niet oké wat er op het einde van de avond allemaal aan afval ligt. Ik vind dat onverantwoord. Een paar maanden gelegen is het door de regering besproken. We hebben toen gezegd dat we in 2023 naar herbruikbare bekers zouden gaan. Dat wist de sector trouwens. Als er een probleem is, kan er een uitzondering worden voorzien. Organisatoren zullen op voorhand voldoende bestellingen voor herbruikbare bekers moeten doorgeven zodat de bekerleveranciers, brouwers, drankenleveranciers, gemeenten de juiste hoeveelheid stock kunnen voorzien.
Ik stel ook vast dat de inzamelsystemen op evenementen nog verder geoptimaliseerd kunnen worden om te beantwoorden aan de verplichting van de 90 procent retour voor hergebruik. Op sommige evenementen is het minder evident om herbruikbare bekers te implementeren. De Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) zal met deze organisatoren verder in gesprek blijven gaan om de best mogelijke oplossingen te vinden. Met de organisatoren hebben er tijdens het regelgevende proces verschillende gesprekken plaats gevonden, zowel met het kabinet, als met de mensen van de OVAM. Het voorstel wordt nu door de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) en de Milieu- en Natuurraad van Vlaanderen (Minaraad) beoordeeld, waar ook verdere opmerkingen zullen worden gegeven.
Deze procedure is analoog aan de bestaande procedure die al geldig was voor lokale besturen en is enkel voorzien indien een organisator kan aantonen dat er onvoldoende herbruikbare bekers beschikbaar zijn. We horen van de kant van de organisatoren dat er nooit voldoende bekers zullen zijn. Maar de bekerleveranciers zeggen dat ze wel voldoende bekers hebben. Iedereen kijkt naar elkaar. De bekerleveranciers willen het gewoon op voorhand weten. De organisatoren moeten dus niet achterover gaan leunen en wachten tot april of mei om te zeggen hoeveel bekers ze nodig hebben. Zo werkt het natuurlijk niet. Ze moeten daar nu mee starten. Als ze een uitzondering willen krijgen, moeten ze een dossier indienen. Als dan effectief blijkt dat er praktisch een probleem is in 2023 – te weinig bekers of geen bekers – dan kan er gekeken worden naar een uitzondering. Maar we moeten de ambitie hebben om dat op evenementen en festivals, waar heel veel jeugd aanwezig is die moet leren om het proper te houden, door te voeren. Op sommige buitenlandse evenementen zie je op het einde van de avond geen afval meer. Hier in Vlaanderen is het op sommige plaatsen gewoon een stort. Bovendien moet dat allemaal nog eens opgeruimd worden. Vandaar dat we graag de oproep doen aan alle organisatoren om de bestelling goed op tijd te doen. Ze moeten zien dat ze goed georganiseerd zijn. Als het dan echt niet lukt, kan men nog altijd een uitzondering aanvragen.
De leidraad bestaat inderdaad vandaag al. Op de website van de OVAM, www.groenevent.be, kunnen organisatoren tal van tips, een handleiding, infofiches en stappenplannen raadplegen. Daarnaast bundelt de OVAM ook een aantal praktijkvoorbeelden van evenementen.
Door de beperkte omvang van de verplichting wordt de markt nog steeds geduwd richting wegwerp. Het is moeilijk om cateraars te engageren aangezien de regels rond hergebruik op andere evenementen niet gelden. Cateraars vinden het soms heel verwarrend, want ze zien verschillen tussen de types evenementen. Overheidsevenementen blijken zo ook minder aantrekkelijk te zijn voor cateraars, want bij de overheid zijn er veel meer verplichtingen. Het gaat niet alleen over herbruikbare bekers maar ook over borden en herbruikbare servetten en dergelijke.
We krijgen daar veel vragen over van lokale besturen. Ik denk dat het verstandig is dat we op het einde van dit jaar een goede evaluatie doen. En als blijkt dat de regelgeving die in 2018 gemaakt werd niet werkbaar is, dan moeten we dat gewoon herbekijken.
Men zegt mij ook dat lokale besturen op de hoogte zijn gebracht via fysieke presentaties bij elk van de Vlaamse afvalintercommunales in 2021. Er vonden ook presentaties plaats in samenwerking met elk van de vijf provincies. Verder zijn er nieuwsbrieven die zijn uitgestuurd via de OVAM, het Departement Omgeving, de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) en de afvalintercommunales.
In 2022 vonden er een aantal netwerk -en inspiratiemomenten plaats. In het najaar 2022 is er ook een lerend netwerk georganiseerd voor uitwisseling tussen lokale besturen die evenementen voor minimum 50.000 bezoekers organiseren. Lokale besturen kunnen ook instappen in een tweejarig gepersonaliseerd begeleidingstraject door de OVAM. De implementatie van herbruikbaar cateringmateriaal kan daar ook deel van uitmaken als de gemeente daar nood aan heeft. Dat is bijvoorbeeld het geval voor Dendermonde met het Ros Beiaard, Genk On Stage of de kerstmarkt in Grimbergen. Verder is er tal van informatie beschikbaar op de website van de OVAM.
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Minister, bedankt voor uw antwoord. Enerzijds, naar de lokale besturen toe, ben ik uiteraard tevreden dat er grondig geëvalueerd zal worden en dat er bijgestuurd zal worden. Er is inderdaad een problematiek naar het eetgebeuren en het eetgerei, en ik hoor ook signalen dat het heel moeilijk is om momenteel bijvoorbeeld kleine jeneverglaasjes in herbruikbare versie te verkrijgen. En ook voor warme dranken blijkt er nog een probleem te zijn. Ik denk dat er op het terrein zeker nog wel moeilijkheden zullen zijn, maar er is inderdaad evaluatie en bijsturing naar volgend jaar.
Wat de evenementensector betreft vind ik het heel goed dat men nu al, proactief, aan de alarmbel heeft getrokken. Want er is inderdaad een heel groot verschil tussen de organisatie van een klein sportevent, een marathon, een klein festival als Paradise City, en grote festivals als Rock Werchter, Tomorrowland, Pukkelpop of Graspop. Ik heb me laten vertellen dat men daar wel 4 miljoen bekers nodig heeft, en dat is natuurlijk een heel groot verschil met kleine festivals en dergelijke.
U geeft aan dat u het signaal krijgt vanuit de sector van de herbruikbare bekers dat er voldoende beschikbaar zullen zijn. Maar ik hoor anderzijds van de organisaties, van de eventsector, dat ze nu al weten dat ze signalen krijgen dat zij ze niet geleverd zullen krijgen. Zij hebben blijkbaar al zeer grote bestellingen ruim op voorhand gedaan, en hebben momenteel nog maar de helft geleverd gekregen. Ik vind het dus positief dat ze er goed op tijd mee begonnen zijn. Ik hoop dat het hen zal lukken, maar in ieder geval ben ik u nu al dankbaar dat u nu al de overweging maakt. Ik denk dat de evenementensector u ook dankbaar zal zijn dat zij een uitzondering kunnen vragen indien zij niet kunnen voldoen als de sector van de recycleerbare bekers niet kan volgen. Maar ik geef u wel gelijk dat uiteraard alles moet worden gedaan om die te kunnen voorzien.
Maar ik vind het ook wel heel belangrijk dat er een onderscheid wordt gemaakt tussen kleine en grote events. Ik heb mij ook laten vertellen dat de grote events nu natuurlijk al goed op tijd bekers hebben proberen aan te kopen, en dat het ook weleens zou kunnen dat kleinere events dat iets later hebben gedaan. Misschien zouden kleinere events toch nog in de problemen kunnen geraken.
Maar ik denk dat we met z'n allen beseffen dat er grote stappen vooruit moeten worden gezet, en we staan erachter dat er naar herbruikbare verpakkingen moet worden gegaan. Maar gezien de verschillende factoren, zoals covid, is er enerzijds toch een tekort aan capaciteit, en langs de andere kant vreest men ook voor praktische problemen in het kader van de wascapaciteit. Maar het is vooral nog altijd belangrijk dat we een koud pintje geserveerd kunnen krijgen op die festivals, collega Tobback. Want ik heb mij ook laten vertellen dat als die bekers gewassen worden, ze warm zijn. En die moeten dan in de koeling gaan om een goed, koud pintje te kunnen serveren. Die kwaliteit is ook wel belangrijk op de festivals.
Minister, kort geschetst denk ik dat het belangrijk is om alles te evalueren, en uitzonderingen toe te staan waar dat noodzakelijk is, toekomstgericht. Dus ik vraag met aandrang om alles toch nog goed te bekijken, te evalueren en misschien toch nog bij te sturen. Bedankt.
Collega’s, ik wil u herinneren aan de spreektijd voor wie zich aansluit, namelijk twee minuten.
Mevrouw Perdaens heeft het woord.
De geest van de regelgeving kadert natuurlijk in de voorbeeldrol van onze lokale besturen, maar dat betekent niet dat we blind moeten zijn voor bezwaren of moeilijkheden die er in de praktijk zijn geweest. We hebben afgelopen zomer heel wat activiteiten gehad. Er waren ook heel wat activiteiten georganiseerd door lokale besturen. Minister, ik neem dus aan dat de evaluatie die u aangeeft, kan worden gebaseerd op heel veel activiteiten. Ik kijk dicht bij huis naar Maanrock, waar dat prima verliep. Collega De Vroe, die pintjes waren ook gewoon koud, dus dat was top.
Minister, ik vroeg me af of u bij de evaluatie die u plant voor eind dit jaar, ook specifiek de weerslag op het afval kunt meten. Ik denk immers dat dat nu eenmaal toch de basis moet zijn van deze regelgeving, en dus ook de basis van de evaluatie.
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Mevrouw De Vroe, bedankt voor uw vraag. Ik wil me eigenlijk gewoon aansluiten om duidelijk te maken dat het heel belangrijk is dat we in dezen grote stappen vooruit zetten. Nu hebben de lokale overheden een aantal inspanningen moeten leveren, maar we hebben ook gezien dat dat niet heeft geleid tot een echte omschakeling naar meer herbruikbaar materiaal. Het is dus belangrijk dat we zo snel mogelijk opschalen en meer gebruikers daartoe aanzetten. Minister, als u uitzonderingen toestaat, dan vinden wij het dus wel belangrijk dat die goed omschreven zijn en dat die aan de nodige evaluaties worden onderworpen, zodat we wel degelijk de doelstelling van de Single-userichtlijn halen en niet achterophinken.
Minister Demir heeft het woord.
Ik denk dat het inderdaad de bedoeling is dat we naar herbruikbaar gaan. Zeker voor bekers moet dat te doen zijn, en ook wat eten, wokvoedsel of weet ik veel wat allemaal, betreft, moet dat op herbruikbare borden kunnen zijn. Ik krijg echter altijd een hele uitleg over pannenkoeken en wafels. Mensen kopen op een kerstmarkt een pannenkoek op een servet, en stappen dan verder met die pannenkoek. Ik doe dat zelf ook zo. Als je dan een herbruikbaar bord hebt, dan moet je daar blijven staan, aan zo’n kleine stand. Dat is dus blijkbaar allemaal niet evident. Ik kan me dat voorstellen. Ik denk dat we bij de evaluatie dus gewoon het gezond verstand een beetje moeten hanteren. Waar dat kan, moet het uiteraard herbruikbaar zijn, zo veel mogelijk, maar we moeten ook niet het onmogelijke doen, waarbij dat al richting pesterijen of zo gaat. Dat lijkt me niet de bedoeling te zijn. Ik denk dat we vooral harten moeten winnen voor de goede zaak en een beetje ons verstand moeten gebruiken wat dit betreft.
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Minister, ik kijk ernaar uit om komende zomer op een festival te kunnen klinken op het gezond boerenverstand, met een lekkere pannenkoek of een wafel, we zien wel.
De vraag om uitleg is afgehandeld.