Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
Mevrouw Segers heeft het woord.
De beheersovereenkomst van de VRT stelt duidelijk dat onze openbare omroep dient in te zetten op onderzoeksjournalistiek: “Dit is een kernopdracht die ingevuld wordt via diverse media, merken en kanalen.” Key performance indicator (KPI) 23 bepaalt dat de VRT minstens vijftien diepgravende onderzoeksjournalistieke verhalen per jaar maakt.
We zien op het scherm een grote inzet van de VRT op onderzoeksjournalistiek. Er gaat bijna geen enkele week voorbij zonder dat er in het parlement een debat wordt gevoerd over een Panoreportage. De inzet op onderzoeksjournalistiek is wel heel effectief.
Maar onderzoeksjournalistiek schopt al eens tegen zere tenen en daarbij dreigt de onafhankelijkheid van de VRT onder druk te komen. Op 21 september ging de Panoreportage over stikstof dieper in op de rol van Boerenbond. Die reportage lokte zeer veel reacties uit vanuit verschillende hoeken, ook vanuit politieke hoek. Er werd de reportage en bijgevolg de Panoredactie vooringenomenheid verweten. Sommigen stelden de neutraliteit van de VRT in vraag. Volgens sommigen culpabiliseerde en polariseerde deze reportage.
In het licht van de beheersovereenkomst en de expliciete opdracht inzake onderzoeksjournalistiek heb ik de volgende vragen.
Bent u van mening dat de Panoreportage, in het bijzonder die over de stikstofproblematiek, strookt met de doelstellingen van de beheersovereenkomst?
Vindt u dat de VRT met die reportage heeft gepolariseerd of geculpabiliseerd?
Op welke manier zult u de onafhankelijkheid van de VRT om kritische onderzoeksjournalistiek te bedrijven, blijven vrijwaren?
Minister Dalle heeft het woord.
Onderzoeksjournalistiek is wezenlijk voor de Vlaamse media en voor de publieke omroep, maar ook breder. Daarom ondersteunen we het Fonds Pascal Decroos extra.
De VRT stelt dat de Panoreportage een onderzoeksjournalistiek verhaal is en dus valt onder de relevante bepalingen van wat daarover in de beheersovereenkomst is opgenomen. Het komt mij als minister van Media niet toe om te bepalen of hier al dan niet sprake is van onderzoeksjournalistiek. Het is de Vlaamse Regulator voor de Media (VRM) die toezicht houdt op de naleving van de beheersovereenkomst die met de VRT werd gesloten.
Onderzoeksjournalistiek wil niet polariseren of culpabiliseren, maar bepaalde zaken aan het licht brengen. In dat licht kijken we naar de deontologische normen van de journalistiek en dus de Code van de Raad voor de Journalistiek. Het komt ook niet aan mij toe om te bepalen of er al dan niet journalistieke deontologische normen zijn geschonden, maar desgevallend aan de Raad voor de Journalistiek.
Naast wat bepaald is in het Mediadecreet en de beheersovereenkomst is het de directie van de VRT die de autonomie en de onafhankelijkheid van de journalisten van de VRT moet garanderen. Ik ga ervan uit dat de redacties ook blijven toezien op de kwaliteit van de uitzendingen, ook die van Pano.
Mevrouw Segers heeft het woord.
We zijn het er allemaal over eens dat Pano een broodnodig en heel impactvol programma is waarin week na week belangrijke thema’s worden belicht en waarin diepgravend wordt gezocht. Elke keer komen nieuwe zaken naar voren die ons elke week nopen tot een parlementair debat. Dat was ook het geval bij de reportage over de stikstofproblematiek. Wat me bijzonder verontrust, minister – en ik wil daar graag uw mening over horen –, is dat er in dit parlement een minister, uw collega, die ook lid van uw partij is, tijdens een bespreking van die bewuste reportage choquerende uitspraken heeft gedaan. De minister stelde dat er een eenzijdig beeld werd opgehangen van de Vlaamse land- en tuinbouw. Ik citeer minister Brouns: “Ik heb veel meer landbouwers ontmoet na de reportage die zegden dat de manier waarop daar over hen gesproken werd, niet oké is. Het gebeurde met heel weinig respect. Ook mensen die hebben deelgenomen aan die uitzending, voelden zich in het ootje genomen.” Dat zijn allemaal citaten van de minister. “Ik vond het jammer dat er zo’n eenzijdig beeld werd neergezet. Polariseren, culpabiliseren helpt echt niet. Dat is het beeld en het gevoel dat ik heb overgehouden aan die Panoreportage.”
Een minister van deze Vlaamse Regering beschuldigt de Panoredactie hier van eenzijdigheid en aanzetten tot polarisering en culpabilisering. Ik wil heel graag horen of u het oké vindt dat een minister dat in dit parlement zomaar komt verklaren.
Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Collega, ik was op dat debat aanwezig. U hebt de minister zelf geciteerd: “Dat is het beeld en gevoel dat ik heb overgehouden aan die Panoreportage.” Ik denk dat een gevoel van een minister nog altijd correct en eerlijk mag worden weergegeven.
Ik heb daarstraks heel duidelijk op een goede manier proberen te luisteren naar het debat rond FIRE. Ik wil met dezelfde woorden van collega Segers beginnen: “We moeten heel behoedzaam zijn over programma's en keuzes die de VRT maakt, maar dat programma had toch wel heel veel opmerkingen en reacties losgemaakt.”
Collega, het maakt niet uit of het een entertainmentprogramma is of een onderzoeksprogramma, maar ik hoop dat men niet met een onderzoekstitel of met journalistieke onafhankelijkheid een dekentje gaat creëren om alles af te dekken in het debat. Ik hoop dat ik mijn punt mag maken. Dit programma heeft ook heel veel reacties losgeweekt en vooral bij de mensen die zijn geïnterviewd. Ik heb uw collega Vandenhove uitgenodigd om met de geïnterviewden eens een gesprek aan te gaan. Ik nodig u eveneens uit. De geïnterviewden waren geshockeerd over de uitzending waarin hun verhaal verknipt en geplakt is, om uiteindelijk een boodschap te brengen waar ze volledig niet achter staan. Ik heb uw collega ook uitgenodigd om bij de VRT het ruwe beeldmateriaal op te vragen, want de geïnterviewden hebben zelfs aangegeven dat zij het omgekeerde hebben gezegd, wat niet weergegeven is in het programma. U zou de tweets moeten lezen van een aantal landbouwers die ook gecontacteerd werden en letterlijk in hun tweets schrijven: “Toen bleek dat ik vooroordelen of oordelen niet wou papegaaien op de nationale tv en tegenargumenten aanbracht, viel de communicatie stil.” Met de whatsappcommunicaties als bewijs erbij. Zo is er niet één tweet maar zijn er vele tweets.
Collega, dan kom ik opnieuw tot een citaat waar u daarstraks zelf naar verwees: “De boodschap staat haaks op datgene wat mensen die meewerkten, willen brengen.” En u gaf aan dat dat toch niet zou mogen. Wat dat betreft, collega, sta ik volledig op dezelfde lijn. Het kan niet zijn dat mensen die geïnterviewd worden, met knip- en plakwerk in een totaal andere boodschap worden verwikkeld dan degene die zij willen brengen. Dat vinden we toch niet correct, collega's. Dat kan toch niet. Dat is toch niet de manier waarop media werken. Althans, ik sta daar niet achter en ik heb begrepen in uw vorige vraag, weliswaar over een totaal ander programma, dat u daar ook niet achter staat. Ik ga ervan uit dat voor iedereen dezelfde regels gelden.
Ik hoop dat we allemaal op dezelfde manier staan achter de rol die de media hebben en die we belangrijk vinden, met andere woorden dat zij thema's op een correcte manier moeten weergeven, zodat ook op een correcte manier een maatschappelijk debat kan worden gevoerd. En ja, ik heb heel veel vragen bij de wijze waarop stikstof vandaag in het algemeen in de media wordt weergegeven, maar ik wil me vandaag beperken tot de Panoreportage. Die was niet op een evenwichtige manier gebracht om een maatschappelijk debat op een correcte manier te kunnen voeren.
Minister, ik begrijp zeer goed uw positie hierin, want uw collega wijst er bijna op: ik vraag u een uitspraak te doen, maar o wee als u een uitspraak durft te doen. Ik vind dat een heel rare positie voor een vraagstelling. Ik respecteer uw positie in dezen maar ik hoop dat als er klachten zijn bij de ombudsdienst of eender waar, dat die au sérieux genomen worden en dat ze de VRT en de makers van het programma in dezen ook aanzetten om de maatschappelijke rol die ze hebben – en ze hebben verdomd een ongelooflijk belangrijke maatschappelijke rol – op een goede, correcte en evenwichtige manier in te vullen.
Minister Dalle heeft het woord.
Collega Segers en collega Rombouts, dank u wel voor de reacties en voor de duidelijkheid. Ik heb er geen enkel probleem mee wanneer een collega-minister of een parlementslid uiting geeft aan een gevoel, ook niet over een programma. Ik denk dat men dat kan doen, zeker als men bepaalde signalen opvangt. Ik heb een aantal van die signalen trouwens ook gekregen via verschillende kanalen.
Iets anders is om als minister van Media daar bepaalde gevolgen aan te koppelen of daar een bepaalde invloed rond uit te oefenen. Dat doe ik nooit en dat heb ik in dezen uiteraard ook niet gedaan. Het is niet aan een minister van Media om te bepalen wat kwaliteit is, wat deontologisch verantwoord is, wat onderzoeksjournalistiek werk is. Dat is de kerntaak van de journalisten zelf, van de eindredacties en van de hoofdredacties. Als er klachten zijn, dan kunnen die ook behandeld worden bij de VRT zelf, bij de ombudsdienst, en wanneer het gaat over journalistieke deontologie bij de Raad voor de Journalistiek. Ik denk dat het ook gepast is om de mensen die die klachten hebben en aan ons formuleren, erop te wijzen waar ze met die klachten terecht kunnen.
Ik deel het standpunt van collega Rombouts dat wanneer die klachten er komen, die ook grondig bekeken moeten worden, hetzij door de ombudsdienst, hetzij door de Raad voor de Journalistiek. Maar ik heb geen reden om eraan te twijfelen dat dat het geval zou zijn. Ik denk dat dat inderdaad de mechanismen zijn. Als minister van Media sta ik daar anders in en ga ik veel voorzichtiger om met mijn persoonlijke mening. Ik denk dat het de rol is van de minister van Media om de verantwoordelijkheden te plaatsen waar ze zitten. Maar alle burgers van dit land, en dat zijn ook collega-politici, mogen natuurlijk hun standpunt verwoorden.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Zowel collega Rombouts als u, minister, zeggen dat de minister mag zeggen dat hij een gevoel heeft. Hij heeft niet alleen gezegd dat hij een gevoel heeft, hij heeft ook gezegd dat hij geschokt was dat er zo'n eenzijdig beeld werd opgehangen en dat polariseren en culpabiliseren niet helpen. Dat is geen gevoel. Hij zegt dat hij geschokt was dat er zo'n eenzijdig beeld werd opgehangen. Punt. Dat was een uitspraak over de inhoud en de kwaliteit van onderzoeksjournalistiek werk.
Mevrouw Rombouts, in uw reactie bevestigt u eigenlijk dat u ook vindt dat de Panoredactie van de VRT haar job hier niet professioneel heeft gedaan. Meer nog, u gaat hen intimideren. U zegt dat u ruwe beelden hebt opgevraagd. Alstublieft! (Opmerkingen van Tinne Rombouts)
Wij begeven ons echt op glad ijs als ministers en parlementsleden hier gaan zeggen dat de VRT en de redactie van Pano hun job niet goed doen. Als u spreekt met landbouwers die zich niet goed behandeld voelen door de journalisten, dan moet u hen aanraden om langs te gaan bij de ombudsdienst van de VRT en bij de Raad voor de Journalistiek. Dat is het enige wat u moet doen. Ik vind dat we echt in een gevaarlijke situatie belanden als we hier in het parlement onderzoeksjournalistiek werk in twijfel gaan trekken, want het gaat niet over een entertainmentprogramma, het gaat over onderzoeksjournalistiek werk.
De vraag om uitleg is afgehandeld.