Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking en Toerisme
Verslag
Mevrouw Talpe heeft het woord.
Minister-president, bij de verkiezingen in Italië kwam het rechtse Fratelli d’Italia als grote overwinnaar uit de bus, met al kopvrouw Giorgia Meloni. De gesprekken rond de formatie zijn nog bezig, maar zij wordt dus hoogstwaarschijnlijk de eerste vrouwelijke premier van het land.
Velen kijken met enige bezorgdheid naar deze ontwikkelingen in Italië, de derde grootste lidstaat van de Europese Unie (EU). De partij Broeders van Italië geldt als ultraconservatief en nationalistisch en er wordt gezegd dat ze ook wortels heeft in het fascisme. Ze onderhoudt ook nauwe relaties met onder meer de Hongaarse premier Viktor Orbán.
Van Meloni zelf weten we dat ze in 2014 nog pleitte voor een uitstap uit de EU en de eurozone. Ze had ook uitgesproken standpunten over minderheden, lgbtqi+ en abortus. Er bestaat dus vrees over wat er zal gebeuren met die rechten, met deze nieuwe leiding in Italië. De Franse premier en de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken lieten die bezorgdheid eerder ook al blijken.
Daarom heb ik enkele vragen voor u. Hoe schat u de uitslag van de verkiezingen in Italië in? Welke impact ziet u voor de Europese Unie?
We weten dat Vlaanderen op cultureel en academisch vlak heel nauwe banden heeft met Italië. Plant u hierover contacten te leggen, na de aanstelling van de regering, met de nieuwe administratie?
Minister-president Jambon heeft het woord.
Mevrouw Talpe, vanuit Vlaanderen is het moeilijk om de exacte verzuchtingen en aspiraties van de Italiaanse kiezers in te schatten. Geen enkel land in Europa kende na de Tweede Wereldoorlog zoveel verschillende regeringen als Italië, namelijk 75. Politieke volatiliteit lijkt dus een wezenlijk kenmerk van de Italiaanse politiek.
De onderhandelingen voor de vorming van een nieuwe regering zijn volop aan de gang. President Mattarella moet zijn keuze voor de premier nog bekendmaken aan het nieuwe parlement, dat pas op 13 oktober voor het eerst samenkomt. Het is dus nog te vroeg om inschattingen te maken of conclusies te trekken over de precieze gevolgen van de verkiezingen, wanneer de regering nog niet geïnstalleerd is. Het regeringsprogramma en de keuze voor ministers zullen uiteraard belangrijke factoren zijn.
Ik hoop alvast dat men een regering zal vormen die de Europese waarden en normen, waar Vlaanderen zich ten volle achter schaart, actief verdedigt. De verkiezingen zijn in elk geval democratisch verlopen, en dat is wat telt.
De impact op de Europese Unie is moeilijk te voorspellen. De uitlatingen die men doet wanneer men in de oppositie strijdt, zijn vaak onversneden. Het bestuur van een land in handen hebben, is echter een andere zaak. Ik merk dat mevrouw Meloni haar oorspronkelijke en zeer kritische houding tegenover de EU inmiddels al erg bijstelde.
Italië heeft een grote economie binnen de bredere eurozone. Het zal belangrijk zijn dat de EU-middelen op een correcte en efficiënte wijze worden ingezet, zodat de Italiaanse economie verder wordt versterkt. Italië kreeg immers een zeer grote bijdrage van bijna 200 miljard euro van het NextGenerationEU-fonds voor het Nationaal Plan voor Herstel en Veerkracht, dat onder meer gericht is op het wegwerken van de kloof tussen Noord en Zuid, hernieuwbare energieën, digitalisering enzovoort. Omdat de energiecrisis Italië hard treft, is het vandaag nog meer zaak om die Europese middelen efficiënt in te kunnen zetten.
Wat onze banden met Italië betreft: Vlaanderen en Italië hebben inderdaad lange historische banden. Denk maar aan de handelsbanden tussen Brugge en de Noord-Italiaanse steden of de wisselwerking tussen de Vlaamse primitieven en de kunstenaars van de Italiaanse renaissance.
Ook vandaag zijn Vlaanderen en Italië nauw verweven, niet het minst in economisch opzicht. In 2021 was Italië onze zesde exportmarkt en onze negende importmarkt. De handelsbalans liet aan Vlaamse zijde in 2021 een overschot van nagenoeg 6 miljard euro optekenen. In de periode tot en met juni 2022 bedroeg het tussentijdse handelsoverschot met Italië ruimschoots 2,5 miljard euro.
Italië is voor Vlaanderen dus in vele opzichten een uiterst belangrijke partner. Eind 2016 besliste de Vlaamse Regering dan ook om in 2019 een nieuwe Algemene Afvaardiging te openen in Rome. Verder zijn er ook twee Vlaamse economische vertegenwoordigers actief in Milaan en in Rome.
Onze eerste diplomatieke vertegenwoordiger, Geert De Proost, leverde uitstekend werk, en zijn opvolger Anne Laure Léger, in functie sinds januari dit jaar, is volop bezig overal contacten te leggen en bruggen te bouwen. Vanzelfsprekend zal ze ook contacten hebben met vertegenwoordigers van de nieuwe Italiaanse regering, die er hopelijk snel komt.
Zoals u weet, heeft Vlaanderen veel meer bevoegdheden dan enkel Cultuur en Onderwijs. Waar mogelijk werken we samen voor alle beleidsdomeinen. Ontegensprekelijk dienen zich mogelijkheden aan. Ik denk hierbij aan digitalisering of samenwerking tussen kennisinstellingen.
Ik zal alleszins geen oproep lanceren om niet te gaan skiën in Italië. Dat gaan we niet doen.
Mevrouw Talpe heeft het woord.
Dank u, minister-president, voor uw uitgebreide antwoord. Het is inderdaad nog afwachten wat de informatiegesprekken zullen brengen. Maar ik wou het toch al even aankaarten, omdat er daar toch wat wemeling is, ook in de media uiteraard, rond deze evolutie of de uitslag van de verkiezingen in Italië. Ik denk dat het belangrijk is om te weten dat Italië Europa nodig heeft, en Europa heeft ook Italië, als derde grootste lidstaat, nodig. We moeten dus ook wel samen efficiënt en daadkrachtig aan de slag gaan, zeker met de uitdagingen die voor ons staan. Ik denk dat Europa ook richting Italië die boodschap moet geven en dat wij, vanuit Vlaanderen, ook de boodschap moeten geven dat we eendrachtig zullen moeten zijn, met alle uitdagingen waar we in deze tijden voor staan.
U haalt inderdaad aan dat de retoriek van mevrouw Meloni op verschillende vlakken al wat gemilderd is, dus ik hoop dat dat zo kan blijven. Von der Leyen heeft ook al duidelijk gesteld dat het rechtstaatprincipe vooropstaat en dat er ook middelen zijn om dat te gaan bewaken wanneer dat niet wordt nageleefd. Ik denk dat we daar wel op kunnen rekenen.
Ik ben uiteraard ook heel tevreden over de banden met Italië. U hebt Brugge aangehaald. ik had dat als West-Vlaamse uiteraard ook genoteerd, dat er in de middeleeuwen al heel wat handel was, maar ook uitwisseling tussen kunstacademies, en op verschillende andere domeinen. U hebt het hier ook aangehaald. Voor de rest heb ik geen bijkomende vragen; we zullen afwachten wat er verder gebeurt.
De heer Deckmyn heeft het woord.
Minister-president, het zal u niet verbazen, maar ik kijk met veel minder bezorgdheid naar de overwinning van mevrouw Meloni en haar partij Fratelli d’Italia. Ook in Italië ziet het er trouwens naar uit dat er een vrouwelijke premier zal komen en dat daar ook het glazen plafond sneuvelt. Ik denk dat veel vrouwen overal in Europa daar blij om zouden moeten zijn. Ik wens haar dus natuurlijk te feliciteren met haar uitslag en ik wil hier toch opmerken dat in vele Europese landen gezond-rechtse partijen al aan de macht geweest zijn, ook in Italië, met de Lega van Matteo Salvini. En de EU was toen ook niet in gevaar. We kunnen vaststellen dat in al deze landen de democratie niet in gevaar is gekomen, dit in tegenstelling tot vele landen waar ook communistische regimes aan de macht waren. Ik respecteer de wil van de Italiaanse kiezer en wens mevrouw Meloni veel succes. Ik ben blij dat de minister-president niet zal oproepen om niet te gaan skiën in Italië en ik meen uit zijn antwoord te begrijpen dat hij de democratische verkiezingsuitslag ook respecteert.
De vraag om uitleg is afgehandeld.