Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Minister, in de beheersovereenkomst die de Vlaamse Regering sloot met de VRT voor 2021-2025 werden allerlei afspraken gemaakt om de publieke opdracht van de VRT te verduidelijken met het oog op het effectiever realiseren van haar maatschappelijke opdracht.
Over één opdracht wil ik het vandaag met u hebben. Daar werd concreet onder meer het volgende afgesproken – ik citeer even uit de beheersovereenkomst: “De VRT zet in op de digitalisering van radio. Ze zal een voortrekkersrol vervullen in de digitalisering van de radiomarkt. Ze werkt vanuit die doelstelling mee aan een onderzoek naar de eventuele impact van de stopzetting van het uitzenden via één FM-frequentiepakket om zo bij te dragen aan de versnelling van de digitalisering van de audiomarkt en de overschakeling naar ‘digital only’. Om de verdere digitalisering van de audiomarkt mee te realiseren, zal de VRT een actieplan ontwikkelen en optimaal en dynamisch de mogelijkheden van haar multiplex gebruiken, steeds vertrekkend vanuit haar maatschappelijke opdracht en met een onderscheidend aanbod. De VRT gaat over de bijkomende invulling van de multiplex met gebruik van audiostreams die geen volwaardige radiokanalen zijn in de zin van ‘nieuwe diensten’ (zie 4.3 ‘nieuwe diensten’) op voorhand in overleg met de Vlaamse overheid.”
Ik kom zo dadelijk tot mijn vragen, maar toen ik mijn vraag om uitleg indiende, kon ik niet vermoeden dat die vandaag toch wel actueel zou zijn. Eerst hebben we de toch wel verslechterde cijfers voor Studio Brussel gehad. Zij zijn het afgelopen jaar ongeveer een derde van hun luisterpubliek verloren. Dat bleek uit cijfers in de maand juni.
En gisteren konden we het al lezen, maar vandaag staan de kranten redelijk vol van de aankondiging van de VRT dat het nethoofd van Studio Brussel verantwoordelijk wordt voor De Tijdloze, een stuk van Studio Brussel dat enkel op DAB+ zit en alleen daar kan worden beluisterd. En het nethoofd van MNM, Steven Lemmens, krijgt er Studio Brussel als verantwoordelijkheid bij. Els Van de Sijpe, de grote baas van de radiosector bij VRT zegt wel dat beide zenders op FM zullen blijven uitzenden, lineair zullen blijven uitzenden. Maar daarbij heb ik al een eerste vraag: is dit niet ook een moment om erover na te denken om met een van beide – MNM is daar misschien minder geschikt voor, maar dan eerder met StuBru – op termijn volledig digitaal te gaan? Dat zou men kunnen uitproberen.
Ik wil even de vergelijking maken met DPG, waar radio Willy – misschien niet helemaal een gelijkaardige zender, maar ze hebben toch wel een beetje hetzelfde publiek – volledig digitaal is. Dat begint echt te werken.
In mijn fractie is er een fan van Studio Brussel die het totaal niet eens is met dit voorstel dat ik zou doen om Studio Brussel volledig digitaal te maken. Het is dus geen politieke kwestie. Maar ik vind het wel een kwestie van goed beheer, vooral in de zin van hoe wij met de VRT de digitalisering verder zullen promoten. Er is afgesproken dat een van de zenders volledig de digitale toer zou opgaan.
Minister, wat is de stand van zaken van dit onderzoek? Want ik beweer dat nu zomaar, maar er is ook een onderzoek naar de eventuele impact van de stopzetting van het uitzenden via één FM-frequentiepakket. Wie voert dat onderzoek uit? Wanneer mogen we de resultaten hiervan verwachten, gelet op de bepaling in het Mediadecreet dat we hier hebben goedgekeurd en dat zegt dat er bij 50 procent digitaal luisterbereik een afschakeldatum voor de FM-frequentieband zal worden vastgelegd?
Wat is de inhoud van het hierboven gevraagde actieplan om de VRT-multiplex optimaal en dynamisch te gebruiken?
Welke acties zal de VRT nog nemen in het kader van haar voortrekkersrol voor de digitalisering van de radiosector? Dat is allicht de belangrijkste vraag.
Minister Dalle heeft het woord.
Dank, collega Brouwers, voor de vraag. De digitalisering van ons radiolandschap is een van de topprioriteiten in mijn beleid over radio en in mijn mediabeleid tout court. We merken dat daar vooruitgang wordt geboekt. Als je op de webstek dabplus.be van de cvba DAB digitale radio - die wij ondersteunen - kijkt, dan zie je een mooi overzicht van de onderzoeken die daar sinds 2018 jaarlijks worden gevoerd. Je merkt dat we in 2018 op 21 procent luistervolume via digitale dragers zaten, en dat dat in 2021 41 procent was. Er was vooral ook een heel sterke stijging in DBA+ van 3 procent in 2018 naar 19 procent in 2021. Er was een iets mindere stijging op het vlak van internet van 12 procent naar 14 procent. Er was daarnaast ook een beperkt volume via digitale televisie en kabel.
Je merkt dat het vooruitgaat en we doen er vanuit het beleid alles aan om het nog sneller te laten gaan. Ik denk aan de omzetting van Europese wetgeving over DAB+ in onze wagens. Dat is nu al anderhalf jaar realiteit. Maar we zijn ook verdergegaan, dat weet u. Met de aanpassing van het Mediadecreet vragen wij vanaf 1 januari 2023 – dat is intussen binnen een half jaar en we hebben relevante partners daarover al aangeschreven – dat wat verkocht en geproduceerd wordt van radio, altijd een digitale ontvanger moet dragen.
Ook de veiling van de 5G-licenties zal een gamechanger zijn omdat dat het nog gemakkelijker en beter mogelijk zal maken om via mobiel internet naar radio te luisteren. Al die elementen maken dat we sneller gaan, met als doelstelling om zo spoedig mogelijk, wanneer dat verantwoord is, met het richtsnoer van 50 procent luistervolume via digitale dragers, zo snel mogelijk FM af te schakelen.
Waarom moeten we FM snel afschakelen? DAB+ en internetradio hebben veel voordelen op vlak van kwaliteit, op vlak van mogelijkheden van interactie en dergelijke meer. Ik meld ook dat het uitzenden via FM voor onze mediabedrijven, onze radio-organisaties een dure kwestie is. Alleen al bij de VRT bedraagt de stijging van de energiekosten door uitzending van FM dit jaar in de honderdduizenden euro’s. Dat is dus een dure kwestie. Uitzenden via DAB+ is dat veel minder. Met andere woorden: de doelstelling is helder.
Ik heb ook altijd gezegd dat de publieke omroep op het vlak van digitalisering een absolute voortrekkersrol moet spelen. Ze moeten ervoor zorgen dat de omschakeling versterkt wordt en dat hun radiomerken, ook digitaal, goed worden beluisterd. Ze moeten daar frontrunner in zijn. Een van de reflecties die ik daarbij had, en dat is ook zo in de beheersovereenkomst beschreven, is dat ze moeten onderzoeken of de volledige digitalisering van een radiomerk, nog voor de volledige afsluiting van FM, een toegevoegde waarde kan zijn voor de digitalisering van het radiolandschap, maar uiteraard ook voor de radicaal digitale visie die in de beheersovereenkomst is ingeschreven, zeker op het vlak van radio. Het is over dat element van de beheersovereenkomst dat uw vraag gaat. Ik zie daarin twee elementen.
We hebben enerzijds de vraag in de beheersovereenkomst om daar specifiek rond te werken en de vraag naar de VRT toe om daaraan mee te werken. Anderzijds stellen we ook vast dat de laatste grote studie over het radiolandschap dateert van 2013. Die heette ‘Behoefte- en marktanalyse van het Vlaamse radiolandschap’, uitgevoerd door KPMG, op verzoek van toenmalig minister Lieten. Sindsdien is er eigenlijk geen grote radiostudie meer gebeurd. Ik heb aan mijn departement gevraagd om ook dat in gang te zetten. Ik reken erop dat nog dit jaar het bestek wordt gelanceerd, waarna ook de offerteaanvraag kan worden uitgestuurd, zodat er volgend jaar een globale radiostudie kan komen die de twee elementen combineert: enerzijds onze globale visie rond het radiolandschap scherp stellen op basis van onderzoek, en anderzijds kijken of de radicale digitalisering van één radiomerk van de VRT daar een plaats in kan hebben. Dat is het antwoord op uw eerste vraag.
Uw tweede vraag gaat dan over het actieplan om de VRT-multiplex optimaal en dynamisch te gebruiken. In de herfst van 2021 bekeek de VRT hoe de eigen multiplex op kanaal 12A gebruikt kon worden om het gebruik van DAB+ te helpen versnellen bij een aantal groepen die nu nog achterop lopen. Er werd door de VRT daartoe een actieplan ontwikkeld. Het actieplan bevatte een herschikking van de audio- en de datasamenstelling van het aanbod op DAB+ binnen de multiplex van de VRT. Daardoor konden, zonder kwaliteitsverlies, twee extra zenders geïntroduceerd worden op 1 november 2021, namelijk Radio 2 Bene Bene en StuBru De Tijdloze, waar het ook in uw vraagstelling over ging. Hierdoor is op die bepaalde multiplex van de VRT de beschikbare capaciteit volledig benut.
De VRT zet conform haar beheersovereenkomst verder in op de digitalisering van radio via digitale dragers, DAB+ en internet en applicaties. Ze werken daarbij vanuit hun maatschappelijke opdracht om iedereen te bereiken, met een aanbod dat informeert, inspireert en verbindt. De VRT doet dit via digitale televisie, Radioplayer, de eigen radio-apps en -websites en via DAB+, zowel voor liveaanbod als voor on demandaanbod.
Op het vlak van on demandaanbod zijn er natuurlijk ook verschillende acties rond Podcast, wat daar ook aan gelinkt is.
Om de DAB+-kanalen te versterken worden er initiatieven genomen. Door op de moedermerken en de andere communicatiekanalen van de VRT regelmatig promotionele acties over de programmatie op de DAB+-zenders te voeren, wordt de aandacht voor het digitale aanbod versterkt.
Er zijn een aantal voorbeelden zoals specials over iconische pop- en rockhelden op StuBru en doorverwijzingen naar de alternatieve mogelijkheid MNM Hits tijdens De Warmste Week.
U hebt ook verwezen naar de herschikking gisteren waarbij Jan Van Biesen, tot voor kort nethoofd bij Studio Brussel, nu ook verantwoordelijk zal zijn om het digitale radiostation De Tijdloze verder uit te bouwen.
Daarnaast werkt de VRT nauw samen met de sector in het kader van Digitale Radio Vlaanderen en voert ze samen met deze organisatie regelmatig campagnes om digitale radio in al zijn vormen in de kijker te zetten. Enkele voorbeelden: tijdens de Week van de Digitale Radio bijvoorbeeld werd extra aandacht gegeven aan de kwaliteit en de voordelen van DAB+ en andere vormen van digitaal radio luisteren. Verschillende VRT-experts deelden hun inzichten en ervaringen in het digitale radiolandschap met collega’s van de lokale radio’s tijdens de Dag van de Digitale Radio – waar we beiden aanwezig waren, mevrouw Brouwers – op 31 mei. Gelijkaardige initiatieven zullen de komende jaren verder worden gezet.
Tot slot is er de uitbouw van de audiopijler binnen VRT NU, in de toekomst VRT MAX. Het digitale platform VRT NU wordt uitgebouwd tot een volwaardige luisterbestemming waar het audio-aanbod van de VRT samenkomt. Daarbij kan de mediagebruiker naadloos overschakelen tussen een on demandluisterervaring en liveradio.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. U hebt gezegd dat er in 2023 een nieuwe studie komt, een groot radio-onderzoek, dat is heel goed want het is dan exact tien jaar geleden. Het is me niet meteen duidelijk of het dan gaat over de studie of het onderzoek die we hebben gevraagd in de beheersovereenkomst met de VRT of is dat iets dat u vanuit het departement zult organiseren? We kijken natuurlijk met veel belangstelling uit naar dat groot onderzoek want daaruit zal dan voor een deel moeten blijken welke zender eventueel kan worden afgekoppeld. Ik kan dat hier misschien gemakshalve zeggen van Studio Brussel maar het kan evengoed een andere zender zijn. We horen heel vaak dat het Klara moet zijn maar u weet dat daar in deze commissie geen draagvlak voor bestaat.
Minister, wie zal dat radio-onderzoek uitvoeren? Is het dan de bedoeling dat de vraag die vandaag wordt gesteld, namelijk welke zender eruit gaat en volledig digitaal wordt, daar ook zal worden beantwoord?
Mevrouw Segers heeft het woord.
Mevrouw Brouwers, ik dank u voor de actuele vraag. Het is wellicht toeval maar ze is zeker pertinent. De digitalisering en het luister- en kijkgedrag van ons allemaal brengt het radiolandschap in volle turbulentie. De vraag die vandaag voorligt, is heel terecht hoe we ervoor zorgen dat ons aanbod van VRT-radiozenders versus wat de private partijen aanbieden, zo lang mogelijk op FM blijft? Wat mij betreft, kan over een FM-afschakeling enkel worden gepraat wanneer het gaat over meer dan 50 procent en voor mijn part veel meer dan 50 procent luisteraars die digitaal of naar DAB luisteren.
Intussen is de FM-band heel schaars. Het is belangrijk om de oefening binnen de VRT te doen. StuBru presenteert slechtere cijfers, we kunnen er niet naast kijken. De VRT verliest in haar totaliteitmarktaandeel en zat vorig jaar op 57 procent waarvan StuBru nog 6,8 procent vertegenwoordigt. De vraag is in hoeverre MNM en StuBru in de toekomst nog heel sterk onderscheidend zijn.
Het argument van mevrouw Van de Sijpe is ook wel belangrijk. Als je de cijfers erbij neemt dat 400.000 unieke luisteraars op weekbasis afstemmen op StuBru, dan kun je daar ook niet naast kijken. Voor MNM zijn dat 650.000 luisteraars. Dat is een miljoen luisteraars die fan zijn van een van de twee merken. Het lijkt me niet zo gemakkelijk om die twee merken samen te voegen.
Natuurlijk moeten we de hele discussie rond de schaarste van de FM-frequenties en de beschikbaarheid ervan ook bekijken in het licht van de voorbije ronde van de landelijke frequenties, waar bij een beautycontest Studio 100 ernaast heeft gegrepen. Sowieso denk ik dat we met alle kaarten op tafel moeten nadenken over FM-frequenties of niet, maar dan moeten we ook de VRT alle tools en middelen geven. Als we hen vragen om één zender radicaal digitaal te switchen, dan moeten we de VRT daarin ondersteunen, want we zien op de VRT alleen maar afbouw. ‘Interne Keuken’ is weg, ‘De Madammen’ is weg. Er zijn de twee nethoofden die nu samengebracht worden. ‘De Tijdloze’ heeft wel potentieel. Dat heeft nu 0,7 procent marktaandeel. Over Klara discussiëren we niet. Daar zijn we het allemaal over eens. Maar we moeten met alle kaarten op tafel bekijken waar de bewegingen gebeuren. We moeten kijken waar de luisteraar is en we gaan die moeten volgen.
De heer Tommelein heeft het woord.
Minister, we hoeven elkaar inderdaad niet te vertellen dat er vandaag heel wat beweegt op het vlak van digitalisering van het radiolandschap. Er is al verwezen naar ‘digital only’-zender Willy, die op een bijzonder korte termijn wekelijks meer dan 100.000 luisteraars weet te bereiken en op 1 jaar tijd zijn marktaandeel verdubbelde tot 1,4 procent in de doelgroep 18- tot 54-jarigen. Dat betekent heel concreet dat de markt evolueert, dat de luisteraar heel bewuste keuzes maakt en dat er op het vlak van het radioaanbod in Vlaanderen nog heel wat mogelijk is.
Ik hoor u graag zeggen dat digitalisering een absolute prioriteit is en dat dat sneller moet. Het moet inderdaad duidelijk zijn dat ook de VRT hierin een absolute voortrekkersrol dient op te nemen, zoals u zelf gezegd hebt. We weten allemaal dat de FM-band nu eenmaal veel te beperkt is en in feite in de praktijk geen eerlijke marktwerking meer toelaat. Als ik de cijfers bekijk, zie ik dat vier radiozenders van de VRT onder de 10 procent zitten, en eentje zelfs onder de 5 procent. Ik ga daar geen waardeoordeel over uitspreken, maar ze zakken alle vier. Ze zakken alle vier in marktaandeel. En ondertussen blijft dat radiolandschap geblokkeerd en kan er geen vernieuwing zijn.
We moeten in de praktijk dus naar die digitale radio en het is de VRT die het verschil kan maken. Zij is die cruciale speler in het verhaal, die historisch zo goed als alle FM-frequenties in haar bezit had en nog voor een groot stuk heeft.
We hebben hier het jaarverslag van de VRT gehoord van gedelegeerd bestuurder Frederik Delaplace. We hoorden hem ook zeggen dat de digitalisering belangrijk is om goed te luisteren naar de consument, om zijn of haar ritme te volgen in het proces en om een grote doelgroep niet zomaar plots van het VRT-aanbod af te snijden. En dat klopt uiteraard, maar willen we nu net die analoge ‘switch-off’ effectief kunnen maken, dan zal de consument uiteraard ook wel gestimuleerd moeten worden richting dat digitale landschap en het DAB-platform. Net daarom werd er in de beheersovereenkomst inderdaad gestipuleerd dat er actief werk zou worden gemaakt van die beweging. Zo zou er een onderzoek worden opgestart naar de impact van het stopzetten van het uitzenden van één FM-frequentiepakket. Dat is een potentiële gamechanger, waarmee de VRT haar volle gewicht in de schaal zou kunnen leggen om de diversiteit in het radiolandschap een boost te geven.
We weten allemaal dat het radiolandschap in Vlaanderen heel belangrijk is, ook voor de reclamemarkt. Dat is iets wat buiten kijf staat. Persoonlijk vind ik het nog altijd zeer teleurstellend dat dit onderzoek nog altijd niet werd opgestart. We zijn ondertussen halverwege 2022. De verkiezingen zijn ondertussen toch al een hele tijd geleden. Ondertussen naderen we het einde van de legislatuur, en dat onderzoek is nog altijd niet opgestart. Laat ons eerlijk zijn: hoewel de huidige operatie een positieve bijdrage is om het luistergedrag van de Vlaming nog meer naar DAB toe te leiden – ik heb heel uw uiteenzetting gehoord – blijft de VRT toch rommelen in de marge. Er wordt veel gezegd, maar er wordt wat mij betreft te weinig gedaan. We kunnen hier absoluut niet langer mee wachten. Zoals mevrouw Segers ook zei, staan er nieuwe spelers klaar om onze markt te verruimen en om iets bij te brengen en een meerwaarde te bieden aan dat radiolandschap, maar we beschikken niet over de technische mogelijkheden om dat te doen. De zaak wordt afgeblokt.
Ik wil mijn tussenkomst dus met een algemene vraag besluiten, minister. Bent u in globo tevreden met de wijze waarop de VRT de digitalisering van dat radiolandschap aanpakt? Of vindt u, net als ik, dat er een tandje bij mag worden gestoken?
Aanvullend, de toekomst is digitaal en zal digitaal zijn. Een aantal commerciële spelers slagen daar zeer goed in. Ook de luisteraar maakt langzaam de switch. Dat kan nog gestimuleerd worden, maar goed, op veel vlakken is die evolutie bezig.
Wat houdt spelers ook tegen? U zegt dat de FM-frequentie zal betekenen dat de kosten gaan oplopen, omdat de energiekost enorm zal stijgen. Nu, ik denk dat radio op FM nog een stuk de cashkoe is door de adverteerders en de opbrengsten die hij genereert. Dat zou voor de VRT minder inkomsten door advertenties kunnen betekenen. Wordt er bekeken hoe dat zal worden aangepakt? Zijn er plannen om de adverteerders op een of andere manier mee te krijgen om dat inkomstenverlies te compenseren? Zult u ondersteuning bieden? We kunnen onze publieke omroep toch niet verplichten om daar plaats te maken voor de privé en zelf met de gebakken peren te zitten? De redenering van de heer Tommelein volg ik op dat vlak niet. (Opmerkingen van Bart Tommelein en anderen. Gelach)
Digitalisering ja, maar wordt er ook gekeken naar een mogelijk verlies en inkomsten?
Minister Dalle heeft het woord.
Voorzitter, collega’s, dank voor de talrijke vragen.
Mevrouw Brouwers, eerst verduidelijk ik hoe de verschillende onderzoeken samengaan. In de beheersovereenkomst van de VRT vragen we niet aan de VRT om een onderzoek te voeren. We vragen om mee te werken aan een onderzoek naar de eventuele impact van de stopzetting van de uitzending via een FM-frequentiepakket. De bedoeling is om – dat zal het Departement Cultuur, Jeugd en Media doen – een bestek te lanceren dit jaar nog om ervoor te zorgen dat onderzoeksinstellingen kunnen intekenen om volgend jaar een globale radiostudie te voeren. Dit aspect zal daar een onderdeel van uitmaken. De VRT zal daar voor dit aspect uiteraard aan moeten meewerken. Dat hebben we afgesproken in de beheersovereenkomst.
Uiteraard, mevrouw Meuleman, zal ook het financiële daarbij bekeken worden. Het is inderdaad zo dat adverteerders nog heel erg kijken naar het bereik via FM, dat is de realiteit. Die realiteit heeft weinig toekomst, FM heeft geen toekomst, en dus heeft adverteren via de radio grote toekomst, maar niet via FM.
Dat is een van de redenen waarom we het crossmediale systeem hebben ingesteld. Dat is niet alleen relevant voor televisie en digitaal beeldmateriaal, maar ook voor radio en digitale radio. Inderdaad, we willen dat heel nauwgezet kunnen meten wanneer men radio luistert, vandaag nog via FM maar binnenkort alleen nog via DAB+ en internet en applicaties. Dat moet op een goede manier worden gemeten en adverteerders moeten goed kunnen zien wat het bereik is. Dat zal daar zeker deel van uitmaken. Uiteraard, de financieringsproblematiek op korte termijn is een belangrijk element voor de VRT om een kosten-baten te kunnen maken en aan de regering voor te leggen.
Er is gerefereerd aan de verschillende en recente cijfers rond radiobereik. Die zijn relevant maar moeten bekeken worden op langere termijn. Er zijn soms grote schommelingen tussen die metingen. Het is gevaarlijk om alleen op basis van de laatste of de laatste en voorlaatste meting conclusies te trekken over het bereik van de VRT-zenders. Op dat vlak zou ik voorzichtig zijn met conclusies.
Collega Tommelein, u zei iets waar ik het fundamenteel heel erg mee oneens ben. U zei dat het radiolandschap geblokkeerd blijft. Ik vind dat een merkwaardige opmerking omdat ik sinds de start van de private landelijke radio de eerste minister ben die de landelijke FM-frequenties in concurrentie heb gesteld. Ik ben de eerste die dat doet in twintig jaar. Op die manier heb ik de concurrentie volledig geopend. We hebben dat op een bijzonder correcte manier via een beautycontest laten beoordelen. Ik zal daar verder geen commentaar bij leveren, omdat het natuurlijk ook in rechte wordt betwist. Op dat vlak zullen we zien wat er uitkomt.
Ik wil nog meegeven dat er natuurlijk een link is met het landelijk dossier, in die zin dat we bij de landelijke FM-frequenties ook een aantal termijnen vooropgesteld hebben. We hebben heel doelbewust de frequenties niet toegekend voor negen jaar maar wel voor vijf jaar, een maal verlengbaar met drie jaar. We doen dat omdat we denken dat de volgende minister van Media zeker ook zal moeten kijken naar de timing voor de afschakeling van FM. Ik denk namelijk dat er de volgende legislatuur voornamelijk digitaal geluisterd zal worden.
Wat de timing betreft: op 31 december 2027 zullen de erkenningen aflopen. Ik denk dus dat de komende minister van Media in 2027 een grondige analyse zal moeten maken of er vanaf 1 januari 2028 een afschakeling mogelijk is. Zo niet, dan stelt het probleem zich drie jaar later en is het op 31 december 2030 definitief gedaan met die FM-frequenties. Men kan natuurlijk altijd het decreet nog eens bekijken om te zien of men nog een erkenningsronde zou doen, maar ik zou dat de nieuwe minister van Media en de volgende afraden. Wat mij betreft, wordt FM dus afgeschakeld tussen 1 januari 2028 en 1 januari 2031.
Wat is de plaats van de VRT daarin? Zoals ik heb gezegd, en ook collega Tommelein heeft er terecht naar verwezen, moet de VRT absoluut een voorloper zijn van de digitalisering. Dat is zo omdat de VRT als publieke omroep een rol heeft om op dat vlak de Vlaming te stuwen richting die digitale radio maar ook – dat is mijn overtuiging – omdat een ‘frontrunner’, iemand die vooruitloopt, ook nadien een voordeel heeft doordat hij zo heel sterk kan staan in de markt van de digitale radio.
U verwees terecht naar Radio Willy, die inderdaad een heel sterke positie verwerft. Ik denk dat die ook wanneer we FM afschakelen bijzonder sterk zal staan.
Ik verwijs ook naar wat er in de Verenigde Staten is gebeurd, waar de radiosector veel minder sterk is dan in ons land omdat de radiozenders gedurende decennia te veel zijn blijven vasthangen aan AM en de stap naar FM gemist hebben. De radiozenders die snel gezegd hebben dat AM tot het verleden behoorde en dat FM de toekomst was, zijn er beter uitgekomen. Ik denk dus dat het ook in het belang van de VRT is om dit te doen. Als in het jaar 2027 de toekomstige minister van Media vaststelt dat op 1 januari 2028 misschien nog geen volledige switch-off van FM aangewezen is, zou het wel een optie kunnen zijn – maar dat zal een studie moeten uitwijzen – om een van de radiozenders van de VRT toch al vanaf 1 januari 2028 radicaal digitaal te laten gaan. Welke radiozender dat dan moet zijn, is uiteraard ook aan de VRT om grondig te onderzoeken. Wat mij betreft, collega’s, is Klara daar niet geschikt voor. Klara heeft trouwens ongeveer 2,5 procent bereik. Bereik is op dat vlak niet bepalend, want de meerwaarde bestaat natuurlijk ook op verschillende andere vlakken. Klara heeft ook een doelpubliek waarvan een deel nog niet mee is met de digitalisering en dat ook niet zal zijn in 2027 of 2028.
Ik wil nog ingaan op een heel belangrijk punt, en ik denk dat ik dat zeer sterk moet benadrukken ten aanzien van u, collega Tommelein. U geeft aan dat de doelstelling van de switch-off van het VRT-merk moet zijn om meer spelers op FM te brengen. Dat is absoluut niet hoe ik ernaar kijk. Ik kijk ernaar als een manier om de digitalisering van het radiolandschap te versnellen, om de irrelevantie van FM zo snel mogelijk te realiseren en om te zorgen dat de publieke omroep daarbij vooroploopt. Mijn bedoeling is niet om een FM-frequentie af te nemen van de VRT en die dan aan een andere, private, partner te geven. Dat is absoluut niet hoe ik ernaar kijk. Ik heb vandaag in de krant gelezen dat het de bedoeling was om een VRT-merk eruit te halen zodat er meer ruimte is op FM voor private spelers. Dat is niet mijn perspectief. Ik moedig alle private spelers aan om extra te investeren in radio en moedig ook aan om nieuwe spelers toe te laten. Maar het zal niet via FM zijn. Dat is niet de toekomst van ons radiolandschap.
Ik denk dat ik daarmee de voornaamste vragen beantwoord heb. Ik kijk uit naar de verdere initiatieven van de VRT.
Collega Tommelein, u vroeg nog of ik tevreden ben met wat de VRT doet inzake digitalisering. Ik stel vast dat ze heel veel doen. Ze hebben vorig jaar twee DAB+-kanalen gelanceerd. Ze zijn zeer actief op het vlak van radioapplicaties. Ze werken ook mee aan gezamenlijke initiatieven rond podcasts. Ik denk dat ze dat goed doen. Ik vraag hen ook heel uitdrukkelijk om vanaf eind dit jaar mee te werken aan die studie. Ik denk dat dat belangrijk is en dat ze daar ook voluntaristisch mee omgaan na de switch-off van een van hun merken op FM. Ik verwacht daar veel van. Waar ik ook veel van verwacht, is dat men nog meer dan vandaag zal samenwerken met andere mediapartners, bijvoorbeeld op het vlak van podcasts, om gezamenlijke initiatieven te ontwikkelen. De applicaties van de VRT, bijvoorbeeld op het vlak van radio, zijn uitmuntend. Ik denk dat er op dat vlak nog meer samenwerking mogelijk is.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Minister, dank u wel voor het uitgebreide antwoord. De bedoeling van de hele zaak is natuurlijk de digitalisering een duwtje te geven. Voor een extra zender, commercieel of een andere, is er op FM inderdaad op dit moment geen plaats meer. Het is niet de bedoeling dat zij de plaats innemen.
Ik heb begrepen dat u het afschakelen van een VRT-zender eerder ziet naar het einde van de beheersovereenkomst. Dus, het zal dus nog niet in de eerste jaren zijn dat StuBru of een andere zender van FM gaat.
Ik heb met betrekking tot dat onderzoek nog twee zaken die ik wil meegeven. Ik hoop dat de digitalisering van lokale radio's mee wordt genomen in dat onderzoek en dat er eventueel ook een gebruikersonderzoek aan wordt gekoppeld. Ik verklaar me nader. Ik heb ooit een schriftelijke vraag gesteld om te weten te komen hoeveel luisteraars per zender van de VRT digitaal luisteren en hoeveel via FM, en men kon daar eigenlijk niet op antwoorden. Via een gebruikersonderzoek zou men wel kunnen weten hoeveel luisteraars van Klara bijvoorbeeld al luisteren via DAB+. Ik denk dat we dat daar ook minstens uit moeten kunnen halen, ook voor andere radiozenders natuurlijk, niet alleen die van de VRT.
De vraag om uitleg is afgehandeld.