Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Minister, de Raad van State stelde in een arrest dat de werkwijze die gebruikt wordt op de Oosterweelwerken op de Linkerscheldeoever onwettig is. De Oosterweelwerken zorgen ervoor dat de PFOS-vervuiling (perfluoroctaansulfonaat) zich verder kan verspreiden, wat een bedreiging kan vormen voor mens en milieu. Dat kan volgens de Raad van State niet door de beugel, en dus moeten de werken stilgelegd worden.
Tijdens het actuadebat van 20 april stelde de regering dat er snel werk zal worden gemaakt van oplossingen, zodat grondverzet opnieuw mogelijk wordt. Dat zou volgens u dan moeten gebeuren via een aanpassing van het Bodemdecreet. Intussen zijn we twee maanden verder en ligt er nog geen concreet voorstel op tafel, althans geen waarvan wij weet hebben.
In de commissie Openbare Werken stelde minister Peeters dat er gestreefd wordt naar een oplossing tegen het zomerreces, zodat na het bouwverlof de werken aan de tunnel opnieuw kunnen starten. Minister Peeters gaf ook aan dat er gesprekken lopen met de betrokken gemeentebesturen en actiegroepen, en dat er infomomenten zijn naar de bewoners toe.
Uw collega-minister bevestigde ook dat hoe dan ook zal worden gekozen voor een grondige sanering. Dat betekent volgens mij dat er een volwaardig saneringsplan moet komen. Dat is trouwens ook de vraag van de milieuorganisaties en de actiegroepen. Tot nu toe bleef het gebied waarin de Oosterweelwerken gebeuren immers buiten beeld van het lopend beschrijvend bodemonderzoek.
Het is mij nog steeds een raadsel, minister, hoe in dit kader een aanpassing van het Bodemdecreet of van het Vlaams reglement betreffende de bodemsanering (VLAREBO) mogelijk is, zonder dat de regels voor grondverzet versoepeld zouden worden en er extra risico’s gecreëerd worden voor mens en gezondheid.
Mijn vragen aan u, minister, zijn dan ook de volgende.
Is er al zicht op een oplossing voor de Oosterweelwerken op Linkeroever? Wat is het resultaat van het overleg met gemeentebesturen, bewoners en actiegroepen? Kan PFAS-vervuiling (poly- en perfluoralkylstoffen) ook op andere locaties van de Oosterweelwerken, bijvoorbeeld op rechteroever, een probleem worden? Wanneer mogen we aangepaste normen verwachten? De opdrachthouder heeft al een voorstel gedaan. Wat is de timing van nieuwe normenkader?
Komt er een nieuwe regeling rond grondverzet? Wat zal er precies aangepast worden? Wanneer mogen we een nieuwe regeling rond het grondverzet verwachten? Zal in deze nieuwe regeling de bescherming van mens en milieu onverkort blijven gelden? Komt er een grondige sanering, waarbij de aansprakelijkheid van 3M ook 100 procent verzekerd blijft? Hoever staat u met de onderhandelingen met 3M? Stuurt u aan op een minnelijke schikking, of zult u de sanering en de saneringskosten kunnen afdwingen? Als gekozen wordt voor zo een grondige sanering, is het dan realistisch dat de werken aan de Oosterweeltunnel na het bouwverlof opnieuw kunnen beginnen?
Dank u voor uw antwoord.
Minister Demir heeft het woord.
Dank u, collega. We werken inderdaad aan een oplossing met betrekking tot de verduidelijking van de bestaande grondverzetsregeling, zonder het standstillbeginsel in het gedrang te brengen. Zowel vanuit de grondsector als vanuit de gemeente Zwijndrecht kwamen er vragen. De bedoeling is dat de grondverzetsregeling toepasbaar en rechtszeker blijft zonder de bescherming van mens en milieu in gevaar te brengen. De gesprekken verlopen uiteraard vertrouwelijk, dus u begrijpt dat ik niet te veel kan ingaan op het verloop en de inhoud ervan.
De PFAS-vervuiling wordt in kaart gebracht voor alle delen van de Oosterweelwerf en wordt waar nodig aangepakt in lijn met de geldende procedures en wetgeving. Lantis zal dus ook op rechteroever moeten laten nagaan of de uitgegraven gronden hergebruikt kunnen worden, dan wel verwijderd moeten worden.
Het tijdelijk handelingskader is gepubliceerd in het tweede rapport van de opdrachthouder. De ontwerp bodemsaneringsnormen werden overgenomen in de OVAM-procedures (Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij) voor bodemsaneringsdeskundigen. Er wordt momenteel bekeken op welke wijze en middels welke procedure bodemsanerings- en grondverzetsnormen moeten worden vastgelegd. Hierbij moet wel rekening gehouden worden dat er mogelijk een plan-milieueffectrapport (plan-MER) moet worden opgemaakt, en dat zulke normen niet van vandaag op morgen kunnen worden ingevoerd.
Er zijn momenteel geen aanpassingen van de uitgangspunten of krachtlijnen van de grondverzetsregeling in het vooruitzicht. In het licht van de arresten uiterst dringende noodzakelijkheid (UDN) bij de conformverklaring van de technische verslagen voor de grondwerken Linkeroever en Scheldetunnel wordt wel een verduidelijking voorzien voor het begrip kadastrale werkzone. Het tijdelijke handelingskader, zoals voorgesteld in het tweede rapport van de opdrachthouder, bevat een kader voor grondverzet van PFAS-houdende gronden. Hierin zijn de waarden voor vrij gebruik van grond opgenomen en wordt een risicogebaseerde aanpak van bouwkundig bodemgebruik voorgesteld. Die 3-3-8-norm betekent dat grond vrij kan worden gebruikt als de concentratie minder bedraagt dan 80 procent van de laagste bodemsaneringsnorm, uitgaande van het voorzorgsbeginsel. Deze regeling verzekert een maximale bescherming voor milieu en gezondheid.
Op grond van het Bodemdecreet moet de vervuiler immers altijd voor de volledige sanering instaan, los van ene of gene overeenkomst met die vervuiler. 3M trekt in dezen haar saneringsplicht overigens ook niet in twijfel.
Bovendien weet u – want u hebt er een openbaarheidsverzoek over gesteld – dat 3M op 30 maart al eenzijdig 150 miljoen euro heeft vrijgemaakt voor de sanering eerste fase van haar site te Zwijndrecht en de wijde omgeving. De financiële middelen voor een grondige sanering van de site van 3M en omgeving staan vandaag niet ter discussie.
Praktisch worden nu de voorbereidingen getroffen om dit jaar nog de spreekwoordelijke schop in de grond te steken. Zoals ik eerder heb gezegd zal tegen 1 juli een eerste bodemsaneringsproject (BSP) ingediend moeten worden. Voor de ruimere omgeving besliste de OVAM dat 3M tegen eind dit jaar een gefaseerd bodemsaneringsproject moet opstellen en indienen bij de OVAM.
U weet dat collega Peeters al geantwoord heeft op uw vraag over Oosterweel en het bouwverlof. Zij is ook bevoegd voor Mobiliteit en Openbare Werken, natuurlijk.
Daarnaast begrijp ik ook niet waarom de werken aan de Oosterweeltunnel niet zouden kunnen doorgaan, op voorwaarde dat die grondwerken een eventuele bodemsanering niet hinderen en geen effectieve en daadwerkelijke bijkomende verspreiding van de PFAS-verontreiniging veroorzaken. Dat kan. Er is geen probleem, denk ik, op dat gebied. Wel streven we ernaar om de Oosterweelwerken te laten herstarten in overeenstemming met de gemeente Zwijndrecht, de buurtbewoners en de actiecomités.
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Minister, u geeft aan dat u een verduidelijking zult opmaken van de kadastrale werkzone. Ik veronderstel dan dat daar een aanpassing van het decreet moet voor gebeuren. Op welke manier zal dat gebeuren? Wanneer zal die verduidelijking precies voorliggen?
Minister Demir heeft het woord.
Ik ben ermee bezig, collega Schauvliege. Gelieve me toe te laten om daar in de luwte aan te werken.
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Minister, u bent ermee bezig. Ik kan aannemen dat u daarmee bezig bent. Ik denk dat iedereen die met die grondverzetregeling en met de uitspraak van de Raad van State geconfronteerd is, ermee bezig zou moeten zijn. Mijn vraag was natuurlijk wel onder welke vorm we dat hier in dit parlement gaan zien. Want het is natuurlijk wel een zeer essentieel onderdeel van de oplossing.
We hadden dus graag vernomen welke stappen juridisch gezien nodig zijn om die aanpassing te doen. Maar ik begrijp dat u daar precies geen duidelijk antwoord op kunt of wilt geven. We zullen dat met de nodige argwaan en zorgvuldigheid opvolgen, want natuurlijk ligt daar wel de clou van de zaak. Hoe zal die kadastrale werkzone worden aangepast? Dat is net wat ervoor zorgt dat er een mogelijke verspreiding kan gebeuren, en dus een aantasting van de gezondheid van de mensen en de omgeving. Ik denk dus dat we daar binnenkort mogelijk een initiatief zullen rond zien, waar we dan over kunnen debatteren.
De vraag om uitleg is afgehandeld.