Verslag vergadering Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Brouns heeft het woord.
In april 2016 werd een kilometerheffing voor vrachtwagens ingevoerd. Daarbij worden vrachtwagens die voldoen aan Euronorm 6 minder belast dan meer vervuilende types vrachtwagen. Op 14 januari 2022 maakt Viapass, het publiek orgaan dat de kilometerheffing in België coördineert en controleert, bekend dat de inkomsten uit de heffing in 2021 verder gestegen waren met 12 procent ten opzichte van het jaar ervoor. De totale inkomsten uit de kilometerheffing voor vrachtwagens was in 2021 814,1 miljoen euro.
Daarbij maakte de administrateur-generaal van Viapass, Johan Schoups, echter de bedenking dat het systeem van de zogeheten groene kilometers aan zijn limiet zat. Hiermee doelde hij op de verminderde heffingen voor vrachtwagens die voldoen aan Euronorm 6. Meer dan 80 procent van de tolheffingen kwamen in 2021 van vrachtwagens die aan die norm voldeden. Euro 5-vrachtwagens maakten net geen 15 procent uit van de tolheffingen. De resterende 4,4 procent komt van vervuilender vrachtwagens. De vergroening van de vrachtwagenvloot die we de laatste jaren hebben meegemaakt en die we mede te danken hebben aan de invoering van de kilometerheffing, lijkt hierdoor stilaan te stokken. Viapass riep daarbij de Belgische overheden op om na te denken over nieuwe tariefmethodologieën.
In het Vlaamse klimaatplan van 5 november 2021 werden bijkomende maatregelen opgenomen om de klimaatdoelstellingen te bereiken. Dat omvat onder meer dat er nieuwe onderzoeken naar sturende verkeersfiscaliteit zullen gebeuren en er wordt gesproken van een uitbreiding van de kilometerheffing tot bestelwagens. De Vlaamse Regering spreekt evenwel van een nieuwe tolrichtlijn om emissievrij vrachtverkeer vrij te stellen van de heffing en om op basis van CO2-uitstoot te differentiëren. Viapass sprak zich uit tegen de vrijstelling voor emissievrij vrachtverkeer. Zij gaven daarbij aan dat ook emissievrije vrachtwagens slijtage veroorzaken door weggebruik. Een weliswaar lagere prijs is volgens hen dus nog steeds gerechtvaardigd.
Ik heb volgende vragen. Wat is uw visie op de vertraagde evolutie die Viapass aankaart? Hoe wilt u hierop een antwoord bieden? Wat is uw visie op nieuwe tariefmethodologieën voor de kilometerheffing? Wat vindt u van de piste om niet over te schakelen naar een vrijstelling voor emissievrij vrachtverkeer? Wat is de indicatieve planning van de onderzoeken die het Departement Mobiliteit en Openbare Werken (MOW) zal uitvoeren in het kader van de beslissingen van de Vlaamse regering van 17 december 2021 waarnaar ook al verwezen werd in eerdere vragen?
Minister Peeters heeft het woord.
Net als u heb ik de communicatie gelezen van de heer Schoups, administrateur-generaal van Viapass. Hij formuleert enkele interessante beleidsaanbevelingen. Viapass stelt via de website ook heel wat interessante statistieken en informatie ter beschikking. Als u daar de evolutie van de cijfers van Viapass bekijkt, zult u merken dat het aandeel van de vrachtwagens waarvoor kilometerheffing werd betaald en die voldoen aan de Euro 6-norm jaar na jaar is toegenomen. Dat is op zich een goede zaak.
Ik geef u enkele cijfers. In 2017 werd 45,73 procent van de kilometerheffing betaald voor vrachtwagens die aan de Euro 6-norm beantwoordden. In 2018 bedroeg dit aandeel 56,92 procent. In 2019 steeg het Euro 6-aandeel zelfs tot 67,62 procent, om vervolgens in 2020 en 2021 uit te komen op respectievelijk 75 94 procent en 81,6 procent. Als we voor 2021 nog het aandeel Euro 5 toevoegen zitten we aan bijna 96 procent.
Met deze mooie en gestage evolutie van vergroening van de vrachtwagens die op ons grondgebied circuleren kunnen we uiteraard heel tevreden zijn. Maar het stimulerende effect van de differentiatie van de tarieven van de kilometerheffing dreigt natuurlijk te verdwijnen als nagenoeg alle voertuigen aan het meest gunstige tarief onderworpen worden.
We moeten de zaak continu blijven opvolgen. De Europese Commissie werkt op dit ogenblik aan de Euro 7-norm, maar het is nog onduidelijk wanneer die van kracht zou worden. Dat zou 2025 kunnen zijn, maar dat valt nog af te wachten.
In de visienota van 5 november 2021 inzake klimaat hebben we de CO2-emissies mee op tafel gelegd om te kijken of we een differentiatie op basis van de CO2-uitstoot mee kunnen opnemen in de kilometerheffing om daaraan meer sturing te kunnen geven.
We kunnen gebruikmaken van de nieuwe Europese tolrichtlijn die de mogelijkheid biedt om emissievrij vrachtververvoer tijdelijk – maximaal vijf jaar – fiscaal te bevoordelen via een vrijstelling op de kilometerheffing. We werken daar momenteel aan. Het is slechts een vrijstelling voor de milieucomponent want we willen nog altijd sturend werken met de kilometerheffing.
U vraagt ook naar de planning van de studies. Ik had gehoopt dat ik u daarover al wat meer informatie had kunnen geven. De concrete afspraken zijn pas op 17 december gemaakt. Mijn administratie is bezig met de studies op de rails te zetten. Ik hoop dat we daar zo snel mogelijk meer duidelijkheid over kunnen krijgen, zeker ook om de bestelwagens maar ook de CO2-differentiatie te kunnen meenemen, zodat we een aantal klimaatgerelateerde elementen in de kilometerheffing kunnen opnemen ten behoeve van de gigantische uitdagingen waarvoor we staan.
De heer Brouns heeft het woord.
Ik dank u voor uw antwoorden. Ik had niet verwacht dat er al wat meer bekend zou zijn over de studies want de tijd is heel kort. Het blijft een uitdaging. We zien dat de heffing werkt en leidt tot meer groene kilometers. Het is wachten op de Euro 7-norm om te kijken of er bijkomend kan worden verstrengd. Maar het is duidelijk dat het een juist een sturend element is. Ik heb daarover op dit geen ogenblik geen bijkomende vragen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.