Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Vandenhove heeft het woord.
Het gebruik van asbest is verboden in België sinds 2001. Toch blijkt dat er nog in heel wat gebouwen waaronder scholen, bedrijven, woningen … nog heel wat asbest zit. De Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) schat dat het om 2,3 miljoen ton gaat. Om het aanwezige asbest af te bouwen voorziet de OVAM ondersteuning in de vorm van een subsidie aan verschillende doelgroepen die geconfronteerd kunnen worden met dat asbest en die dat willen verwijderen.
Zo kunnen particulieren, sport- en jeugdverenigingen en eventueel ook andere doelgroepen deelnemen aan asbestafbouwprojecten die lokale besturen organiseren. Die lokale besturen hebben zelf de keuze welke projecten ze organiseren en ze ontvangen subsidies voor de organisatie van het project. Hierdoor worden de deelnemers logistiek ontzorgd en kunnen ze asbest verwijderen aan een verlaagd tarief. Verschillende intercommunales hebben die rol voor de gemeenten ingevuld en organiseren projecten op grotere schaal.
Bij ons in de provincie Limburg gebeurt dat door de afvalintercommunale Limburg.net, de provincie Limburg en ook een vzw, Dubolimburg, die onder andere werkt rond duurzaam bouwen. Zij hebben met de steun van de OVAM een dergelijke campagne voor het verwijderen en afvoeren van asbest op een veilige en laagdrempelige manier georganiseerd. Maar ondanks de grote interesse en de vele aanmeldingen van particulieren om asbest in en om woningen te verwijderen, geraakt de campagne op dit moment niet van de grond. De effectieve start van de campagne is inmiddels uitgesteld naar 2022. De vzw Dubolimburg, die de subsidies coördineert, wijt de vertraging en de wachttijden aan de OVAM die niet overgaat tot de goedkeuring van de projecten en de uitbetaling van de subsidies. Hoewel u, minister, het dossier van Dubolimburg al eind 2019 hebt goedgekeurd, wordt het gunningsdossier niet goedgekeurd door de OVAM. Het gevolg is dat de wachttijden oplopen en de verwijdering en de inzameling van de asbest sputtert.
Nu is het wel zo dat er sinds het indienen van mijn vraag toch schot is gekomen in het dossier. Dat heb ik intussen van de betrokken vzw vernomen. Ik hou mijn vragen toch aan, al zou het kunnen dat er intussen dingen gewijzigd zijn. De vraag dateert van enkele weken geleden.
Minister, bent u op de hoogte van de aangehaalde problematiek? Erkent u dat er vaak lange wachttijden zijn voor het verwerven van een subsidie voor de asbestinzameling?
Welke redenen ziet u in het concrete geval van het Limburgse dossier voor de vertraging? Is er te weinig financiering voorzien of zijn er andere redenen? Overtreffen de aanvragen de middelen die voorzien zijn?
Kunt u een inschatting geven wanneer het subsidiedossier gedeblokkeerd zal worden vanuit de OVAM?
Zijn er gelijkaardige vertragingen bij andere aanvraagdossiers buiten Limburg en wat zijn daarvan de redenen?
Welk budget is er jaarlijks uitgetrokken voor deze dossiers in 2021-2022 maar ook voor de volgende jaren?
Minister Demir heeft het woord.
Het probleem was dat het actieplan Asbestafbouw vorige legislatuur werd goedgekeurd zonder budget. Dan kun je niet veel doen. Dat is een van de redenen van de wachttijden van het verleden. We hebben nu een recordbudget vrijgemaakt. Dat bedraagt dit jaar nog 27,6 miljoen euro uit de relancemiddelen voor lokale asbestprojecten.
Het project van vzw Dubolimburg is een project dat initieel toegekend werd aan de provincie Limburg op 20 december 2019 voor de gegroepeerde verwijdering van asbestdaken en -leidingen. Ongetwijfeld delen jullie allemaal wel de mening dat het onze taak is om er als overheid over te waken dat subsidiegelden goed besteed worden. De provincie Limburg besloot bij toekenning van het subsidiebudget de projectuitvoering over te dragen aan Dubolimburg. Voor een correcte boekhouding en goede afspraken rond samenwerking was het dus noodzakelijk om een overeenkomst te ondertekenen. Dubolimburg en de provincie Limburg deden er een jaar over om die overeenkomst te verwerven. In november 2020 pas is er finaal een samenwerkingsovereenkomst gesloten. De provincie Limburg blijft eindverantwoordelijk.
Dubolimburg had bij de verdere opzet van het project nood aan ondersteuning, en er volgden dan ook ettelijke overlegmomenten, telefonische contacten en mailverkeer. Geen enkel ander lokaal asbestproject kon op zoveel coaching en begeleiding rekenen van de OVAM. De correcte toepassing van de wet op de overheidsopdrachten vormde ook een bepalende vertragingsfactor. Het project van de provincie Limburg heeft ook een grote omvang. Een solidere projectopzet om op die grote schaal kwaliteitsvol te werken en een correcte toewijzing van de contracten via aanbesteding om procedurele problemen bij uitvoering te vermijden, zijn zeker nodig.
De schaalgrootte van het project van de provincie Limburg is in dezen wel uniek ten opzichte van de andere subsidiedossiers.
Het subsidiedossier van de provincie Limburg is al goedgekeurd op 20 december 2019. De provincie Limburg sloot pas een jaar later een samenwerkingsovereenkomst, zoals ik al heb gezegd. De Vlaamse overheid heeft haar deel gedaan door zowel de subsidies vrij te maken als de verregaande ondersteuning vanuit de OVAM. Bij andere dossiers heeft de OVAM geen dergelijke vertragingen ondervonden.
Zoals ik daarstraks reeds aangaf, heb ik in 2020 6,5 miljoen euro uitgetrokken, en in 2021 27,6 miljoen euro voor toekenning in dit en volgend jaar.
De heer Vandehove heeft het woord.
Minister, bedankt voor uw antwoord.
Als ik het goed begrijp, ligt de reden bij het feit dat het dossier een jaar heen en weer is blijven gaan tussen de provincie Limburg en Dubolimburg enerzijds en de OVAM anderzijds. Is het probleem nu echt opgelost? Wil dat zeggen dat het geld kan worden vrijgemaakt en dat vooral de particulieren en de verenigingen die een aanvraag hebben ingediend, stilaan op hun geld kunnen rekenen? Mijn visie is dat het goed is dat de provincie Limburg het initiatief heeft genomen – dat is trouwens nog in mijn periode als gedeputeerde gebeurd – in plaats van elke gemeente of instantie dat apart te laten organiseren. Ik denk dat dat geen reden had mogen zijn voor die vertraging. Het belangrijkste is … Daarom herhaal ik mijn concrete vraag nogmaals: wil dat zeggen dat de inwoners en de organisaties die een aanvraag hebben ingediend, vanaf begin 2022 effectief kunnen rekenen op de uitbetaling van die subsidies? Er zitten heel wat particulieren tussen die aan de bouwwerken van een huis bezig zijn of willen beginnen en die nu wachten op die subsidies van Dubolimburg en van de provincie Limburg die via die vzw toegekend worden.
De heer Danen heeft het woord.
Ik heb een paar bijkomende vragen. Ik ben op de hoogte van de problematiek die collega Vandenhove schetst. Een aantal mensen hebben daarover ook contact met me opgenomen. Ik wilde daarover ook een vraag stellen, maar ik ben blij dat mijn collega me voor is.
Ik wil u heel concreet het volgende vragen, minister. Ik heb begrepen dat die projecten nu pas effectief kunnen worden opgestart en dat er bijvoorbeeld voor de leidingisolatie nog geen projecten zijn uitgevoerd in Limburg. Klopt dat al dan niet?
Verder zegt u dat u in 2021 en 2022 daarvoor respectievelijk 6,5 en 21,5 miljoen euro hebt uitgetrokken. Wil dat zeggen dat die bedragen benut zijn geweest of is er een soort onderbenutting waardoor er bedragen kunnen worden overgeheveld naar een volgend werkjaar? Ik ben ervan overtuigd dat er voor asbestverwijdering nooit genoeg budget zal zijn. De voorziene budgetten zouden toch zeker volledig moeten kunnen worden benut.
Dat zijn de vragen die ik in deze fase over dit dossier heb.
Mevrouw Perdaens heeft het woord.
Ik dank de minister voor de antwoorden en de collega voor de vraag.
Als ik het juist heb begrepen, dient de provincie de volgende stap te zetten en hebben de minister en het Vlaamse niveau gedaan wat ze moesten doen zo snel als ze dat konden. Daarbij zal het voorzien van die extra budgetten ongelooflijk belangrijk zijn.
Minister, ik zou het breder willen opentrekken wat betreft de asbestafbouw. In de asbestspecial van de OVAM kunnen de lokale besturen via een benchmarktool informatie over de inzameling van asbestcement in recyclageparken opvragen en aan gegevens over lokale asbestprojecten geraken waar dit project ook onder zou kunnen vallen. Die tool blijkt nog altijd niet beschikbaar, hoewel die voor heel wat informatie en transparantie zou kunnen zorgen. Wanneer zal die ter beschikking worden gesteld? Volgens de OVAM-website zou die er al zou zijn, maar dat is de facto nog niet het geval, tenzij het gaat om een ICT-probleem, en dan bied ik mijn excuses aan omdat ik u daarmee lastigval.
Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Collega’s, ik denk dat we allemaal achter de urgentie staan om naar een versneld asbestvrij Vlaanderen te gaan. Daarom is het belangrijk dat het opgemaakte plan vlot kan worden uitgevoerd. Naar aanleiding van de aanvraag en specifiek het project Dubolimburg ben ik ook even gaan kijken naar de website van de OVAM. Daar zijn de verschillende gemeenten aangeduid die projecten hebben ingediend. Uit uw antwoord meen ik echter te moeten concluderen dat ze misschien wel groen staan aangeduid als zijnde dat er een project is ingediend, maar dat die projecten nog niet allemaal zijn goedgekeurd en dat ze nog niet kunnen beschikken over hun budgetten. Daarom stel ik de vraag of we een overzicht van de ingediende projecten, van de effectieve goedkeuring ervan en van de toekenning van de budgetten kunnen krijgen.
Daarbij aansluitend heb ik nog een vraag, minister. Voorziet u nog in bijkomende acties voor de gemeenten die nog geen project hebben ingediend en met andere woorden wit op het kaartje staan aangeduid? Overlegt de OVAM met die regio’s? Soms gaat het over gemeenten, maar soms ook over een ruimere regio. Waarom zijn er nog geen verdere acties ondernomen? Wat zijn de knelpunten waarom er nog geen projecten ingediend zijn?
Namens mijn fractie wens ik kort het woord te nemen. De boodschap is inderdaad heel simpel: we willen dat asbest zo veel mogelijk uit de woningen en gebouwen verdwijnt. We gaan daar met zijn allen voor. We hebben het traject Asbestveilig Vlaanderen tegen 2040 goedgekeurd en het is belangrijk dat particulieren gestimuleerd worden om asbest te verwijderen op een veilige manier zonder dat er asbestvezels vrijkomen, zonder dat er iets schadelijks kan gebeuren of dat er risico’s ontstaan.
We ondersteunen het initiatief van die thuisophaling heel erg. Ook in mijn gemeente gebeurt dat al geruime tijd, weliswaar alleen met de asbestplaten aan huis. Dat gebeurt toch duidelijk op een veiligere manier dan wanneer mensen die zelf naar het recyclagepark brengen. Dat is een goede zaak voor eenieder.
Aansluitend op de vragen van de collega’s wens ik nog graag de aandacht te vestigen op het volgende. U weet, minister, dat we een heel interessante hoorzitting in deze commissie hebben gehad over de asbestafbouw tegen 2040. Daar zijn over het algemeen een paar issues over asbesttransfusie naar boven gekomen. In het kader van deze vraag om uitleg wil ik daar uw aandacht op vestigen en vragen dat uw administratie daar nog even naar zou kijken. Er zaten een aantal suggesties in die zeker interessant zijn om mee te nemen naar de intercommunales om de asbestafbouw op een zo veilig mogelijke manier te kunnen laten gebeuren. Tot daar mijn bijkomende suggestie.
Minister Demir heeft het woord.
Ik zal dat laatste zeker door de administratie laten doen als dat nog niet is gebeurd.
Collega Vandenhove, volgens de informatie van de OVAM is alles opgelost. De middelen waren al een hele tijd beschikbaar en blijven dat. Het is aan de provincie om met Dubolimburg het project handen en voeten te geven op het terrein. De opstart is dus voorzien in 2022.
Collega Danen, met de subsidies vanuit de Vlaamse overheid zijn er volgens mijn informatie nog geen projecten voor leidingisolatie uitgevoerd. Er is op dit moment geen onderbenutting. Het budget wordt volledig besteed, maar ook het budget voor dit concrete project blijft dus gegarandeerd.
Collega Perdaens, de benchmarktool is toegankelijk voor lokale besturen om het eigen beleid te kunnen vergelijken met dat van gelijkaardige lokale besturen. De benchmarktool zal verder ook een plaats krijgen in het relanceproject Materialeninformatiesysteem (MATIS). De lokale projecten hebben daarin ook inzage.
Ik zal collega Rombouts de gevraagde informatie schriftelijk bezorgen. Voor alle duidelijkheid: de OVAM blijft met de andere gemeenten intens in overleg om aan die 100 procent te geraken. We zitten nu op 93 procent en we hopen volgend jaar te kunnen gaan naar 100 procent.
Die gemeenten weigeren ook meestal niet, maar soms is het voor het lokale niveau niet mogelijk om onmiddellijk te starten, vandaar dat sommige gemeenten nog geen projecten hebben ingediend.
Collega De Vroe, u weet dat er rond transport nog enkele zaken kunnen worden meegenomen. De administratie is daarvan op de hoogte. We gaan daar zeker mee aan de slag.
De heer Vandenhove heeft het woord.
Zonder Limburg te bevoordelen omdat u de gedeputeerde, mijn opvolger, vrij goed kent, ook vanuit uw eigen partij, wil ik u voorstellen om hier een duwtje te geven, zodat de Limburgse gezinnen en organisaties die een beroep doen op uw subsidies, snel terechtkomen waar ze moeten zijn.
De vraag om uitleg is afgehandeld.