Verslag vergadering Commissie voor Binnenlands Bestuur, Gelijke Kansen en Inburgering
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Janssens heeft het woord.
Minister, het Turkse Diyanet beheert in Vlaanderen tientallen moskeeën, zowel erkende als niet-erkende. Tot op heden laat de Vlaamse Regering op basis van het Eredienstendecreet nog steeds twaalf Diyanetmoskeeën financieren. Nochtans worden op deze manier moskeeën gefinancierd die niet alleen eigendom zijn, maar ook hun instructies ontvangen, van het Turks-islamitische regime dat er zelfs de imam aanstelt. De staatsveiligheid bestempelt Diyanet, geheel terecht, al enkele jaren als de ‘lange arm van Erdogan’ omdat Diyanet de lijn van de Turkse fundamentalistische regeerpartij AKP volgt.
Naar aanleiding van de moord door een Tsjetsjeense islamextremist op de Franse geschiedenisleerkracht Samuel Paty toont Diyanet zich opnieuw als een vijand van onze vrije Westerse waarden. Na de terreurdaad kondigde de Franse president Macron aan dat het islamextremisme forser zal worden aangepakt. Om de waarde van de vrije meningsuiting te benadrukken werden op diverse Franse gebouwen Mohammed-cartoons geprojecteerd. De Turkse despoot Erdogan riep daarna op tot een boycot van Franse producten en vergeleek de behandeling van moslims in Europa leugenachtig met die van de joden door de nazi’s met als enige bedoeling anti-Europese haatgevoelens aan te wakkeren.
En ook de leider van Diyanet, ene Ali Erbas, liet zich als handlanger van Erdogan niet onbetuigd. Hij steunde niet alleen de haatboodschappen van Erdogan op sociale media, maar beschuldigde de Franse autoriteiten ervan de islamofobie en de haat tegen de islam te steunen, onder meer wegens het projecteren van die Mohammed-cartoons. Met deze anti-Franse haatcampagne tonen Erdogan en de Diyanetleider dus hoe ze denken over een van de meest fundamentele Europese waarden, namelijk de vrije meningsuiting. Het respect voor de vrije meningsuiting is nochtans een basisvoorwaarde voor erkenning en financiering van moskeeën in Vlaanderen.
De leden van deze commissie weten dat u op dit moment werkt aan een nieuw decreet omtrent de erkenning van erediensten, dat uiterlijk op 1 september 2021 in werking zou moeten treden. U hebt, onder andere in een conceptnota, al aangegeven dat er een verbod wordt ingeschreven op buitenlandse financiering die verband houdt met extremisme.
In uw antwoord op een schriftelijke vraag van mij verwees u naar een rapport van 25 juni 2020 van een parlementaire ondervragingscommissie van de Nederlandse Tweede Kamer. De conclusies van dat rapport over Diyanet zijn zeer helder. Er staat onder meer in: “Vanuit Turkije is het beleid erop gericht hun visie op de islam in Nederland te bestendigen via de Diyanetmoskeeën. Feit is dat op zichtbare en onzichtbare wijze organisaties en regeringen van onvrije landen in de hoofden en harten van onze moslimgemeenschappen proberen te komen. Hierdoor kunnen parallelle samenlevingen ontstaan.” Dat is een letterlijk citaat uit dat Nederlandse rapport. Dat zijn toch allemaal elementen die onze onrust moeten opwekken, minister, en ik hoop dus ook de uwe. Vandaar mijn vragen.
Hoe reageert u op de haatboodschappen van de Diyanetleider naar aanleiding van de moord op Samuel Paty? Hoe reageert u op de resultaten van het rapport van de parlementaire ondervragingscommissie van de Nederlandse Tweede Kamer?
Staat u verder toe dat Diyanet Vlaams belastinggeld – toegekend via provinciale financiering – misbruikt voor een boodschap van niet-integratie en antiwesterse haat, en het creëren van parallelle moslimgemeenschappen hier in Vlaanderen?
Welke initiatieven neemt u ten aanzien van de Diyanetmoskeeën naar aanleiding van deze nieuwe, toch wel bezwarende, informatie?
Minister Somers heeft het woord.
Mijnheer Janssens, hoewel de Nederlandse situatie niet helemaal identiek is – er bestaat daar geen overheidsfinanciering voor erediensten – is de problematiek van mogelijke buitenlandse beïnvloeding van lokale geloofsgemeenschappen bij ons wel dezelfde. De buitenlandse financiering of ondersteuning van erkende lokale geloofsgemeenschappen die resulteert in een de facto controle door die buitenlandse instantie, is eigenlijk onverzoenbaar met de overheidsfinanciering die de erkende lokale geloofsgemeenschappen ontvangen. We weten immers al dat buitenlandse financiering en de controle hierop onder de huidige regelgeving een probleem vormen.
Daarom wordt er een verbod op buitenlandse financiering, ondersteuning en inmenging in het nieuwe erkennings- en toezichtdecreet ingeschreven als een erkenningsverplichting voor lokale geloofsgemeenschappen en een blijvende verplichting voor de reeds bestaande en erkende besturen van de eredienst.
Om op een doeltreffende wijze te kunnen nagaan of een bestuur van een eredienst geen ongeoorloofde financiering of ondersteuning ontvangt, wordt een transparantie- en registratieverplichting ingevoerd. De bestuursorganen houden een register bij van alle giften – geldelijk of in natura – dat te allen tijde kan worden geraadpleegd door de informatie- en screeningsdienst.
Persoonlijk vind ik dat, wanneer een lokale geloofsgemeenschap een erkenning aanvraagt, zij zich volledig moet inschrijven in ons Belgisch erkenningsmodel. Dit betekent dat een erkende lokale geloofsgemeenschap zelf of via de FOD Justitie een bedienaar van de eredienst kan laten aanstellen en betoelagen.
U vraagt mij of ik toesta dat Diyanet Vlaams belastinggeld – toegekend via provinciale financiering – misbruikt. Ik verwijs hiervoor naar de bespreking tijdens de commissie voor Binnenlands Bestuur, Gelijke Kansen en Inburgering van dinsdag 27 oktober 2020.
Daar heb ik reeds meegedeeld dat het voorontwerp van decreet betreffende de erkenning en het toezicht op de lokale geloofsgemeenschappen zo goed als rond is. Het wordt in de volgende weken aan de Vlaamse Regering voorgelegd voor een eerste principiële goedkeuring, met als doel om op 1 september het nieuwe ontwerp van decreet in werking te laten treden en de informatie- en screeningsdienst operationeel te hebben.
Een van de erkenningscriteria in dit voorontwerp is een verbod op het verlenen van medewerking aan activiteiten die aanzetten tot discriminatie, haat of geweld. Niemand kan zich op grond van religieuze of levensbeschouwelijke motieven onttrekken aan de geldende rechtsregels, het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) en de Grondwet. Dit is een zeer belangrijke verplichting waarop streng zal worden toegezien. Lokale geloofsgemeenschappen die dit verbod schenden, zullen niet erkend worden. Reeds erkende lokale geloofsgemeenschappen die dit verbod schenden, zullen gesanctioneerd worden en kunnen hun erkenning verliezen.
De Informatie- en screeningsdienst zal alle relevante informatie vanuit veiligheids-, bestuurlijk en samenlevingsperspectief verzamelen, vervolledigen, vergelijken en blijvend actualiseren, in de beoordeling van het voldoen aan de erkenningscriteria. We verplichten bovendien de lokale geloofsgemeenschappen om transparant te zijn over de juridische structuren waarmee ze rechtstreeks of onrechtstreeks zijn verbonden. Dat zit allemaal in het ontwerp van decreet dat ten laatste op 1 september in werking treedt.
Iedere erkende lokale geloofsgemeenschap wordt individueel beoordeeld en niet als groep. Alle reeds erkende lokale geloofsgemeenschappen zullen blijvend aan de vernieuwde erkenningscriteria moeten voldoen en dit zal worden gecontroleerd. Ook de reeds bestaande zullen zich moeten conformeren aan het nieuwe ontwerp van decreet. Erkende lokale geloofsgemeenschappen die tekortkomen aan de verplichtingen zullen worden gesanctioneerd.
Indien ik concrete aanwijzingen zou ontvangen dat een erkende Diyanetmoskee handelingen en uitspraken doet die strijdig zijn met de erkenningsvoorwaarden, zoals de niet-naleving van het EVRM, zal ik niet aarzelen om onmiddellijk een onderzoek in te stellen en overgaan tot de opstart van een procedure tot opheffing van de erkenning. Dat is in 2017 ook het geval geweest voor de Diyanetmoskee van Beringen die zijn erkenning heeft verloren wegens het importeren van problematieken uit Turkije, wat heeft geleid tot spanningen binnen de Vlaamse samenleving.
De heer Janssens heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Maar eigenlijk hebt u – kort samengevat – gezegd dat in de huidige situatie u alle Diyanetmoskeeën in Vlaanderen met rust laat en dat men tot 1 september 2021, wanneer een nieuw ontwerp van decreet in werking zou treden, kan doen en laten wat men wil, of men daar mensenrechten mee schendt of niet, of men daar de democratische rechtsstaat mee schaadt of niet. Dat zegt u terwijl jaarlijks zo’n 60 procent van de moskeesubsidies in Vlaanderen naar Diyanetmoskeeën gaat. Dat is een bedrag van meer dan een half miljoen euro. Dat is Vlaams belastinggeld dat misbruikt wordt om de machtspolitiek van de Turkse potentaat Erdogan te bestendigen en zelfs uit te breiden tot in Vlaanderen.
Degelijke controle door de overheid is er amper, anders hadden die Diyanetmoskeeën allang gesloten moeten zijn. We weten dat Ankara de imam levert en betaalt in die moskeeën en er zelfs op toeziet dat de preken in overeenstemming zijn met het beleid, het fundamentalistische beleid, van de Turkse regering, waarbij geen moment sprake is van scheiding tussen moskee en staat, waarbij Turkse conflicten worden geïmporteerd in Vlaanderen en waarbij altijd de Turkse belangen vooropstaan en zeker niet de integratie in onze samenleving.
We weten sindsdien en uit ervaring dat de Diyanetmoskeeën niets minder zijn dan de propagandakantoren van het Turkse regime. Iedere helder denkende Vlaming moet een overheid die dat tolereert en zelfs organiseert en financiert, voor gek verklaren. Ik blijf bij mijn pertinente vraag. Waarom tolereert u dat moskeeën, waarvan bewezen is dat ze behoren tot een netwerk dat onder leiding staat van een buitenlands regime met een zeer kwalijke reputatie, betoelaagd worden met belastinggeld? Wat hebt u nog meer nodig dan de rapporten van de Staatsveiligheid die ter zake heel duidelijk zijn en niets aan de verbeelding overlaten?
Onlangs nog waren zowel de Staatsveiligheid als OCAD te gast in de commissie Radicalisering. Daar werd heel duidelijk gezegd dat het discours van Diyanet samenzweerderig is, antiseculier, antisemitisch, antiwesters enzovoort. Die ideologie staat dus haaks op onze democratische rechtsstaat. Er werd duidelijk aangetoond dat de erkenningsvoorwaarden totaal niet worden nageleefd. Toch worden de moskeeën hier in Vlaanderen alweer met rust gelaten. Dat was zo tijdens de vorige legislatuur, met minister Homans. En nu ook met u in deze nieuwe legislatuur. Waarom voorwaarden opleggen, als ze toch niet worden nageleefd?
Ik stel hierover in het Vlaams Parlement al meer dan vijf jaar vragen. We zien dat er al heel veel kostbare tijd verloren is gegaan om daadkrachtig in te grijpen. Intussen verergert de situatie alleen maar. Er is geen enkele politieke daadkracht door de angst van de politieke partijen, van Open Vld en CD&V tot de hele linkerzijde, voor de eigen Turkse achterban. Ook met u als bevoegd minister en met deze regering onder leiding van Jan Jambon komt daarin helaas geen verandering.
Mevrouw Sminate heeft het woord.
Minister, u had misschien gewoon uw antwoord van een paar weken geleden kunnen recycleren. Ik geef u de raad om het voorlopig nog even bij te houden want ik denk dat dit thema nog vaker aan bod zal komen.
Collega Janssens, ik wil daarmee helemaal niet zeggen dat dat niet terecht is. Wij vinden ook dat geloofsgemeenschappen moeten ingebed zijn in de lokale gemeenschap. Die buitenlandse inmenging en buitenlandse financiering zijn helemaal niet oké. Maar uw stelling dat wij dat zouden tolereren, is ook niet oké. Wij hebben in het regeerakkoord heel duidelijk ingeschreven wat het antwoord op deze problematiek is: de oprichting van de screeningdienst, maar ook het verbod op de buitenlandse financiering. De minister heeft een paar weken geleden duidelijk aangegeven dat er werk wordt gemaakt van de oprichting van die screeningdienst. We zien dat nu ook in de budgetten voor volgend jaar.
Minister, ik verwacht dus dat die screeningdienst in het najaar van 2021 operationeel zal zijn. Het is helemaal niet correct te stellen dat wij die buitenlandse inmenging zomaar tolereren. Wij maken daar werk van. Dat zal binnenkort operationeel zijn. Ik heb daar echt wel hoge verwachtingen van. Als er anomalieën worden vastgesteld, zullen daar duidelijke sancties tegenover staan.
Deze vraag zal nog regelmatig terugkomen. Het antwoord daarop zal in de komende maanden bewijzen dat er inderdaad een antwoord op de problematiek wordt gegeven.
Minister Somers heeft het woord.
Mijnheer Janssens, u had zich beter moeten voorbereiden. Ik had het gevoel dat u niet hebt gehoord wat ik heb gezegd. Als fractieleider tijdens de vorige legislatuur, en trouwens ook daarvoor in de Kamer, heb ik regelmatig aangekaart dat het rechtstreeks of onrechtstreeks financieren door buitenlandse mogendheden van geloofsgemeenschappen in ons land of van bedienaren van de eredienst eigenlijk onhoudbaar is en niet kan. Veel mensen maken die vaststelling. Alleen hebben we een regelgeving nodig die dat verbiedt. Zodra ik minister ben geworden, ben ik beginnen te werken aan een nieuw decreet. Een van de verschilpunten met sommige landen waarnaar u verwijst, is dat wij leven in een democratische rechtsstaat. Een minister kan ageren en handelen op basis van decretale verplichtingen en decretale mogelijkheden. Wij zijn het decreet aan het herschrijven. Ik heb net gezegd dat wij nog voor het einde van dit jaar het voorontwerp van decreet zullen voorleggen aan de Vlaamse Regering. Het is de bedoeling dat dit in het voorjaar naar het parlement komt en dat het in september 2021 in werking treedt.
Maar alleen de bepaling inschrijven dat buitenlandse financiering niet meer kan, is niet voldoende. Dan moet daar ook duidelijk in staan welke documenten een geloofsgemeenschap verplicht is te tonen zodat er transparantie is en er niet in de duik kan worden gewerkt. Ook de banden met andere vzw’s moeten zichtbaar worden gemaakt. Dat staat in het voorontwerp van decreet dat binnenkort aan de Vlaamse Regering wordt voorgelegd. Maar ook dat is nog niet voldoende. Zo is er een ernstige instantie nodig die daarop kan toezien en die ook de bevoegdheid heeft om dat te doen. Die moet eventueel niet alleen een erkenning kunnen intrekken of op een andere manier sanctioneren, maar nog een stap verder kunnen gaan. Op basis van de inlichtingen die zij verwerft, moet zij naar de gerechtelijke diensten kunnen stappen om eventueel andere procedures op te starten. Daarvoor is regelgevend materiaal nodig en dat wordt niet in een paar weken geschreven. Dat vraagt een degelijke voorbereiding omdat we ook in onze rechtstaat moeten zorgen dat wanneer men procedures begint, die regelgeving overeind blijft.
Trouwens, die screenings- en informatiedienst heeft ook een positieve zijde. Zo wordt wie zich aan de regels houdt en goed functioneert, beschermd tegen onterechte kritiek. Ik ben dan ook absoluut vragende partij om een veel beter kader te creëren voor de geloofsgemeenschappen. Dat wordt nu uitgewerkt, en zodra dat er is, kunnen we handelen. U zegt dat we hen nu met rust laten, maar neen, als er vandaag concrete aanwijzingen zijn dat in een welbepaalde moskee zaken worden gezegd die ingaan tegen het huidige decreet dat zal worden verstrengd, geüpgraded, aangepast en gemoderniseerd, dan kan er wel degelijk worden gehandeld. Ik heb daar op dit moment echter geen kennis van. Ik heb op dit moment ook geen informatie- en screeningsdienst om systematisch alle geloofsgemeenschappen te controleren. We zullen een screeningsdienst ontwikkelen om dat mogelijk te maken en om een helderder, transparanter en correcter discours te kunnen voeren. We moeten kritischer en strenger zijn tegenover zij die een fout begaan en positiever en constructiever tegenover wie de regels volgt. Maar daarvoor hebben we dat decreet nodig dat in september in werking zal treden.
Wanneer er dus concrete informatie bestaat over een of meerdere moskeeën waar u naar verwijst of over andere moskeeën waar men de regels met voeten treedt, flagrant en duidelijk, dan mag u me die informatie zeker bezorgen en zullen wij een onderzoek starten. Maar ik heb tot nu toe, in alle transparantie, geen concrete aanwijzing daarvoor. De heer Erdogan en de Turkse staat doen wel allerlei uitspraken die we moeilijk anders kunnen omschrijven dan haaks staand op ons samenlevingsmodel, onze rechtstaat en onze democratie, maar wat we nodig hebben, zijn concrete aanwijzingen zoals we in 2017 hebben gekregen in verband met de moskee van Beringen. Daartegen is mijn voorganger toen opgetreden. Vanaf september zullen wij een permanente foto hebben van wat er in elke geloofsgemeenschap gebeurt, niet alleen door de screeningsdienst zelf maar ook door samenwerkingsverbanden met lokale besturen, de Staatsveiligheid en de politiediensten.
We zullen in het voorjaar in deze commissie en in de plenaire vergadering nog heel grondig van gedachten kunnen wisselen over de inhoud van dit decreet.
De heer Janssens heeft het woord.
Minister, u gaat volledig voorbij aan de realiteit van de dag, met name de moord op Samuel Paty en de reactie daarop vanuit Turkije en Diyanet. U blijft blind voor de rapporten van de Staatsveiligheid die heel duidelijk aangeven dat Diyanet als organisatie een gevaar is voor onze samenleving. Als u het dus echt zou menen met de bestrijding van extremisme waar u zo vaak naar verwijst, en dat niet alleen denkt te moeten misbruiken wanneer het in uw partijpolitieke kaart past, dan zou u de erkenning van die Diyanetmoskeeën onmiddellijk intrekken zodat er ook een signaal wordt gegeven dat die Turkse machtspolitiek, die Turkse chantagepolitiek van Erdogan in Vlaanderen niet wordt getolereerd, en waardoor eindelijk een einde zou worden gemaakt aan die totaal onaanvaardbare subsidiëring van Erdogans propagandahuizen hier in Vlaanderen.
Maar die moed hebt u blijkbaar niet. U voert liever schijngevechten tegen zogenaamde Vlaams-extremistische spookbeelden. Ik herhaal dat het standpunt van het Vlaams Belang heel duidelijk is. Ik ben er trouwens van overtuigd dat de grote meerderheid van de Vlamingen het daarover eens is met ons. Niet alleen moet die erkenning van Diyanetmoskeeën ingetrokken worden en daardoor dus de financiering ervan met belastinggeld volledig stopgezet worden, die extremistische huizen van Erdogan moeten ook gesloten worden. Ze werken namelijk niet alleen de integratie actief tegen, ze zijn ook een acuut veiligheidsrisico omdat ze net onder het beheer en de controle staan van dat gevaarlijke Turkse Erdogan-regime en dus van een fundamentalistische partij waarvoor hier in Vlaanderen absoluut geen plaats kan en mag zijn, want die vijandige voorposten van Erdogan horen hier, wat het Vlaams Belang betreft, absoluut niet thuis.
De vraag om uitleg is afgehandeld.