Verslag vergadering Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Wetenschap en Innovatie
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Malfroot heeft het woord.
Het is meermaals gezegd dat de coronacrisis de nodige werkloosheid met zich mee zal brengen, niet alleen bij werknemers, maar ook bij zelfstandigen die de boeken neerleggen of buiten hun wil om failliet verklaard worden. Met andere woorden, deze zelfstandigen worden werkloos. In principe hebben deze zelfstandigen dan geen recht op een werkloosheidsuitkering. Alleen indien zij voor hun zelfstandige activiteit nog werknemer in loondienst zijn geweest, kunnen zij in sommige gevallen toch een werkloosheidsuitkering krijgen. Dat hangt onder meer af van de duur van de periode als loontrekkende, hun leeftijd op het moment van de aanvraag en de duur van de zelfstandige activiteit. Deze werkloze zelfstandigen zullen dus op een muur botsen op het ogenblik dat ze hun zelfstandige activiteit al dan niet gedwongen stopzetten. Ons systeem voorziet heel wat opleidings- en loopbaanmogelijkheden voor werkloze werknemers, maar biedt dit vangnet niet aan werkloze zelfstandigen.
Hoe zult u het stijgend aantal werkloze zelfstandigen opvangen?
Welke mogelijkheden zullen er geboden worden om werkloze zelfstandigen te heroriënteren richting de arbeidsmarkt? Kunnen deze werkloze zelfstandigen ondertussen ook aanspraak maken op een werkloosheidsvergoeding of kan dat recht voor hen worden opengesteld, ook wanneer ze voordien niet in loondienst hebben gewerkt?
Op welke manier kunnen werkloze zelfstandigen ook gebruik maken van de trajecten die aan werkloze werknemers geboden worden? Aan welke voorwaarden moeten ze hiervoor voldoen?
Stel dat deze werkloze zelfstandigen de moed toch niet verloren hebben en ze opnieuw een zaak willen opstarten, via welke trajecten kan de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB) of een andere instantie hier een partner in zijn?
Minister Crevits heeft het woord.
Werkloze zelfstandigen kunnen zich uiteraard inschrijven bij VDAB, net zoals iedereen die werk zoekt. VDAB voorziet echter niet in aparte trajecten voor gewezen zelfstandigen die zich willen inschakelen op de arbeidsmarkt in loondienst. Gewezen zelfstandigen die zich inschrijven als werkzoekende worden opgenomen in de dienstverlening van VDAB en kunnen even goed gebruikmaken van het volledige aanbod van VDAB. Hierbij wordt steeds gestreefd naar het maximaal aansluiten bij de individuele situatie van de werkzoekende, rekening houdend met de rechten en plichten van de werkzoekende. Zij kunnen gebruikmaken van het uitgebreide VDAB-aanbod op het vlak van oriëntering, sollicitatieondersteuning en vacaturematching en ze kunnen ook een opleiding volgen.
De beslissing of ze al dan niet een werkloosheidsuitkering kunnen genieten ligt bij de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA), op het federale bevoegdheidsniveau. Zoals u al zelf hebt aangegeven komen arbeidsdagen als zelfstandige niet in aanmerking om, na de zelfstandige activiteit, toegelaten te worden tot het recht op werkloosheidsuitkeringen, althans vandaag niet. Men kan wel toegelaten worden tot het recht op uitkeringen op grond van een eventueel voorgaand uitkeringsrecht, bijvoorbeeld op basis van een eerdere tewerkstelling in loondienst. Gewezen zelfstandigen kunnen, onder bepaalde voorwaarden, ook een beroep doen op het federale overbruggingsrecht. Daar is de afgelopen periode trouwens fel gebruik van gemaakt.
Ik wil ook wijzen op de dienstverlening van vzw Dyzo, een vzw die we met het Agentschap Innoveren en Ondernemen (VLAIO) ondersteunen. Dyzo richt zich heel specifiek op zelfstandige ondernemers die in financiële moeilijkheden raken. Via advies en begeleiding maar ook via schuldbemiddeling worden de getroffen ondernemers geholpen, met de bedoeling hun een kans te geven op een herstart. In 2019 heeft de organisatie 3208 nieuwe dossiers behandeld en in het kader van deze crisis is VLAIO met Dyzo in gesprek, om de capaciteit van de laatste te versterken. Ik denk dat dat de komende periode wel nodig zal zijn, omdat er toch wel heel wat zelfstandigen zijn die het niet zo gemakkelijk hebben dezer dagen.
VDAB zet al geruime tijd, samen met heel wat gespecialiseerde partnerorganisaties, in op het beter benutten van het ondernemerspotentieel onder werkzoekenden. Dat is de omgekeerde beweging: we ondersteunen werkzoekenden met ondernemersambities, dit onder meer via specifieke begeleidingstrajecten, zoals ‘Maak werk van je zaak’, of een begeleiding bij een van de Vlaamse activiteitencoöperaties. Daarnaast is er natuurlijk ook een grote groep werkzoekenden die een eigen zaak opstart zonder ondernemerschapstraject via VDAB en op eigen initiatief gebruikmaakt van het aanbod dat door VLAIO ondersteund wordt.
De VLAIO Startersgids die ik afgelopen dinsdag lanceerde, kan ik ook sterk aanbevelen. We zijn met een aantal ondernemers in gesprek gegaan met de vraag of ze dat iets zinvols vonden en men zei unisono: ‘Eindelijk krijgen we alles samen, alle rubrieken die nodig zijn om zelfstandig te worden, niet alleen de technische aspecten, maar ook de valkuilen en de tijd die je moet nemen om bijvoorbeeld creatief te blijven.’ De gids bevat allerlei zaken waar mensen zich voor ze starten, het beste over informeren. Voilà.
Mevrouw Malfroot heeft het woord.
Ik las ook op de site dat er specifieke voorwaarden zijn voor gratis begeleiding voor het opstarten van een zaak. Het is misschien wel interessant om personen die hun activiteiten hebben moeten stopzetten, te begeleiden als ze opnieuw aan de slag willen als zelfstandige. Maar ik ben blij met het antwoord dat u gegeven hebt. We gaan doorgeven dat er een goede samenwerking is met VLAIO en dat er toch wel mogelijkheden zijn om een carrière verder te zetten. Ik heb geen verdere vragen meer.
Mevrouw Claes heeft wel nog vragen.
Voorzitter, minister, collega's, ik heb inderdaad nog wel wat vragen. Wat de uitkering betreft, zijn we jammer genoeg afhankelijk van de federale overheid, maar hier in het Vlaams Parlement focussen we ons op de Vlaamse bevoegdheden, onze eigen bevoegdheden.
In deze commissie, tijdens de hoorzittingen over de economische relance, hebben we het al vaak gehad over investeren in ‘opleiding, opleiding, opleiding’. Dat geldt ook voor zelfstandigen die te kampen hebben met een zware tegenslag. Voor hen is het enorm belangrijk dat zij hun rug terug rechten en op zoek kunnen gaan naar andere mogelijkheden. Er zijn tal van specifieke uitdagingen, ervaringen waarmee deze personen te maken hebben. Het is sowieso psychologisch zwaar, omdat men dat ook soms ervaart als een persoonlijk falen. Er moet heel wat werk gebeuren om het faillissement rond te krijgen, men krijgt een stempel opgedrukt, men moet op zoek gaan naar nieuwe mogelijkheden, onder andere een terugkeer naar het dienstverband. Dat zijn allemaal aspecten waar we extra aandacht voor moeten hebben.
Uw voorganger, minister Muyters, heeft ook sterk ingezet op het wegwerken van het stigma op falen. Wie failliet is gegaan, wordt vaak bekeken als een frauduleuze ondernemer en dat weegt persoonlijk zwaar en weegt door op de toekomstkansen. Het blijft ook een opdracht om dat stigma hier weg te werken.
Minister u hebt aangekaart dat er vandaag begeleiding wordt aangeboden bij Dyzo, zowel op economisch en psychosociaal, als op juridisch vlak. Die organisatie wordt structureel gesubsidieerd door VLAIO. Zeker in deze tijden is het zeer belangrijk dat deze samenwerking goed verloopt.
Tot slot moeten die mensen ook hun weg kunnen vinden naar het opleidings- en begeleidingsaanbod van VDAB. Op welke manier werken VLAIO, Dyzo en VDAB samen om in voldoende ondersteuning te voorzien en hen wegwijs te maken in het opleidingsaanbod?
Minister Crevits heeft het woord.
Bedankt voor uw positieve appreciatie, collega Malfroot. Ik denk dat het feit dat u de vraag stelt en dat we daarover uitleg geven, aantoont dat er een nood is op het terrein om goed te weten wat de wederzijdse dienstverlening inhoudt, zowel voor mensen die zelfstandig zijn en moeilijkheden hebben als voor mensen die werkloos zijn en zelfstandig willen worden of voor mensen die zelfstandig zijn, maar liever in loondienst willen gaan en daarvoor een opleiding willen volgen. Die facetten zijn heel relevant.
Collega Claes, er is ontzettend veel samenwerking tussen VLAIO en VDAB. VDAB heeft ook mensen die specifiek rond ondernemerschap werken en ook netwerken opbouwen, ook met VLAIO. Uw zorg is heel terecht. Een euro kunnen we maar één keer uitgeven en dus is het van belang, zeker als het overheidsgeld is, dat die twee zo goed mogelijk met elkaar matchen, en dat is ook effectief het geval.
De vraag om uitleg is afgehandeld.