Verslag vergadering Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken
Verslag
De heer Maertens heeft het woord.
Minister, zoals u weet komen in deze commissie af en toe de regionale dossiers aan bod. Sommige mensen zullen het misschien in Keulen horen donderen als ik het heb over het kanaal Roeselare-Leie. Dat is een zijtak van De Leie, ruim 150 jaar geleden gegraven. Het is een korte waterloop van een goede 16 kilometer, maar het is heel belangrijk voor de bedrijvigheid en de economie in hartje West-Vlaanderen, en bij uitbreiding voor onze Vlaamse bedrijven. Er zitten langs dat kanaal toch heel wat grote bedrijven die bij iedereen een belletje doen rinkelen. Ik kan in mijn stad bijvoorbeeld de namen Cargill of Vandemoortele noemen. Dat zijn bedrijven waar iedereen zich wel iets bij kan voorstellen, maar er zijn er tientallen langs dat kanaal. Er zijn heel wat bedrijven die heel wat tewerkstelling genereren. We kunnen daar lang over doorgaan.
Belangrijk is wel om te weten dat 40 procent van de scheepvaart op de Leie-as doorvaart tot op ons kanaal Roeselare-Leie. Dat is toch een belangrijke bestemming voor heel wat binnenschepen richting bedrijven. Ik denk dat het volume op het kanaal – dat zijn cijfers van vorig jaar – 232.000 vrachtwagens per jaar vertegenwoordigt. Met andere woorden: als dat kanaal er niet is, zijn dat 232.000 vrachtwagens extra in de regio, met alle gevolgen van dien.
De Vlaamse overheid schat het belang van dat kanaal al jaren goed in. We hebben de river terminal in Wielsbeke, een overslagterminal voor containers. Binnenkort komt er een nieuwe river terminal in Roeselare, op de grens met mijn stad, waar palletvervoer en bulkgoederen zullen worden overgeslagen. Dat biedt een grote opportuniteit voor alle bedrijven, niet alleen de echt watergebonden bedrijven in de streek, maar ook de bedrijven die iets verderaf liggen. Dit om nogmaals het vitaal belang van het kanaal voor West-Vlaanderen, onze regio en de economie te duiden.
Alleen zijn er een aantal uitdagingen voor dit kanaal. Net als voor het kanaal Bossuit-Kortrijk is er in het kader van de Seine-Scheldeproject een studie gestart naar de opwaardering van het kanaal. Dat betekent met andere woorden het verhogen van een aantal bruggen, zoals dat ook op het Albertkanaal het geval is, maar ook het verdiepen van het kanaal, al is het maar met 40 centimeter, omdat we dan naar een categorie schepen van klasse 5A kunnen stijgen. De diepgang wordt dus verhoogd en de zwaaikommen moeten worden verruimd. In totaal wordt daar een raming van 117 miljoen euro opgeplakt. Ik besef heel goed dat u dat bedrag niet met een vingerknip kunt neerleggen en dat de investeringen niet overmorgen zullen afgewerkt zijn, maar ik vind het toch belangrijk dat dit project wordt meegenomen. De Vlaamse Waterweg hamert daar zelf op. Die opwaardering moet dan de volgende jaren een verdere uitrol krijgen. Ik denk dat het projectplan eind dit jaar afgewerkt zou moeten zijn.
Alle lof ook voor De Vlaamse Waterweg. Er is heel veel interactie en overleg met de lokale besturen, bedrijven en organisaties zoals Natuurpunt en de Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij (POM). Dat loopt erg goed.
Uit de voorbereiding van die studie voor de opwaardering van het kanaal zijn echter een aantal dingen gebleken. Bijna alle oevers en kaaien over die 16,5 kilometer zijn in barslechte staat. Ze staan soms letterlijk op instorten. Er zijn heel veel verzakkingen en scheuren die de levensvatbaarheid van het kanaal op zeer korte termijn in het gedrang brengen. Als ik dan hoor van De Vlaamse Waterweg dat er de volgende vijf jaar heel wat projecten moeten uitgevoerd worden om het kanaal bevaarbaar te houden en dat daar een bedrag van ongeveer 32 miljoen euro wordt opgeplakt, dan is dat toch iets wat de ogen opent, niet alleen bij mezelf als burgemeester van een kanaalgemeente, maar ook bij mijn collega’s en zeker bij de bedrijven waar de ongerustheid groeit.
Vandaar voor u een aantal vragen. Onderschrijft u de absolute noodzaak om de economische toekomst van het kanaal Roeselare-Leie te verzekeren en dus om de ingrepen die hiervoor noodzakelijk zijn met prioriteit uit te voeren? Dan heb ik het over de opwaardering, maar ook over het dringende herstel van de oevers en kaaimuren. Ik weet niet in hoeverre u notie hebt van de dramatische toestand van die oevers en kaaimuren. Ik wil nogmaals benadrukken dat we daar de eerstvolgende jaren dringend moeten ingrijpen. De Mandel, een kleine waterloop die langs het kanaal loopt, is over een heel stuk Izegem-Roeselare ingekokerd. Specialisten hebben mij verteld dat als de oevers inzakken en wegspoelen ook de koker onder druk komt te staan waardoor het kanaal letterlijk dreigt leeg te lopen in de Mandel. Dat kan natuurlijk niet de bedoeling zijn.
Welke budgettaire consequenties wilt u hieraan koppelen? Welk budget zult u, met andere woorden, de komende jaren hiervoor reserveren? Ik weet dat u zich niet kunt uitspreken over de periode na deze legislatuur. Welke timing hebt u voor ogen voor de uitvoering van de werken?
Minister Peeters heeft het woord.
Mijnheer Maertens, ik dank u voor uw uitgebreide omschrijving. Het zou voor heel de commissie interessant zijn daar eens langs te gaan. We wachten daarvoor op uw uitnodiging.
We zijn alleszins wel degelijk op de hoogte van het economisch belang van het kanaal Roeselare-Leie voor de ruime regio. Zoals u al duidelijk hebt geschetst, gaat het om een oud kanaal. Het is in 1872 aangelegd, maar in de jaren 1960 en 1980 aangepast voor schepen van klasse IV, tot 1350 ton. De kaaimuren en oevers dateren grotendeels uit de jaren 1970.
We weten dat er zo goed als nergens in het kanaal bodembescherming is. In combinatie met de krachten van de boegschroeven van de schepen die komen laden en lossen, betekent dit dat er ter hoogte van de kaaimuren enorme putten zijn. Het gevolg daarvan is dat de oevers her en der beginnen te verzakken en de stabiliteit van verschillende kaaimuren niet langer gewaarborgd is.
De Vlaamse Waterweg is hiervan op de hoogte en is zich ervan bewust dat er op korte termijn ingrepen moeten gebeuren. Om die reden wordt ter hoogte van de kaaimuren dit jaar al bodembescherming aangebracht op de plaatsen waar de situatie het meest urgent is. Op die manier wil De Vlaamse Waterweg vermijden dat trafiek op het kanaal Roeselare-Leie verloren gaat. Tegelijkertijd wil De Vlaamse Waterweg bijdragen tot de veiligheid en de robuustheid van het waterwegennetwerk.
U weet dat in het onderhoudsprogramma van de voorbije jaren al heel wat herstellingen zijn uitgevoerd. Meestal gebeurt dit door breukstenen te storten om de oeverdieptes ter hoogte van de kaaimuren tijdelijk op te vullen of om de oevers aan de kaaimuren tijdelijk te stabiliseren. Dit zijn geen structurele maatregelen. U hebt zelf al vermeld dat er om weerstand aan deze problematiek te kunnen bieden eigenlijk nood is aan grotere, structurele maatregelen.
De Vlaamse Waterweg heeft hier in het verleden al in geïnvesteerd. In 2018 is 112.000 euro aan tijdelijke oeverherstellingen met breukstenen besteed. In 2019 ging het om 230.000 euro en in 2020 is opnieuw in 125.000 euro voorzien om een aantal werken uit te voeren. Op middellange termijn wordt jaarlijks voorzien in een bedrag van 5 miljoen euro voor de dringende herstellingswerken aan onze waterwegen.
U hebt verklaard dat op langere termijn moet worden voorzien in 117 miljoen euro om het hele kanaal op te waarderen. Ik kan vandaag nog niet zeggen welke bedragen we specifiek in ons meerjarenprogramma zullen opnemen. U moet begrijpen dat we heel wat verlanglijstjes met noodzakelijke werken hebben. Op dit ogenblik is het investeringsprogramma volop in de maak. Ik hoop daar binnen afzienbare tijd meer duidelijkheid over te kunnen verschaffen, maar we zijn ons bewust van de dringende noodzaak van de renovatiewerken aan het kanaal Roeselare-Leie.
Wat de specifieke timing betreft, zullen in 2020 een aantal aanbestedingsdossiers worden opgemaakt. Eind 2020 en in 2021 zullen een aantal werken kunnen worden uitgevoerd. Het gaat specifiek om de werken aan de verzakte oever ter hoogte van de kaaimuur bij het bedrijf Zoutman en om het aanleggen van de bodembescherming. Die werken zullen nog dit najaar plaatsvinden.
Mijnheer Maertens, u weet waarschijnlijk dat er op 12 december 2019 een vergadering van de kanaalburgemeesters met De Vlaamse Waterweg is geweest. Ik denk dat u daar zelf ook aanwezig was. Daar werd de studie ook voorgesteld. Gisteren werd de studie voorgesteld aan een bredere klankbordgroep die de studie opvolgt, dit onder ruime aanwezigheid van de lokale betrokken partners.
Nu, zoals De Vlaamse Waterweg ook daar al heeft aangegeven, zal er gefaseerd moeten worden gewerkt om zo de structurele herstellingen uit te kunnen voeren. Daarbij wordt voor elke investering en regeneratie van de bestaande oevers en kaaimuren de toekomstige opwaardering mee opgenomen in het ontwerp. Dit betekent dat bij de bouw van nieuwe kaaimuren of het herstellen van oevers, deze investeringen zodanig worden uitgevoerd dat ze in lijn zijn met de toekomstige opwaardering, of met het grotere werk dat straks moet gebeuren.
De opwaardering van het hele kanaal als economische hotspot op de Leie-as vormt mee onderdeel van de budgettaire afwegingen en de ambities in de realisatie van de Seine- Scheldeverbinding. Ook dat kent u wellicht. De Leie-as en het kanaal Roeselare-Leie is hierin prioritair, zowel in timing als in budgetkeuzes, om effectief de verbinding Seine-Schelde te realiseren.
De heer Maertens heeft het woord.
Het is goed dat u het belang hier expliciet onderschrijft. Ik denk dat heel veel mensen in onze regio daar tevreden over zullen zijn. We moeten inderdaad kijken of we misschien een plaatsbezoek kunnen organiseren. Ik heb vernomen dat u aanwezig zult zijn op de opening van de vernieuwde brug in Ingelmunster in mei. Misschien is dat een mooie gelegenheid? We zien later wel.
Als ik het goed begrepen heb, zegt u dat De Vlaamse Waterweg in 5 miljoen euro voorziet voor de dringende herstelwerken. Dat is 25 miljoen euro doorheen deze legislatuur. Alleen ben ik wat verontrust door de documentatie en de berichtgeving van De Vlaamse Waterweg. Want zij hebben het dan over code zwart – onmiddellijk uit te voeren – en over code rood – maximaal binnen de vijf jaar uit te voeren. Als je die twee codes en alle projecten samentelt, kom je bij heel wat projecten uit die voor een totaal van 32 miljoen euro dringend moeten worden hersteld, dus binnen de vijf jaar. Als ik van u hoor dat daar 25 miljoen euro tegenover staat, dan weet u dat we er daarmee niet zullen komen. U kunt minstens even goed rekenen als ik. Er zijn dus toch nog risico’s.
Daarom trek ik hier nog even aan de alarmbel, in de hoop u te overtuigen, zodat u de komende weken toch nog voor extra middelen zorgt voor die projecten. Want ik vrees echt voor het voortbestaan van hetzelfde volume van trafiek op ons kanaal. Eigenlijk zou die trafiek moeten kunnen toenemen. In plaats van vooruitgang te boeken, dreigen we te moeten verminderen. Dat kan niet de bedoeling zijn voor de betrokken bedrijven. Bij die 32 miljoen euro zijn dan nog niet eens alle grote werken aan de kop van de vaart in Roeselare meegerekend. Dat is een specifieke situatie, dat valt nog onder het beheer van de stad. Daar is nog eens 26 miljoen euro voor nodig. Het gaat dus eigenlijk om 58 miljoen in plaats van 32 miljoen euro. Als daar dan slechts 25 miljoen tegenover staat, dan begrijpt u dat dat onvoldoende zal zijn.
Als medeverantwoordelijke in de regio wil ik toch aan de alarmbel trekken, in de hoop nog wat te kunnen bijsturen. Maar er is overleg met alle collega’s in de regio, en met de bedrijven. We gaan daar zeker op doorgaan, en ervoor zorgen dat het dossier daar voldoende aandacht krijgt, en dat er hopelijk voldoende centen komen. Bij deze vraag ik nog eens om effectief dat bedrag van 32 miljoen euro in te schrijven, en geen 25 miljoen euro.
Mevrouw Fournier heeft het woord.
Als West-Vlaming kan ik alleen maar het vurig pleidooi van collega Maertens onderschrijven. De economische meerwaarde van het kanaal Roeselare-Leie is inderdaad heel groot. De vraag naar extra budget kan ik alleen maar ondersteunen. Ik heb dus geen extra toevoegingen meer, ik geef enkel wat extra steun. Ik vraag dus ook om in de nodige budgetten te voorzien voor dit kanaal, minister. Het is van heel grote economische meerwaarde voor onze streek, vooral ook in het kader van de verbinding Seine-Schelde.
Er gaan de komende jaren ook redelijk wat budgetten naar het project Seine-Schelde, dus het zou heel jammer dat het kanaal Roeselare-Leie, dat daar economisch mee is verbonden, geen opwaardering krijgt. Naast de budgetten voor de verbinding Seine-Schelde in onze streek onderschrijf ik ten volle de noodzaak aan extra budgetten voor het kanaal Roeselare-Leie.
De heer Vaneeckhout heeft het woord.
Minister, ik dank u voor het antwoord. Ik wil me aansluiten bij deze bezorgdheden. Als gouwgenoten weten we goed wat de noden zijn.
We moeten niemand overtuigen van het potentieel voor de toekomst van die binnenvaart. Ook op het vlak van klimaatuitdaging en mobiliteitsdruk geven we al een gigantisch antwoord maar kunnen we nog veel meer geven. Ik zou dan ook graag duidelijkheid krijgen over die 5 miljoen euro per jaar. Wanneer zal dat beslist worden?
Er zijn een aantal infrastructuurwerken die code zwart hebben. Worden die allemaal gedekt met de zaken waarin nu is voorzien in de onmiddellijke uitgaven of gaat het over de lange termijn? Code zwart betekent vandaag en zelfs liefst gisteren, en niet binnen twee of drie jaar. Het zou problematisch zijn indien de bruikbaarheidsgraad van het kanaal onder druk zou komen te staan en we opnieuw meer de weg zouden moeten gebruiken. We willen geen brokkelvaart in plaats van brokkelbruggen, het zou jammer zijn indien dit echt operationele problemen zou opleveren. Naast een uitbreiding van het budget is het ook belangrijk snel te handelen.
Minister Peeters heeft het woord.
Ik begrijp het economisch belang en ik weet dat er dringend een aantal werken moeten worden uitgevoerd. Er zijn al een aantal kleinere werken uitgevoerd maar we hebben te kampen met een onderhoudsachterstand op meerdere plaatsen waardoor we keuzes moeten maken.
Wanneer het specifiek gaat over die 25 miljoen euro voor deze legislatuur, dan heb ik het over de kleine dringende ingrepen om te voorkomen dat zich operationele problemen zouden voordoen. Daarnaast, en dan verwijs ik naar het ontwerp-GIP (geïntegreerd investeringsprogramma) dat u allemaal hebt gekregen, gaat men na wat binnen de huidige budgettaire middelen kan worden ingepland. De Vlaamse Waterweg geeft aan dat zij voor het ontwerp-GIP een budget nodig heeft van ongeveer 37,5 miljoen euro. Dat budget moet dienen voor extra werken.
Ik kan nu echter niet vooruitlopen op de definitieve cijfers, tegen maart-april weten we dat normaal gezien definitief. Ik ben wel degelijk overtuigd van het belang van dat kanaal maar er liggen natuurlijk veel lijstjes op tafel. We zullen in elk geval bekijken wat mogelijk is.
De heer Maertens heeft het woord.
Minister, wij rekenen op u.
De vraag om uitleg is afgehandeld.