Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
Verslag
Mevrouw Saeys heeft het woord.
De Hoge Gezondheidsraad adviseert om zonnebanken en alle kunstmatige bronnen van uv-stralen die beschikbaar zijn voor het publiek te verbieden met als doel het risico op huidkanker te verminderen. De Hoge Gezondheidsraad doet deze aanbeveling op basis van het feit dat er voor het opwekken van huidkanker geen drempelniveau bestaat voor uv-straling en dus ook geen veilige blootstellingsgrens. De permanente beschikbaarheid van zonnebanken zou ook aanzetten tot herhaaldelijk en overmatig gebruik.
De Hoge Gezondheidsraad stelde dat de risico’s van blootstelling aan uv-straling zwaarder wegen dan de voordelen zoals de aanmaak van vitamine D. Een minimale blootstelling aan natuurlijke uv-straling is immers doorgaans voldoende om de nodige vitamine D aan te maken.
In de overgangsfase naar een volledig verbod vraagt de Hoge Gezondheidsraad om de bevolking te informeren over de risico’s van uv-straling in het algemeen en over de redenen van het verbod van zonnebanken.
14 procent van de Belgen gebruikt de zonnebank en een kwart van die gebruikers doet dat meer dan twintig keer per jaar. Een totaal verbod zou volgens een studie van de Universiteit Gent in een tijdspanne van vijftig jaar zesduizend sterfgevallen kunnen vermijden. De Hoge Gezondheidsraad wijst erop dat een algemeen verbod in België zou kunnen leiden tot een besparing van 238 miljoen euro.
Bevoegd federaal minister Peeters lijkt niet gewonnen voor een totaalverbod. Volgens hem zou dit ertoe leiden dat mensen thuis meer zonnebanken zouden gebruiken.
Minister, wat is uw standpunt ten aanzien van het advies van de Hoge Gezondheidsraad met betrekking tot een totaalverbod op zonnebanken met als doel het aantal huidkankers te verminderen?
Zult u het totaalverbod aankaarten bij de bevoegde minister op federaal niveau?
De Hoge Gezondheidsraad vraagt in de overgangsfase naar een totaalverbod een informatiecampagne te organiseren waarin objectieve informatie wordt gegeven over de risico’s van overmatige blootstelling aan uv-stralen in het algemeen, maar ook over de voordelen van een gedoseerde blootstelling. Bent u bereid een dergelijke informatiecampagne te organiseren, ook indien er geen totaalverbod van zonnebanken komt?
Minister Vandeurzen heeft het woord.
Blootstelling aan overmatige uv-straling is uiteraard te vermijden. Beschermen tegen de zon en voorzichtig omgaan met uv, onder andere bij zonnebankgebruik, zijn kernelementen in de Europese code tegen kanker. Het advies van de Hoge Gezondheidsraad komt daaraan tegemoet.
Het instellen van een verbod op zonnebanken is echter niet onze bevoegdheid. Het is voor mij ook niet duidelijk in welke mate een dergelijk algemeen verbod gedragen is door het middenveld. De Stichting tegen Kanker houdt een sterk pleidooi voor verbod. Andere organisaties zoals Kom op tegen Kanker of Test-Aankoop hebben daar een meer genuanceerde visie over en zijn geen voorstander van een verbod. Zij pleiten in hoofdzaak voor een betere regulering van de sector van de zonnebanken.
Tot slot blijf ik voorzichtig met een verbod op zonnebanken omdat de reikwijdte daarvan beperkt blijft tot de zonnebankcentra. Als daardoor een verschuiving gebeurt naar privézonnebanken, waar geen controle is, zijn mijn diensten niet overtuigd dat een dergelijk verbod een goede zaak is.
Omdat ik op dit moment onvoldoende informatie heb over de mogelijke gevolgen van een dergelijk verbod op het vlak van volksgezondheid, ga ik dat nog niet zelf aankaarten op het federale niveau. Indien hierover meer informatie beschikbaar komt, ben ik uiteraard bereid om aan de federale minister vragen te stellen.
Zoals u weet, wordt de komende jaren binnen mijn bevoegdheid op het vlak van kankerpreventie, prioriteit gegeven aan de uitvoering van de Vlaamse gezondheidsdoelstellingen in het kader van het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhals-, borst- en dikkedarmkanker en andere initiatieven gericht op het bevorderen van een gezonde leefstijl.
Wel ben ik bereid om na te gaan in welke mate de boodschap ‘gezond/veilig omgaan met de zon’ kan worden ingepast in bestaande beleidsinitiatieven zoals het hitteplan, gezonde gemeente, gezonde school, de initiatieven van Kind en Gezin zoals de consultatiebureaus, Huizen van het Kind, kinderdagverblijven enzovoort.
Mevrouw Saeys heeft het woord.
Dank u voor uw antwoord, minister. Die informatiecampagne vind ik een heel goed idee. We weten allemaal dat uv-stralen gevaarlijk kunnen zijn. Zelfs als je in je jeugd maar een paar keer verbrandt, is dat al voldoende om op latere leeftijd een melanoom, huidkanker dus, te ontwikkelen.
Er worden wel al adviezen gegeven door de Stichting tegen Kanker: beschermende kledij, zoveel mogelijk schaduw opzoeken, voldoende smeren en dergelijke, maar het zou beter zijn om dat in een algemene informatiecampagne ook nog eens naar voren te brengen.
De uv-stralen van zonnebanken zijn zes tot veel meer keer sterker dan gewone uv-stralen. Dat is een heel pak. De mensen zijn zich er niet van bewust dat zelfs één zonnebankbeurt voldoende is voor huidbeschadiging. Dat zou absoluut opportuun zijn.
Mevrouw Godderis heeft het woord.
Minister, in januari 2017 stelde mevrouw Franssen reeds een vraag over kankerpreventie. Ik ben dan tussengekomen. Ik weet natuurlijk dat dat een federale materie is. In 2016 zijn er 196 zonnebankcentra gecontroleerd; 94 procent daarvan deed één of meerdere overtredingen.
Hebt u weet van nieuwe sensibiliseringscampagnes in verband met het risico op huidkanker en het gebruik van de zonnebank?
Er zijn folders verkrijgbaar bij de apotheek en de dokter. Hebt u weet van het bereik van die folders om mensen attent te maken op het gevaar van de zonnebank?
Minister, ik zou willen aansluiten bij de vragen. Hoewel ze de limieten van onze bevoegdheden exploreren, is het toch wel belangrijk dat we als overheid proberen een eenduidig antwoord te geven. Ik heb zelden een advies gezien van de Hoge Gezondheidsraad dat zo expliciet oproept om een bepaald product of dienst te verbieden. Dat is opvallend.
U zegt dat u uw mening niet kunt geven omdat u niet weet in hoeverre dit gedragen wordt door het veld. Dat wijkt een beetje af van andere benaderingen waarbij men expliciet naar het carcinogene effect van deze of gene stof kijkt. Indien men zich de vraag had gesteld of er in het veld een draagvlak was voor het rookverbod dan zou dit een genuanceerd debat hebben opgeleverd. Een aantal stappen zouden wellicht niet gezet zijn. Hetzelfde kunnen we zeggen over alcohol. Het lijkt me dat de gezondheidswinst daar voorop moet staan. Het valt me echt op dat de raad dat heel expliciet naar voren schuift.
Terecht maakt u de opmerking dat het wellicht nog slechter is als mensen ongecontroleerd thuis zonnebanken gaan gebruiken. Als de wetenschappelijke en medische evidentie dusdanig is, moeten we de mensen een eenduidige boodschap geven. De hamvraag is: kan men dit op een veilige manier gebruiken? Er zijn producten die men op een veilige manier kan gebruiken, er zijn andere waarvan elk gebruik schadelijk is. Ik vraag me af of we hier niet met dat laatste te maken hebben.
We kunnen mensen sensibiliseren om wijs in de zon te gaan zitten, maar de vraag is of de zonnebank überhaupt veilig kan worden gebruikt. Ik ben nogal verontrust door dat advies van de Hoge Gezondheidsraad.
Minister Vandeurzen heeft het woord.
Collega’s, ik ben absoluut geen specialist, maar het is wel duidelijk dat de schadelijkheid buiten discussie staat. Alleen stellen we vast dat de organisaties die zich inzetten in de strijd tegen kanker en voor de preventie een verschillende strategie suggereren. We zijn er bovendien ook niet voor bevoegd. Het gaat over productaspecten.
Op de vraag of we het thema kunnen meenemen in onze campagnes heb ik gezegd dat we dat het best bekijken in de verschillende campagnes die lopen en waar het thema zou kunnen inschuiven. Ik denk dat we mogen verwachten dat een aantal sectoren ook echt willen sensibiliseren rond het thema. Het is ook om die reden dat er toch al een aantal organisaties zijn die rond de risico’s van blootstelling aan de zon, van uv-straling, bezig zijn, dat onze administratie zegt dat dat nu niet het punt is waar zijzelf specifiek extra gaat inzetten. In de campagnes, zoals gezegd, die we zelf organiseren, zullen we kijken hoe we dat meenemen.
Vlaanderen is inderdaad bevoegd voor sensibilisering en preventie. Ik wil er echt op aandringen om een informatiecampagne te organiseren.
We lopen in de zon, kinderen dragen geen beschermende kledij, een paar keer verbranden heeft al effecten op lange termijn om huidkanker te ontwikkelen, laat staan wat de stralen van een zonnebank kunnen aanrichten. Het is echt nodig om zowel over de algemene risico’s als over de risico’s van de zonnebank te informeren.
De vraag om uitleg is afgehandeld.