Verslag vergadering Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Wetenschap en Innovatie
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Vanryckeghem heeft het woord.
Voorzitter, het belang van e-commerce is in deze periode voor iedereen duidelijker dan ooit. Er ligt daar een maximaal potentieel voor het lokaal ondernemerschap voor het grijpen.
Minister, de Vlaamse Regering, met u op kop, neemt uiteraard al veel initiatieven in het kader van een strategie voor e-commerce en digitalisering. Initiatieven als www.koopinjebuurt.be zijn enkel toe te juichen en zijn een grote hulp voor heel wat lokale ondernemers.
Onlangs is bekendgemaakt dat Facebook zou starten met Facebook Shops, een gratis platform voor kmo’s om een webshop te ontwikkelen. Ik besef uiteraard dat het om een initiatief van een privaat bedrijf gaat, maar dit bedrijf heeft wel een gigantische impact op het leven van ons allemaal en van heel wat Vlamingen. Bovendien is het in de huidige situatie van groot belang heel kort op de bal te spelen. Voor sommigen kan het binnen enkele maanden misschien te laat zijn. Indien we hier echt potentieel uit kunnen en willen halen, verminderen misschien de inspanningen die we in een latere exit- en relancefase moeten leveren.
Minister, hoe schat u het effect van dit initiatief van Facebook in? Hoe zult u dit eventueel in uw e-commercestrategie inpassen en op welke termijn zult u dit dan doen?
Minister Crevits heeft het woord.
Voorzitter, ik wil Facebook toch wat in perspectief plaatsen. Alles wat de drempel verlaagt voor zelfstandigen en speciaalzaken om online actief te zijn, is voor mij op zich niet noodzakelijk negatief. In die zin is het initiatief van Facebook om een gratis webshop voor kmo’s te lanceren niet onwelkom. Dit zou kunnen worden geïntegreerd in Instagram, wat voor veel ondernemers een zeer belangrijk communicatiekanaal is.
We moeten echter voorzichtig zijn met de appreciatie, want er is maar heel weinig over dit project van Facebook geweten. Het wordt ook nog niet onmiddellijk in de Benelux gelanceerd. Ik kan een aantal voorlopige kanttekeningen maken.
Ten eerste trekt Facebook zich niets aan van de logistiek die met e-commerce gepaard gaat. Dat is net een belangrijk knelpunt voor veel kleine ondernemingen waar de verschillende processen, zoals voorraadbeheer, bestellingen en verzendingen, vaak nog weinig geïntegreerd verlopen.
Ten tweede is Facebook erin geslaagd Facebook Shops als een gratis ondersteuning van kleine ondernemingen voor te stellen. In de Amerikaanse pers is nochtans wel degelijk sprake van een commissie op de verkoop via de shop. Zo heeft de heer Levy, vicevoorzitter van Facebook, in een interview verklaard dat voor elke verkoop via Facebook Shops een kleine vergoeding zal worden aangerekend. Op een aantal plaatsen is sprake van een 5 procent commissie, met een minimum van 0,40 Amerikaanse dollar. We moeten nog even wachten op de manier waarop dit bij ons wordt gelanceerd om de randvoorwaarden te kennen die hier zullen worden opgelegd.
Zullen we dit inpassen in onze e-commercestrategie? Onze strategie voor handelaars is erop gericht elke ondernemer online aanwezig te krijgen. Dat is noodzakelijk om de sterke punten van de fysieke winkel door middel van online marketing en directe communicatie met de klanten uit te spelen. Of de online verkoop hieraan moet worden toegevoegd, is een beslissing die de ondernemer zelf moet nemen. Dat hangt een beetje af van de branche, het assortiment, de samenstelling en de aanwezige knowhow.
Op de website van het Agentschap Innoveren en Ondernemen (VLAIO) staat de rubriek ‘Het internet. Ook uw zaak.’ Die rubriek helpt handelaars met een e-scan. Dat is een rekenmodule om op voorhand te kunnen inschatten hoeveel investeringen in tijd en geld nodig zijn. Er zijn ook filmpjes met strategisch advies van experts en met tips voor de vormgeving van een website. Bezoekers kunnen ook doorklikken naar een e-learningmodule van de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB).
Ik heb aan VLAIO ook gevraagd om een checklist te ontwikkelen waarmee de winkelier een beter inzicht krijgt in de voor- en nadelen van bepaalde types van elektronische platformen voor e-commerce. Zo kan men doordachter in een bepaald platform stappen of niet. Dat zou dan ook Facebook Shops kunnen zijn, al is het voorlopig nog even wachten op de lancering daarvan in Vlaanderen. Het is dus nog een voorzichtig antwoord, mijnheer Vanryckeghem, omdat er nog veel onbekende factoren in het geheel zijn.
De heer Vanryckeghem heeft het woord.
Ik denk dat we er allemaal getuige van zijn dat er door de coronacrisis een verhoogd gebruik is van e-commerce. We hebben er allemaal veel belang bij om onze lokale ondernemers hierbij maximaal te ondersteunen. Ik denk dat het misschien ook interessant zou zijn om een gesprek aan te gaan met partners zoals de Unie van Zelfstandige Ondernemers (UNIZO), om te kijken hoe we onze lokale ondernemers kunnen steunen om e-commerce maximaal in hun werking te implementeren.
De heer Vande Reyde heeft het woord.
Ik was heel positief verrast door de vraag. Wij hadden eigenlijk een gelijkaardige vraag over dit onderwerp voor volgende week voorbereid. Het schijnt dat, hoe meer men met elkaar in dezelfde ruimte vertoeft, hoe meer men gelijkaardig begint te denken. Ik heb zeven zussen bij wie heel wat dingen gemeenschappelijk lopen, ook al wonen ze al jaren niet meer in hetzelfde huis – enfin, ik zal niet in detail treden.
Maar ter zake, ik vind het een heel interessant onderwerp. Ik heb vorige week ook bericht over de kmo-strategie van Bol.com. Bol.com heeft de voorbije weken namelijk een promotiecampagne gevoerd om lokale handelaars op hun platform aan te bieden. Daar speelt een beetje dezelfde problematiek. Je hebt enerzijds heel positieve effecten, omdat dit erg laagdrempelig is voor de handelaars, weinig kost en makkelijk instapbaar is. Je hebt ook de mogelijkheid om een groot publiek te bereiken. Maar er zijn ook heel wat nadelen en ik som ze even op, omdat die zaken belangrijk zijn voor het beleid. Ten eerste is er de prijszetting. Die platformen hebben de mogelijkheid om te bepalen welke prijs de handelaars moeten zetten. Wat daar erger aan is, is dat de platformen in hun clausules ook de handelaars kunnen verplichten om in hun fysieke winkels dezelfde prijs te hanteren. Zo’n situatie kan natuurlijk leiden tot misbruik. Als we zien dat op Bol.com vooral naar de laagste prijs wordt gezocht, dan is dat natuurlijk een model dat voor veel handelaars op de lange termijn niet winstgevend zal zijn. Of die prijszetting zowel in de fysieke winkel als op de eigen platformen mag worden afgedwongen, is iets wat op Europees niveau nog extra regelgeving vereist.
Ten tweede is er een ander groot probleem en ik denk dat dat de grootste uitdaging voor de toekomst zal zijn: wat gebeurt er met de data die die platformen genereren? Heel wat mensen kopen dingen aan bij Bol.com en binnenkort ook bij Facebook Shops. Het grote gevaar is dat deze platformen hun data zullen manipuleren, zodat alleen de winkels die het meest bieden of bijvoorbeeld alleen de winkels die de eigen producten van Bol.com aanbieden, bevoordeeld zullen worden in het zoekalgoritme. Dat zijn dingen die natuurlijk niet kunnen. In het verleden zijn er aantoonbare gevallen van misbruik geweest. Ik heb net gezegd dat daarvoor extra regelgeving nodig is. Bol.com heeft mij daarover gecontacteerd. Men zegt daar dat de data neutraal behandeld worden. Ik denk dat we vanuit Vlaanderen moeten aandringen bij bijvoorbeeld de Permanente Vertegenwoordiging van België bij de Europese Unie om echt een stevig regulerend pakket op het vlak van dataverkeer te maken. Ik weet dat de commissie daar momenteel mee bezig is. Dit sleept al enkele jaren aan, maar deze situaties tonen aan dat de noodzaak heel groot is. De prijszetting en het dataverkeer zijn de twee grootste problemen die hierbij opduiken. Ik heb over dit project ook met de mensen van Facebook overlegd. Ze hebben me gezegd dat ze met UNIZO in contact staan om dat platform zo breed mogelijk te ontwikkelen ten voordele van de Vlaamse handelaar. Er is natuurlijk het vrij initiatief en dat moeten we ook zo laten, dat staat buiten kijf, maar toch met die aandachtspunten in het achterhoofd: prijszetting en dataverkeer.
Ik ga afsluiten met de nieuwe call City of Things, die momenteel loopt bij VLAIO. Dat kan het Vlaamse winkellandschap echt revitaliseren. Ik vind dat een enorm goede zaak. Dit soort projecten moeten handelaars op de kar van de e-commerce krijgen, zowel het fysieke als online, het ‘fygitale’ gebeuren. We gaan daar ook met Diest en een aantal omliggende steden een project voor indienen. Dat soort zaken moet echt gestimuleerd worden. Ik vind het bijzonder goed dat daar een nieuwe call voor is. We kijken uit naar … (onverstaanbaar)
Minister Crevits heeft het woord.
Collega Vanryckeghem, er is absoluut contact met de partners. We hebben ook een rondetafel gehad. Ik werk ook verder met de partners aan de visie rond de detailhandel, waar e-commerce een belangrijk onderdeel van is. Ik ben ook aan het overwegen om een aantal steutelspelers die veel doen op de markt, ook brandingspecialisten, erbij te nemen om ‘outside the box’ te gaan. We hebben ook een beetje nood aan nieuwe recepten. Daarom zijn we een beetje aan het kijken om onze oever te verbreden in de discussie.
Collega Vande Reyde, het is absoluut correct dat VLAIO het model van Bol.com zal meenemen in de checklists. Wat betreft je opmerking over de misbruiken: het is de federale economische inspectie die daarop toeziet. Wij zijn daar niet voor bevoegd, maar we geven dat mee. De digitale agenda van de EU wordt zeer nauw opgevolgd. Ik ben heel blij met de opmerking over de call City of Things, omdat ik er een persoonlijke bijdrage aan geleverd heb om de middelen die we nog hadden daar maximaal op in te zetten. Ik vind ook dat we dit nu moesten doen. De coronacrisis hakt al erg in op vele steden. Het is overal een beetje hetzelfde probleem, maar we kunnen dat online gegeven met de call, waarvoor overigens heel veel interesse van kleinere steden is, stimuleren, en ook inbedden in de lokale weefsels. Het zal ongetwijfeld niet de laatste call zijn die we lanceren wat dat betreft.
De heer Vanryckeghem heeft het woord.
Het is niet de eerste keer dat ik in collega Vande Reyde een bondgenoot vind. Minister, ik hoop dat wij beiden en ook de andere collega's verder nauw zullen worden betrokken in de evolutie van deze e-commerce voor onze lokale ondernemers.
De vraag om uitleg is afgehandeld.