Verslag vergadering Commissie voor Onderwijs
Verslag
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Op de sociale media circuleerde een foto van examenvragen die naar verluidt zouden afgenomen zijn in het Sint-Norbertusinstituut Antwerpen. De vragen waren nogal tendentieus.
Onder andere: geef drie redenen waarom mensen met kanker in een islamitische omgeving op weinig steun kunnen rekenen. Uit deze vragen is af te leiden dat leerlingen een resem absurde vooroordelen dienen te verwerken als leerstof. Ik haal dit voorbeeld aan, minister, om aandacht te vragen voor een kwestie die meer aandacht verdient in het onderwijs.
Ouders en leerlingen met een migratiegeschiedenis worden vaak – onbewust en dikwijls impliciet – op een stereotiepe manier benaderd. Oog voor diversiteit is voor leraren en lerenden een verrijking, maar ook een moeilijke opgave. Het zou echter verkeerd zijn te denken dat we nergens staan in het Vlaams onderwijs. Integendeel. Op de werkvloer worden veel positieve initiatieven genomen. Experten van het Steunpunt Diversiteit en Leren ontwikkelden het screeningsinstrument DISCO: leerkrachten en teams wordt de mogelijkheid geboden om een analyse te maken van het eigen handelen en hun eigen percepties inzake diversiteit. Op basis van deze screening krijgen de leerkrachten tips om hun omgang met diversiteit te versterken. Ook de tool DIVA (‘diversiteit in actie’) werd ontwikkeld, die materiaal aanbiedt voor leerkrachten en lerarenopleiders om zich te professionaliseren in het omgaan met diversiteit.
Minister, welke acties wilt u deze legislatuur ondernemen om het denken, het beleid en het handelen rond diversiteit in ons onderwijs te versterken? Op welke manier wilt u ervoor zorgen dat er meer aandacht wordt besteed aan de achtergrond van alle leerlingen en aan het vermogen van het onderwijzend personeel om zich hierin in te leven? Acht u het nodig om de vakinhouden te verruimen met oog voor interculturalisering en voor levensbeschouwelijke diversiteit? Zult u diversiteit sterker verankeren in de eindtermen? Zult u de lerarenopleidingen verplichten om meer adequate vorming te voorzien op vlak van diversiteit? Gaat u het screeningsinstrument DISCO implementeren in de Vlaamse onderwijspraktijk? Is het mogelijk om de tool DIVA op een structurele manier te verankeren in de Vlaamse onderwijspraktijk?
Mevrouw Meuleman, dit is een zeer terechte vraag. Ik heb net een onderzoeksrapportje gekregen van iemand die in drie lerarenopleidingen onderzoek heeft verricht naar de ruimte die gegeven wordt aan diversiteit in de lerarenopleiding. We moeten vaststellen dat het maar zeer beperkt aan bod komt. Daar waar er aandacht aan wordt geschonken, wordt het toegewezen aan één project of aan één leerkracht die het als opdracht krijgt, terwijl het eigenlijk deel zou moeten uitmaken van een basishouding in alle vakken, integraal in de volledige opleiding. Er zijn dus al een aantal initiatieven, maar we hebben nog een hele weg te gaan. We moeten vooral bekijken hoe we ermee moeten omgaan om effect te hebben. Daar liggen nog een aantal uitdagingen voor ons.
Minister Crevits heeft het woord.
Mevrouw Meuleman, ik heb mijn diensten meteen op de hoogte gebracht, ook van het educatief materiaal over kanker waarnaar u verwijst. Blijkbaar komen de vragen uit een gepubliceerde lessenbundel over kanker. De bewuste passage schetst een zeer stereotiep en problematisch beeld. Ik heb trouwens de tweets daarover gezien. Mijn diensten bekijken met Het Interfederaal Gelijkekansencentrum en de afdeling Gelijke Kansen van het Agentschap Binnenlands bestuur op welke manier de betrokken actoren, waaronder de uitgeverij, aangesproken kunnen worden.
Voor de implementatie van de eindtermen kunnen scholen rekenen op diverse ondersteunende partners, zoals de pedagogische begeleidingsdiensten. Specifiek voor burgerschapseducatie verwijs ik ook naar de subsidiëring van de Koning Boudewijnstichting voor het initiatief burgerschapsvorming. Daarnaast wil ik verwijzen naar de verdere subsidiëring van het Bijzonder Comité Herinneringseducatie, waarmee continuïteit is gegeven aan hun werking voor de ondersteuning van leraren en scholen rond dit deel van burgerschapseducatie.
In de Vlaamse Onderwijsraad wordt volgend schooljaar op mijn vraag een commissie opgericht onder de noemer ‘Onderwijs en Samenleving’. Die commissie zal werken rond maatschappelijke thema’s op school. Men wil onder andere een gedeelde generieke visie ontwikkelen over hoe scholen best omgaan met maatschappelijke uitdagingen en hoe ze daarin ondersteund kunnen worden. Het ligt voor de hand dat diversiteit als belangrijke maatschappelijk uitdaging aan bod zal komen.
Erkende instanties en de vereniging levensbeschouwelijke vakken hebben eind 2013 vrijwillig een engagementscharter ondertekend over interlevensbeschouwelijke competenties. Op die manier hebben zij zich ertoe geëngageerd om de levensbeschouwelijke vakken te gebruiken als hefboom voor dialoog. Eind 2014 heb ik de vertegenwoordigers van de erkende instanties en verenigingen en de onderwijskoepels en het gemeenschapsonderwijs samengebracht om te praten over de invulling van die interlevensbeschouwelijke competenties. Op dit ogenblik finaliseren we de gesprekken om deze interlevensbeschouwelijke dialoog verder te versterken.
Wat het verruimen van de vakinhouden betreft, voorzitter, verwijs ik naar het parlementair debat over de eindtermen, dat er in het najaar aankomt. Ik vraag dat dit debat er mee voor zou zorgen dat de prioriteiten waaraan scholen moeten werken, voor iedereen duidelijker worden. Mijn voorkeur gaat naar een afgeslankt pakket aan eindtermen, zo concreet mogelijk en met zo weinig mogelijk ballast. Alleen is het zo dat ik alleen nog maar vragen heb gekregen naar meer en nog geen enkele naar minder. Dat wordt dus een zeer moeilijke evenwichtsoefening.
Mevrouw Meuleman, het is de bedoeling om in het najaar een goedgekeurd horizontaal beleidsplan Integratie en Inburgering te krijgen. Ik kan daar nu nog niet op vooruitlopen, maar daar moet ook uiteraard een heel deel met betrekking tot Onderwijs in zitten.
In de basiscompetenties voor beginnende leraren en het beroepscompetentieprofiel zitten heel wat aanknopingspunten met betrekking tot diversiteit. Bijvoorbeeld voor de bachelor kleuteronderwijs is er: ‘de leerkracht kan omgaan met diversiteit’, enzovoort. We hadden het er deze voormiddag al over. Een concreet voorbeeld hiervan is het project ‘De kloof een beetje dichten … Sociale emancipatie via schoolleven’, dat met budget van het Innovatiefonds voor de lerarenopleidingen werd gerealiseerd. In samenwerking met de Koning Boudewijnstichting werd daarvoor door het Steunpunt Diversiteit en Leren via een samenwerkingsverband tussen de Karel De Grote-Hogeschool, de Arteveldehogeschool en de Hogeschool-Universiteit Brussel een toolbox ontwikkeld voor docenten aan de lerarenopleiding kleuteronderwijs om studenten beter te professionaliseren in het omgaan met kansarmoede.
Op dit ogenblik onderzoek ik hoe de lerarenopleidingen nog beter ondersteund kunnen worden in een en ander.
Scholen en lerarenopleidingen zijn uiteraard vrij in de methodieken die ze hanteren. U verwijst naar het screeningsinstrument DISCO en de tool DIVA. Deze tools werden bekendgemaakt via de klassieke kanalen Klasse en Schooldirect, en zijn ook gekend bij de pedagogische begeleidingsdiensten. Ik wil er gerust nog eens op attenderen, maar scholen zijn natuurlijk vrij om te kiezen wat ze gaan gebruiken.
Mevrouw Meuleman, ik heb mijn antwoord een beetje verkort. Het allerbelangrijkste signaal is misschien dat ik dat wel ernstig vind. Wij hebben wel opdracht gegeven om dat grondig te bekijken.
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Minister, bedankt voor het antwoord. Ik ben ook zeer blij met de bijval van u, voorzitter. Wij waren allemaal gechoqueerd door die vragen, dat was een echte eyeopener. Er zal een en ander moeten gebeuren in de lerarenopleiding en wat de nascholing betreft. De pedagogische begeleidingsdiensten moet men er nog verder op attenderen. Dat charter is er, maar ik weet niet of er al zo veel is veranderd. Wat de interlevensbeschouwelijke dialoog betreft, kunnen we zeker als overheid ervoor proberen te zorgen dat dat nog wat verder gaat. Die commissie is een goed idee. Ik ben blij met de aandacht en de initiatieven die u daarvoor wil nemen. Het is iets dat we zeker moeten opvolgen.
Minister Crevits heeft het woord.
Mevrouw Meuleman, u hebt gelijk: er is nog niet veel veranderd. Maar ik heb ook vastgesteld dat dat charter wel ondertekend is, maar dat de netten en de koepels daar niet bij betrokken waren. Het is natuurlijk cruciaal dat dat samen gebeurt. Ik ben de eerste die iedereen rond de tafel heeft gezet om eens van elkaar te horen hoe en wat.
Die problematiek interesseert me ook wel. Ik vind dat de interlevensbeschouwelijke dialoog cruciaal is. Ik zie dat er wel wat openingen zijn. De grootste openingen zijn er soms bij de religies die ons het meest zorgen baren, als ik dat mag zeggen. Sommige andere zijn daar iets moeilijker in. Er is discussie over het aantal uren, wat je doet en hoe je het doet. Dat charter moet worden uitgediept en het moet ook door iedereen onderschreven en ondertekend worden. Daar is het vorig jaar een beetje fout gelopen. Het was een heel waardevol initiatief van mijn voorganger, maar iedereen moet mee in het bad. Het mag niet boven de hoofden van de ene of de andere gebeuren. De netten, de koepels en de levensbeschouwingen moet zich samen engageren.
De vraag om uitleg is afgehandeld.