Verslag vergadering Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken
Verslag
De heer Maertens heeft het woord.
Voorzitter, ik zal in de traditie van de voorgangers mijn vraag laten stellen door mijn stadsgenote Luna Vautrain, in het kader van YOUCA Action Day. Misschien een leuk weetje is dat Luna een van de eerste kinderburgemeesters was in mijn stad. Zes jaar later mag zij hier haar eerste parlementaire vraag stellen.
Er loopt momenteel een audit naar de manier waarop Vias subsidies vanuit de federale overheid besteedt. Het kantoor dat de audit uitvoert, is volgens De Standaard “ook in het bezit van de gegevens die aantonen hoe er een derde te veel wordt aangerekend.” Verder staat te lezen in De Standaard: “Tegenover De Standaard bevestigt het kabinet-Gilkinet dat de audit bij Vias is opgestart, omdat het bedrijf onvolledige informatie geeft over de precieze kostenposten van onderzoeken die zijn afgesproken in de beheersovereenkomsten."
In uw antwoord op schriftelijke vraag nr. 1113 van 15 april 2022 van collega Ryheul gaf u een overzicht van de verkeerscampagnes van 2019, 2020 en 2021. Hierbij verduidelijkte u: "De BOB-campagnes verlopen in samenwerking met Vias, de Belgische Brouwers, Assuralia en de gewesten. Vias stelt, in samenwerking met de Belgische Brouwers en Assuralia, de campagne kosteloos ter beschikking aan de gewesten. Alleen de technische kosten zoals de druk en het aanplakken van de affiches en de aankoop van eventuele extra mediaruimte komen op het conto van de gewesten."
Minister, kunt u de samenwerking tussen de Vlaamse overheid en Vias nader toelichten? Hoe reageert u op de recente berichtgeving omtrent Vias? Zult u in het licht hiervan de samenwerking evalueren? Werden er vanuit Mobiliteit en Openbare Werken (MOW) in het verleden reeds vraagtekens geplaatst bij de samenwerking met Vias?
Minister, Peeters heeft het woord.
Dank u wel voor uw vraag, Luna. U hebt dat goed gedaan. U bent geen kinderburgemeester meer, maar straks zit u misschien op de plaats van de heer Maertens zelf, wie weet, of hier in het parlement.
Ik kom tot de vraag over de samenwerking tussen de Vlaamse overheid en Vias. Eigenlijk heeft Vias drie engagementen. U hebt er al een paar genoemd. Er is de BOB-campagne, de gekende sensibiliseringscampagne waarvoor Vias samenwerkt met de Belgische Bouwers, Assuralia en de andere gewesten. Daar stelt zij kosteloos een campagne ter beschikking aan de gewesten om duidelijk te maken aan mensen dat drinken en rijden niet samengaan. Daarnaast hebben we een raamovereenkomst met Vias waarbij het Departement MOW aan Vias kan vragen om een aantal verkeersveiligheidsonderzoeken te laten uitvoeren. Vias kan dan een offerte indienen voor welbepaalde onderzoeksopdrachten. Er is als het ware een minicompetitie. Zo zorgt Vias voor een aantal onderzoeken die we willen laten uitvoeren in het kader van de verkeersveiligheid.
Ten slotte geeft het Departement MOW een subsidie aan Vias voor onder andere het hele verhaal rond de afdeling Centrum voor Rijgeschiktheid en Voertuigaanpassing (CARA). Voor mensen die bijvoorbeeld een zwaar hartinfarct gehad hebben of die een beperking hebben, onderzoekt CARA of en in welke omstandigheden voertuigen aangepast moeten worden om zich toch in het verkeer te kunnen begeven.
Samen met jullie heb ik in de pers kunnen vernemen dat de federale overheid een audit besteld heeft over de manier waarop Vias de subsidies inzet die ze ontvangt van de federale overheid. Meer dan die persberichten weet ik op dit ogenblik niet. Ik ben alleszins geen betrokken partij daarin. Dit is een initiatief van de federale minister bevoegd voor de mobiliteit. Maar zodra de resultaten van die audit er zijn, wil ik zeker kijken of er iets is wat niet correct verlopen zou zijn. Dan gaan wij zeker die resultaten ter harte nemen. Maar u zult begrijpen dat ik geen standpunt kan innemen zolang ik niet weet wat de resultaten van deze audit zijn.
Op uw vraag of er in het verleden reeds vraagtekens zijn gesteld bij de samenwerking met Vias, kan ik u zeggen dat mijn administratie de samenwerking met elke vereniging of elke entiteit waar zij mee samenwerkt, regelmatig aan een doorlichting of analyse onderwerpt. Zo is er in 2020-2021 onder andere nog een doorlichting geweest van CARA inzake de rijgeschiktheidsonderzoeken, uitgevoerd door Möbius. Met het oog op de efficiënte besteding van overheidsmiddelen werd een analyse uitgevoerd en gekeken of alles perfect gebeurde. Dat resulteerde in een nieuw rekenmodel dat zorgt voor prestatiegerichte financiering en ook een duidelijke rapportering.
Voorts nemen wij telkens verbeterpunten ter harte als die naar boven komen. Die worden uiteraard ook besproken met Vias om te bekijken hoe wij de samenwerking nog kunnen verbeteren. De resultaten van de audit kunnen ons leren wat we nog moeten verbeteren.
De heer Maertens heeft het woord.
Minister, ik begrijp dat u moeilijk kunt ingaan op een lopende audit waarin u zelf geen partij bent. Dat was ook niet de essentie van mijn vraag. Wel wil ik weten of wij voldoende controleren. Dat blijkt uit uw antwoord, als u spreekt over de doorlichting en de analyse in 2020-2021 van CARA. Ik vind dat wij dat moeten blijven doen. Dat geldt niet alleen voor Vias. Wij moeten alle contracten en prestaties van andere partijen ten opzichte van de overheid blijven checken, analyseren en nagaan hoe wij verbeteringen kunnen aanbrengen en onderzoeken of er geen malversaties gebeuren. Maar dat is evident voor het bestuur van een overheid zoals de Vlaamse overheid.
Ik heb nog een aanvullende vraag. U spreekt over de drie taken van Vias: de BOB-campagne, CARA, en de subsidie en de raamovereenkomst van MOW waarvoor Vias verkeersveiligheidsonderzoeken uitvoert. Ik begrijp niet meteen waarom u ook spreekt van een minicompetitie. Als er een raamovereenkomst is, kan de overheid daar in principe daaruit afnemen. Is er dan nog een competitie nodig?
Als laatste punt heb ik misschien iets om aan te kaarten bij uw federale collega. Het is nogal evident dat als u elkaar geregeld ziet, niet alleen in de interministeriële conferentie (IMC), er over zoiets gesproken kan worden. Als u in Vlaanderen een audit zou bestellen over een entiteit die ook te maken heeft met de federale overheid, dan zou ik het maar normaal vinden dat dit ook wel eens gesignaleerd wordt. Ik vind het vreemd dat dit hier niet zo is. Ik dring erop aan dat dit in de toekomst wel gebeurt. Dat geldt natuurlijk niet alleen voor uw departement maar voor alle beleidsdomeinen in dit complexe land.
Mevrouw Lambrecht heeft het woord.
Ik steun collega Maertens bij zijn vraag dat u in nauw contact zou staan met uw federale collega in verband met de resultaten van de audit. Vooruit acht het cruciaal dat met belastinggeld correct wordt omgesprongen. Als gelden die bestemd zijn voor verkeerscampagnes, niet op een correcte wijze worden gebruikt, vraag ik met aandrang om hierover het debat te voeren in deze commissie. We zijn in onze commissie toch wel heel veel bezig met Vias en zijn campagnes. Vooruit kijkt uit naar de resultaten van die audit. Kunnen wij daar een briefing van krijgen? Hopelijk worden wij dan gerustgesteld.
De heer Verheyden heeft het woord.
Het is altijd hetzelfde liedje. Het doet mij denken aan de zaak van de coronalaboratoria van Vandenbroucke. De overheid wist dat er veel te veel werd uitgegeven. Wanneer wij dat artikel in De Standaard lezen, moet dat toch wel ergens een alarmbel laten rinkelen. Ik zie niet in waarom enkel de federale overheid te veel aangerekend zou worden. Ik denk dat dit ook perfect zou kunnen gebeuren bij de opdrachten die de Vlaamse overheid aan Vias biedt.
Ik heb twee aanvullende vragen. Hebt u al contact opgenomen met uw federale collega? Uit uw antwoord blijkt dat niet echt. Ik vind dat vreemd. Wanneer wordt het resultaat van die audit verwacht? Werd de relatie tussen Vias en die tweede opgerichte vennootschap al aan u toegelicht en door u onderzocht? Vlaams Belang is van mening dat een plichtsbewuste overheid, een zuinige overheid zoals de Vlaamse overheid beweert te zijn, zulke zaken kan missen als kiespijn. Dat geldt zeker in economisch onzekere tijden voor burgers waarbij elke euro belastinggeld gewikt en gewogen moet worden.
De heer Bex heeft het woord.
Dank u voor de terechte vraag, collega. De audit die minister Gilkinet besteld heeft, was eveneens terecht. Dat kan interessante informatie opleveren.
Ik ben het niet helemaal eens met de collega’s die conclusies willen trekken uit de audit voor we de audit kennen. Het is onze taak als Vlaamse parlementsleden – we hoeven daarvoor niet op de minister te wachten – om zodra de audit bekend is, te gaan kijken wat er eventueel aan de hand zou kunnen zijn. Als er zich op het federale vlak een probleem zou voordoen, moeten we daar in Vlaanderen onze conclusies uit trekken. Twee audits bestellen lijkt me wat overdreven. Laten we ervan uitgaan dat de federale audit ons informatie oplevert waar we al dan niet gerustgesteld mee kunnen worden, of op basis waarvan we verdere initiatieven kunnen nemen.
Minister Peeters heeft het woord.
Dank u voor de vragen, collega’s. Ik wil even meegeven dat als er ergens een signaal is dat niet alles correct zou verlopen, het niet meer dan logisch is dat wij een audit bestellen. Ik heb dat zelf gedaan. Ik heb dat in het verleden gedaan rondom het hele verkeersveiligheidsbeleid. We hebben daarover een audit gevraagd bij de Inspectie van Financiën. Ik heb dat recent nog gedaan naar aanleiding van de klachten over onze keuringscentra. Die audit loopt nog. Rond de rijexamencentra krijgen we ook veel klachten, daar loopt ook een audit. Het is niet meer dan logisch, als er over een bepaald item veel klachten of opmerkingen zijn, dat we een audit vragen.
Vias valt onder de federale bevoegdheid, wij hebben een samenwerking met Vias op de drie punten die ik genoemd heb. Ik heb uiteraard onmiddellijk aan mijn administratie – nadat ik de persberichten en kranten gezien had – gevraagd of er bij ons signalen of opmerkingen waren dat er iets niet in orde zou zijn. De administratie antwoordt mij dat ze zelf regelmatig onderzoeksanalyses doen en dat ze momenteel geen enkel signaal hebben dat de middelen die Vias van de Vlaamse overheid krijgt, niet correct zouden zijn aangewend.
We kijken straks natuurlijk naar de resultaten van de audit. Maar ik ga niet vooruitlopen op mogelijke resultaten. Als de administratie mij nu zegt dat de samenwerking met Vias goed en vlot verloopt – misschien kan de doorlichting verbetervoorstellen meebrengen –, dan nemen we die uiteraard ter harte, dan kan en mag men toekomstgericht natuurlijk iets onderzoeken, maar dat wil niet zeggen dat we vandaag plots alle samenwerking overboord moeten gooien. We weten niet of er iets aan de hand is.
Heeft minister Gilkinet mij voorafgaandelijk of onmiddellijk nadien op de hoogte gebracht? Ik denk dat hij volledig binnen zijn bevoegdheden handelt, en dat hij een doorlichting kan vragen aan Vias. Ik heb ook geen verantwoording af te leggen aan mijn collega’s van andere gewesten of van de federale overheid als ik bijvoorbeeld de keuringscentra of de rijexamencentra een doorlichting vraag. Dat moet duidelijk zijn.
Mijnheer Verheyden, de vergelijking die u hier al poneert, gaat niet op, alleszins niet voor wat betreft de samenwerking met Vias. Ik zal geen hypotheses maken over wat hier of daar fout zou zijn. Opnieuw, ik kijk eerder naar de toekomstige resultaten van de audit.
Mijnheer Maertens, u vraagt verduidelijking rond het raamcontract. We hebben met het Departement MOW een raamcontract in de markt geplaatst om toekomstgericht in het kader van onze onderzoeksagenda een aantal verkeersveiligheidsstudies te kunnen bestellen. Ik ken het juiste aantal niet uit het hoofd, maar er zijn meerdere firma’s die hebben ingetekend, een vijftal, denk ik. Als we nu snel een studie willen bestellen, is er een minicompetitie tussen die firma’s. Dat was misschien niet helemaal duidelijk in mijn eerste antwoord. IMOTEC en Vias zitten erbij, dan volgt een minicompetitie tussen de firma’s over aan wie gegund wordt. Daarbij wordt de wet op de overheidsopdrachten uiteraard gerespecteerd. Zodra ik de audit krijg van mijn collega, kunnen we eventuele malversaties hier zeker bespreken.
De heer Maertens heeft het woord.
Dank u voor de verheldering, minister, het is nu wel duidelijk.
Ik wil nog eens benadrukken dat we zeker binnen het beleidsdomein MOW, waar heel veel met externe partners wordt gewerkt die dan betaald worden door de overheid, de belletjes en checks structureel moeten inbouwen, dat we de controle blijven uitvoeren, dat we blijven analyseren en lessen trekken uit, dat we bekijken of er al dan niet zaken fout lopen. Dat moet structureel ingebouwd zijn.
Als blijkt uit de federale audit dat er malversaties zijn gebeurd, reken ik erop dat we hier een stap verder gaan; dat we onze contracten en subsidieovereenkomst met Vias zeer nauwgezet tegen het licht laten houden door een externe gespecialiseerde partner zoals het Rekenhof.
De vraag om uitleg is afgehandeld.