Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking en Toerisme
Vraag om uitleg over het toerisme in de Westhoek
Verslag
Mevrouw Vandromme heeft het woord.
Het thema werd al verschillende keren aangehaald in deze commissie: sinds het begin van de coronacrisis weten we dat de Britse toeristen wegbleven uit de Westhoek en bij uitbreiding uit heel Vlaanderen.
Uit cijfers die collega Vandenberghe opvroeg, merken we dat het aantal aankomsten en overnachtingen van Britse toeristen in Vlaanderen en de Westhoek in het eerste coronajaar kelderde. Men noteerde toen een daling van meer dan 80 procent. Voor 2021 waren er in januari nog geen definitieve cijfers.
Gelukkig is er na twee jaar ellende nu toch wat zicht op verbetering. Sinds half februari zijn de inreisvoorwaarden met betrekking tot corona voor Britse toeristen alvast flink versoepeld. In ons land geldt voortaan ook code geel.
Zodra de situatie er zich toe leent, zo beloofde u hier al eerder, minister, zouden verschillende promocampagnes voor Vlaanderen en de Westhoek gelanceerd worden op de Britse markt. Ondertussen is de tijd rijp, zo denkt onze fractie, om nu voluit te gaan en deze campagnes uit te rollen.
Welke acties zijn er sinds half februari al effectief van start gegaan? Welke acties worden binnenkort gelanceerd?
Is er een stappenplan met een concreet tijdspad om de verschillende concrete acties uit te rollen? Voorziet u ook tussentijdse evaluaties van dit stappenplan?
Welke partners en organisaties zult u hierbij betrekken?
Beschikt u ondertussen al over cijfers van aankomsten en overnachtingen in 2021 vanuit het Verenigd Koninkrijk voor Vlaanderen en voor de Westhoek?
Mevrouw Ryheul heeft het woord.
Midden maart bracht een groep Britse touroperators voor het eerst na de coronacrisis een bezoek aan onze mooie Westhoek. De bedoeling van hun bezoek bestond er voornamelijk in om na te gaan of het na de ellenlange coronaperiode nog wel de moeite waard was om de Britse scholen opnieuw te motiveren om de Westhoek en de slagvelden van de Eerste Wereldoorlog te bezoeken.
Ze konden ook met hun eigen ogen vaststellen dat de voormalige partners uit de toeristische sector, de musea en de andere partners tijdens de crisis niet stilgezeten hadden. De investeringen die de Westhoek gedaan heeft in de totale beleving in alle mogelijke sectoren stelden de Britten gerust en ze gaven aan dat ze met voldoende vertrouwen opnieuw diverse stakeholders konden overtuigen dat een trip naar de Westhoek nog steeds de moeite waard is.
In de Westhoek zelf ondervinden ook de ondernemers uit de verschillende sectoren dat het Britse toerisme opnieuw toeneemt en dat de voor hen broodnodige heropleving langzaam maar zeker opnieuw op toerental komt. Toch verwacht de Westhoek pas in 2023 een volledige terugkeer naar het oude normaal.
Dat de volledige heropleving pas verwacht wordt in 2023 is het gevolg van een aantal zaken die ondertussen gewijzigd zijn. De Brexit, die voor bijkomende douaneformaliteiten gezorgd heeft, is een van de redenen. Een andere belangrijke oorzaak is natuurlijk ook het wegvallen van de ferryverbinding van P&O tussen Hull en Zeebrugge. De oversteek vanuit Schotland gebeurt nu via Rotterdam. Dit maakt het ook een stuk lastiger: het is langer reizen, de bezoekers moeten langer op de bus zitten en het maakt het ook een stuk duurder.
Tijdens de commissievergadering van begin februari 2022 hebben we het over de mogelijke nieuwe ferryverbindingen gehad tussen Zeebrugge en het Schotse Rosyth. Collega Tommelein gaf toen ook aan dat een mogelijke ferryverbinding met een hogere frequentie vanuit Oostende ook een ander deel van het Verenigd Koninkrijk zou bedienen.
Minister, in diezelfde commissievergadering gaf u aan dat er nog veel zaken uitgeklaard moesten worden wat die verbindingen betreft. Ten slotte zou u ook met uw collega, minister Crevits, bevoegd voor tewerkstelling, het punt van de krapte op de toeristische arbeidsmarkt opnemen.
Kunt u meer duiding geven over de heropleving van het toerisme in de Westhoek en het opnieuw groeiend aantal Britse toeristen? Wat zijn momenteel nog eventuele knelpunten? Welke stappen zijn er al genomen en zullen er nog worden genomen om de heropleving van het Britse toerisme in de Westhoek in goede banen te leiden?
Hebt u meer concrete informatie over mogelijke nieuwe ferrylijnen naar Zeebrugge en/of Oostende? Zo ja, welke exploitanten zullen deze verbindingen waarborgen? Zullen die lijnen nog voor de zomer operationeel zijn?
Hebt u contact gehad met minister Crevits over de toeristische arbeidsmarkt? Zo ja, welke concrete afspraken zijn er gemaakt? Hebt u er zicht op of de toeristische sector voldoende bemand of bevrouwd zal zijn als het toerisme in de Westhoek opnieuw op volle kracht zal draaien? Indien dit overleg nog niet plaatsgevonden heeft, wanneer is dat dan wel gepland?
Minister Demir heeft het woord.
Toerisme Vlaanderen heeft op dit moment een 25-tal acties gepland rond het herdenkingstoerisme in de Westhoek. Het gaat daarbij over acties die gericht zijn op het Verenigd Koninkrijk. Specifiek staan er vier grote acties op het programma.
De eerste is de ‘Welcome Back to Flanders Fields Pass’, die verlengd is tot en met 30 september van dit jaar en wordt aangeboden aan alle Britse bezoekers. De tweede actie vond plaats op 16 maart. Op die dag organiseerden wij samen met Westtoer en de lokale partners een prospectiereis voor Britse touroperators met vijftig deelnemers. Ten derde heeft Toerisme Vlaanderen een socialemediacampagne voorbereid, die normaal gezien de komende weken gelanceerd wordt. Ten vierde stond er een campagne klaar met P&O. Maar aangezien P&O in zware problemen zit en hun imago bij het Britse publiek niet optimaal is, zijn we nu aan het bekijken hoe we die samenwerking op een andere manier gaan invullen en zijn we dus op zoek naar alternatieve partners.
Zoals daarnet werd aangegeven, is er een promotieplan met op dit moment een 25-tal geplande acties. Dit plan wordt voortdurend bijgestuurd waar nodig, ook aan de hand van de input van de stakeholders. Per kwartaal bekijkt het agentschap de stand van zaken van alle acties en sturen we dus bij waar nodig. Ik zal het overzicht van dit plan ook laten bezorgen.
Aan de ‘Welcome Back to Flanders Fields Pass’ nemen 27 attracties en 30 logiezen deel. De prospectietrip voor Britse touroperators is georganiseerd samen met Westtoer, Toerisme Ieper en verschillende attracties en hotels in de Westhoek.
Ik zal u ook, als antwoord op uw vierde vraag, de cijfers van aankomsten en overnachtingen bezorgen.
Wat betreft de vragen van collega Ryheul, merken we dat het individuele Britse toerisme in 2022 herneemt. Het groepstoerisme uit het Verenigd Koninkrijk komt trager weer op gang dan het individuele toerisme. Vooral schoolgroepen kijken eerder richting volgend schooljaar. Er worden doorheen het jaar verschillende promotieacties uitgerold naar pers en consumenten. U vindt die ook terug in het promotieplan.
De gesprekken over een mogelijke nieuwe route vanuit Rosyth naar Zeebrugge zijn nog lopende. Wij volgen dat ook verder mee op. Wel is er een nieuwe operator gestart op de route Dover-Calais. Zeker met de problemen rond P&O Ferries geeft dit wel zekerheid over voldoende ferryverbindingen met het zuiden van het Verenigd Koninkrijk.
Wat de toeristische arbeidsmarkt betreft, zijn zowel collega Crevits als ik ons ten volle bewust van de problematiek. Er is niet alleen een probleem in de horeca, ook in de bouwsector is het een groot probleem om voldoende mankracht te vinden. Maar ik denk dat de opname op de lijst van knelpuntberoepen alvast een belangrijke stap is om te kijken in hoeverre we mensen kunnen stimuleren in de richting van een job in deze sector.
Mevrouw Vandromme heeft het woord.
Bedankt, minister, voor uw antwoord. U weet dat de Westhoek, en bij uitbreiding West-Vlaanderen, een zeer veerkrachtige streek is. We hebben geleerd om onze rug te rechten en te blijven gaan als er uitdagingen zijn. Maar toch denk ik dat het belangrijk is om, zeker voor die Britse markt, de Westhoek en West-Vlaanderen tout court weer ‘in the picture’ te zetten. Het is goed dat er acties ondernomen worden rond het herdenkingstoerisme.
U spreekt over vier acties. Wat de ‘Back to Flanders Fields Pass’ betreft, moet ik zeggen, minister, dat ik dertig logiezen of partners eigenlijk nog wat beperkt vind. Maar ik ga een schriftelijke vraag indienen om daar nog wat extra informatie over te krijgen. Ik had mijn vraag ingediend op 8 maart. Ondertussen zijn we al wat verder, misschien is er nieuwe info.
U hebt het project ‘Landschap als getuige’ niet genoemd. Is dat nog een andere actie of hoort het bij die 25-tal acties? De looptijd van dat project is toch ook verlengd tot 2024, dacht ik. Ik hoor dat er toch een aantal partners en lokale besturen zijn om daar ook zeker op in te zetten en de link te leggen met de Britse toeristen.
Het verhaal van de knelpuntberoepen kan ik alleen maar onderschrijven. Dat horen we ook. Daar moeten we, denk ik, ook bekijken hoe we het onderwijs, dat inzet op het voorbereiden van jongeren op horeca en toerisme, kunnen ondersteunen. Zijn er daarrond nog verdere plannen?
Mevrouw Ryheul heeft het woord.
Voorzitter, minister, als West-Vlaming en liefhebber van de Westhoek kan ik alleen maar opgetogen zijn over alle inspanningen en geplande acties om het toerisme in de Westhoek opnieuw een boost te geven. Het nieuwe streekthema De Grote Goesting waarmee Westtour uitpakt om het toerisme in de Westhoek te doen heropleven, getuigt van innoverend ondernemerschap. Ook de Brugse toeristische ondernemers zetten alles op alles om de Britse reizigers weer in de stad te kunnen verwelkomen door ook dit jaar de Best of Bruges Deal te lanceren die louter gericht is op die Britse bezoeker.
Het was ook een blij weerzien met de Britse touroperators die niet alleen trouwe klanten waren, maar vrienden geworden waren met onze ondernemers uit de Westhoek. Dat maakte mij bijzonder gelukkig.
Corona is zo goed als voorbij en daarmee is de drempel van de reisbeperking nu eindelijk opgeheven, maar er is nog die andere drempel die weggewerkt moet worden om toeristen en schoolgroepen op een vlotte manier tot in Vlaanderen te krijgen, en dat is de logge zeeverbinding tussen het Verenigd Koninkrijk en Vlaanderen. Ik kaartte het al aan in mijn inleiding, de verbinding is lang en een stuk duurder. U gaf in de vorige commissie te kennen, minister, dat u volle bak uw schouders zou zetten onder die nieuwe mogelijke rechtstreekse verbinding tussen Vlaanderen en het Verenigd Koninkrijk en dat u alle mogelijke kanalen zou gebruiken om de promotie ervan in het werk te stellen. U begrijpt dan ook dat ik vandaag een beetje ontgoocheld ben dat er over beide verbindingen nog steeds geen concreet nieuws is om die Britse toerist zonder belemmeringen te kunnen ontvangen. Er is wel het lichtpuntje dat de gesprekken nog lopende zijn. Het is koffiedik kijken of dit mogelijk nog een extra boost kan geven aan het herdenkingstoerisme.
U kaartte terecht de problemen aan met P&O Ferries. Ik heb daarover nog een bijkomende vraag. Zal de Vlaamse Regering erover waken dat in de aanloop naar die eventuele nieuwe ferrylijn geen wantoestanden gebeuren bij die veerbootexploitanten zoals onlangs bij P&O Ferries het geval was? U weet het, minister, er werden maar liefst achthonderd werknemers ontslagen die vervangen werden door werkkrachten uit India die tegen hongerlonen werken. Wij kunnen vanuit Vlaanderen niet toestaan dat dergelijke wanpraktijken ook zouden plaatsvinden bij de nieuwe ferryverbindingen. De opleving van ons toerisme mag niet gepaard gaan met uitbuiting door rederijen. Op welke manier zult u hier verder over waken?
Over de krapte op de toeristische arbeidsmarkt heb ik ook nog een bijkomende vraag. Ziet u mogelijkheden om eventueel in samenwerking met VDAB snelcursussen aan te bieden om mensen op te leiden voor de toeristische sector, eventueel samen met Horeca Vlaanderen, Toerisme Vlaanderen en/of het volwassenenonderwijs? Ik had uit een vorige vergadering met Westtour begrepen dat zij alvast vragende partij zijn om een rondetafel te organiseren met diverse partners om tot een concreet actieplan te komen met daarin verschillende taakafspraken. Welke stappen zult u ondernemen om het werken in de toeristische sector te promoten en te ondersteunen?
Om af te sluiten, mijn goede collega Slagmulder heeft u in het verleden gevraagd of u contact had met de Schotse collega van Toerisme. Als ik me niet vergis, bent u onlangs in Schotland geweest. Hebt u daar contact gehad met uw Schotse collega? Zo ja, wat hebt u daar besproken? Kunt u daar wat meer over vertellen?
Mevrouw Talpe heeft het woord.
Ik wil de collega’s zeker bedanken voor de vragen en de minister voor het antwoord. Het doet echt deugd om te horen dat jullie allemaal een groot hart hebben voor het toerisme in de Westhoek, heel in het bijzonder voor het herdenkingstoerisme. We hebben lang moeten wachten op de Britten, maar die keren nu stelselmatig terug. De individuele bezoeker – en ik spreek uit ervaring op het terrein – zien we al terugkeren, de schoolgroepen komen iets trager op gang. Ik heb toch al verschillende jongeren in onze straten zien lopen, dus ik heb er een heel goed gevoel bij.
Ik ben blij met de verschillende acties, we moeten ze uiteraard wat tijd geven, om het uiteindelijke resultaat te zien. Een aantal grote acties, zoals de Welcome Back to Flanders Field Pass, lopen goed, dat hoor ik ook van onze mensen. Dat is iets waar we zeker verder op kunnen inzetten.
U sprak over socialemediacampagnes. Daarbij kan ik alleen de suggestie doen om zeker de lokale besturen mee te nemen. Ze willen die campagnes gerust mee uitdragen. We kunnen dat samen beter verspreiden. Klop gerust aan onze deur of zet iets in onze mailbox.
Ik ben ook blij te horen dat u in de acties telkens wilt bijsturen en dit in overleg met de verschillende stakeholders. Dat is in het verleden ook steeds gebeurd. U bent aan de tafel gaan zitten met de organisaties en met mensen uit het veld. Daar kon ik alleen maar bewondering voor hebben.
Ik wil u ook bedanken voor de Menenpoort. In 2027 zal die er honderd jaar staan. Er komt een belangrijk herdenkingsjaar op ons af. Vlaanderen heeft aan de organisatie een mooie som geld gegeven om de renovatie uit te voeren. Dank u wel dat we naar dat herdenkingstoerisme kunnen toegroeien.
Ik zal heel kort ook even aansluiten. We komen natuurlijk uit twee heel zware crisisjaren, die zeker ook in de Westhoek zwaar hebben gewogen op onze toeristische ondernemers. We gaan stilaan naar een heropleving. Ik denk dat iedereen kan bevestigen dat die stilaan begint. Er werd altijd beloofd door Toerisme Vlaanderen dat op het moment dat toeristen, ook uit het buitenland, stilaan terugkeren naar Vlaanderen, er bijkomende acties ter promotie zouden zijn. Specifiek voor de Westhoek lopen er 25 acties, zoals prospectie op de Britste touroperators en de ‘Welcome Back to Flanders Fields Pass’. Ik denk dat de aandacht van Toerisme Vlaanderen voor de Westhoek zeer groot is.
Wat de ‘Welcome Back to Flanders Fields Pass’ betreft, had ik ook een schriftelijke vraag gesteld, en het antwoord van januari was dat er een 26-tal logiezen waren. Als ik vandaag hoor dat het er ondertussen 30 zijn, naast 27 attracties, neem ik aan dat de bijkomende promotie gebeurd is – in het antwoord stond namelijk dat daarvoor nog bijkomende promotie zou gebeuren. Het is echt goed dat er toeristische ondernemers zijn uit de Westhoek die ook inschrijven op die pas, zodat we ook in het Verenigd Koninkrijk promotie kunnen doen om met die pas aan de slag te gaan als ze hier zijn.
Wat ik wel nog eens wil benadrukken, is dat we met de relancemiddelen en de toeristische projectoproepen die ondertussen lopen of aangekondigd zijn om op heel korte termijn opengesteld te worden, ook in de Westhoek ons aanbod zullen diversifiëren. We hebben in de Westhoek veel meer troeven dan het herdenkingstoerisme. We moeten dat natuurlijk koesteren, maar bierbeleving, wandelen en fietsen zijn bijvoorbeeld ook redenen waarom ik naar de Westhoek trek en waarmee we ook buitenlanders naar de Westhoek kunnen halen. Ik denk dat we de promotie voor bijvoorbeeld Nederlanders ook niet uit het oog mogen verliezen. Blijkbaar komen de Nederlanders nu al graag naar Vlaanderen, dus waarom zouden ze ook niet graag naar de Westhoek kunnen komen? Men moet dus enerzijds met de Vlaamse middelen verder blijven inzetten op een verbreding van het toeristisch aanbod en mag anderzijds niet alleen promotie voeren in het Verenigd Koninkrijk – uiteraard ook daar –, maar daarnaast ook in de buurlanden, zoals Nederland en Frankrijk. Dat is op zich heel dichtbij, dus waarom zouden we geen Fransen, uit Noord-Frankrijk of elders uit Frankrijk, naar de Westhoek kunnen halen? Ik denk dat dat ook wel belangrijk is.
Nu de crisis voor een stuk achter ons ligt en het toerisme weer opleeft, zien we dat we een nieuw probleem krijgen, namelijk het vinden van de geschikte mensen in de toeristische sector, zowel in de horeca als in de sector van de logiezen. Dat is natuurlijk de bevoegdheid van minister Crevits, dus ik hoor hier graag dat beide ministers zich er zeer goed bewust van zijn, maar we mogen natuurlijk niet naar de minister van Toerisme kijken om het probleem van de arbeidsmarkt op te lossen. Dat probleem is ook veel groter en breder dan dat. Ik denk dat we daar effectief moeten kijken naar onze arbeidsmarkt en de knelpuntberoepen die er zijn, en dat we zo veel mogelijk mensen aan het werk moeten krijgen. Daarvoor hebben we de VDAB, onder de bevoegdheid van minister Crevits. Ik zou de bevoegdheden van de ministers elk bij hun bevoegdheden laten.
We gaan dus naar een heropleving, dat zie je ook in de Westhoek, en ik denk dat dat zeer goed is.
Minister Demir heeft het woord.
Het was een West-Vlaams onderonsje. Als Limburgse met een grote liefde voor West-Vlaanderen, zal ik enkele dingen meegeven.
Ik wil ten eerste heel erg benadrukken dat Groot-Brittannië een hele belangrijke markt is voor Vlaanderen, en in het bijzonder dus ook voor de Westhoek. Dat laten we dus zeker niet los. We zullen daar meer dan ooit zeer creatieve acties op moeten loslaten.
Voor de ‘Welcome Back to Flanders Fields Pass’ werken we nauw samen met Westtoer. Ik zal sowieso aan Toerisme Vlaanderen en Westtoer vragen om samen nog te bekijken welke extra inspanningen we daar nog kunnen doen.
‘Het landschap als getuige’ is ook een project dat verlengd werd naar medio 2024, dat was ook op vraag van Westtoer. In het overzicht staan enkel de acties voor dit jaar, voor alle duidelijkheid. Dat zijn dus een 25-tal acties. Ik heb me beperkt tot de 4 grote acties van het programma. We hebben hierover ook al contact gehad met de Britse markt, en de echte uitrol van het themajaar zal dus gebeuren nadat de concrete projecten bekend zijn.
Wat de problemen betreft met de ferryverbindingen: het gaat bij P&O vooral over arbeidsvoorwaarden. Dat is een bevoegdheid van de federale collega’s. Ik zal die bezorgdheid aankaarten en indien ik iets hoor over andere problemen, dan zal ik dat meegeven. Er stond inderdaad een ontmoeting met de Schotse collega gepland, maar die werd uitgesteld. Ze zou plaatshebben in de marge van de Klimaattop, maar daar ben ik niet naartoe gegaan. Wij zoeken een ander moment om een ontmoeting in te plannen want ik denk dat dat belangrijk is.
Voor de socialemediacampagne zullen we met het promotieplan ook de link van het filmpje meesturen. Zoals collega Coudyser al zei, hebben we momenteel vijf relanceprojectoproepen. Die zijn heel belangrijk, ook op culinair vlak, voor de Westhoek. Het gaat over bierbeleving, wandelen, fietsen enzovoort. Dat is nog eens een extra kans voor de Westhoek om ook die troeven er nog eens bovenop te zetten. Ik denk dat de Westhoek alle troeven in handen heeft om dat diverse aanbod voor iedereen te bieden.
In totaal gaat het over een pakket van 21 miljoen euro voor die vijf oproepen, boven op de 2,5 miljoen euro die we voor het themajaar ‘Het landschap als getuige’ hadden meegegeven. Dat is een mooi en een heel groot budget om de diversiteit die in de regio aanwezig is in de verf te zetten.
Mevrouw Vandromme heeft het woord.
Dank voor de aanvullingen, minister. They are coming back. Gelukkig, maar. Ik zie het ook bij ons in de straten en op de pleinen, we horen het ook. Dat is goed. Dank je wel voor alle inspanningen, de extra inspanningen en de flexibiliteit. Het feit dat u wilt luisteren naar de stakeholders en de lokale besturen en dat we op die manier misschien nog kunnen inspelen op opportuniteiten vind ik een heel goed idee.
Voorzitter, u bent misschien niet uit de Westhoek, maar u bent een goede ambassadeur. Als u voor een totale ervaring naar de Westhoek komt, kan ik alleen maar bevestigen dat we heel veel in onze mars hebben en dat we u een zeer breed gamma kunnen aanbieden. Dat geldt niet alleen voor internen of Vlamingen, maar ook de buitenlanders kunnen daarvan genieten.
Minister, ik zou toch oproepen om zeker met uw collega van Onderwijs even te zien hoe we de opleidingen om in toerisme te werken beter op elkaar kunnen afstemmen. Daar is vraag naar, dat is wat ik hoor bij de ondernemers. Dank alvast voor uw inspanningen voor de mooie Westhoek.
Mevrouw Ryheul heeft het woord.
Minister en collega’s, dank voor de interessante bijkomende bedenkingen. Het toerisme in onze mooie Westhoek kreeg de jongste jaren harde klappen en had te maken met de grootste crisis in het toerisme ooit. Ik ben dan ook bijzonder gelukkig om te zien hoe veerkrachtig onze West-Vlaamse ondernemers in die toeristische sector zijn. Maar deze crisis heeft ons ook gewezen op onze zwaktes, op onze afhankelijkheid van die buitenlandse markt, vooral de Britse markt. Hier profileren zich een aantal nieuwe uitdagingen. We moeten het binnenlandse toerisme niet meer opnieuw gaan uitvinden of heruitvinden, maar we gaan ons in de toekomst wel moeten wapenen om het productaanbod nog meer af te wisselen. Met de nieuwe acties zijn we daarmee zeker goed op weg. Ik ondersteun dan ook alle mogelijke campagnes om het binnenlandse toerisme, de vakantie in eigen land, ook dit jaar volop te blijven promoten.
Om af te ronden, minister: ik blijf ook uitkijken naar die eerste rechtstreekse verbinding en die eerste afvaart vanuit Vlaanderen naar het Verenigd Koninkrijk.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.