Verslag vergadering Commissie voor Wonen en Onroerend Erfgoed
Verslag
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Mijn excuses, voorzitter, ik wist niet dat het zo vlot zou lopen vanmorgen. Bedankt voor de flexibiliteit.
Ik heb inderdaad een vraag over onroerend erfgoed, minister. U weet dat de vorige Vlaamse Regering had beslist om de woonfunctie in Doel te behouden. Maar ondertussen is er natuurlijk heel belangrijk nieuws. Op 30 maart 2022 – dat is nog niet zo lang geleden – is er een akkoord bereikt tussen de verschillende stakeholders en de verschillende actoren over een nieuw getijdendok en het effectief versterken van het polderdorp Doel. Er komen heel wat maatregelen rond leefbaarheid, rond landbouw, maar natuurlijk is er ook het heel belangrijke luik erfgoed en het unieke landschap dat daar aanwezig is. De burgemeester van Beveren is laaiend enthousiast en vindt dat iedereen winnaar is. Hij wijst op het feit dat de gemeente zelf ook plannen heeft om te tonen dat het menens is. Hij sprak over de restauratie van de Molen, wat natuurlijk een typisch beeld is van Doel, maar bijvoorbeeld ook over het kerkhof. Het Brits monument zou terugkeren naar zijn oorspronkelijke plaats. Dat roept toch wel wat vragen op, minister. U was zelf aanwezig op de voorstelling van het akkoord.
Wat zijn volgens u de gevolgen van het akkoord en het feit dat de Vlaamse Regering daar kennis van heeft genomen, voor het erfgoed van Doel?
Plant u extra acties naar aanleiding van dit akkoord?
Zijn er extra middelen voorzien om het erfgoed in Doel te versterken?
Minister Diependaele heeft het woord.
Dank, mevrouw Schauvliege. Ik ben heel blij met uw vraag, in alle eerlijkheid, want ik beken dat ik mateloos trots ben op dit akkoord, maar ik probeer bescheiden te blijven.
Ik behandel uw eerste vraag. Het akkoord of ‘Verbond voor de toekomst en leefbaarheid van het ommeland van de haven van Antwerpen, de polders en Linkerschelde-oever’ – we zijn er alleen niet in geslaagd om een betere naam te vinden, dat beken ik – betreft een compromis: het project Extra Containercapaciteit Antwerpen (ECA) kan worden gerealiseerd en Doel blijft bestaan en krijgt een toekomstperspectief met verscheidene functies. Eigenlijk worden water en vuur daar gecombineerd: de leefbaarheid van Doel met de extra containercapaciteit voor de haven van Antwerpen.
Specifiek met betrekking tot erfgoed komen er maatregelen om het landschap en erfgoed in Doel en omliggende polders te waarderen. Het erfgoed in Doel geeft immers een identiteit aan het dorp en vormt een belangrijk element in het toekomstperspectief van het dorp. Dit wordt gerealiseerd door een aantal acties van de verschillende partners waaronder het Vlaamse Gewest en de gemeente Beveren. De gemeente Beveren maakt bijvoorbeeld werk van de verhuis van het Brits oorlogsmonument naar Doel en zorgt voor de restauratie van de Molen in Doel.
Voor alle duidelijkheid: dit gaat over het deeltje erfgoed, zoals u vraagt, en straks hebben we het over wonen. In de media is dat een beetje anders gebleken, maar mijn betrokkenheid is er vooral vanuit erfgoed. Dat is de deur geweest langs waar ik dit dossier heb beheerd.
Dan geef ik het antwoord op uw tweede vraag. Het agentschap Onroerend Erfgoed financiert en begeleidt onder meer de restauratie van het Hooghuis en de restauratie van het Hof ter Walle, waarvoor het bouwheerschap door Herita zal worden opgenomen. Ook komen er investeringen in het niet-beschermde onroerend erfgoed van Doel. Voor waardevol erfgoed is het namelijk noodzakelijk om op korte termijn bewarende maatregelen en dringende werken uit te voeren die de panden moeten behoeden voor verdere verkrotting. De overheden nemen de landschappelijke en erfgoedwaarde van de polders, dijken en buitendijkse schorren als historisch cultuurlandschap mee in de afweging van de natuurmaatregelen en de instandhoudingsdoelstellingen en compensaties en dergelijke die er moeten gebeuren. Dit gebeurt conform een onroerenderfgoedrichtplan voor de polders op Linkerscheldeoever. Om de toekomst van Doel de komende jaren vorm te geven, nemen de lokale en Vlaamse overheid het beheer van het patrimonium in eigendom van de overheid op, in overleg met de ondertekenaars van het verbond.
En dan wil ik het nog over de middelen hebben, dat is ook een zeer terechte vraag. De vooropgestelde bijkomende uitgaven vanuit Onroerend Erfgoed worden geraamd op 6,1 miljoen euro. Concreet betreft het: de restauratie van het Hooghuis die is geraamd op 1,6 miljoen euro, de restauratie van het Hof ter Walle, geraamd op 1,5 miljoen euro en investeringen in niet-beschermd onroerend erfgoed, daar geldt een eerder ruwe schatting van 3 miljoen euro. De gehele restauratie van het Hof ter Walle wordt geraamd op 3 miljoen euro. Zoals net vermeld wordt de helft ervan gefinancierd door Onroerend Erfgoed. Het resterende anderhalf miljoen euro financiert Departement Mobiliteit en Openbare Werken (Departement MOW). We hebben gewoon de ‘pay’ in tweeën gedaan. Op 25 februari 2022 besliste de Vlaamse Regering al om een budget van 5 miljoen euro vanuit de relancemiddelen voor de beoogde erfgoedinvesteringen vrij te maken.
Het belang van het akkoord kan volgens mij moeilijk worden overschat. Gisteren is het ook officieel ondertekend. We hebben de aankondiging gedaan een drietal weken geleden, maar gisteren is het door alle partijen ondertekend. Het was zonder pers, maar alle betrokkenen waren daar aanwezig – of nagenoeg. Slechts één of twee van de dertien konden om praktische redenen niet aanwezig zijn. Ik kan u verzekeren dat dat een redelijk bijzonder moment was als je iedereen samen ziet die zich het lot van Doel heeft aangetrokken, maar evengoed ook het lot van onze welvaart in Vlaanderen – de inbreng vanuit de haven – en dan ook nog het lokaal bestuur en dergelijke meer. Het was zeer fijn om die groep gisteren samen te zien. Het is ook heel fijn dat we hierover een akkoord hebben bereikt.
Trouwens, nu het gisteren is ondertekend, komt het volledige akkoord ook één dezer op de website van ECA te staan. Als u verder concrete informatie wilt, kunt u daar gaan kijken. Het is 27 of 28 pagina’s lang met enkele bijlagen waarover we het straks nog zullen hebben in uw volgende vraag.
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Dank u wel voor uw toelichting, minister. Het ging nogal snel, ik weet dus niet of ik alles goed mee heb, maar ik zal het nog eens goed herlezen en uiteraard zal ik ook het akkoord nog eens goed uitspitten.
Het is heel positief dat het akkoord er is. Ik denk dat dat ook het sluitstuk is van een heel lange weg die afgelegd is en van de beslissing in de vorige regering om de woonfunctie van Doel te behouden. Het is ook goed dat er aandacht komt – die was er al, maar versterkte aandacht – voor het erfgoed.
Er zijn nog twee dingen die voor mij niet zo duidelijk waren, maar het ging nogal snel, dus het kan aan mij liggen. Dat zijn de middelen voor het niet-beschermd onroerend erfgoed. Gaat dat over veel panden? Ik weet niet goed wat ik mij daar moet bij voorstellen. En ten tweede heb ik u horen zeggen dat er ook een ontwerp of richtplan is voor het landschap van de polders. Is dat al goedgekeurd of zit dat nog in een proces om goedgekeurd te worden? Dat was mij ook niet zo duidelijk.
Mevrouw Van Werde heeft het woord.
Minister, ik denk dat u echt terecht trots mag zijn op dat akkoord, want u hebt inderdaad water en vuur kunnen verzoenen. Ik wilde u daar dus hartelijk mee feliciteren, u en de mensen die u daarbij hebben bijgestaan, uw kabinet en de administratie en zo.
Mijn vraag is eigenlijk al beantwoord, want ik wilde vragen of u eerst ging kijken naar de inventarispanden. Immers, er zijn monumenten in Doel, uiteraard zullen die niet afgebroken worden. Maar of er ook aandacht zou zijn voor de inventarispanden? En die aandacht is er en dat doet mij veel plezier, want er zijn nogal wat inventarispanden en nogal wat panden met erfgoedwaarde in Doel. Het zijn net die panden die de smoel van Doel uitmaken, die dus Doel maken tot Doel. Ik ben gewoon blij dat u daar aandacht voor hebt.
Ik had eigenlijk ook deze vraag: gaat u eerst naar die inventarispanden kijken en daarna naar het beschermde? Want die beschermde monumenten blijven uiteraard gewoon staan.
Minister Diependaele heeft het woord.
Eerst en vooral: dat richtplan moet er nog komen. Dat wordt opgemaakt en daar zijn afspraken over gemaakt.
Die 3 miljoen euro gaat voor een deel ook naar inventaris. Maar het is erfgoed in zijn ruime betekenis. Je zit in Doel ook met een zeer typisch stratenpatroon waar je ook aandacht aan moet besteden. Er wordt ook nog gekeken naar een paar andere opties die geleidelijk aan uitgewerkt worden. Maar dat zal samen gebeuren, mevrouw Van Werde. U moet goed begrijpen: er zijn met dertien partijen heel concrete afspraken gemaakt, heel concrete engagementen die aangenomen zijn. Straks in de volgende vraag, als het concreet gaat over wonen: er is bijvoorbeeld een bijlage bijgevoegd met 24 woningen waar heel concreet op staat dat die woning wordt gekuist, die woning wordt gerenoveerd, die woning wordt afgebroken soms. Er is tot op huisnummerniveau echt gekeken wat er met die woningen moet gebeuren. We hebben het daar gisteren trouwens ook over gehad. De gevoeligheid is dat al die engagementen stap voor stap – gelijk oversteken – uitgevoerd en opgevolgd moeten worden. Dit is een beginpunt. Het is zeer goed dat er een akkoord is, maar het is echt niet het moment om nu achterover te leunen en te denken dat het in orde is. We gaan nu stap voor stap moeten zorgen dat we daar samen – want het zal niet zijn van die of die loopt voorop – gelijk oversteken om al die engagementen mee te laten groeien. Dat is de enige manier waarvan ik overtuigd ben dat het akkoord dat er nu is, ook duurzaam kan zijn. Dat gaan we in de gaten moeten houden. Er stond nu al in de pers dat we een intendant hebben aangesteld. Dat is niet waar. We hebben tot nu niet gewerkt met een intendant. Er is wel een bemiddelaar aangesteld: men was eigenlijk met vier, en die werden aangestuurd van bij ons om die gesprekken te voeren. Ik ben die onuitspreekbaar dankbaar, voor alle duidelijkheid. Maar het is pas nu dat we een intendant aanstellen voor de uitvoering van het akkoord, een begeleider eigenlijk. Maar het belangrijkste zal zijn om ervoor te zorgen dat al die engagementen ook effectief worden nagekomen. Dat zullen we van dichtbij in de gaten moeten houden.
De vraag om uitleg is afgehandeld.