Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Minister, dit is een dossier dat mij toch wel heel na aan het hart ligt, een dossier dat betrekking heeft op de volksgezondheid.
Ik heb u er ook al meermaals over ondervraagd.
Op maandag 6 december jongstleden bevestigde u in een persbericht de verstrenging van de norm voor lood in bloed waartegen Umicore Hoboken in juni een beroepsprocedure had opgestart. U volgde de Antwerpse deputatie en verklaarde de tegenargumenten van Umicore omtrent de milieutechnische haalbaarheid ongegrond.
Tot op heden is de opgelegde norm voor de lood-in-bloedwaarde 10 microgram per deciliter, hoewel volgens het agentschap Zorg en Gezondheid moet worden gestreefd naar minder dan 2 microgram per deciliter. Via een trapsgewijze daling van de norm en een investeringsplan van 25 miljoen euro per jaar voor onder meer de aanleg van een groene buffer, windschermen en procesinnovaties zal men de impact op de kinderen en de buurt proberen te minimaliseren.
De belangrijkste bezwaren van Umicore hebben betrekking op de bijkomende eis dat maximaal 5 procent van de stalen eind volgend jaar de piekwaarde van 5 microgram per deciliter mag overschrijden. Vanaf 2026 wordt die piek 4 microgram per deciliter. Umicore meent dat die gegevens minder relevant zullen zijn, net doordat veel van die gezinnen volgens hen de komende jaren zullen verhuizen door hun opkooppolitiek in de nabije omgeving. Recente cijfers tonen aan dat ongeveer 30 procent van de kinderen die het dichtst bij de fabriek wonen, boven de piekwaarde van 5 microgram per deciliter zit. Dat is enorm veel.
Minister, hieromtrent heb ik dan ook de volgende vragen. Op basis van welke wetenschappelijke methode en eventuele buitenlandse normen werden de verstrengde normen in dezen door de deputatie en door uzelf opgelegd? In welke mate meent u dat Umicore voldoende doet om de lood-in-bloedwaarden en de impact op de omgeving toekomstgericht te beperken? Meent u dat de vooropgestelde investeringsplannen van Umicore voldoende zijn om de normen in de toekomst te kunnen halen? Wat kunnen zij volgens u toch nog bijkomend doen om die te halen? Op welke manier worden de investeringen in de aanleg van een groene buffer of het installeren van windschermen gekoppeld aan een concrete daling van de lood-in-bloedwaarden?
Minister Demir heeft het woord.
De toetsingswaarden omtrent lood in het bloed bij kinderen die ik recent in de bijzondere vergunningsvoorwaarde van het omgevingsbesluit van het bedrijf Umicore heb opgelegd, zijn gebaseerd op het advies van het agentschap Zorg en Gezondheid. De Partnerorganisatie Milieugezondheidszorg heeft in 2021 de internationale gezondheidskundige toetsingswaarden van lood in bloed bij kinderen geëvalueerd. Op grond van die wetenschappelijke evaluatie werd dan ook in de vergunning opgelegd dat men moet streven naar een waarde van minder dan 2 microgram lood per deciliter bloed bij kinderen. We hebben ons daar dus op gebaseerd.
Naar aanleiding van de verhoogde lood-in-bloedwaarden heeft de Technische Werkgroep Hoboken een bijstelling gevraagd naar nieuwe vergunningsvoorwaarden, die ervoor moeten zorgen dat de uitstoot van zware metalen en de blootstelling in de omgeving vermindert en dat de luchtkwaliteitsnormen worden gehaald. De volgende aanvullende vergunningsvoorwaarden werden opgenomen in het nieuwe omgevingsbesluit: de installatie van een windbarometer om tijdens uitzonderlijke weersomstandigheden de verspreiding van diffuus stof en zware metalen te beperken; een studie om de kwantificatie van diffuus stof en zware metalen te verbeteren; een studie waarbij de diffuse bronnen in kaart worden gebracht, inclusief een plan van aanpak met maatregelen voor het verhinderen en verder beperken van emissies; een aanpak voor verdere stofbeheersing bij handling en stockage bij de opslagplaatsen.
In 2021 heeft het bedrijf zestien nieuwe maatregelen opgestart, met als doelstelling een verdere stofbeheersing en het reduceren van de verspreiding van zware metalen naar de omgeving. Maatregelen inzake de kwantificatie van emissies, brontracering en het uitwerken van verregaande beste beschikbare technieken moeten ook verder voor een gunstige impact voor de omgeving zorgen.
Op 3 december werden de nieuwe meetresultaten van de najaarscampagne van het bevolkingsonderzoek inzake lood in het bloed in Moretusburg en Hertogvelden door het Provinciaal Instituut gerapporteerd. Het gemiddelde loodgehalte bij kinderen tijdens de najaarscampagne bedroeg 2,91 microgram per deciliter. Deze gemiddelde lood-in-bloedwaarden zijn verder gedaald in vergelijking met het voorjaar van 2021, maar natuurlijk zijn we er niet, en dat is ook de reden geweest waarom we toch nog extra inspanningen vragen. Het bedrijf zal aanvullende en continue inspanningen moeten doen op basis van de resultaten van de nieuwe opgelegde studies om de normen inzake lood in bloed van 2023 en 2026 te halen.
Uit de evaluatie van de studies die opgelegd zijn in het omgevingsbesluit van Umicore Hoboken en de opvolging en handhaving zal moeten blijken in welke mate de nieuwe maatregelen die nu worden uitgerold, voldoende toereikend zijn om de norm op middellange termijn te halen. In ieder geval zal het bedrijf blijvend moeten investeren in maatregelen om de uitstoot naar de omgeving, zoals geleide en niet-geleide emissies van stof en zware metalen zoals lood, cadmium en arseen, te reduceren, en dit ter bescherming van de buurt.
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Minister, dank u wel. Toen we vorig jaar vragen stelden over dit dossier, werden er inderdaad toch een aantal maatregelen opgelegd. Er moest extra onderzoek gebeuren naar de reden voor die slechte waarden. Er moesten extra maatregelen komen op korte termijn. Er moest ook op structurele wijze worden bekeken op welke manier die hoge waarden in de toekomst kunnen worden vermeden. Uit uw antwoord, uit wat ik nu heb gehoord, blijkt dat daar toch wel gedeeltelijk aan wordt tegemoetgekomen. Ik hoor toch dat er in 2021 nieuwe maatregelen zijn geweest, dat er nieuwe studies lopen en dergelijke.
Minister, ik zou willen vragen of het mogelijk is om de resultaten van de studies die u hebt vernoemd, te kunnen ontvangen. Ik ga ervan uit dat er in de toekomst sowieso nog meer duidelijkheid te krijgen is over de situatie qua vervuiling en over hoe de maatregelen al dan niet een effect hebben. Ik denk toch wel dat het belangrijk is dat er in de toekomst nog verder onderzoek wordt gepland naar die redenen: waarom wel, waarom niet, en welke bijkomende maatregelen genomen in 2021 worden gunstig geëvalueerd? Ik denk echt dat dit dossier van heel nabij moet worden gevolgd, om dan te bekijken, na die evaluaties, welke structurele maatregelen er in de toekomst nog nodig zijn boven op het creëren van die groene buffer enzovoort. Het is heel belangrijk dat dit dossier verder van heel nabij wordt gevolgd.
Er was ook de communicatie van Umicore, dat mogelijk huizen vlak naast de site en huizen met kinderen verderop zou opkopen en vergoeden met het oog op een vrijwillige verhuizing. Hoe staat het daarmee? Hebt u daar verder nieuws over gekregen?
De heer Annouri heeft het woord.
Collega De Vroe, dank u voor het stellen van de vraag. Minister, dank u wel voor uw antwoord. Vorige week, of de week ervoor – de tijd vliegt, zeker met slaaptekort – hebt u aangekondigd dat u strengere maatregelen gaat opleggen aan Umicore. Dat lijkt me goed. Soms worden er gemiddeldes gebruikt waaruit blijkt dat maar zoveel procent van de kinderen hiervan last zou hebben. Ik denk dat we het er hier allemaal over eens zijn dat dit niet hoort, dat die lood-in-bloedwaarden omlaag moeten. Of dat nu over weinig of veel kinderen gaat, ik vind het altijd heel vals en dubbel als een bedrijf of andere mensen – ik zeg niet dat u dat hebt gedaan – licht euforisch doen over cijfers die dalen.
Het is gewoon onaanvaardbaar als het gaat over lood-in-bloedwaarden van kinderen. Ik vind het goed dat u richting 2025 die verstrenging hebt opgelegd.
Mijn bijkomende vraag is heel kort en heel simpel. Hoe gaan we, los van de extra maatregelen die nu genomen worden vanuit Vlaanderen, de controle doen? Hoe gaan we ervoor zorgen dat er werkelijk continu opgevolgd wordt en dat er continu ook effectief gehandhaafd zal worden als blijkt dat het op een bepaald moment toch niet de juiste richting uitgaat?
Waarom stel ik deze vraag? Omdat ik dat ongemakkelijke gevoel dat wij delen nog altijd heb. Ik heb roots in Hoboken en ik heb daar familieleden wonen. Voor heel wat mensen blijft het een mysterie wat er de vorige keer is gebeurd waardoor er plots een enorme stijging was. Nu is er een soort van rust omdat de situatie beter is. Maar ik ben niet gerust, want als we niet weten wat er is fout gelopen, is er geen enkele garantie dat het in de toekomst niet opnieuw fout loopt. We moeten minutieus opvolgen. Ik ben benieuwd naar de extra stappen die u rond toezicht en handhaving zult zetten.
Mevrouw Perdaens heeft het woord.
Minister, ik kom meteen ter zake. Ik vroeg me af of er ondertussen een update was van het onderzoek voor de humane biomonitoring. Ik geloof dat daar aandacht op gevestigd mag worden. Collega De Vroe verwees onder andere naar de aankoop van huizen door Umicore en de aanleg van een groenbuffer. Ik vroeg me af of u daar informatie over hebt. Zullen het Departement Omgeving of andere overheidsinstanties verder inzetten op de communicatie met betrekking tot die elementen? Op welke manier wordt de omgeving daarover verder geïnformeerd?
Minister Demir heeft het woord.
We gaan u de rapporten, collega De Vroe, bezorgen zodra alle studies afgerond zijn. De maatregelen zullen verder gemonitord worden, ook bijkomende maatregelen moeten inderdaad genomen worden.
Ik ben het eens met collega Annouri dat het goed is dat de lood-in-bloedwaarden dalen, maar dat we er nog niet zijn. Vandaar dat ik het ook echt wel nodig vond om verstrengingen op te leggen via de vergunning. Het komt er nu op aan om dat goed op te volgen. De exploitant moet jaarlijks een nota bezorgen waarin wordt opgesomd welke maatregelen concreet zijn uitgevoerd om de emissies te beperken. Er moet ook in staan welke reducties dat teweegbrengt. Dat wordt verder opgevolgd.
Een belangrijke maatregel die we mee hebben opgenomen in het Omgevingsbesluit, is de windbarometer, die nu al in voege is. Bij voorspelde hevige wind in de richting van woonkernen worden tijdelijke maatregelen op het terrein genomen. Dat moet ervoor zorgen dat de stof niet richting de woonkernen waait. Zo vermijdt men de pieken in de emissies en in de bloedwaarden. Dat was het probleem vorige keer, vandaar de belangrijke maatregel van de windbarometer.
De opkoop wordt door de stad gecoördineerd. Ik denk dus dat u daar, collega Perdaens, moet vragen hoe dat verder verloopt.
Sowieso, collega Annouri, is er handhaving via de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) om ervoor te zorgen dat alle maatregelen daadwerkelijk tot uitvoering gebracht worden. Het agentschap Zorg en Gezondheid neemt een gecoördineerd initiatief om een humane biomonitoringcampagne op te starten in Hoboken, waar naast de stof lood ook andere gezondheidsparameters gemonitord zullen worden. De plaatselijke gezondheidsconsulenten zullen de mensen in de buurt blijven informeren.
De vraag om uitleg is afgehandeld.