Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Meremans heeft het woord.
In de week van 22 november organiseerde Literatuur Vlaanderen haar achtste ‘publishers tour’ voor kinder- en jeugdliteratuur. We zijn daar wel straf in in Vlaanderen. Op het programma stonden ontmoetingen met maar liefst zeventien auteurs en illustratoren, drie vertalers en zes Nederlandstalige uitgevers op elf locaties in Antwerpen en Gent.
Ondanks corona is alles toch vlot verlopen en was het enthousiasme groot. Het was ook vruchtbaar, want naast het verbreden van de kennis van Vlaamse jeugd- en kinderliteratuur bij internationale uitgevers, mochten we vernemen dat enkele voorgestelde boeken en titels reeds worden bekeken om over de grens uit te geven. Daarnaast was er ook ruimte om te netwerken. Ik hoop dat we het resultaat snel kunnen zien via publicaties van Vlaamse auteurs, illustratoren enzovoort in het buitenland.
Ook in de beleids- en begrotingstoelichting (BBT) wordt hier de nodige aandacht aan besteed. Naast het inzetten op internationale bekendheid van Vlaamse producten, waarvan we via dit initiatief een goed voorbeeld zien, krijgt Literatuur Vlaanderen ook extra middelen. Het is onder andere de bedoeling om met dit budget onze Vlaamse literatuur internationaal verder te promoten. Ik denk dat wat we een paar jaar geleden hebben gedaan met Lowlands in Frankfurt daar ook een extra boost aan heeft gegeven.
In maart 2021 stelde ik reeds een vraag in verband met de nieuwe literatuurprijs, de Boon, die ook een versie heeft specifiek voor kinder- en jeugdliteratuur. Ook hier dient zich, bij de uitreiking van deze prijs, de ideale kans aan om zowel de deelnemers als de winnaar zelf internationaal te promoten.
Minister-president, hoe evalueert u de afgelopen publishers tour die werd georganiseerd door Literatuur Vlaanderen? Kunt u reeds meegeven aan welke verdere initiatieven wordt gewerkt om de internationale promotie van onze Vlaamse auteurs tot stand te brengen? Is er al enig zicht op hoe men de uitreiking van de literatuurprijs de Boon tot stand zal brengen? Zal hier ook een internationale promotie aan gekoppeld worden? Ziet u nog verdere mogelijkheden om onze auteurs internationaal te promoten?
Minister-president Jambon heeft het woord.
Een van de meest succesvolle instrumenten van Literatuur Vlaanderen om Vlaamse literatuur internationaal te promoten, is de publishers tour, waarbij uitgevers uit de hele wereld voor een midweek in Vlaanderen worden uitgenodigd om onze boekenwereld van binnenuit te leren kennen. Een publishers tour heeft veel effect op korte en langere termijn. Tijdens zo een intense week wordt de basis gelegd voor een vertrouwensrelatie, waarbij Literatuur Vlaanderen zich een inspirerende gids en betrouwbare partner toont. De ervaring leert dat de genodigde internationale uitgevers daardoor hun literaire blik ook op langere termijn graag op Vlaanderen zullen blijven richten.
De uitgevers die te gast zijn op een publishers tour zijn stuk voor stuk op zoek naar bijzondere boeken die perfect in hun fonds passen, titels waar ze echt in geloven, en ze zijn daarbij heel kieskeurig. Net daarom zijn we blij dat de deelnemers nu en in het verleden hun oprechte appreciatie uitdrukten voor de programma’s die zijn ontwikkeld, en daarbij benadrukten dat ze onder de indruk zijn van de professionaliteit van Literatuur Vlaanderen en de Vlaamse boekenwereld.
De afgelopen publishers tour werd, net zoals eerdere tours, als heel positief ervaren. Het enthousiasme en de interesse waren groot, voor bepaalde titels worden al concrete plannen gemaakt. De Nederlandstalige rechtenmanagers konden, soms, nieuwe contacten leggen, en er werden zowel bekende als nieuwe titels voorgesteld. Op dit moment is het nog te vroeg om mee te geven hoeveel titels exact uit deze tour zullen volgen. Vaak is dat een werk van maanden of zelfs jaren. Literatuur Vlaanderen is er echter van overtuigd dat bij iedereen een eerste vonk voor Vlaamse literatuur is gelegd en dat die heel binnenkort of op langere termijn tot een of meerdere vertalingen zal leiden.
Welke verdere initiatieven worden er genomen? De promotie van Vlaamse literatuur in het buitenland gebeurt in de eerste plaats via netwerking en afspraken op internationale beurzen. Literatuur Vlaanderen hoopt in 2022 aanwezig te kunnen zijn op verschillende beurzen, als de coronasituatie het toelaat. Voor 2022 staan volgende beurzen op de planning: een stripbeurs in Angoulême in januari, Leipzig in maart, een beurs voor kinder- en jeugdliteratuur in Bologna in maart, een algemene beurs in Londen in april, ook een algemene beurs in Frankfurt in oktober en een algemene beurs in Sharjah in november. Er wordt gekeken of er nog interessante beurzen zijn die bezocht kunnen worden. Als testcase bekijkt men het aanbod van de Frankfurter Buchmesse, om in hun kielzog mee te reizen naar een nog minder bekende beurs. Dan denken we aan Praag, Buenos Aires of Vilnius, allemaal in 2022.
Als de coronasituatie het zal toelaten, zullen de medewerkers van Literatuur Vlaanderen ook naar enkele reeds gekende festivals reizen om er te netwerken, onder andere naar de festivals en poëziemarkten van Rotterdam, Parijs, Berlijn en Londen voor poëzie en naar het festival van Avignon voor theater.
Ook in 2022 wil Literatuur Vlaanderen uitgevers en organisatoren van literaire events ondersteunen wanneer ze een Vlaamse auteur of illustrator uitnodigen voor een boekpresentatie, persinterviews enzovoort via de ‘travel grant’. Dit kan zowel voor activiteiten ter plaatse als voor digitale evenementen.
Vanaf 2022 wordt er bij de ‘translation grant’ een groter percentage productiekosten bij geïllustreerde boeken gesubsidieerd, namelijk van 15 procent met een maximum van 2800 euro naar 25 procent met een maximum van 4000 euro. Literatuur Vlaanderen hoopt op die manier nog meer vertalingen van prentenboeken en graphic novels te stimuleren.
Ook in 2022 worden twee ‘publishers tours’ georganiseerd, bij voorkeur ter plaatse, mits de coronasituatie het toelaat. Op dit moment wordt nog bekeken welke genres centraal zullen komen te staan.
In maart 2022 zullen enkele Vlaamse auteurs deelnemen aan de Leipziger Buchmesse, in een programma dat Literatuur Vlaanderen samen met het Nederlands Letterenfonds opzet.
Er wordt ook geld voorzien voor de projectsubsidie fragmentvertaling uit het Nederlands. Literatuur Vlaanderen geeft literaire vertalers uit het Nederlands ruimte en tijd om een fragmentvertaling te maken van een Vlaams literair werk dat ze graag willen vertalen en gepubliceerd zien. Met de fragmentvertaling kunnen zowel de vertaler als het team van Literatuur Vlaanderen vervolgens buitenlandse uitgevers proberen te overtuigen om het volledige boek, de strip of theatertekst in vertaling uit te geven. De voorbije jaren heeft dit al geregeld geleid tot een volledige vertaling.
Voor theaterteksten organiseert Literatuur Vlaanderen bovendien sinds 2020 een nieuwe subsidielijn: de projectsubsidie vertaling van een theatertekst uit het Nederlands. Per jaar koppelen we hiermee een beperkt aantal auteurs aan professionele vertalers en financieren we de aanmaak van een promotievertaling. Het duo van auteur en vertaler kan de vertaling vervolgens inzetten voor gerichte promotie naar buitenlandse agenten, uitgevers en producenten. Dat resulteerde tot nog toe al in een publicatie in een literair tijdschrift en is goed op weg om te zorgen voor reële opvoeringskansen voor deze auteurs.
Begin 2022 wil Literatuur Vlaanderen contact opnemen met de Vlaamse vertegenwoordigingen in Berlijn en Londen om te kijken of het mogelijk is om daar ter plaatse, mits de coronasituatie het toelaat, een aantal netwerkmomenten te organiseren voor uitgevers en/of festivaldirecteurs. Op die manier beoogt men enerzijds extra vertalingen te genereren en anderzijds het samenwerken met een aantal belangrijke festivals uit te rollen.
Literatuur Vlaanderen onderzoekt ook welke festivals per genre de belangrijkste in hun taalgebied zijn. In de eerste plaats spitsen we ons toe op het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Duitsland. Met de verantwoordelijken van die festivals wordt de komende maanden overlegd en waar mogelijk zal een medewerker van Literatuur Vlaanderen het festival ook bezoeken, met de bedoeling actieve samenwerkingen in de nabije toekomst op te zetten. Daarbovenop reserveren we budget om, samen met het Nederlands Letterenfonds, enkele Vlaamse auteurs een plek te geven op podia en festivals in het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Frankrijk.
Specifiek voor het genre theatertekst werd de laatste jaren al ervaring opgebouwd in dit soort samenwerking met festivals. Voor dit genre is netwerking via internationale boekenbeurzen minder courant, aangezien producenten en agenten deze beurzen niet bezoeken. We organiseerden om die reden stukjes geënsceneerde lezingen en debatten op podiumkunstenfestivals waar deze doelgroep samenkomt. Samen met Kunstenpunt en het Nederlandse Fonds Podiumkunsten, werkten we daarvoor in het Duitstalige gebied al enkele jaren samen met het DramatikerInnenfestival in Graz, met een aantal nieuwe vertalingen naar het Duits als resultaat.
In Frankrijk voeren we, ook met steun van het Departement Buitenlandse Zaken, tussen 2021 en 2024 een promotieproject waarbij al presentaties plaatsvonden op het Festival d’Avignon, festival Regards Croisés in Grenoble en ‘Textes sans frontières’ in Noord-Frankrijk en Luxemburg.
U vroeg of er al enig zicht is op hoe men de uitreiking van de literatuurprijs de Boon zal tot stand brengen. De aandacht voor de Boon begint concrete vormen aan te nemen. Mediapartners VRT en De Standaard zullen ruime aandacht besteden aan beide, gelijkwaardige categorieën: enerzijds fictie en literaire non-fictie, anderzijds kinder- en jeugdliteratuur. De longlist van beide categorieën, twee keer vijftien boeken, wordt op 17 december 2021 bekendgemaakt. Deze dertig boeken worden op allerlei manieren in de picture gezet: van een literaire wandeling met luister-strandcabines per auteur in Oostende tot een dagelijkse quiz op Radio1 tijdens de kerstvakantie. Op 14 januari 2022 worden de beide shortlists bekendgemaakt, waar opnieuw podcastreeksen, boekenprogramma’s en krantenspecials rond zullen verschijnen. Ook zullen er voor beide categorieën publieksprijzen worden gelanceerd, waarbij iedereen voor beide shortlists kan stemmen via allerlei kanalen. Ten slotte worden de winnaars bekendgemaakt op 24 maart 2022 in Oostende.
Het spreekt voor zich dat vele van deze titels door de organiserende partijen Iedereen Leest, het Overleg Literaire Organisatoren, Boekhandels Vlaanderen, de Groep Algemene Uitgevers en Literatuur Vlaanderen zullen worden meegenomen in hun communicatie, waarbij de internationale invalshoek vaak een belangrijke factor is.
Zie ik nog verdere mogelijkheden om onze auteurs internationaal te promoten? Ik heb het volste vertrouwen in de stappen die door Literatuur Vlaanderen gezet worden in de internationale promotie van onze auteurs. De nieuwe plannen van Literatuur Vlaanderen vanaf 2022 zijn al grotendeels meegenomen in het antwoord op uw tweede vraag. De belangrijkste zijn de volgende: het organiseren van een netwerkmoment voor festivaldirecteurs op de Vlaamse vertegenwoordiging; samen met het Nederlands Letterenfonds worden een aantal Duitse festivalorganisatoren uitgenodigd naar Amsterdam en/of Antwerpen; in maart 2022 zullen enkele Vlaamse auteurs deelnemen aan de Leipziger Buchmesse; de belangrijkste festivals per genre werden opgesomd in mijn antwoord op uw tweede vraag; er wordt gekeken of er nog interessante beurzen zijn die Literatuur Vlaanderen kan bezoeken.
Ziedaar mijn, sorry, uitgebreid antwoord.
De heer Meremans heeft het woord.
Dat was geen kortverhaal maar een roman, minister-president. Maar dat is heel fijn, want het is belangrijk dat we geregeld vanuit deze commissie vragen stellen over literatuur. Het blijft een Vlaams exportproduct. Het is heel belangrijk. Ik ben blij om het allemaal te horen. Ook de aanwezigheden op die festivals blijven belangrijk. Ik hoor over het stripfestival van Angoulême, waar we bij de graphic novel altijd een beetje een voortrekkersrol hebben gespeeld.
Ik ben blij met al deze initiatieven. Ik wil er meteen aan koppelen dat we vanuit deze commissie altijd de werking van Literatuur Vlaanderen enorm appreciëren. Die mensen toveren met heel wat, vroeger ook al. Wat ze allemaal doen! We hebben ook live gezien hoe ze die contacten leggen. Dat vind ik enorm belangrijk.
Ik ben ook blij dat we een paar keer een samenwerking zullen aangaan met het Nederlands Letterenfonds. Dat is echt belangrijk. U hebt gesproken over het Verenigd Koninkrijk, waar we als Low Lands of Lage Landen cultureel bekend zijn en de samenwerking blijven aanhouden.
Dank u wel voor dit uitgebreide antwoord. Ik vind het goed dat we dit aangehaald hebben en dat we het opvolgen. Alleszins onze waardering voor dat werk. Dank u.
De vraag om uitleg is afgehandeld.