Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.
De heer Van Rooy heeft het woord.
Voorzitter, nabij de Chinese stad Wuwei zal binnenkort een experimentele thoriumreactor worden geopend. Het brengt de wereld een stap dichter bij een nieuwe bron van zeer schone, veilige en goedkope energie. Een kernreactor die op thorium in plaats van op uranium werkt, produceert namelijk amper kernafval en is inherent veilig. Dit komt omdat geen splijtstofstaven worden gebruikt die waterkoeling vereisen. De brandstof is opgelost in zout, waarvan de hitte wordt gebruikt om stroom op te wekken. Mocht het toch mislopen, stopt de kernsplijting en als het zout oververhit geraakt, smelt een vriesplug onder in het reactorvat. Op die manier kan het zout wegstromen in opvangbekkens onder de reactor die door de lucht worden gekoeld. Bovendien is thorium vrijwel onuitputtelijk voorradig en kan met zeer weinig thorium zeer veel energie worden opgewekt. De energiedichtheid van het vrijwel onuitputtelijke thorium is zeer belangrijk. In feite is dit de heilige graal van de energieopwekking en kan dit de wereld voor vele duizenden jaren van schone en goedkope energie voorzien.
Voorlopig is het vermogen van de Chinese thoriumreactor nog beperkt tot 1000 huishoudens, maar de bedoeling is om tegen 2030, binnen minder dan 10 jaar, een reactor te ontwikkelen die 150 keer krachtiger is. Dat zou willen zeggen dat het vermogen is toegenomen tot dat van een klassieke kernreactor op uranium. Tegen 2040 zou de eerste commerciële thoriumreactor in dienst moeten worden genomen.
De technologie waarbij er gesmolten zout wordt gebruikt, zodat er geen kernsmelting kan gebeuren en het dus veilig is, wordt volgens kernfysicus aan de KU Leuven Nathal Severijns ook onderzocht in het nucleair onderzoekscentrum in Mol. In Mol loopt trouwens ook het MYRRHA-project (Multi-purpose Hybrid Research Reactor for High-tech Applications). Ook dat project is gericht op het verminderen van de hoeveelheid kernafval.
Helaas dreigen Vlaanderen en Europa deze nucleaire thoriumtrein volledig te missen door de dogmatische afkeer van zogenaamd groene partijen – Ik reken, zoals u weet, zowat alle partijen in deze commissie tot zogenaamd groene partijen – van de ontwikkeling van nieuwe kerntechnologie. Een blijvende investering in nucleaire energie zou nochtans de diversificatie van onze energiemix ten goede komen en voor een stabiel en bovendien betrouwbaar aandeel energie zorgen, en bovendien CO2-arm – voor wie dat noodzakelijk zou vinden; ik vind dat niet, dat weet u. Het zou zelfs meer CO2-arm zijn dan windmolens en zonnepanelen, die op veel grotere schaal moeten worden geproduceerd om minder energie op te wekken en die dus bij de productie veel meer CO2-intensief zijn dan zulke kernreactoren.
Minister, hoe staat u ten aanzien van thoriumreactoren en het onderzoek ernaar? Gelooft u in de toekomst van deze technologie?
Kan Vlaanderen het onderzoek naar thorium – mogelijk in Europese context – ondersteunen of het initiatief tot onderzoek dan wel investering nemen?
In het regeerakkoord kunnen we ook lezen dat Vlaanderen het wetenschappelijk onderzoek van het MYRRHA-project voldoende wil steunen “om toepassingen en valorisatie van het onderzoek te versnellen”. Werd er ondertussen concrete financiering opgenomen in de begroting? Indien ja, om welk bedrag gaat het? Indien niet, zult u er eventueel bij uw collega, Vlaams minister van Economie en Innovatie Crevits, op aandringen daar werk van te maken?
Bent u – ik peil graag naar uw mening, u weet dat, uw bevoegdheden zijn beperkt, helaas, dat besef ik – met ons van mening dat, nu de Chinezen allicht vanaf 2040 inzetbare thoriumreactoren zullen hebben, Vlaanderen er alles aan moet doen om deze technologie hier uit te rollen en daar dus al mee te beginnen? Zo ja, op welke manier zult u zich hiervoor inzetten?
Minister Demir heeft het woord.
Als we klimaatneutraliteit willen halen, is kernenergie volgens het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) en het Internationaal Energieagentschap (IEA) een deel van de oplossing. En dan is onderzoek naar kernenergie, zoals Mol al bijna zeventig jaar uitvoert, zeker een goede zaak. Een evaluatie over de toekomst van deze technologie valt niet onder mijn bevoegdheid, helaas, anders was ik daar allang mee begonnen. Dat kunt u beter vragen aan de federale minister bevoegd voor het Studiecentrum voor Kernenergie (SCK). Ik geloof in onderzoek, ook in kernenergie, de toekomst daarvan, de modellen die men gaat ontwerpen. Onderzoek is altijd goed, maar als Vlaams minister bevoegd voor het energiebeleid kan ik hierin geen initiatief nemen. De federale overheid is bevoegd voor kernenergie.
Wat uw vraag betreft in verband met het wetenschappelijk onderzoek van het MYRRHA-project: uiteraard wil ik dat nog eens opnemen met collega Crevits, maar niets belet u om de vraag rechtstreeks aan haar te stellen.
Wat betreft uw laatste vraag: ik laat het initiatief ter zake ook aan de bevoegde collega’s. Dat is helaas niet mijn bevoegdheid, anders zou ik dat zeker hebben bekeken. Het is de bevoegdheid van de federale minister van Energie. Als Vlaanderen in de toekomst een beroep wil doen op kernenergie van welke technologie of van welk land dan ook, dan is het natuurlijk heel belangrijk dat de noodzakelijke elementen – kennis, personeel, leveranciers en toezicht – daar ook zijn. Dat is een aspect dat bij de federale beslissing van een eventuele kernuitstap toch wel goed moet worden bekeken. Dat aspect wordt onderschat. Ik stel vast dat deze discussie in bijvoorbeeld Nederland veel rationeler verloopt dan bij ons. Mijn advies is – en ik heb dat al meermaals aan de federale collega’s gezegd – om dat toch ook met een open vizier te bekijken en niets uit te sluiten. U weet dat wij een CO2-reductie moeten doen. Dan hebben wij gewoon niet de luxe om technologieën die geen CO2 produceren uit te sluiten. Ik zeg dat meermaals, ook aan de federale collega. Maar helaas is dat niet mijn bevoegdheid. Dat is een federale bevoegdheid.
De heer Van Rooy heeft het woord.
Minister, dank u voor uw antwoord. Ik wilde u opnieuw vragen welke concrete financiering wordt opgenomen in de begroting. We verwijzen naar het regeerakkoord, waarin staat dat Vlaanderen het wetenschappelijk onderzoek van het MYRRHA-project voldoende wil steunen. U hebt nu gezegd dat u dat met minister Crevits zult opnemen. Hebt u al een idee van het bedrag dat daartegenover zal staan? Dat heb ik al eens gevraagd.
Ik begrijp dat het niet uw bevoegdheid is. Ik vind het goed dat u er bij mevrouw Van der Straeten op aandringt om niet dogmatisch te zijn over kernenergie. Ik volg haar ook, met name op sociale media. Bij haar valt dat op een koude steen, helaas. Misschien mag ik u voeden met goede ideeën. Ik weet niet of u al specifiek met mevrouw Van der Straeten over thorium hebt gesproken? U hebt wellicht tegen haar gezegd dat ze niet dogmatisch mag zijn over kernenergie. Maar hebt u haar al gezegd dat ze de ontwikkelingen in China met betrekking tot die thoriumreactoren moet volgen? En ook in Europa! Ik las deze week dat het Verenigd Koninkrijk wel degelijk op het punt staat om 16 kleine kernreactoren te bouwen, de zogenaamde ‘small modular reactors’. De Britse staatssecretaris voor Energie, zeg maar de Britse tegenhanger van mevrouw Van der Straeten, heeft aangekondigd dat Groot-Brittannië plannen zal maken om zestien kleine kernreactoren te bouwen. Dat zouden dus 16 fabrieken worden, die 40.000 banen zouden opleveren. Dat zou een groot deel van Groot-Brittannië van CO2-vrije en veilige energie voorzien. Die nieuwe kleine kernreactoren zijn natuurlijk onnoemelijk veel veiliger dan de oude types. Dat zal het Verenigd Koninkrijk dus echt doen! Minister Demir, breng mevrouw Van der Straeten daar alstublieft van op de hoogte.
Ook Frankrijk, trouwens. U zult zien dat Emmanuel Macron zal aankondigen dat ook hij kleine kerncentrales wil bijbouwen. Ik vrees gewoon dat Vlaanderen, dat België, dat wij zullen achterblijven, niet alleen ten opzichte van China, met dat thorium, maar ook van Europa, waar twee grootmachten, Frankrijk en Groot-Brittannië nieuwe kerncentrales zullen bouwen, nieuwe veilige types, ‘small modular reactors’. Niet Duitsland, want die zijn natuurlijk, net zoals mevrouw Van der Straeten, totaal knettergek geworden. Wij moeten mee met die boot.
Kunt u mij alstublieft bevestigen dat u deze boodschap aan haar meegeeft – het woord ‘knettergek’ hoeft u van mij niet te gebruiken, dat houdt u maar voor in de media, en dat doet u af en toe, maar niet tegenover mevrouw Van der Straeten wanneer u haar ziet. U moet de bron, mijzelf dus, uiteraard niet vermelden.
Minister Demir heeft het woord.
Ik wil die boodschap wel overbrengen, collega Van Rooy. Het spreekt voor zich dat ik geregeld met de federale collega’s praat. Het is al moeilijk genoeg om de twee jongste kerncentrales open te houden. Geen probleem, ik wil het daar ook wel over hebben. Het is belangrijk dat we in de toekomst goed nadenken over de bevoegdheid inzake energie. Als het een Vlaamse bevoegdheid is, denk ik dat er op een andere manier en anders zal beslist worden. We zien het nu aan de energieprijzen: meer aanbod van energie kan druk zetten op de hoge energieprijzen. Daarom is het heel belangrijk om, als het federale niveau een kernuitstap doet, goed na te denken over de knowhow, de kennis, het onderzoek, de mensen die we hier hebben en die daar echt toptalenten in zijn. Ik hoor vandaag al dat bijna niemand in Vlaanderen dat nog studeert.
Ik geef ten slotte nog mee dat ik deze week zelf naar Nederland ga, naar de Nederlandse minister van Energie. Ze zijn daar met een aantal onderzoeken bezig rond kernenergie enzovoort. Er is in de loop van deze week een bezoek gepland aan de Nederlandse collega’s.
De heer Van Rooy heeft het woord.
Minister, dank u wel voor uw inzet.
De vraag om uitleg is afgehandeld.