Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.
De heer Bothuyne heeft het woord.
De nieuwe cijfers van het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA) tonen dat er dit jaar per maand slechts 2350 nieuwe fotovoltaïsche installaties (PV-installaties) op Vlaamse daken werden gelegd. Dat is vijf keer minder dan in het recordjaar 2020. Maar ook in vergelijking met 2019 ogen de jongste cijfers weinig rooskleurig. Toen kwamen er maandelijks gemiddeld zo'n 5250 installaties bij, iets meer dan het dubbele van vandaag.
De daling kan uiteraard verklaard worden door het afschaffen van de terugdraaiende teller. Dat heeft het vertrouwen van de consument beschadigd. Nochtans is de terugverdientijd van de panelen in combinatie met de premie voor nieuwe PV-installaties van de Vlaamse overheid erg interessant. De terugverdientijd is door de hoge energieprijzen gedaald tot minder dan zeven jaar en interessant om de eigen energiefactuur te drukken. We hebben nog werk, temeer omdat we een hoge doelstelling hebben ingeschreven in ons Energie- en Klimaatplan. We hebben in Vlaanderen nog heel veel potentieel inzake zonne-energie.
Hoe reageert u, minister, op de drastisch afgenomen nieuw geïnstalleerde PV-capaciteit dit jaar?
In het Zonneplan stelde u een jaarlijkse groei van 300 megawatt PV voorop in de periode 2021-2025. Acht u deze ambitie nog haalbaar?
Welke stappen zult u nemen om de zonnepanelenmarkt een boost te geven?
U hebt op een eerdere vraag van mij en van collega Aerts een grootschalige campagne aangekondigd dit najaar over zonnepanelen en transities. Het is nu najaar. We zijn in blijde verwachting van nieuwe initiatieven, minister.
Minister Demir heeft het woord.
Belangrijk in deze context is dat we altijd een wat bredere kijk houden op de markt en op de bijgebouwde productiecapaciteit. Zo zitten we nog steeds goed op schema wat de doelstellingen van het Vlaams Energie- en Klimaatplan 2030 betreft. Volgens het indicatief groeipad zouden we eind 2021 tot 3900 megawatt moeten hebben geïnstalleerd, terwijl op basis van de laatste onvolledige cijfers tot eind augustus 2021 al 4139 megawatt stond opgesteld.
Dat wil niet zeggen dat we de afgenomen nieuw geïnstalleerde capaciteit aan fotovoltaïsche zonnepanelen niet nauwlettend moeten opvolgen. Deze terugval komt niet onverwacht – u hebt er ook naar verwezen – aangezien iedereen die van plan was om op korte termijn zonnepanelen te leggen, dat eind 2020 nog gedaan heeft.
Natuurlijk heeft de commotie rond het arrest van het Grondwettelijk Hof het investeerdersvertrouwen ook geen goed gedaan. We steken dan ook veel tijd in het herstellen van de vertrouwensbreuk die hierdoor is ontstaan. Want investeren in PV is en blijft een rendabele en duurzame oplossing, en een toenemende productiecapaciteit aan zonne-energie is noodzakelijk om de energietransitie te laten slagen.
Nu, we wisten van meet af aan dat we gingen voor een zeer ambitieuze doelstelling. Ik blijf er dan ook van overtuigd dat we dit kunnen waarmaken met de acties die we in het Zonneplan voorzien.
Maatregelen om de stopzetting van de terugdraaiende teller op te vangen waren al voorzien in het Zonneplan 2025. Naar aanleiding van het arrest van het Grondwettelijk Hof is dit Zonneplan nog verder aangevuld met bijkomende maatregelen.
Ik zal de belangrijkste initiatieven herhalen. Voor een gedetailleerd overzicht verwijs ik naar de nota die ik op 22 september aan deze commissie heb overgemaakt. De tendering van investeringssteun voor middelgrote PV-projecten; investeringssteun voor huishoudelijke PV-projecten; de retroactieve investeringspremie; heel belangrijk: de terugleververgoeding voor prosumenten; de verhoging en ook verlenging van de batterijpremie; een nieuwe premie voor de automatische sturing van elektrische verwarming; extra sensibiliseringsacties over energietransitie.
Ik heb begrepen dat de grote communicatiecampagne, die zou beginnen op 21 oktober, eerder eind oktober zal beginnen. Daar is ook hard aan gewerkt. Het is natuurlijk niet simpel.
Dit jaar zullen we de doelstelling van 300 megawatt niet halen, maar we lijken wel op weg om de doelstelling 2025 te halen. Ik denk dat we dit jaar eerder richting de 200 megawatt zullen gaan. Dat is inderdaad minder dan de doelstelling die we hadden vooropgesteld, maar als we dat vergelijken met bijvoorbeeld 2013, toen het systeem met de terugschroeving ook heel fel gewijzigd was en er een heel grote terugval was met 30 megawatt, dan zien we dat het nu niet zo erg is. We zullen eind dit jaar hopelijk richting de 200 megawatt gaan. Het vertrouwen is geschonden. Het zal tijd vergen om dat vertrouwen te herstellen. We zullen dat absoluut moeten doen. We zijn daar ook mee bezig, door een goed juridisch kader te hebben. Denk maar aan de eenmalige investeringspremie, aan de terugleververgoeding, het zonnedelen, de energiegemeenschappen. Dat zal rechtszekerheid bieden aan de burger. Dat is belangrijk om het vertrouwen te herstellen. Daarnaast is er nog de campagne die er nog aan komt.
Daarnaast ben ik momenteel de investeringspremie voor kleine PV-installaties aan het evalueren en ga ik de resultaten hiervan binnenkort in de Vlaamse Regering bespreken. Dan kunnen we nog bekijken hoe we daar verder mee omgaan en of daar nog iets extra’s moet gebeuren.
De heer Bothuyne heeft het woord.
Minister, dank u voor het uitgebreide antwoord. Ik noteer dat die beloofde campagne er inderdaad aan komt en zal starten op 22 oktober. Dat is goed nieuws, want er valt wel wat te vertellen. U geeft zelf aan dat we redelijk wat ondersteuningsinstrumenten of manieren gevonden hebben om het installeren van PV interessant te maken en in de toekomst nog interessanter te maken.
Ik ben blij dat u die premie aanhaalt, die geëvalueerd wordt. We mogen niet blind zijn voor een aantal elementen die kunnen leiden tot het iets langer iets hoger houden van de premie. Om het vertrouwen in de markt te bestendigen en ervoor te zorgen dat we in 2022 opnieuw aanpikken bij het groeiritme dat in het Vlaams Energie- en Klimaatplan was uitgetekend, zou het nuttig kunnen zijn om de investeringspremie niet versneld af te bouwen zoals oorspronkelijk was voorzien. Dat zou een teken van vertrouwen geven aan heel veel mensen die twijfelen om de stap te zetten naar PV.
Hetzelfde geldt voor de batterijpremie. Over het nut daarvan kan worden gediscussieerd, maar ik merk dat de mensen die nu zo’n bestelling plaatsen, te horen krijgen dat er lange leveringstijden en wachttijden zijn. Het is wellicht nuttig om die premie wat langer op een hoger niveau te houden, om op die manier iedereen de kans te geven om stappen te zetten in dezen.
Minister, ik had graag nog wat toelichting bij uw plannen rond de premie en wat u ervan denkt om ze langer op een hoger niveau te houden.
De heer Gryffroy heeft het woord.
Mijnheer Bothuyne, ik wil uw bezorgdheid wat wegnemen. Ik heb persoonlijk ondervonden dat er een lange leveringstermijn voor batterijen en voor fotovoltaïsche panelen is. De installateurs hebben werk, maar er is ook een probleem met de levering van het materiaal.
Er is ook een omslag in de denkwijze nodig. Ik heb zelf geen zonnepanelen aan de zuidkant geplaatst. Met een terugdraaiende teller heeft iemand er alle belang bij zo veel mogelijk te produceren en binnen het jaar weer op nul uit te komen. Met een digitale meter heeft iemand er belang bij zo veel mogelijk zelf te verbruiken. Ik heb mijn panelen aan de oost- en westkant geplaatst. Ik zie hierdoor een veel gelijkmatiger productie van eigen energie die ik veel beter op het moment zelf kan verbruiken. Zeker als het een hybride systeem is, lijkt de combinatie met batterijen me een valabele oplossing. De markt stelt zich vragen bij de premies voor batterijen. Sommigen beweren dat ze wegens de leveringsproblemen lang op de batterijen moeten wachten. Op een bepaald moment is het geld dan op of valt dit niet meer binnen 2021. Er zijn vragen over hoe het met de premies zit. Volgens mij moet de communicatie benadrukken dat enkel aan de zuidkant werken niet meer van deze tijd is. We moeten kijken naar de andere kanten van het dak, die met een digitale meter soms veel interessanter zijn dan de realisatie van een piekproductie enkel aan de zuidkant.
Minister Demir heeft het woord.
Mijnheer Bothuyne, mijnheer Gryffroy, ik ben het eigenlijk met jullie eens. Ik zal zeker rekening houden met jullie suggesties. We zullen de steun voor batterijen en de investeringssteun voor de installatie van fotovoltaïsche panelen in de loop van de komende maanden bekijken. Ik zal die evaluatie met de Vlaamse Regering bespreken en doen wat nodig is. Ik heb hier een aantal suggesties gehoord waarmee ik tijdens die bespreking rekening zal houden.
De heer Bothuyne heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw engagement hier verder werk van te maken. Dat is belangrijk, want fotovoltaïsche installaties hebben nog veel potentieel in Vlaanderen. We zullen de doelstellingen voor onszelf allicht kunnen en moeten optrekken. Veel Vlamingen zijn wel degelijk bereid om over deze investeringen na te denken. Mijnheer Gryffroy, dat geldt zelfs voor u, en dat geeft me hoop.
De vraag om uitleg is afgehandeld.