Verslag vergadering Commissie voor Binnenlands Bestuur, Gelijke Kansen en Inburgering
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Tommelein heeft het woord.
Minister, de lokale besturen hebben al een heel belangrijke rol gespeeld tijdens deze coronacrisis. Ze spelen en speelden een belangrijke rol in onder andere de contactopsporing, waarbij u onze medewerking hebt gevraagd, het brononderzoek en momenteel ook in de vaccinatiecampagne, die wat moeilijk op gang is gekomen maar intussen op volle snelheid verder dendert.
De rol van de lokale besturen in deze vaccinatiecampagne is tweeledig. Enerzijds staan we in voor de praktische en organisatorische kant, anderzijds moeten we er ook voor zorgen dat zoveel mogelijk mensen overtuigd geraken om zich te laten vaccineren. Ik merk op, collega Vaneeckhout, dat ik dat hier, in mijn vaccinatiecentrum, samen eendrachtig doe met mijn collega van Middelkerke. Het kan dus.
Onze lokale besturen volbrengen die opdracht met verve. De kaap van een miljoen vaccins werd vorige week overschreden en de vaccinatiecampagne komt nu echt op kruissnelheid. België behoort momenteel tot de top tien van snelst vaccinerende landen in Europa. Ik denk zelfs dat Vlaanderen apart het nog beter doet.
Er zal echter ook dit najaar nog gevaccineerd moeten worden. De minister heeft daarnet gezegd dat 11 juli zijn streefdoel blijft. Ik hoop dat dit zal lukken, zeker met de berichten die nu binnenlopen over Johnson & Johnson en over Pfizer dat extra leveringen heeft beloofd. Het is de ambitie van de premier om ook de jongeren onder 18 jaar te vaccineren eenmaal de vaccinatiecampagne terug is. In een aantal landen heeft men beslist om een derde prik te plaatsen. Men weet maar nooit.
2021 wordt dus het jaar van de vaccinatie, het jaar van de vrijheid en van de weg naar de vrijheid. Daarom vragen de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) en verscheidene lokale besturen duidelijkheid over een verlenging van de subsidies voor de vaccinatiecentra.
Minister, ik besef dat het niet eenvoudig is om vooruit te kijken. Wij merken dat ook in onze eigen begrotingen en jaarbudgetten. Wij moeten ook schuiven en beslissingen nemen. Wat bijvoorbeeld de terrastaksen betreft, wachten wij op de definitieve opening om dan een beslissing te nemen.
De huidige Vlaamse subsidiebesluiten lopen af op 31 juli en moeten dus hoogstwaarschijnlijk worden verlengd. De tweede prik zal voor velen immers pas na 31 juli volgen.
De vaccinatiecentra zullen langer moeten openblijven. De kosten ervan blijven doorlopen. Veel steden en gemeenten moeten nu beslissen over een voortzetting van de huurcontracten van de centra, maar ook andere kosten blijven doorlopen.
Ik heb hier in commissie ook al aangehaald, minister, dat we er alles aan moeten doen om de investeringscapaciteit van onze lokale besturen te vrijwaren. Het zou daarom goed zijn om hen zo snel mogelijk duidelijkheid te brengen. Een aantal steden en gemeenten, en alvast Oostende, zullen een budgetcontrole doen voor de zomer. Het zou aangenaam zijn als we bij de budgetcontrole weten wat er op ons afkomt.
Ik heb daarom volgende vraag voor u. Zal de regering daarover binnenkort een beslissing nemen? Gaat die in een bepaalde richting? Werd er al beslist om de financiering van vaccinatiecentra te verlengen? Over hoeveel bijkomende subsidies gaat het dan? Als dat nog niet is gebeurd, wanneer kunt u daarover duidelijkheid verschaffen?
Minister Somers heeft het woord.
Het werk dat in de vaccinatiecentra gebeurt, is indrukwekkend. Ze zijn ook een cruciale speler in de hele aanpak van de coronacrisis. Ik heb heel veel centra bezocht. Een van de eerste die ik bezocht heb, was diegene die in uw stad werd gemaakt. We hebben dat samen bekeken. Ik herinner me nog dat we toen in de sneeuw stonden en dat er al mooi werk was verzet, nog voor de vaccinatiecampagne kon beginnen.
Ik begrijp dat er vragen beginnen te komen over de verlenging van de financiële ondersteuning. Er is daarover al contact opgenomen met zowel het Agentschap Binnenlands Bestuur als mijzelf. De mogelijkheid tot verlenging van de infrastructuursubsidies is al in het besluit van de Vlaamse Regering (BVR) van 22 januari 2021 opgenomen. De subsidie loopt nu tot 31 juli 2021, maar kan nadien door mij verlengd worden tot uiterlijk 31 oktober 2021.
Die verlenging is wel afhankelijk van de evaluatie van de stand van zaken van de vaccinatiecampagne door de Vlaamse Regering. Dat betekent dat er duidelijkheid moet zijn over hoelang de vaccinatiecentra nog actief moeten zijn. U weet net zo goed als ik dat allerlei factoren de voorspelbaarheid van het verloop van die campagne beïnvloeden. De levering van de vaccins is daarbij het belangrijkste. Dat maakt het moeilijk om al heel lang op voorhand te beslissen over de duurtijd van de verlenging. Er is wel een uitdrukkelijk engagement van de Vlaamse Regering om de financiering te verlengen als de vaccinatiecampagne niet afgelopen is.
Gelet op de situatie zal ik de verlenging van de financiering van de vaccinatiecentra dus voorleggen aan de Vlaamse Regering. Wanneer daarover precies beslist zal worden, kan ik nog niet exact zeggen. We maken er in ieder geval snel werk van. We zullen niet wachten tot een week voor de vervaldatum van 31 juli bijvoorbeeld. We proberen om dat toch wel wat vroeger te doen. Ik heb er begrip voor dat de lokale besturen dat moeten weten, maar eigenlijk is er de garantie dat, zolang de vaccinatiecentra nodig zijn, mijnheer Tommelein, de financiering zal gebeuren door Vlaanderen. Ik denk dat dat voor de lokale besturen het belangrijkste is.
Wat betreft de bedragen van de subsidie kan ik kort zijn: het BVR legt een evaluatie op van de stand van zaken van de vaccinnatiecampagne, niet van de bedragen. De huidige bedragen zullen gewoon worden doorgetrokken. De verlenging van de subsidies voor de infrastructuur van de vaccinatiecentra kan ook niet los gezien worden van de verlenging van de financiering van de andere aspecten van die campagne. Ik denk aan de prikteams en het programmamanagement die gefinancierd worden door collega Beke en het collectief vervoer naar de vaccinatiecentra, een verantwoordelijkheid van collega Peeters. Het is de bedoeling om, samen met de collega’s Beke en Peeters, de verlenging van die financieringslijnen gecoördineerd te laten verlopen.
Samengevat: er wordt schitterend werk geleverd. Tot 31 juli worden de centra sowieso gefinancierd. Als ze nadien nog nodig zijn, zorgen we ervoor dat de huidige financiering gewoon wordt doorgetrokken. Dat is nu al voorzien tot maximum 31 oktober. Tot daar kunnen we dat al zonder problemen doen. We zullen dat beslissen in de schoot van de Vlaamse Regering. We kunnen dat nu nog niet. Dat is nog iets te vroeg. We gaan u zeker niet in de steek laten en proberen om dat toch tijdig te doen.
De heer Tommelein heeft het woord.
Ik ben blij dat de Vlaamse Regering oog heeft voor de toekomst. Het is een heel goede zaak dat we de garantie hebben dat een verlenging tot 31 oktober zeker mogelijk is. Ik begrijp dat de voorspelbaarheid heel moeilijk is. Het is in de huidige situatie allemaal heel moeilijk te voorspellen.
Als de vaccinatiecampagne niet voltooid is, zou er nog altijd een verlenging mogelijk zijn. We zijn tevreden dat de lokale besturen worden gesteund in deze belangrijke stap naar de vrijheid. We merken op het terrein al de resultaten. Mensen boven de 65 jaar hebben momenteel een heel laag aandeel in de besmettingen. Dat betekent dus dat de vaccinaties werken en dat we zo snel mogelijk verder moeten gaan met vaccineren en zo snel mogelijk moeten vaccineren, desnoods 7 dagen op 7 en als het moet 24 uur op 24 uur.
De heer Warnez heeft het woord.
Vlaanderen moet zijn verantwoordelijkheid nemen. De zorg voor de mensen en het snel vaccineren is nu uiteraard onze eerste zorg. Iedereen voor 11 juli een eerste prik geven, is niet gewoon symbolisch, maar echt noodzakelijk. De kans dat we langer zullen vaccineren, ook omdat we onze jongeren willen en moeten vaccineren, is vrij groot en dat we de vaccinatiecentra dan blijven financieren, is voor iedereen in de commissie meer dan logisch, ook al omdat ze voortreffelijk georganiseerd worden. Er is daar niets op aan te merken. De VVSG heeft u en minister Beke aangeschreven voor de verlenging van die subsidiëring en we zijn tevreden dat u samen met de Vlaamse Regering het engagement opnieuw zult opnemen. Bijkomend, minister, heb ik de vraag of u al zicht hebt op de effectieve kosten van de vaccinatiecentra. Ik hoor dat de Vlaamse financiering ruim voldoende is om alle kosten te dragen, maar toch zou ik dat graag door u bevestigd zien.
De heer Vaneeckhout heeft het woord.
Er speelt een glimlachje rond zijn mond.
Ja, ik glimlach omdat ik een tegenovergesteld signaal krijg over het kostendekkende gedeelte van de Vlaamse middelen voor de kosten die het voor een lokaal bestuur genereert. Ik merk in mijn eigen eerstelijnszone dat de kostprijs vooral de faciliteiten en de huur van de locatie en dergelijke meer dekt, maar niet de kost van het personeel. Er worden heel veel gemeentelijke ambtenaren ingeschakeld die telefoonpermanenties moeten doen. De mensen moeten anders ook betaald worden, maar ze kunnen het reguliere werk voor de gemeente niet meer doen. Ik wil daarover niet te negatief doen. Ik hoor daar op dit moment ook niet de allergrootste klachten over. Iedereen levert op dit moment die goede inspanning.
Het brengt me bij mijn tweede punt, minister, en dat is het debat over de boostervaccins, een derde dosis en alles wat daarbij komt kijken. Ik kan me voorstellen dat u vandaag geen antwoord kunt geven op de vraag, maar er moet relatief snel duidelijkheid voor de lokale besturen zijn. Zal ook die derde ronde – als die er komt – via de vaccinatiecentra gebeuren en wordt dat een permanente opdracht voor de lokale besturen? Ook het debat over de jaarlijkse vaccinaties is nog open. Zullen die via de huisartsen en via bedrijfsartsen gebeuren of wordt ook daar gekeken naar de lokale besturen en de eerstelijnszones? Het is natuurlijk iets anders om tijdelijk ambtenaren in te schakelen om telefooncentrales te onderhouden, permanenties te doen enzovoort. Dat is allemaal haalbaar. Maar als dat op langere termijn gebeurt, lijkt me dat een iets grotere uitdaging. Op welke manier kunnen we ervoor zorgen dat er tijdig voldoende perspectief is over de langetermijninspanningen van de lokale besturen?
Ik sluit me even aan, want er is hier een grote uniformiteit in het zien van de uitdaging en over de manier van aanpak, maar ik vind dat we hier in deze commissie … Namens mijn fractie had nog niemand het woord genomen. Ik wil mijn grote waardering uitspreken over de signalen die ik krijg van burgers die naar het vaccinatiecentrum zijn geweest en die allemaal vol lof zijn. Dat is niet alleen de grote verdienste van de lokale besturen, maar vooral van de mensen die de vaccinatiecentra bemannen: de vrijwilligers en de personeelsleden. Ik hoor daar alleen maar positieve signalen over in Vlaanderen, tot zelfs ook in Brussel.
Men zegt dat het fantastisch georganiseerd is. Verder, zoals de heer Tommelein zegt, hangt veel af van de snelheid waarmee de vaccins er komen. Zoveel te trager ze komen, zoveel te langer de vaccinatiecentra open moeten blijven. Daar zijn we afhankelijk van. Ik weet niet of we al zicht hebben op het eindpunt.
We moeten over de huidige coronacrisis heen kijken: wat gaat dit op langere termijn geven? Wordt die inenting een gegeven op lange termijn zoals de jaarlijkse griepinenting? Daar moet allemaal duidelijkheid over komen. Wie gaat dat uiteindelijk naar zich toe trekken? De essentie nu is de huidige vaccinatiecentra op een kwaliteitsvolle wijze openhouden. Daar hebben we een gedeelde verantwoordelijkheid in.
Minister Somers heeft het woord.
Bij dat laatste sluit ik me graag aan, voorzitter. Ik wil ook mijn appreciatie uitspreken voor de vele vrijwilligers. Die mensen steken daar veel tijd en energie in om hun medeburgers te helpen en te ondersteunen. Ook ik krijg die signalen. Men is uitermate tevreden over de efficiëntie, de snelheid en de klantvriendelijkheid van de vaccinatiecentra.
In de plenaire vergadering vroeg de heer Rzoska of we voldoende vrijwilligers zouden vinden. Echt waar, we struikelen over de vrijwilligers, en dat bedoel ik echt positief. Er is ongelooflijk veel engagement in de samenleving – we vergeten dat soms – van mensen die voor niets, vrijwillig, bereid zijn om zorg te dragen voor anderen. Je wordt daar heel goed behandeld. Het gaat heel snel. De verplegers en artsen leveren schitterend werk. De administratieve omkadering zit heel goed. We mogen daar echt trots op zijn.
Wat de kosten betreft, hebben we gekozen voor een financiering met heel weinig of geen rapportage. We wilden de lokale besturen niet belasten met een zware rapportage. We hebben dit buiten de beleids- en beheerscyclus (BBC) gehouden. Ze hebben daar de middelen voor gekregen. We krijgen het signaal, mijnheer Vaneeckhout, dat de middelen over het algemeen volstaan. Sommige hebben geld over, andere te kort. Daar moeten we niet flauw over doen. Het engagement van de lokale besturen speelt daar gedeeltelijk. Ze zetten er hun schouders onder. Sommige, heel wat, lokale besturen hebben meer gedaan dan wat ze moeten doen om kwaliteit te kunnen bieden omdat ze er het belang ook van inzien. Over het algemeen krijg ik niet zoveel klachten van lokale besturen. Ik moet daar correct in zijn.
Eigenlijk begrijpen zij dat de inspanning die Vlaanderen moet doen, een goede inspanning is. Als er nog iets meer moet gebeuren, doen ze het zelf. Sommige hebben infrastructuur gehuurd, andere hebben de eigen infrastructuur gebruikt. Dat maakt al een verschil.
Wat met de boostervaccins en een derde vaccinatie? Ik kan daar moeilijk op vooruitlopen, u moet dat begrijpen. Uiteraard wordt daarover nagedacht. Dat moeten we met het grootste voorbehoud nemen. Crisismanagement is bijsturen, elke dag. Als er een derde of opvolgvaccinatie moet gebeuren, zal dat via de klassieke kanalen gebeuren, zoals we vandaag het griepvaccin geven. Dat zal gebeuren via de huisarts, de bedrijfsarts, de klassieke weg.
Ik denk niet dat het haalbaar is om de vaccinatiecentra als permanente infrastructuur te behouden. In mijn eigen stad Mechelen is dat de Nekkerhal, een evenementenhal, die voor andere zaken dient. Op andere plaatsen zijn het sporthallen, soms zijn het private plaatsen. Het is niet de bedoeling om onze lokale besturen de taak permanent toe te bedelen om vaccinatiecentra uit te bouwen. We kunnen naar de meer traditionele kanalen gaan. Nogmaals, onder het grootste voorbehoud, en rekening houdend met de evolutie van het virus en de medische kennis die daarin vooruitgaat.
De heer Tommelein heeft het woord.
Ik dank iedereen voor zijn bijdrage, ook de minister voor zijn deskundige antwoorden.
Ik hoop dat de vaccins zo snel mogelijk worden geleverd, zodat we als lokale bestuurders de vaccinatie zo snel mogelijk kunnen afwerken, en we opnieuw een prachtige, mooie, warme zomer kunnen beleven, bij voorkeur aan de kust, in het mooie Oostende.
De vraag om uitleg is afgehandeld.