Verslag vergadering Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Ryheul heeft het woord.
Minister, niet alleen afleiding door bellen of het zenden van berichten achter het stuur wordt een steeds grotere risicofactor in het verkeer. Uit een nieuw buitenlands onderzoek blijkt dat, naast smartphones, het bedienen van ingebouwde aanraakschermen in de auto drie keer gevaarlijker is dan het rijden onder invloed. Net zoals smartphones zorgen ze voor afleiding in het verkeer en verhogen ze dus eveneens het risico op een ongeval, soms met een dodelijke afloop.
In de eerste week van maart voerde de politie in de provincie Antwerpen intensieve controles uit op het oneigenlijk gebruik van de gsm in de wagen, waarbij maar liefst meer dan tweeduizend bestuurders een proces-verbaal (pv) kregen omdat ze aan het bellen of appen waren achter het stuur. Maar ook andere afleidingen werden geviseerd, zoals het bedienen van de gps of de radio, iets drinken of eten, zelfs make-up aanbrengen of zich scheren.
Het gereputeerde Britse instituut Transport Research Laboratory voerde een onderzoek uit naar het effect van het gebruik van aanraakschermen en berekende hoelang en hoe vaak bestuurders geen oog hadden voor het verkeer tijdens het bedienen van de aanraakschermen. Daarnaast werd ook berekend in hoeverre afleiding door die touchscreens invloed had op de reactietijd van autobestuurders. Uit die cijfers blijkt dat we al rijdend trager reageren op een gevaarlijke situatie in het verkeer: 12 procent bij het drinken van twee tot drie glazen alcohol, 21 procent bij het gebruik van cannabis, 27 procent bij het sms’en, 30 tot 35 procent bij handenvrij bellen, 35 procent tijdens het sms’en, 45 procent tijdens het bellen met de telefoon in de hand en zelfs tot 57 procent bij het gebruik van aanraakschermen.
Een andere, Amerikaanse, studie van Atlas concludeerde eerder al dat het gebruik van aanraakschermen voor afleiding zorgt. Je bent letterlijk niet met je hoofd bij de weg omdat je visueel ook nog moet controleren of de opdracht die je gaf aan het systeem werkelijk werd uitgevoerd.
Omdat het aanraakscherm de nieuwe smartphone in de wagen dreigt te worden, pleit professor Tom Brijs van de Universiteit Hasselt voor dringende, bindende Europese regels voor de auto-industrie om aanraakschermen veiliger te maken. Volgens Joost Kaesemans van FEBIAC valt er aan die aanraakschermen niet meer te ontkomen.
Ik heb hierover de volgende vragen aan u, minister.
Hoe reageert u op de resultaten van dit onderzoek en welke initiatieven zult u nemen?
Hebt u hierover al overleg gehad met de auto-industrie of met uw Europese collega’s?
Zult u, naast de jaarlijkse campagne van de Vlaamse overheid ‘Zet je telefoon in automodus’, extra inzetten op preventie en sensibilisering hieromtrent? Zo ja, welke concrete acties hebt u hiervoor in gedachten?
Minister Peeters heeft het woord.
Dank u wel, mevrouw Ryheul, voor die vragen en die specifieke aandacht voor de aanraakschermen, de touchscreens, die we steeds meer in auto’s ingebouwd zien, maar die ertoe leiden dat mensen vaak niet gefocust zijn op de weg en op het rijden als dusdanig, maar wel bezig zijn met het ingeven van een adres of andere elementen, alleszins met die aanraakschermen.
Het onderzoek waar u naar verwijst, geeft inderdaad aan dat het opnieuw een belangrijke vorm van afleiding is, naast het gsm-gebruik of het eten van een appel of wat dan ook. We moeten daar in het kader van de verkeersveiligheid zeker alle mogelijke aandacht aan geven. Ik ben het daarover helemaal met u eens. Wat dat betreft ben ik zeker ook voorstander om duidelijke regels met betrekking tot die aanraakschermen te communiceren om het gebruik ervan op een veilige manier te laten gebeuren. Dat staat in de onderrichtingen, maar meestal heeft men die wel een keer gelezen en gebeurt het nadien toch, al is het maar om een andere wegroute en dergelijke meer in te geven. Ik denk dat we ons daar zelf regelmatig op betrappen.
Ik ben het eens met wat u zegt over wat professor Tom Brijs aangeeft. Er zijn vanuit Europa zeker regels nodig voor de auto-industrie om daar specifiek op in te zetten. Men zou die aanraakschermen niet mogen kunnen gebruiken terwijl men aan het rijden is, wel als men zich naar de kant begeeft en stilstaat met de auto. Het is een terechte oproep van de diverse experten ter zake om te kijken op welke manier men de specifieke regels over de productnormen voor de auto-industrie kan aanpassen om ook daar het aspect van de verkeersveiligheid te honoreren.
Wat uw derde vraag betreft, over de campagnes: dat is eerder recente problematiek. U weet dat we al de campagne Afleiding hebben. Maar we zullen – gelet op de recente bedenkingen – dat zeker ook kunnen meenemen in het kader van de huidige uitrol van de bewustmakingscampagnes om te kijken hoe we daar verder mee omgaan. We hebben het daarnet gehad over de mist en het aanpassen van de snelheid. Dat valt natuurlijk ook onder de noemer snelheid. We hebben het hier specifiek over de aanraakschermen. Dat valt onder het aspect van afleiding. We hebben het ook al gehad over lachgas. Dat valt onder het aspect van alcohol en drugs. We kijken vaak naar de deelfacetten, maar het is altijd goed om de grote noemer niet uit het oog te verliezen: de vier grote killers. Maar ik neem het alleszins mee in de verdere bespreking van de bewustmakingsacties die worden opgezet.
Mevrouw Ryheul heeft het woord.
Minister, ik schrok eerlijk gezegd wel van die cijfers. Dat is ook de reden waarom ik het hier met u kort over wil hebben en vooral luisteren hoe u de auto van morgen ziet in het verkeer. Daar zullen we straks ook drones inzetten om ons rijgedrag te bestuderen en streven we met het nieuwe verkeersplan Mobiliteit Innovatief Aanpakken (MIA) naar zo weinig mogelijk slachtoffers binnen het verkeer. Het lijkt me zeker evident dat de auto-industrie mee evolueert en dat die aanraakschermen helemaal niet meer weg te denken zijn. We zijn allemaal opgegroeid met draaiknoppen om de verwarming hoger of lager te zetten of om de muziek stiller of luider te zetten. Maar zelfs die eenvoudige instellingen bedienen via zo’n aanraakscherm zou acht keer meer van onze tijd in beslag nemen. Ik zie hier vooral een grote uitdaging voor de auto-industrie weggelegd. Die heeft er uiteindelijk alle baat bij om een veilig product aan de consument aan te bieden. Regelmatig overleg lijkt ons zeker aanbevolen om van die verkeersveiligheid een topprioriteit te maken. Het is ook noodzakelijk om in voldoende financiële middelen te voorzien om de nodige onderzoeken en testen uit te voeren.
De technologie gaat met rasse schreden vooruit en meer en meer worden ook 'voice activated'- en 'adaptive cruise'-systemen ingebouwd in de auto’s, en in de toekomst worden ook stappen in de goede richting genomen. Daarbij wordt enerzijds de slimmecameratechnologie gekoppeld aan de artificiële intelligentie door het uittesten van camera’s die ook registeren dat een bestuurder met zijn gsm bezig is. Anderzijds is er ook de verplichting van een aantal veiligheidsfuncties in nieuwe auto’s waarbij er ook gecorrigeerd zal worden als de aandacht verslapt.
Uiteindelijk evolueren we dan naar de zelfrijdende auto die letterlijk het stuur uit onze handen zal nemen en zal afgeven aan de technologie. Vandaag worden negen op de tien ongevallen veroorzaakt door een menselijke fout. Een zelfrijdende auto zou dat kunnen voorkomen: zo’n autonoom voertuig slaapt niet, is niet met de gsm bezig, gaat niet sneller rijden dan toegelaten. Volgens Vias zouden de ongevallen met 85 procent dalen.
Ten slotte: momenteel lopen er testprojecten met zelfrijdende auto’s. In 2018 was er sprake van testen van de E313 naar Ranst waarbij de draadloze communicatie tussen auto’s zou worden getest. In de Ardennen, nabij de Grotten van Han wordt er momenteel een shuttle ...
Kunt u stilaan afronden?
Ik zal afronden.
... op de openbare weg.
Hebt u nog zicht op diverse testcases? Wat zijn uw bevindingen, minister?
Mevrouw Moors heeft het woord.
Voorzitter, minister, het aanraakscherm dreigt de nieuwe smartphone te worden. Dat hebben we net gehoord. In de Europese standaardnorm dateert het gebruik van het scherm van 2008. Toen waren er geen auto’s met aanraakscherm. De Europese overheid en de sector leggen geen tests voor de gebruiker op momenteel. Dat gebeurt wel in Japan en in de VS. De tests gaan na in welke mate het gebruik van het scherm de aandacht van de chauffeur wegneemt, de ogen gaan van de weg naar het scherm.
Een toetssteen is dat wanneer het bedienen van de aanraakschermen meer afleiding veroorzaakt dan bij een klassieke radio, het echt niet veilig is. De Europese overheid zal in 2022 een richtlijn uitvaardigen die veiligheidsfuncties zoals automatisch afstand houden, remmen en dergelijke, in nieuwe auto’s verplicht zal maken. In plaats van het gebruik van aanraakschermen te normaliseren, in plaats van een norm op te leggen, kiest de Europese overheid er blijkbaar voor om de gevaren van afleiding te counteren, door de verplichte introductie van een assistentiesysteem. De veiligheid van de automobilist en zijn/haar omgeving worden gewaarborgd. Zo lijkt men meer richting zelfrijdende auto te gaan. Academici voorspellen echter dat de doorbraak pas in 2040 zal gebeuren.
Inzake verkeersveiligheid hebben we dus nog een hele periode te overbruggen. We vragen ons af of er bekeken moet worden of de Europese standaardnormen voor het gebruik van schermen in de auto geactualiseerd kunnen worden. Dat kan misschien aan de hand van de ‘Driver Workload Test’. Hoe staat u tegenover de Europese richtlijn die bepaalde veiligheidsfuncties in nieuwe wagens tegen 2022 verplicht wil maken? Ziet u dat als een oplossing?
Minister Peeters heeft het woord.
Het autonoom rijden zonder dat we ons iets moeten aantrekken, zal er ooit wel van komen. Ik hoop dat het niet tot 2050 moet duren. We zetten al heel wat testcases op. Mevrouw Ryheul, ik kan die vandaag helaas niet allemaal opnoemen. Ik kan wel een en ander navragen, of u stelt een schriftelijke vraag. Wat acht u het meest wenselijk?
Er zijn alleszins een aantal testcases lopende, een aantal pilootprojecten, ook samen met het Agentschap Innoveren en Ondernemen (VLAIO). Er staat al een en ander op stapel. Het zal wel nog eventjes duren vooraleer alle auto’s autonoom rijden en de bestuurder of inzittende zich kan bezighouden met gsm of andere elementen.
Zoals gezegd, er is opnieuw een gevaarlijke situatie. Het aanraakscherm is de nieuwe gsm aan het worden, en is een bron van afleiding in het verkeer ten koste van de ons toch zeer dierbare verkeersveiligheid. Opnieuw, ik denk dat we met ons allen moeten inzetten op de productnormen – die zitten bij FOD Mobiliteit en Vervoer en bij de Europese richtlijnen rond de auto-industrie. Men moet misschien bijsturen.
Kan men het eventueel mogelijk maken dat touchscreens en dergelijke niet werken op het moment dat men effectief snelheid genereert? Ik weet niet of dat allemaal kan. Maar ik denk wel dat men in die zin ergens een oplossing moet zoeken. Ik denk dat we allemaal onszelf er wel regelmatig op betrappen. Het hoeft zelfs nog geen ingebouwde touchscreen te zijn, maar het ingeven van een gps-systeem voor een of andere wegroute geeft al aanleiding tot afgeleid zijn. Men is immers gefocust op iets anders dan op de weg en dat blijft een gevaarlijke situatie.
We kijken dus hoe we het meenemen in de campagnes. De kwestie van de zelfrijdende wagen zit in een evolutie. We hopen dat we daar ook de evolutie vooruit zien gaan. Heel veel concrete elementen kan ik daar vandaag niet over aanreiken, maar dat komt zeker ook nog wel terug.
Mevrouw Ryheul heeft het woord.
2040 lijkt me nog heel, heel ver weg. Ik hoop dat de evolutie toch wel wat sneller gaat, zodat ik dat allemaal nog mag meemaken.
De vraag om uitleg is afgehandeld.