Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Sleurs heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, ik stel vandaag een opvolgvraag in het kader van een gedachtewisseling die we eerder al hebben gehad over de gezondheidsvaardigheden van onze bevolking.
In het antwoord op een vraag die ik toen heb gesteld, bleek dat de Vlaamse overheid tal van projecten ondersteunt en subsidieert. Zo zorgt het Belgisch Centrum voor Evidence-Based Medicine (CEBAM) via de onafhankelijke website Gezondheid en Wetenschap voor betrouwbare en begrijpbare gezondheidsinformatie voor het brede publiek.
Daarnaast is ook in uw beleidsnota sprake van verschillende projecten om de gezondheidsgeletterdheid te verbeteren.
Verder financiert de Koning Boudewijnstichting een aantal projecten en heeft het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) een aantal aanbevelingen gedaan.
Minister, wat is de stand van zaken van de verschillende projecten die lopen? Zijn er al resultaten in verband met de bewustmaking inzake gezondheidsgeletterdheid?
Naar aanleiding van deze projecten zou worden nagedacht of er al dan niet een Vlaams actieplan moet komen over gezondheidsgeletterdheid. Hebt u daar al een beslissing over genomen of is dit nog steeds in overweging?
Minister Beke heeft het woord.
Collega, ondanks de moeilijke context bleken de samenwerkingsverbanden in deze projecten flexibel en goed geplaatst om de impact van deze crisis voor mensen in kwetsbare omstandigheden mee op te vangen. Twee bijsturingen zijn gebeurd om de projecten door deze crisis te helpen. De projecten kregen de kans om een extra doelstelling en acties toe te voegen om in te spelen op de actuele situatie. De projecten vragen zes maanden verlenging om de oorspronkelijke doelstelling, met name het uittesten van innovatieve strategieën en preventiemethodieken voldoende te kunnen evalueren. Zeven projecten zijn van start gegaan op 1 januari 2020, het project in Brugge op 1 april 2020.
Ik geef een beknopte stand van zaken per project. Ten eerste, de stad Gent. Het versterken van gezondheidsvaardigheden door inzet van gezondheidsgidsen. Een 25-tal vrijwillige gezondheidsgidsen zijn actief en helpen kwetsbare mensen om hun gezondheidsvaardigheden te versterken, de toegankelijkheid naar gezondheidszorg te verhogen en aandacht te hebben voor zelfzorg en een gezonde levensstijl. Het lerend netwerk van Gentse gezondheids- en welzijnsorganisaties is opgestart. Een inspiratiedag vond plaats, vormingen en workshops worden ingepland.
Er is een extra corona-inzet geweest in de vorm van een onderzoek in samenwerking met UGent. Vijftig vrijwilligers zijn opgeleid om mensen in een kwetsbare context te begeleiden. Mentaal welzijn en specifiek sociaal isolement zijn blijvend opgenomen in de werking van de gezondheidsgidsen.
Ten tweede, de eerstelijnszone Baldemore. Hier is ruim ingezet op de informatiecampagne met veel creatieve ideeën, waaronder een infopakket voor alle gezinnen met kinderen, lespaketten voor derde leerjaren en een participatief traject met mensen uit armoedeverenigingen. Het project rond mondzorg zal de mondhygiënist starten. De mondzorgcoaches konden nog niet van start gaan door corona. Vanaf de eerste coronagolf is besloten extra in te zetten op gezinscoaching in de bredere context van gezondheid. Die coaching is lopende voor gezinnen met kinderen tot twaalf jaar, en van daaruit zal later bij diezelfde gezinnen het thema mondzorg mee worden opgenomen.
Ten derde, in de stad Leuven is er een gratis screening via de mondhygiënist. Doorverwijzing gebeurt via drie wijkgezondheidscentra, huisartsen en tandartsen. Acht mondzorgcoaches zijn aan de slag. Ook richting scholen en basiswerkingen zijn er verschillende initiatieven geweest. De stad Leuven kiest niet voor een extra coronadoelstelling.
Ten vierde, de stad Brugge. De hoofddoelstelling van dit project is het creëren van een gastvrije omgeving voor mensen die met uitsluiting te maken hebben, onder meer door een psychische kwetsbaarheid. Een ervaringsdeskundige en professionele kracht zijn samen aan de slag in de wijk als kwartiermakers met verschillende acties, zoals een Babbelstoeltournee. Verder zijn nog acties gepland rond het oprichten van een hoopgevende, inspirerende plek binnen de buurt en de inzet op de Goed-gevoel-schatkist, in samenwerking met de HerstelAcademie Noord-West-Vlaanderen.
Ten vijfde, de eerstelijnszone Zuid-West-Waasland. De methodiek ‘Centering Pregnancy’ liep al in Sint-Niklaas en wordt nu uitgebreid naar de andere gemeenten van de eerstelijnszone. In Lokeren en Temse komt een eigen werking. Waasmunster en Moerbeke sluiten aan bij de grotere partners. Vanuit de gekende werking zijn er heel wat aanmeldingen van zwangere vrouwen. Er wordt ook extra outreachend gewerkt naar zwangere vrouwen in kwetsbare situaties en hun families.
Ten zesde, de stad Mechelen. In tegenstelling tot het Waasland startte Mechelen vanaf nul met ‘Centering Pregnancy’. Alle partnerschappen, locaties en draaiboeken zijn klaar. De eerste groepen liepen in de zomer en werden gevolgd door individuele begeleiding.
Ten zevende, de gemeente Zelzate. Daar is een buurthuis opgestart, van waaruit sensibilisering rond een gezond binnenmilieu gebeurt. Er loopt een woonenquête om te peilen naar mentaal welzijn en naar woonkwaliteit bij alle inwoners van de wijk. Via een methodiek van buurtportretten wordt gewerkt aan sociale cohesie, trots op de eigen wijk. De methodiek Plein vol gezondheid kan niet optimaal worden uitgerold. In overleg met het netwerk en gemeentebestuur komt de focus nu op de ontwikkeling en promotie van de groene plekken in de wijk.
Ten achtste, de eerstelijnszone Kortrijk. Dit project ondervindt veel impact van de coronamaatregelen in het onderwijs, maar er kon al vaak flexibel worden bijgestuurd. Zo werd de methodiek Rots & Water, die veel persoonlijke nabijheid vereist, vervangen door de methodiek Start met cirkelen. Verder is er een algemene welzijnsbevraging gebeurd in de betrokken scholen. En er worden trajecten rond moestuinen, proeven van groenten en fruit en gezonde boterhammen opgezet.
Over de aanbevelingen van het KCE, de timing en de uitwerking van het actieplan zijn nog geen beslissingen genomen.
Mevrouw Sleurs heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw uitgebreid antwoord. Ik ben tevreden dat deze projecten, ondanks de coronacrisis, verder hebben gelopen of op zijn minst zijn opgestart. Sommige zijn wel bijgestuurd. Het is een goede zaak dat ondanks deze crisis en de vele aandacht die naar andere zaken moet gaan, dit op de verschillende locaties verder wordt onderzocht. Ik zal u in de toekomst ondervragen over de verdere evolutie van de projecten en de besluitvorming daaromtrent.
De heer Vaneeckhout heeft het woord.
Ik was even aan het overleggen met mevrouw Groothedde over wie zou tussenkomen, want dit zit op de raaklijn tussen kwetsbare groepen en preventie.
Ik had liever mevrouw Groothedde aan het woord gelaten.
Ik wil het woord ook doorgeven, voorzitter. Ik denk dat ze gecharmeerd zal zijn met het compliment.
Minister, u kent mijn voorliefde voor Logo-werkingen (lokaal gezondheidsoverleg). Ik ben zelf voorzitter van Logo Leieland. Op het moment dat de pilootprojecten waar u en mevrouw Sleurs over spreken, afgerond zijn, is het wel het moment om dit op te schalen en meer structureel in te bedden, gebiedsdekkend over heel Vlaanderen. Ik wil daarom de oproep doen om de bestaande netwerken te gebruiken en niet alles, projectgewijs, opnieuw op te starten. Het is belangrijk om de bestaande partners daarin te erkennen.
Voor ons is het ook belangrijk dat er rekening wordt gehouden met de patiëntenrechten. Het mag niet alleen gaan over kostenbesparingen en over hoe we mensen zo efficiënt mogelijk benaderen, maar ook over op welke manier er gezorgd kan worden voor een brede rechtenverkenning om te weten welke zorg iemand kan gebruiken en wanneer iemand bepaalde zorg mag eisen. Het is genoegzaam gekend dat mensen die korter opgeleid zijn veel sneller een gezagsvolgende reflex hebben, waardoor het risico bestaat dat ze hun eigen noden opzijschuiven op basis van gezagsargumenten. We pleiten ervoor om de rechten van de patiënten in het hele traject centraal te stellen.
Minister Beke heeft het woord.
Ik neem dit mee.
Mevrouw Sleurs heeft het woord.
Mijnheer Vaneeckhout, voor mij is gezondheidsgeletterdheid een basispatiëntenrecht. Deze vraag is absoluut niet gesteld vanuit een besparingsmodus, maar vanuit een echte bezorgdheid. Ook als arts heb ik genoeg gemerkt dat gezondheidsgeletterdheid heel belangrijk is om alle doelstellingen die de Vlaamse overheid stelt, te kunnen bewerkstelligen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.