Verslag vergadering Commissie voor Binnenlands Bestuur, Gelijke Kansen en Inburgering
Verslag
De heer Warnez heeft het woord.
Je kunt op fietspaden niet fietsen zonder fietsen.
Op 18 september 2020 keurde de Vlaamse Regering principieel de mogelijkheid voor de lokale besturen goed om personeelsleden op vrijwillige basis vakantiedagen en/of een gedeelte of het geheel van hun vakantietoeslag en/of een gedeelte of het geheel van hun eindejaartoelage in te ruilen tegen voordelen ter bevordering van de fietsmobiliteit.
Het gaat hier over de zogenaamde fietslease, die in de private sector al langer in opmars is. In Vlaanderen zouden ruim 50.000 werknemers een fietsleasingscontract hebben afgesloten. Een aantal steden zoals Antwerpen, Mechelen en Leuven voerden het systeem van fietslease recent ook in. We moesten wel vaststellen dat voor de lokale besturen de wettelijke basis voor fietslease ontbrak, waardoor deze steden zich in een donkergrijze zone begaven.
De problematiek werd op 28 april in deze commissie reeds aangekaart. U gaf toen aan dat uw administratie de opdracht had gekregen om een kwalitatieve bedrijfsanalyse op te stellen in samenwerking met de bevoegde federale overheidsdiensten, zoals de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ). Het was verder uw bedoeling om het dossier van de fietsleasing deel te laten uitmaken van de modernisering van de regelgeving inzake de rechtspositieregeling voor het personeel van de lokale besturen. Daarnaast gaf u ook aan dat u over dit dossier met de vakbonden wilde spreken, dat u een goede dialoog met hen wilde aangaan, maar dat dit door de coronacrisis nog niet mogelijk was geweest.
Met de beslissing van de Vlaamse Regering is er in elk geval een oplossing gekomen voor de steden die de fietslease al hadden ingevoerd, maar ook voor de andere lokale besturen die al langer klaar staan om de fietslease aan hun werknemers aan te bieden. Er moet wel worden opgemerkt dat de fietslease bij sommige van de genoemde steden wat afwijkt van de vanuit Vlaanderen toegestane regeling. Zo kan het brutosalaris niet worden verlaagd, maar ik ga er uiteraard van uit dat men de wettelijkheid zal respecteren.
De mogelijkheid om deze fietslease te voorzien is een belangrijke stap. Experts geven namelijk aan dat het postcoronatijdperk gekenmerkt zal worden door minder autokilometers, maar ook door meer telewerk en de doorbraak van de bedrijfsfietsen.
Minister, daarnaast hebt u de mogelijkheden verruimd door ook andere voordelen ter bevordering van fietsmobiliteit aan te moedigen, zoals het onderhoudscontract van een fiets. Ik denk dat dat een creatieve en verstandige beslissing was.
Over die fietsmobiliteit en in het bijzonder de fietslease heb ik enkele vragen. Zijn er uit de kwalitatieve bedrijfsanalyse waarover u sprak knelpunten gekomen die op federaal niveau nog dienen te worden opgelost? Of zijn er andere aandachtspunten?
Minister, waarom bent u van koers veranderd en werd het dossier fietsmobiliteit naar voren getrokken uit de algemene modernisering van de regelgeving inzake de rechtspositieregeling voor het personeel van de lokale besturen?
Hoe is het overleg met de sociale partners hierover verlopen? Werd er een akkoord gevonden?
Zult u ook een gelijkaardige regeling voorzien voor het personeel van de Vlaamse overheid? Zo ja, binnen welke timing?
Op welke manier zult u de lokale besturen ondersteunen en stimuleren om het systeem van fietslease op een correcte manier in te voeren?
Zijn er ook andere initiatieven die u zult nemen om de vergroening van het woon-werkverkeer, waaronder dienst- of bedrijfswagens, bij lokale besturen te bevorderen?
Minister Somers heeft het woord.
Mijnheer Warnez, ondanks het gevorderde uur ga ik proberen om onmiddellijk naar de kern van de zaak te gaan. Federale knelpunten hebben we niet gedetecteerd in het systeem. We hebben verschillende pistes onderzocht en op 19 september 2020 is er op mijn vraag een besluit van de Vlaamse Regering gemaakt rond de principiële goedkeuring van de wijziging van de rechtspersoonlijkheidsregeling. U kent die wijziging: men kan op vrijwillige basis vakantiedagen, een volledige of gedeeltelijke vakantietoeslag, of een geheel of gedeelte van de eindejaarstoelage inruilen tegen voordelen ter bevordering van de fietsmobiliteit. Dat ontwerp wordt nu voorgelegd aan de sociale partners. Ik hoop dat dit jaar helemaal rond te krijgen, zodat begin januari de wijziging van de rechtspersoonsregeling operationeel is.
Ik heb dat inderdaad wat naar voren getrokken, tegen het oorspronkelijke idee in. Waarom? Er was de herhaalde vraag van het werkveld, en met het coronavirus is die vraag nog sterker geworden. Laten we ook niet flauw doen: er waren de specifieke problematieken in een aantal steden die het al hadden ingevoerd, en die daar in een hybride situatie zaten. Dat was vervelend voor de lokale besturen, vervelend voor de lokale ambtenaren. We hebben gezegd: we moeten daarmee vooruit, we kunnen die onduidelijkheid niet laten bestaan.
Het overleg met de sociale partners gaat nu opstarten. Tot nu toe is er alleen uitvoerig informeel overleg geweest. De onderhandelingen zullen binnenkort binnen het Comité C1 plaatsvinden. Tot nu toe verliep dat overleg constructief. Het is evident dat een aantal vakorganisaties daar bedenkingen bij hebben, soms van principiële aard, soms van meer praktische aard, soms kaderend binnen een bredere discussie. Het gaat ook over het feit dat dat wat naar voren wordt getrokken. Maar in alle objectiviteit moet ik zeggen dat de vakorganisaties empathisch proberen mee te denken. Ze proberen een openheid van geest aan de dag te leggen. We proberen om constructief met hen in gesprek te blijven.
U vroeg of ik ook een gelijkaardige regeling zal voorzien voor het personeel van de Vlaamse overheid. Ik heb eerder al gezegd dat ik ook daar een onderzoek laat uitvoeren naar het aanbieden van maatregelen ter bevordering van de fietsmobiliteit. Ik zou graag in oktober 2020, deze maand dus, een dossier voorleggen aan de Vlaamse Regering tot invoering van fietsmobiliteit in ruil voor bepaalde loonelementen voor de personeelsleden van de diensten van de Vlaamse overheid. Dat zal in lijn liggen met wat we voor de lokale besturen hebben uitgewerkt. Dat lijkt mij ook logisch.
Hoe ga ik ze ondersteunen? Eerst gaan we het regelgevend traject doorlopen en daarna komen we met heel goede informatie en transparante communicatie naar de lokale besturen en naar de personeelsleden.
U vraagt ook of er nog andere initiatieven zijn waaraan ik zou denken. Er zijn op dit moment heel veel initiatieven lokaal bezig. Een voorbeeld is dat men in heel wat lokale besturen de fietsvergoeding naar het maximumplafond heeft verhoogd. Een ander voorbeeld is dat men wagenparken vergroent en samenwerkt met Cambio om dienstwagens ter beschikking te stellen. De gemeente Wachtebeke heeft een deelwagen voor het personeel en vergroent haar vrachtwagenpark, om nu maar een gemeente te noemen. Zo zijn alle gemeenten bezig. Er is ook een lokale dynamiek. Op dit moment is er lokaal heel veel voluntarisme, waardoor ik denk dat ik op dit moment niet direct nieuwe initiatieven moet nemen.
Het belangrijkste lijkt mij dat we de initiatieven die lokaal genomen worden, verder verspreiden en bekendmaken. We moeten hen verder aanmoedigen om die lokale creativiteit ten volle te laten spelen.
Een heel concreet eigen initiatief naast dit staat niet op stapel, enkel het opvolgen, verspreiden en motiveren van de lokale ideeën.
De heer Warnez heeft het woord.
U sprak over het optrekken van de fietsvergoeding tot het fiscale maximum. Is het een idee om de fietslease daaraan te koppelen? Als de werkgever dat invoert, zal hij ook het maximale geven aan de werknemer. De werknemer kan daar enkel voordeel bij hebben, hij zal sneller naar de fietslease overgaan. Als je het maximum hebt, mag je ook de fietslease invoeren, bijvoorbeeld een koppeling daaraan.
De vakantietoeslag is daarbij gekomen. Als ik me niet vergis is dat bij de steden die ik genoemd heb, nog niet het geval. Daar is het nog niet van toepassing. Dat is daar ... (Opmerkingen)
Eindejaarspremie wel, maar het gaat nu over vakantietoeslag. In Mechelen, Antwerpen en Leuven zit de vakantietoeslag niet in de fietslease. Dat is wel een belangrijk punt, dat heeft een onmiddellijke consequentie. De vakantietoeslag bestaat om een reden, namelijk om vakantie te kunnen houden. Als we daar een stuk af nemen, waarom is het er dan ingekomen? Dat moet een reden hebben.
De heer De Loor heeft het woord.
Ik sluit me aan bij de vragen en suggesties van de heer Warnez. Ik vind die positief.
Ik zou willen starten met te zeggen dat ik vanzelfsprekend voor een groene mobiliteit ben. Vanzelfsprekend ben ik ook voor meer mensen op de fiets. Vanzelfsprekend ben ik ook voor meer duurzaamheid. Maar! Maar, ik ben een koele minnaar van de fietslease. Dat mag echt niet ten koste gaan van de sociale bescherming van de werknemers. De slinger slaat een beetje door nu door die vakantiedagen en -toeslag erbij te nemen. Dat gaat op de duur een uitholling worden van de financiering van onze sociale zekerheid. We stellen vast dat er steden zijn die niet gewacht hebben op een regelgevend kader om dit in te voeren. Vandaar dat er nu snel snel werk van wordt gemaakt, maar die hebben zich de voorbije periode in een grijze zone begeven.
Ik kijk uit naar uw antwoord, minister, op de vraag waarom dit nog niet is ingevoerd in de Vlaamse administratie. Er is wel heel snel werk van gemaakt voor de lokale besturen, maar nog niet voor de Vlaamse administratie. U sprak over oktober 2020 om een dossier voor te leggen. Dat is deze maand. Hoe ziet het verdere tijdspad eruit voor de Vlaamse administratie?
Minister Somers heeft het woord.
U werpt een aantal principiële bezwaren op, mijnheer De Loor. We hebben de maatregel bij de RSZ afgetoetst. Zonder in idiote partijpolitieke polemiek te vervallen, wil ik u erop wijzen dat in twee van de drie steden die het vandaag doen, uw partij mee bestuurt en mee vragende partij is. In een van de drie hebt u zelfs de burgemeester, in Leuven is dat. In Antwerpen bestuurt u mee. Lokaal willen de mensen van uw partij wel vooruit. Lokaal bestaat die vraag heel stellig, ongeacht de partijen.
Het blijft overigens vrijwillig. Het is een keuze van de werknemer zelf.
Mijnheer Warnez, we hebben een brede waaier willen aanbieden waaruit de werknemer zelf kan kiezen. We hebben minima ingebouwd inzake vakantiedagen na een gesprek met de vakorganisaties en het informele gesprek binnen de regering. We willen niet onder het minimum van een aantal dagen gaan. Dat minimum zit boven het wettelijke. Als we alleen maar een eindejaarstoelage zouden aanbieden, zouden we het sommige mensen moeilijk maken. Ze zouden moeten kiezen – met een bescheiden inkomen – tussen kerstcadeautjes voor de kinderen of fietsmobiliteit.
We hebben dat wat verbreed en die waaier geeft iets meer ruimte, iets meer zuurstof aan mensen om daarop in te spelen. We willen dat in Vlaanderen zo snel mogelijk invoeren, mijnheer De Loor. We zullen in oktober met de Vlaamse Regering een maatregel uitwerken die heel erg gelijkspoort met wat er voor de lokale besturen bestaat. We willen dat zo snel mogelijk, voor mijn part liefst begin 2021, mogelijk maken voor onze Vlaamse ambtenaren.
Wat mij vooral opvalt, is dat de lokale ambtenaren en lokale besturen daar zeer sterk vragende partij zijn. Ze willen allemaal die overstap naar fietsmobiliteit en dit is nu een heel efficiënte manier voor mensen om dat ook te kunnen doen, dat betaalbaar te maken. Mensen kopen dan vaak een goede e-bike en een goede uitrusting en stappen dan ook over, je ziet dat vandaag massaal. Het zou dan ook een beetje dwaas zijn van ons om niet in te spelen op die vraag, zeker als we zo hard op de rest van fietsmobiliteit inzetten. Ik vind dat die twee echt wel hand in hand gaan.
Ik zou ook de lokale autonomie maximaal willen garanderen, u weet dat ik daar een enorme voorstander van ben. Ik vind dan ook dat we dat consequent moeten doen. Heel vaak komt men op mijn stoel in de verleiding om het goede dan toch maar op te leggen: voor autonomie pleiten, maar als het niet in mijn kraam past, dan toch liever wat minder autonomie. Ik zal proberen om dat vijf jaar consequent te doen, dat heb ik me voorgenomen toen ik minister werd na twintig jaar burgemeester te zijn geweest. Samen met mijn collega-burgemeesters heb ik op alle meetings gefulmineerd tegen alle keizer-kosters in de Wetstraat. Ik zal nu proberen dat zelf niet te zijn, ik zal heel veel ruimte laten en vertrouwen op de wijsheid van de lokale besturen. In het ene bestuur zal dat een heel wijze maatregel zijn, in een ander bestuur zal men misschien een andere afweging maken. Laat die mogelijkheid en lokaal zal men mensen daar wel op beoordelen, positief of negatief.
De heer Warnez heeft het woord.
Minister, ik wil oproepen om die vakantietoeslag toch nog eens nader te bekijken. Iedereen heeft recht op vakantie, ik vind dat echt heel belangrijk. Verder wil ik ook vragen de gesprekken met de vakorganisaties goed aan te vatten, want het is belangrijk om daar tot een goed akkoord te komen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.