Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
De heer Brusselmans heeft het woord.
Collega’s en minister-president, op 18 januari werden de Ultimas van de Vlaamse cultuur uitgereikt in Concertgebouw Brugge. U zult zich dat waarschijnlijk nog wel herinneren, want het leek wel een Spaans tomatenfeestje: het feestje van de culturele elite werd er eentje van scheldpartijen en politiek activisme.
Kunstenaar Walter Swennen, die de Ultima voor Beeldende Kunst kreeg, was zelf niet aanwezig, maar had het in zijn dankbrief over zijn afkeer van dit soort prijzen en subsidies, iets waar ik hem alleen maar in kan bijtreden. Waar ik hem niet in kan bijtreden, is dat hij zijn 10.000 euro prijzengeld, waar hij recht op had, aan de partij schenkt die volgens hem als enige niet meedoet aan de opdeling van het land, de PTB/PVDA. Dat is natuurlijk een flagrante schending van de wet op de partijfinanciering, maar vooral ook – en dat is wat hier ter zake doet – een middelvinger naar de hardwerkende Vlaming, met wiens belastinggeld dit leuke feestje weer werd bekostigd. Verder doen ook andere winnaars toch de wenkbrauwen fronsen. Zo werd onder meer de prijs voor Letteren toegewezen aan mevrouw Rachida Lamrabet, een notoir tegenstandster van het boerkaverbod en iemand die erin slaagt om zelfs bij Unia ontslagen te worden.
Hoewel de onafhankelijkheid van de jury absoluut niet beschadigd moet worden – voor ik dat verwijt krijg –, kunnen we wel enkele vragen stellen over de expertise en de neutraliteit ervan. Het gaat natuurlijk nog altijd om belastinggeld van de Vlaming, en die heeft absoluut geen boodschap aan dit circus.
Wat is uw reactie op de verbale en fysieke aanval vanuit het publiek? Hoe evalueert u de zeer lage opkomst en dus de relevantie van dit schouwspel?
Hoe is de jury samengesteld die de laureaten heeft gekozen? Wie nam de eindbeslissing in verband met de winnaar van elke prijs?
Wat was de totale kostprijs van dit evenement, inclusief prijzengeld? Dat is ook niet oninteressant om te weten te komen. Welke verenigingen, overheden of particulieren deelden in de kost?
Welke maatregelen plant u om ervoor te zorgen dat de wet op de partijfinanciering gerespecteerd blijft, gezien de aankondiging van het prijzengeld dat aan de PVDA wordt weggeschonken?
Welke wijzigingen plant u voor de volgende editie? Plant u de Ultimas nog te laten doorgaan volgend jaar?
Minister-president Jambon heeft het woord.
Mijn reactie is nogal gelaten, eerlijk gezegd. We leven in een vrij land en mensen mogen protesteren; iedereen doet dat volgens zijn eigen inzichten en geplogenheden. Het komt niet aan mij toe om daar iets over te zeggen.
Wat ik wel spijtig vind is dat een feest waar gelauwerde artiesten centraal moeten staan, door een kleine minderheid gekaapt wordt, zodat de focus verlegd wordt van lof voor de artiesten naar protest. Maar goed, we leven in een vrij land en iedereen kiest de actiemiddelen die hij of zij verkiest. Voorts laat dat me eigenlijk onbewogen.
Lage opkomst? Er waren ongeveer 1000 mensen afgezakt naar het Concertgebouw Brugge. Ik vond dat helemaal geen lage opkomst. De zaal heeft een capaciteit van net geen 1300 personen. Het was ook een van de hoogste opkomsten die men al geteld heeft voor de Ultimas. U zou dat misschien willen, maar het was objectief gezien geen lage opkomst.
De Ultimas zijn een erkenning van de laureaten door de Vlaamse Gemeenschap en een stimulans voor verschillende cultuurdisciplines. Zij hebben als doel het culturele bewustzijn van en in Vlaanderen te verhogen. Tot voor kort was dat inderdaad niet zeer breed gekend, ik vermoed dat die actie of de commotie rond die actie er nu toe geleid heeft dat de Ultimas iets meer gekend zijn.
Het is me wel opgevallen dat ik die middag hier in de commissie een vraag heb moeten beantwoorden van de PVDA. Zij sprak toen al de waarschuwing uit dat ze hoopte dat ik me die avond zou ‘amuseren’. Dat geeft wel een indruk vanuit welke hoek die acties kwamen, maar dat is zuiver hineininterpretieren.
Per cultuurprijs wordt er een evenwichtige jury samengesteld die bestaat uit actoren van de sector, rekening houdend met gender, diversiteit en regionale spreiding. De jury bestaat uit leden die vertrouwd zijn met de sector en op de hoogte zijn van recente ontwikkelingen. De jury’s worden benoemd door de minister van Cultuur. Voor de Ultimas 2019 die nu werden uitgereikt, was dat de voormalige minister van Cultuur Sven Gatz.
De leden van de jury stellen in consensus en op basis van een gemotiveerde voordracht een laureaat voor aan de minister van Cultuur. Bij gebrek aan consensus wordt de laureaat voorgedragen bij meerderheid van stemmen. Bij gelijke stemming is de stem van de voorzitter doorslaggevend. De minister van Cultuur bekrachtigt dan de laureaten.
De totale kostprijs van het evenement bedraagt 280.000 euro inclusief btw, maar daar zit het prijzengeld al in. U weet dat het 10.000 euro per categorie is, behalve voor de heer Tuymans, die een algemene erkenningsprijs kreeg, en die bedraagt 20.000 euro. Dus de prijzenpot van 130.000 euro zit al in die 280.000 euro vervat. De kostprijs voor het maken voor de twaalf awards van de hand van kunstenaar Stefaan Dheedene, de catering, de communicatie met filmpjes, vertalingen en fotograaf, de muzikale omlijsting, de regie, de zaal en de techniek kwamen dus op 150.000 euro.
Dan uw vraag over de aankondiging om het prijzengeld weg te schenken aan de PVDA? De wet van 4 juli 1989 betreffende de beperking en de controle van de verkiezingsuitgaven voor de verkiezingen van de Kamer van volksvertegenwoordigers, de financiering en de open boekhouding van de politieke partijen regelt de controle op de giften van natuurlijke personen aan politieke partijen. Daartoe werd een parlementaire controlecommissie opgericht. Door de publieke verklaring tijdens de Ultimas heeft de controlecommissie kennis kunnen nemen van deze aankondiging en zal zij haar controletaak kunnen uitoefenen. Ik zal daarvoor verder geen enkele actie ondernemen.
Plan ik wijzigingen voor de volgende editie? Samen met de administratie is er de komende periode een evaluatie gepland, in functie daarvan wordt bekeken of er eventuele bijsturingen gewenst zijn.
De heer Brusselmans heeft het woord.
Ik ben enigszins tevreden met uw antwoord. U erkent terecht dat het gaat over een bepaalde minderheid. Dat is dezelfde minderheid over wie ik altijd zeg dat zij de culturele sector in de ban houden, om niet te zeggen gijzelen. Het is wel jammer dat dat clubje, die kleine culturele elite, wel gesponsord blijft door uw regering en dat die nog altijd feestjes mag bouwen, zoals nu, ter waarde van 280.000 euro op de kosten van de Vlaamse belastingbetaler.
Het is het Departement Cultuur, Jeugd en Media dat de Ultimas organiseert. Dat wordt niet uitbesteed.
Als u me laat uitspreken, dan was ik daar wel op uitgekomen. Het punt is, minister-president, om ervoor te zorgen dat dit geld niet meer wordt besteed aan diezelfde graaiers.
Mijn vraag aan u is of u bereid bent, in plaats van de prijzen te laten uitreiken door een jury samengesteld door de minister, daar een volksjury van te maken, in de vorm van een onlinebevraging, zoals met zeer vele prijzen in Vlaanderen, in België en in de wereld gebeurt. Dit zou de representativiteit verhogen en ervoor zorgen dat er meer aandacht is voor de Ultimas, en ditmaal positieve aandacht, in plaats van het gooien met tomaten.
De heer Pelckmans heeft het woord.
Minister, ik wil eerst de jury feliciteren. Ik vind dat zij een heel mooi parcours hebben afgelegd, met duidelijke keuzes en vooral met keuzes voor laureaten die verder gaan dan ‘l’art pour l’art’, maar die de kunsten in de maatschappij plaatsen. Dat was hier absoluut het geval. Bovendien, als ik even mag, is dit een misschien zelfs een mooi alternatief voor de zogenaamde Vlaamse canon. Als u tien of twintig jaar cultuurprijzen bijeenzet, elk jaar met een jury die nieuw is samengesteld, krijgt u een perfect, mooi beeld van hoe rijk Vlaanderen is, een beeld dat niet statisch is, maar superdynamisch. Bij dezen wil ik dus de administratie en de mensen die daaraan gewerkt hebben feliciteren.
Ik heb wel wat bezorgdheid – en die heb ik al in november gedeeld, onder andere met mevrouw D’Hose – over de formule van de avond zelf. Daar zit volgens mij wat sleet op. We zouden de cultuursector niet zijn als we er niet kunnen voor zorgen dat daar wat meer creativiteit in wordt gebracht en dat wat wordt omgevormd. Ik denk aan een inhoudelijk luik, eventueel met internationale sprekers.
Kortom: applaus voor de jury, maar de formule moeten we toch nog eens herbekijken.
De heer Van de Wauwer heeft het woord.
Ik wil kort reageren op wat de heer Brusselmans zei. Die Ultimas zijn de oude Belgische staatsprijzen voor heel de culturele sector. Ik zou denken dat u, als Vlaams -nationalist, heel tevreden zou zijn dat ze volledig overgeheveld zijn naar de Vlaamse Gemeenschap en dat er een groot feest wordt aangericht rond onze Vlaamse staatsprijzen.
Wat betreft uw oproep om die jury te vervangen door een onlinebevraging, is de manier waarop deze prijzen worden uitgereikt decretaal bepaald, volgens het Cultuurpact. De uitreiking moet door een jury gebeuren en het is belangrijk dat u die definities kent, vooraleer u hier andere suggesties doet.
De heer Meremans heeft het woord.
Ik was ook aanwezig op de uitreiking van de cultuurprijzen. Het is de eerste keer dat we zoiets meemaken. Ik was eerder ook bij de lancering van de landschapstekening kunsten in AMUZ in Antwerpen. Dat was nog voor het begin van de nieuwe legislatuur. Dan krijg je hetzelfde stramien: iemand doet iets, een deel van de aanwezigen begint hartstochtelijk te roepen, een ander deel applaudisseert beleefd en nog een ander deel zit gegeneerd weg te kijken en denkt: ‘Ik wil hier eigenlijk niet zijn.’ Ik zat toen achteraan, tussen de mensen van de sector. Ik zag een deel van hen ook wegkijken en denken: ‘Dit vinden wij niet leuk, dit was niet de bedoeling.’ Dat hebben we achteraf tijdens receptie ook vernomen. Ik had ook de indruk dat sommigen van die mensen de receptie liever vooraf hadden ingepland in plaats van nadien, en dat was misschien te wijten aan een aantal gedragingen in het Concertgebouw zelf.
Wat betreft de Ultimas: die waren vroeger inderdaad uitgebreider. Er is al wat gewied in de prijzen. Een evaluatie van de formule is altijd nuttig. Nu – en dat is niet de schuld van de organisatie – lag de focus volledig op het incident en geen kat weet wie de prijzen juist kreeg en waarom. Dat is eigenlijk wel jammer, want er was een live-uitzending op Radio 1 en we hebben een aantal mensen uit de goegemeente horen vragen wat een zootje dat daar was. We kregen dan allerlei veralgemeningen over de cultuursector, en daar is de cultuursector allesbehalve bij gebaat. De mensen die dachten iets te realiseren, hebben zeker geen goede beurt gemaakt voor de cultuursector zelf.
Ik stel me een vraag bij de prijzen die worden uitgereikt. Het blijft wel een groot aantal. Bepaalde sectoren, nichesectoren of minder grote sectoren, zijn minder zichtbaar en gekend in het algemeen. Misschien moeten we daar nog aan sleutelen, maar ik vind het goed dat er cultuurprijzen zijn. Dat is belangrijk. Het is voor heel wat mensen een erkenning.
Wat de schenking van bepaalde mensen aan bepaalde partijen betreft, kan ik begrip opbrengen. Wat investeringen in cultuur betreft, is de slechtste leerling van Vlaanderen het district Borgerhout. Raad eens wie daar aan het roer zit? Ze kunnen 10.000 euro daar goed gebruiken, want slechts 0,46 procent van totale budget van Borgerhout gaat naar cultuur. Daar is voor de PVDA nog heel wat werk aan de winkel.
Mijnheer Meremans, dat was vier minuten in plaats van twee minuten. U zult nog wat moeten werken aan het kort houden. (Gelach)
Mevrouw D’Hose heeft het woord.
Mijnheer Meremans, ik zal het effectief heel kort houden. Ik stond tijdens de vorige legislatuur mee aan de wieg van de Ultimas en ik wil me bij u aansluiten: het was vooral een gemiste kans voor de sector. De dag nadien werd in de kranten over de tomaten en niet over de laureaten gesproken. Dat is nooit de bedoeling geweest. We zijn daar weer over bezig, dus gaan wij hier ook op de verstandigste manier mee om.
Wat de Ultimas betreft, zou ik toch opletten met het wieden in het aantal prijzen. Er zijn veel prijzen, waardoor de show soms wat langdradig wordt, maar we hebben daar in de vorige legislatuur al in gewied. Als iemand de vraag stelt of er voor een bepaalde sector een aparte prijs moet zijn, staat die sector, zelfs als het een kleine sector is, op de achterste poten. We hebben dan ook de beslissing genomen te alterneren. Het ene jaar reiken we een prijs uit en het andere jaar reiken we een andere prijs uit. Ik vind het belangrijk alle sectoren in ogenschouw te nemen, maar we moeten nagaan of we een prijs niet om het jaar kunnen uitreiken.
Ik moet me verontschuldigen, want ik was zelf niet aanwezig. Het debat over de lage-emissiezone (LEZ) in de gemeenteraad van Gent heeft letterlijk en figuurlijk roet in het eten gegooid.
Minister-president Jambon heeft het woord.
Hier zijn een aantal suggesties inzake bijsturingen naar voren gebracht. We zullen hier tijdens de evaluatie rekening mee houden, maar ik zal daar nu geen uitspraken over doen.
De heer Brusselmans heeft het woord.
Mijnheer Van de Wauwer, ik dank u voor uw bezorgdheid, maar decreten kunnen natuurlijk altijd worden aangepast. Anders zouden we hier niets zitten te doen.
Als Vlaming en nog meer als Vlaams-nationalist ben ik fan van een feest van de Vlaamse Gemeenschap. Ik vind dan ook dat we dat feest aan de Vlamingen moeten geven en de Vlamingen mee moeten laten beslissen over de laureaten.
Tot slot wil ik met een positieve noot afsluiten en ook een laureaat in de verf zetten, namelijk Allez, Chantez! Indien iedereen op deze manier aan cultureel ondernemerschap zou doen, zouden de subsidies al lang overbodig zijn.
De vraag om uitleg is afgehandeld.