Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening, Energie en Dierenwelzijn
Verslag
De heer Gryffroy heeft het woord.
Schrijnende verhalen over de oneerlijke praktijken van deur-aan-deur- of televerkopers van energiecontracten duiken nog altijd regelmatig op in de media en zelfs in mijn mailbox. Mensen worden overgehaald om van energieleverancier te veranderen en beseffen onvoldoende dat ze een contract hebben ondertekend of dat ze hebben ingestemd met ongunstige voorwaarden. In 2018 waren er vijfhonderd klachten bij de Ombudsdienst voor Energie van gezinnen die ongewenst van energieleverancier veranderen.
De liberalisering van de energiemarkt zorgt er uiteraard voor dat energieleveranciers mogen werken met verschillende contracten. Het is aan de consument om alert te zijn en steeds te opteren voor de beste voorwaarden. De V-test is daarvoor bijvoorbeeld een handig hulpmiddel. Toch stellen we vast dat niet iedereen even goed geïnformeerd is en zich nog laat inpakken door gewiekste verkopers. Vaak wordt vooral de kwetsbare doelgroep geviseerd.
De energieleveranciers hebben een gedragscode ondertekend, maar in de praktijk stellen we vast dat die niet altijd wordt gerespecteerd. De misbruiken of bedenkelijke praktijken van deur-aan-deurverkopers van energiecontracten is zeker geen nieuw thema. We hebben dit al behandeld in deze commissie. Toen spraken we van 0,18 procent van de klachten, wat neerkwam op vierhonderd effectieve klachten. We zagen toen ook dat hier een belangrijke rol is weggelegd voor de federale minister van Consumentenzaken.
Ook Vlaanderen kan echter een verantwoordelijkheid opnemen en de energiefactuur blijft daarbij een aandachtspunt. Vandaag is deze factuur nog te ingewikkeld en bevat ze te veel kleine cijfertjes. Ik heb het dan niet over de tussentijdse facturen, maar wel over de eindafrekening. Vandaar stelde ik reeds voor om steeds duidelijk de duurtijd van het lopende contract en het meest voordelige contract te vermelden. De duurtijd wordt in de meeste gevallen ondertussen wel vermeld, maar het meest voordelige contract wordt zelden vermeld. In dat opzicht kan de energiefactuur een belangrijk sensibiliserend instrument worden voor de consument.
De energiefactuur blijft een belangrijk instrument om duidelijk te communiceren met de consument. Wat is de stand van zaken van de werkgroep van de federale overheid en de gewesten voor het vereenvoudigen van de energiefactuur? Zal Vlaanderen actie ondernemen om de duurtijd van het contract en het meest voordelige contract prominent en dus niet in de kleine lettertjes op de factuur te vermelden? Dat is iets wat ik al verschillende keren gevraagd heb. Als je kijkt naar de facturen, dan staat dat inderdaad ergens in de kleine lettertjes vermeld.
Hoe evalueert u de gedragscode voor de energieleveranciers in verband met dergelijke verkooppraktijken? Op welke manier kan die verfijnd worden? Wat is de procedure bij de energieleveranciers als verkopers de gedragscode overtreden?
Minister Peeters heeft het woord.
Het kabinet van federaal minister van Consumentenzaken Kris Peeters heeft op 19 oktober een persconferentie gehouden over het akkoord rond de vereenvoudiging van de energiefactuur. Ook de gewesten hebben daaraan deelgenomen. De persconferentie werd uitvoerig besproken in de media. Een aantal aspecten van uw vraag zijn dus voor een stuk achterhaald.
Er is toen alleszins duidelijk gecommuniceerd dat de duurtijd uitdrukkelijk vermeld moet staan op de energiefactuur. Daarnaast is er ook een duidelijke bepaling opgenomen die de klant gericht moet sturen naar de juiste adressen en websites voor energiegerelateerde vragen. De eerste verwijzing is naar de V-test, zodat iedereen de vergelijking kan maken en de klant er duidelijk op gewezen wordt dat hij steeds moet nagaan of hij de meest voordelige prijs betaalt voor zijn gebruik.
Als uw vraag inhoudt om steeds individueel aan te geven welk contract het meest voordelig is, dan moet ik daar negatief op antwoorden. Dat zou immers een heleboel extra werk met zich meebrengen en zou de factuur opnieuw onduidelijk maken. Bovendien kan de klant wel het meest voordelige contract bij zijn eigen leverancier hebben, maar daarom nog niet het meest voordelige contract op de markt.
Wat uw tweede vraag betreft, gaat het hier, zoals u weet, om uitsluitend federale materie. Aangezien dit echter ook wordt opgenomen in het kader van het energiearmoedeprogramma, kan ik wel heel kort meegeven dat er in de vrije elektriciteits- en gasmarkt inderdaad een gedragscode is voorzien ter bescherming van de consument, waarin deur-aan-deurverkoop is opgenomen. De Federale Overheidsdienst (FOD) Economie, K.M.O., Middenstand en Energie volgt de naleving daarvan op. Daarnaast heeft de vzw Belgian Direct Sales Organisation (BDSO) in overleg met minister Peeters ook een gedragscode opgesteld. De economische inspectie zal toezicht houden op de naleving daarvan.
De heer Gryffroy heeft het woord.
Het kan zijn dat ik het antwoord niet gehoord heb, maar vanaf wanneer gaan die maatregelen in? Ik neem er even mijn eigen tussentijdse factuur bij, en wat u net verteld hebt, staat daar niet op.
De heer Danen heeft het woord.
Dit is inderdaad vooral een federale bevoegdheid, maar dat wil niet zeggen dat wij niet zelf ons best kunnen doen om ervoor te zorgen dat mensen de juiste factuur krijgen.
We hebben het er hier al een aantal keer over gehad, maar het kwaad blijft geschieden. Dat stel ik toch vast. Onlangs las ik een artikel in een populair weekblad. In dat artikel getuigden voormalige deur-aan-deurverkopers, en zij wisten te zeggen dat een bepaald percentage mensen altijd koopt als ze met iets aan de deur komen. Ik ben het percentage vergeten, maar het komt erop neer dat je altijd een paar contracten verkocht hebt, zolang je een bepaald volume kunt creëren. Dat gaat dan vaak om kwetsbare mensen die we tegen zichzelf moeten beschermen.
Ik denk dat niet alleen deur-aan-deurverkopers in dat bedje ziek zijn. Zij zijn vaak ook maar uitvoerders van jobs die ze van grote bedrijven krijgen. Ik denk dat energieleveranciers hier hun verantwoordelijkheid moeten opnemen en zullen moeten zeggen dat die manier van verkopen niet meer bij hen past. Misschien moet Vlaanderen ook wat initiatieven nemen om de energieleveranciers daarvan te overtuigen. Ik denk dat leveranciers op dat vlak ook wel in een kwaad daglicht gesteld worden. Deur-aan-deurverkoop van energiecontracten staat immers bijna synoniem voor slechte contracten. Dat mogen we niet meer toelaten.
Collega Gryffroy, moet er u nog iets van het hart?
Ik wilde het even juister formuleren. In mijn tussentijdse energiefactuur staat er niets over het meest voordelige contract, dus ook niet prominent. De duurtijd van het contract staat vermeld in de kleine lettertjes, maar niet prominent. Dat zijn twee zaken waar ik constant op terugkom. Ik zou willen voorstellen dat iedereen zijn eigen factuur bekijkt en daar conclusies uit trekt. Het kan natuurlijk wel dat er in oktober is afgesproken dat leveranciers een jaar overgangstijd krijgen.
Ik kom ook graag nog even kort tussen, omdat onze fractie die problematiek van deur-aan-deurverkopers van energieleveranciers hier heeft aangekaart. Het is niet de bedoeling dat we iedereen over dezelfde kam scheren. Maar het blijft toch opvallend hoeveel klachten de federale Ombudsman blijft ontvangen over die gewiekste huis-aan-huisverkopers, met alle drama’s van dien voor een aantal gezinnen en alleenstaanden.
Die deur-aan-deurverkoop is ook een van de 34 acties in het energiearmoedeprogramma. Er werd een code goede praktijk opgemaakt voor de energieleveranciers, en aan de hand daarvan kunnen zij op een goede, kwaliteitsvolle manier contracten aanbieden. Maar toch zien we dat die code dikwijls niet wordt gerespecteerd. Ik hoop dat een van de aanbevelingen zal zijn dat die code decretaal kan worden verankerd.
Want zolang dat een vrijblijvende code blijft, waar geen sancties aan verbonden zijn, gaan die praktijken blijven gebeuren. Ik heb ook begrepen dat we de deur-aan-deurverkoop niet zomaar kunnen verbieden, omdat dat in strijd is met de Europese regelgeving. Dus als we dan toch willen optreden tegen die malafide verkopers, dan zal dat toch via een decretale verankering moeten gebeuren.
Collega Gryffroy, het klopt dat de duurtijd nu nog niet op de factuur vermeld staat. Ik heb daarstraks in mijn antwoord al gezegd dat de federale minister van Consumentenzaken op 19 oktober 2018 een akkoord had bereikt. Ook de gewesten hadden aan dit overleg deelgenomen, net als heel wat andere stakeholders.
Op 19 oktober werd er een akkoord bereikt, en was er een consensus over hoe men die factuur in de toekomst zou zien. De duurtijd zou daar dan ook uitdrukkelijk op worden vermeld. Maar u weet dat er nadien een partij uit de Federale Regering is gestapt, met als gevolg dat dit nog niet decretaal werd verankerd. Dit is alleszins federale materie, en het was de bedoeling om er binnen zes maanden voor te zorgen dat die facturen zouden worden aangepast. Dat was alleszins zo gevraagd aan de leveranciers.
Wat het verhaal van de deur-aan-deurverkopen betreft: ook dat is federale materie, en ook dat kan ik dus niet verbieden. Aangezien er eind 2018 een akkoord was, hoop ik dat dat straks alsnog finaal in effectieve regelgeving kan worden omgezet. Maar dit is opnieuw federale materie, en het is dus aan de federale overheid om daar verder het nodige voor te doen.
De heer Gryffroy heeft het woord.
U hebt dus decretaal niets kunnen doen omdat wij niet meer in de Federale Regering zitten? Decreten zijn wel Vlaamse materie; de federale overheid beslist over wetten.
Er wordt in het federaal parlement momenteel nog over heel wat wetten gestemd, en voor zoiets krijg je altijd een akkoord. Maar ik lees op de website van minister Kris Peeters dat dit uiterlijk tegen 1 maart afgerond zou zijn, en dat het vanaf dan in werking trad. Maar ik zie op mijn voorschotfactuur van 1 april dat dit niet is gebeurd.
Ik daag iedereen uit om jullie voorschotfactuur eens na te kijken. Weet mij te vertellen of je op een heel simpele manier kunt zien of je het goedkoopste tarief hebt, en of je weet wanneer het contract komt te vervallen. Dat is iets waar ik nu al een paar jaar om vraag, maar blijkbaar is dat zeer moeilijk.
De vraag om uitleg is afgehandeld.