Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening, Energie en Dierenwelzijn
Verslag
De heer Vandenberghe heeft het woord.
Ik heb lang gewacht om de vraag te kunnen stellen en ik zit hier met veel goede hoop, want bij een nieuwe minister hoop ik op nieuwe inzichten inzake de problematiek rond statiegeld. Daarom deze zeer interessante vraag.
Uit onderzoek van Recycling Netwerk Benelux blijkt dat statiegeld een methode is om plastics goed te recycleren, zodat ze minder verbrand moeten worden en er minder olie nodig is om nieuwe plastics te produceren.
Concreet zou statiegeld op flessen en blikjes helpen om de CO2-voetafdruk in Vlaanderen met ongeveer 60 kiloton te verminderen, wat gelijkstaat aan de hoeveelheid CO2 die 3 miljoen bomen in een jaar uit de atmosfeer halen.
Het voordeel van statiegeld als klimaatmaatregel is dat het snel en eenvoudig kan worden ingevoerd door een correcte en heldere politieke beslissing.
Ik wil ook refereren naar een heel mooi artikel van Rob Buurman dat u echt zou moeten lezen. Het staat op de site van Recycling Netwerk Benelux en verscheen op 5 februari 2019. Hij beschrijft heel mooi en legt ook wetenschappelijk uit wat het terugbrengen van drankverpakkingen te maken heeft met de uitstoot van CO2 en de klimaatverandering. In dit artikel bekijkt hij wat de klimaatwinst is van statiegeld op plastic flesjes en blikken.
Graag had ik van u als kersverse minister een antwoord op de volgende vraag, met heel positieve hoop. Kan dit onderzoek een invloed hebben op de reeds genomen beslissing van de voormalige minister en deze meerderheid om het statiegeld eventueel pas in 2024 in te voeren? Met andere woorden: hebt u wél vlugger het licht gezien en zult u stappen ondernemen om het statiegeld in ons land eindelijk eerder in te voeren?
Minister Van den Heuvel heeft het woord.
De toon waarop u zulke vragen stelt, verraadt dat u op een dynamische manier burgemeester van een kustgemeente bent. Die spirit voel je, die hebben burgemeesters toch denk ik die hun strepen verdienen. Dat hoor je in deze vraag. Dit mijnheer Vandenberghe als inleiding.
Ik denk dat heel duidelijk is gesteld – we ontkennen dat ook niet – dat materiaalrecyclage een belangrijke bijdrage kan leveren aan het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen. Ik spreek me niet uit over de cijfers die op de website van Recycling Netwerk Benelux worden vermeld, want volgens onze informatie is deze studie niet onderbouwd of ondersteund door wetenschappelijk onderzoek. We weten wel, en we moeten daar ook niet flauw over doen, dat de impact significant is. Dat het in die mate is, zoals door Recycling Netwerk Benelux wordt gesteld, moeten we ook op een objectieve manier kunnen stellen. Dit zou door wetenschappelijk onderzoek verder onderbouwd moeten worden.
Producten uit gerecycleerd materiaal maken, vergt inderdaad meestal veel minder energie dan diezelfde producten uit primaire grondstoffen maken. Dit gegeven is al langer dan vandaag bekend en de circulaire economie kan een belangrijke bijdrage leveren aan de vermindering van broeikasgassen. Daarom is er in een hoofdstuk van het ontwerp van Vlaams Klimaatbeleidsplan 2021-2030 opgenomen hoe circulaire economie kan helpen om onze klimaatdoelstellingen te realiseren. Ook op de website van de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) is informatie terug te vinden over het verband tussen circulaire economie en de strijd tegen klimaatverandering.
Toen binnen de Vlaamse Regering en in dit parlement is gediscussieerd over het al dan niet invoeren van statiegeld speelde deze overweging ook zeker mee. Iedereen is het erover eens dat meer plastic flessen en drankblikjes inzamelen en recycleren een goede zaak is voor het milieu. De discussie ten gronde ging echter over de vraag of we aan de sector een middel zouden opleggen – zijnde statiegeld – dan wel een ambitieuze doelstelling van 90 procent voor de inzameling en recyclage van drankverpakkingen. Deze doelstelling is ook geïnspireerd door wat men verwacht te kunnen halen aan inzamel- en recyclagepercentage als je een statiegeldsysteem invoert. De Vlaamse Regering heeft dan beslist om een doelstelling op te leggen en niet een middel. De sector krijgt tot 2022 de tijd om maatregelen te nemen om de vooropgestelde doelstelling te halen.
Ik ga, mijnheer Vandenberghe, de discussie over de invoering van het statiegeld dus niet heropenen. Daarover is in de Vlaamse Regering beslist. Dat is een duidelijk kader. Men wacht nu tot 2022 om te kijken of dat die vooropgestelde doelstelling wordt gehaald. We moeten er wel over waken dat de ambitieuze doelstelling die als alternatief voor statiegeld is overeengekomen, strikt wordt nageleefd en wordt vertaald in concrete maatregelen die tot zichtbare resultaten op het terrein leiden.
Het verpakkend bedrijfsleven is vrij te kiezen welke maatregelen zij het meest kostenefficiënt vinden om die doelstelling te halen. We blijven dus binnen dat kader, maar we gaan strikt opvolgen of er op het terrein daadwerkelijk stappen worden gezet en dus ook resultaten worden gehaald.
Ik stel trouwens vast dat ook Europa ons volgt. Recent is er tussen de Europese Raad en het Europees Parlement een politiek akkoord bereikt over een richtlijn tegen wegwerpplastics die vaak in het mariene zwerfvuil terechtkomen. In die richtlijn is als doelstelling opgenomen dat plastic verpakkingen tegen 2025 voor 77 procent en tegen 2029 voor 90 procent, uitgedrukt in gewicht, moeten worden ingezameld en gerecycleerd. De richtlijn geeft de mogelijkheid om dit te realiseren via een statiegeldsysteem of via alternatieve systemen van uitgebreide productenverantwoordelijkheid met doelstellingen voor een gescheiden inzameling.
Wij hebben dus een tijdje geleden voor de tweede optie gekozen.
De heer Vandenberghe heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Ik blijf herhalen dat door het invoeren van die ene maatregel men 40 procent van het zwerfvuil kan verminderen, 30 procent meer kan recycleren en de CO2-voetafdruk met 60 kiloton kan verminderen. Het is een heel grote milieuwinst: wat 3 miljoen bomen in een jaar uit de atmosfeer halen. Ik vind het een beetje onbegrijpelijk, nu het klimaatthema zo hoog op de agenda staat, dat u ook als nieuwe minister zo koppig vasthoudt aan de genomen beslissingen of aan de beslissingen die worden opgedrongen door de plasticlobby. Ik begrijp dat niet goed.
Minister, betekent dit dat u rond deze cijfers die u nu betwist, zelf een onderzoek gaat doen? Alle cijfers die Recycling Netwerk heeft gepubliceerd in het verleden, waren steeds 100 procent correct. U zegt nu dat het niet wetenschappelijk is onderbouwd. Mijn vraag is dan of u dan wel studies zult laten uitvoeren om te checken of de cijfers correct zijn dan wel of ze moeten worden bijgestuurd. Ik vind het toch wel heel belangrijk als je ziet hoe groot de invloed is van de verwerking op de atmosfeer en het milieu, zeker in een tijd waar we heel hard inzetten op klimaat en waar klimaat heel hoog op de agenda staat.
De heer Sanctorum heeft het woord.
Ik heb het in het verleden nooit gezegd, maar ik ben lang een kritische stem geweest rond statiegeld, om eerlijk te zijn. Ik zat toen al in het parlement.
Het is nu eenmaal zo dat heel wat argumenten pleiten voor het invoeren van statiegeld. Als politicus moet je daarvoor openstaan. Maar collega Vandenberghe, de minister is veranderd maar de meerderheid is niet veranderd. Ik denk dat we toch nog eventjes zullen moeten wachten en misschien dat binnen een paar maanden er toch nog verandering kan komen.
Minister Van den Heuvel heeft het woord.
Zoals ik al zei, is het belangrijkste dat er resultaten moeten worden geboekt. We moeten niet alleen in wetten grote doelstellingen formuleren zonder concreet in te vullen hoe we ze gaan bereiken. Het belangrijkste is dat we de doelstelling van 90 procent voor de inzameling en recyclage van drankverpakkingen halen. Uit verkenningen die op wetenschappelijke grond zijn gebeurd, zegt men dat het statiegeldsysteem die doelstelling gaat halen. Als we nu door met alternatieve middelen de producenten voor hun verantwoordelijkheid te stellen, diezelfde doelstelling halen, dan geeft dat voor het milieu hetzelfde resultaat.
Dit kader is er nu, geef het de tijd. Het is een tijdje geleden beslist door de regering. Er is een traject opgesteld tot 2022. We moeten het nu de kans geven om uitgerold te worden. Zoals ik daarnet zei, moet het scherp in het oog worden gehouden en worden afgerekend op de resultaten. Gebeurt dat niet, dan is er een nieuwe situatie en dan is van alles mogelijk. Nu kan ik niet anders zeggen dan dat het akkoord dat een tijdje geleden binnen de regering is goedgekeurd, moet worden uitgerold. Ons engagement heb je. We zullen de naleving van het akkoord scherp in het oog houden wat de resultaten betreft.
De heer Vandenberghe heeft het woord.
Afwachten tot 2022. U weet hoeveel ton afval er elke dag in de natuur terechtkomt als we niet structureel ingrijpen. Ik vind elke dag een dag te veel en ik hoor het woordje ‘afwachten’ dus niet zo graag.
Ik ben voorzitter van het kustburgemeestersoverleg. Ik zal er een aantal voorstellen lanceren om proefprojecten met statiegeld aan de kust uit te werken, zelfs in mijn gemeente. Wij gaan zo lang niet wachten. Er zijn mogelijkheden. Ik hoop dat we u dan vanuit het werkveld kunnen overtuigen om toch nog andere initiatieven te nemen. Ik blijf hopen op een positief vervolg.
De vraag om uitleg is afgehandeld.