Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening, Energie en Dierenwelzijn
Verslag
Mevrouw Remen heeft het woord.
De Nederlandse e-commercevereniging Thuiswinkel.org lanceerde eind vorige maand op de Webwinkel Vakdagen een sensibiliseringsactie met als doel om e-commerce duurzaam te maken en de CO2-uistoot tegen 2025 te halveren. De campagne krijgt de naam Bewust Bezorgd. Men wil hierbij de consument en de webshops bewust maken van de ecologische impact en de milieuvervuiling die het versturen van pakketjes met zich meebrengt. Daarvoor is een eenvoudige onlinetool ontwikkeld, een soort van rekenmodel.
Het systeem berekent hoe vervuilend het versturen van een pakje is op basis van enkele relevante factoren zoals het volume van het aantal verzonden pakketten, het aantal afgelegde kilometers, het specifieke voertuig, de vulgraad van de bestelwagen en de afleveroptie. Met deze tool, die ik ook zelf heb uitgeprobeerd – hij is heel makkelijk en handig –, zou de consument zelf kunnen berekenen hoeveel CO2 wordt uitgestoten als direct gevolg van een bestelling. ‘Same day delivery’, vandaag de norm voor veel consumenten, is in geen enkel geval duurzaam. Er is momenteel ook geen enkele incentive om leveringen te bundelen, maar door een ander bezorgtijdstip te kiezen kan de shopper de CO2-uitstoot wel terugdringen.
Het rekenmodel is ontwikkeld in samenwerking met de logistieke sector en de grote internetspelers zoals bol.com, Coolblue. Ook PostNL, DHL en andere werden daarbij betrokken. De tool zou later op de website van de verschillende webshops worden geïntegreerd.
Dit initiatief komt niets te vroeg. In 2017 steeg het aantal bestelwagens op onze wegen nog maar eens. Ons land kende vorig jaar een stijging van het aantal bestelwagens van maar liefst 12,1 procent. Dat zijn 76.397 extra bestelwagens. In slechts vijf Europese landen werd er meer verkocht, zo bleek uit een rapport van de Europese constructeurskoepel. Daarbij mogen we ook niet vergeten dat veel Nederlandse bestelwagens Vlaanderen doorkruisen om al die pakjes te leveren.
Minister, ik heb een aantal vragen over dit initiatief.
Wat is uw visie op dit initiatief Bewust Bezorgd van Thuiswinkel.org?
Ziet u een mogelijkheid om samen met BeCommerce, de logistieke sector van de pakjes, en de retailsector, waaronder ook grote buitenlandse webshops, een dergelijk initiatief in Vlaanderen te lanceren om zo de CO2-uitstoot in Vlaanderen te verminderen? Indien niet, waarom niet?
Zult u hiervoor samenwerken met de ministers Weyts en Muyters?
Acht u bij de lancering van een soortgelijk systeem in Vlaanderen de doelstelling haalbaar om de CO2-uitstoot gelinkt aan het logistieke aspect van e-commerce te halveren tegen 2025? Welke doelstellingen ambieert u?
Minister Schauvliege heeft het woord.
Ik vind Bewust Bezorgd een zeer mooi initiatief. Het klopt dat we ook in Vlaanderen steeds meer bestelwagens zien. Elk initiatief dat bijdraagt tot een vermindering van de CO2-emissies kan ik alleen maar toejuichen.
In Nederland kwam het initiatief van de sector zelf. Het is de sectororganisatie die het initiatief op poten heeft gezet. Ik ben ervan overtuigd dat ook in Vlaanderen de uitrol het best vanuit de sector wordt geïnitieerd om een nog grotere impact te hebben. Wanneer het initiatief van onderuit groeit, heeft men vanaf het begin meer partners mee.
Als de sector initiatieven neemt om Bewust Bezorgd ook in Vlaanderen uit te rollen, zal ik daar zeker mijn medewerking aan verlenen vanuit de doelstelling om de CO2-emissies te verminderen vanuit Mobiliteit.
Het in Vlaanderen gevoerde onderzoek, onder andere door het Vlaams Instituut voor de Logistiek (VIL), maakt duidelijk dat er een enorme maatschappelijke kost verbonden is aan e-commerce en dat thuisleveringen hierbij een aandachtspunt vormen. Ook werden er vanuit eerder onderzoek oplossingsrichtingen geformuleerd die samen met de stakeholders nog verder moeten worden vertaald. Het gaat dan over sensibiliseren, bestuderen van optimale afleverlocaties, milieuvriendelijke voertuigen enzovoort.
De problematiek van e-commerce en de grote milieu-impact van goederenvervoer worden als belangrijke uitdagingen aangeduid in het Vlaams beleidskader inzake duurzame stedelijke logistiek van het departement Mobiliteit en Openbare Werken (MOW) van minister Weyts.
Concrete maatregelen worden in dat kader nog niet naar voren geschoven en moeten tot stand komen in dialoog met de stakeholders. Vanuit mijn bevoegdheid werk ik heel sterk binnen het witboek Beleidsplan Ruimte Vlaanderen (BRV). Ik hoop in het voorjaar het definitieve BRV goedgekeurd te krijgen. Daar staan belangrijke aspecten in over die knooppunten en de logistiek.
De problematiek van e-commerce overstijgt het stedelijke niveau. Zeker in meer afgelegen gebieden worden pakjesbezorgers vaak geconfronteerd met een lage densiteit, waardoor de kost en milieulast per pakje dubbel tot viermaal zo hoog liggen als in de stad. Hier kan samenwerking tussen koerierdiensten door het bundelen van goederenstromen een oplossing zijn. Ook daar heeft het departement MOW een studie gemaakt ‘Roadmap voor de vermindering van klimaat- en luchtemissies van vrachtvervoer’.
Uiteraard worden initiatieven ter zake best in overleg met en tussen de betrokken ministers uitgewerkt. Zoals ik daarnet zei, zijn er binnen Mobiliteit al een aantal studies uitgevoerd.
Of met dergelijke initiatieven een halvering van de uitstoot mogelijk is, is op dit moment moeilijk te zeggen. Het aandeel van e-commerce is daarvoor nog veel te weinig in kaart gebracht. Maar met behulp van de studie ‘Roadmap voor vermindering van klimaat- en luchtemissies van vrachtvervoer’ worden wel ambities daartoe uitgewerkt. Er zullen echter geen specifieke doelstellingen uitsluitend voor e-commerce worden geformuleerd. Dat zal algemeen zijn voor Mobiliteit.
We werken momenteel aan een nieuw Vlaams Klimaatbeleidsplan. In functie daarvan is de minister van Mobiliteit en Openbare Werken gevraagd voldoende nieuwe maatregelen te nemen en doelstellingen te formuleren die in het Vlaams Klimaatbeleidsplan kunnen worden opgenomen. Ik kijk zeer sterk uit naar de voorstellen die vanuit dat beleidsdomein zullen worden geformuleerd.
Mevrouw Remen heeft het woord.
Minister, ik ben verheugd dat al goede maatregelen worden genomen, maar het is vijf voor twaalf. Ik ben tevreden dat ik deze problematiek nogmaals in deze commissie kan aankaarten en onder de aandacht brengen.
Wat de milieukost en maatschappelijke kost van de e-commerce en de vervuiling betreft, heb u naar verschillende onderzoekers verwezen. Eind vorig jaar heeft de Universiteit Antwerpen berekend dat e-commerce 45.000 euro per dag kost. Het gaat vooral om de files en de vervuiling. We nemen dit dan ook geen dag te vroeg onder de loep. Volgens u kost het 30 eurocent om een pakje af te leveren. Op het platteland kan dat oplopen tot 1 euro. Dat lijkt niet veel, maar in België worden dagelijks 150.000 pakjes afgeleverd. Het gaat om een hele som geld. Wat de maatschappelijke kost en de milieuvervuiling betreft, praten we dan nog niet over de gemiste leveringen. Het onderzoek heeft uitgewezen dat het in 40 procent van de gevallen om gemiste leveringen gaat. Verder zijn daar 50 procent aan retourzendingen nog niet bijgeteld. Zoals al vermeld, gaat het 430.000 bestelbusjes die slechts voor 38 procent zijn gevuld.
De incentive om met het oog op de consument samen aan te kopen, moeten we nog eens extra benadrukken. Dat is belangrijk. Nu is het allemaal gratis. Het kost de consument rechtstreeks niets, maar onrechtstreeks kost het wel geld. De hele maatschappij heeft hier op termijn last van.
U hebt tevens het ‘E-green’-project van het Vlaams Instituut voor de Logistiek (VIL) aangehaald. Dat is een goed initiatief. Het VIL heeft berekend dat de ecologische voetafdruk van de pakjesleveringen aan huis zeer groot is.
Er is recent ook een onderzoek geweest van Ernst & Young (EY) in Nederland. EY heeft de duurzaamheid van de e-commerce in Nederland onderzocht. De focus lag op de ‘last mile delivery’. Een drop-off point is het duurzaamst. De pakketjes worden naar een centrale locatie gebracht en vervolgens wordt een fietskoerier op pad gestuurd om ze naar de consumenten te brengen. Dat is een goed initiatief dat we kunnen overnemen.
De verpakkingen in de online handel kunnen ook duurzamer. We kunnen extra inzetten op de wijze waarop wordt verpakt. De verpakkingsproducten zijn ontworpen voor winkelrekken. Die verpakkingen zijn eigenlijk te ruim. Het karton valt te recycleren, maar de opvulmaterie heeft een negatief effect. In Nederland wordt gewerkt met herbruikbare verpakkingen. Er zijn al firma’s die hun klanten een kortingscode geven indien ze de verpakkingen retourneren of teruggeven.
Minister, we hebben nog veel duurzame verbeterpunten nodig voor de online handel. We moeten die punten ook toepassen. Ik heb nog een korte bijkomende vraag. Aan welke duurzame oplossingen in verband met e-commerce, zoals verbeteringen van de ‘last mile delivery’ of milieubewuste verpakkingen, werkt u momenteel? Indien u hiermee nog niet bent gestart, welke acties kunt u in dit verband plannen? Met welke partners zult u hiervoor samenwerken?
Minister Schauvliege heeft het woord.
Mevrouw Remen, u haalt dit debat terecht aan, maar volgens mij moeten we het naar alle consumptie opentrekken. Indien we enkel een vorm van consumptie, namelijk de e-commerce, zouden viseren en hiervoor maatregelen zouden nemen, zouden we volgens mij fout bezig zijn. Dit geldt evenzeer voor de wijze waarop verpakkingen in andere winkels, zoals supermarkten, worden aangeboden. Het gaat om de wijze waarop wij onze consumptiegoederen halen. Het is een terecht debat, maar het moet ruimer worden gevoerd. Indien we aan een product dat we kopen een ecologische voetafdruk verbinden, moeten we dat voor alles doen en moeten we de consument een logische keuze laten maken.
Op zich is productnormering onze bevoegdheid niet. We kunnen natuurlijk naar de verpakkingen kijken. In het najaar moeten er nieuwe erkenning van Fost Plus komen. Een van de zaken die hierbij zullen worden versterkt, is de duurzaamheid van de verpakkingen. De verpakkingen moeten opnieuw kunnen worden gebruikt. We weten dat we de verpakkingen die we in supermarkten kopen, mogen terugbrengen naar de supermarkt. Dat is nu al het geval. We hebben hierover een heel debat gevoerd in het Vlaams Parlement. Dat bestaat al. We moeten dergelijke zaken doortrekken naar de e-commerce.
U hebt me gevraagd welke initiatieven nog zijn genomen. Mijn voorstel ligt nog steeds op tafel om het gebruik van plastic bij aankopen zo veel mogelijk te verbieden. Ik nodig u uit om dat voorstel vanuit uw partij mee te ondersteunen. Dit moet in Vlaanderen dringend worden verboden. In Brussel en in Wallonië is het al verboden.
Wat de ecologische voetafdruk van de transportkosten betreft, lijkt het me goed samen met de minister van Mobiliteit na te gaan hoe we dit kunnen versterken. Ook in dit verband denk ik dat we tal van andere zaken goed moeten bekijken. Het klopt dat het over en weer rijden van pakjes een grotere ecologische voetafdruk heeft voor mensen die ver van de kern wonen. Dat geldt evenzeer voor het water dat wordt gezuiverd, de kabel die naar de woning loopt, de vuilniswagen die langskomt of de post die thuis wordt bezorgd. De keuze waar iemand woont, heeft een impact op de grootte van de ecologische voetafdruk.
Om die reden hebben we in het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen (BRV) de idee opgevat te stoppen met zo versnipperd en verspreid te bouwen. We moeten hier slimmer mee omgaan, want dat zal ons leefmilieu veel meer ten goede komen.
Mevrouw Remen heeft het woord.
Minister, ik wil nog een oproep lanceren. We zouden de consumenten moeten kunnen aansporen of sensibiliseren om lokaal te kopen en om na te denken over online bestellingen. Als ze ook eens hun inkopen bij de lokale handelaar zouden doen, zou dat onze ecologische voetafdruk zeker minder grote maken.
Daarmee doen we ook weer een goede bijdrage aan CO2-vermindering, milieu en aan onze lokale economie.
De vraag om uitleg is afgehandeld.