Verslag plenaire vergadering
Verslag
De heer Reekmans heeft het woord.
Minister, ik stel deze vraag in het kader van de interne staatshervorming en de regioscreening die al een tijdje bezig is. Wat de intercommunales betreft, heeft de regioscreening zijn nut.
Heel veel steden en gemeenten en kleinere intercommunales hebben hun riolering doen opgaan in grotere intergemeentelijke samenwerkingsverbanden. Zo is Riobra, dat 24 Vlaams-Brabantse gemeenten groepeert, 2 jaar geleden opgegaan in Infrax. Die schaalvergroting sluit perfect aan bij het verhaal van de striktere Vlaamse en Europese regelgeving qua gescheiden riolering, waar alle steden en gemeenten de komende jaren mee geconfronteerd worden. Bovendien en ik ben meestal heel zuinig met complimenten voor de meerderheid hebt u of uw kabinet effectief een inhaalbeweging gedaan om de bestuurlijke verrommeling aan te pakken, door die regioscreening.
Maar waar worden we vandaag nu mee geconfronteerd? Ik kon het vanuit mijn gemeente meemaken als toeschouwer op de eerste rij: enkele weken geleden werden alle aandeelhouders samengeroepen op een bijzondere vergadering van Riobra, om te melden dat men om een aantal redenen men kreeg een beloofde zetel in het directiecomité niet, bepaalde afspraken werden niet nagekomen uit Infrax stapt.
Twee jaar na een schaalvergroting zeggen dat je eruit stapt, daar plaats ik heel grote vraagtekens bij, minister, zeker in het licht van de inspanningen die vandaag gebeuren op het vlak van de regioscreening. Stap één was het in kaart brengen van de intercommunales. Stap twee was bekijken wat ze precies doen. En stap drie moet nu zijn: bekijken waar men bestuurlijk meer kan optimaliseren.
Minister, er zijn opnieuw bewegingen aan het gebeuren die de schaalvergroting tegengaan en de verrommeling groter maken, en die het doel van de regioscreening in het gedrang brengen. Hoe staat u daartegenover?
Minister Bourgeois heeft het woord.
Mijnheer Reekmans, bedankt voor uw complimenten voor het werk dat we doen om de verrommeling te bestrijden. We zijn daar al vrij ver in gevorderd. De screening is gebeurd. De gouverneurs werken nu samen met de gemeenten, bottom-up, om tegen het einde van het jaar met actieplannen te komen. Ik hoop dat dat slaagt.
Ik wil wel een misverstand wegwerken, mijnheer Reekmans u bent geen lid van de commissie, dus ik neem het u niet kwalijk. Er is van meet af aan gezegd dat de nutsbedrijven, die echte bedrijven zijn en vaak Vlaanderenbreed werken, en cvba Infrax is daar een bijvoorbeeld van, daarbuiten vallen. De regioscreening heeft betrekking op de formele en informele samenwerkingsverbanden tussen gemeenten in een welbepaald gebied. Het is de bedoeling om tot territoriaal omschreven werkgebieden te komen. Infrax en andere werkmaatschappijen en nutsbedrijven vallen daarbuiten.
U stelt een concrete vraag over Riobra. Wij zijn toezichthouder en treden alleen op in geval van klachten. Ik heb geen klacht gekregen. Maar daar geldt natuurlijk de gemeentelijke autonomie. Als die gemeenten samenkomen en er om welke reden ook in principe zou men kunnen zeggen dat het om bedrijfseconomische redenen moet gaan uitstappen, kan ik daar niet tegen optreden, tenzij het om inhoudelijke materies zou gaan, verband houdend met de rioolproblematiek, maar dan zou u collega Schauvliege moeten aanspreken.
Bestuurskundig is de gemeente vrij om aan te sluiten. Er is zelfs een voorstel in de commissie Binnenlands Bestuur om de gemeente toe te laten er vroeger uit te stappen dan nu het geval is. De gemeenten zijn vrij het behoort tot hun autonomie om dat te doen.
Minister, uw antwoord klopt uiteraard, maar het is natuurlijk een heel ander debat. Er is het verhaal van Infrax en Eandis. Men is naar schaalvergroting willen gaan. De Vlaamse Regering wil bijvoorbeeld ook gaan naar één distributieprijs. We willen gaan naar multi-utility. Die doelstelling huldigt de Vlaamse Regering ook, denk ik, en de grote netbeheerders zouden die moeten huldigen.
Twee jaar geleden was er de operatie dat een kleine intercommunale van 24 gemeenten opging in een groter geheel. Nog geen twee jaar later willen ze er weer uit stappen en ze leggen dat volgende week effectief ter stemming voor aan de algemene vergadering. Minister, ik begrijp dat u niet rechtstreeks kunt optreden. Ik zal verder onderzoeken in welke mate er klacht kan worden ingediend, maar het kan toch niet dat een kleine intercommunale opgaat in een grote en er twee jaar later weer uit stapt. U weet ook hoe dat werkt bij algemene vergaderingen van intercommunales: meestal steekt één persoon zijn hand op en de rest volgt. Ja, ik ben heel kritisch over de intercommunales.
Dit gaat over efficiënt besturen, over het tegengaan van de verrommeling. Dit druist, wat mij betreft, regelrecht in tegen de interne staatshervorming en tegen de regioscreening. Ik hoop dat de Vlaamse Regering, u of uw collegas, er toch enig initiatief in zou kunnen nemen.
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Ik vind het een heel opmerkelijk verhaal. Twee intercommunales gaan samenwerken en amper twee jaar later wordt die samenwerking zeer binnenkort stopgezet. Minister, u bent inderdaad voor die samenwerkingsverbanden. Ik weet dat u enkel toezicht hebt op dit geval. Op het algemene hebt u wel een zicht. Hoe kwalitatief zijn over het algemeen die samenwerkingsverbanden? U zegt dat u geen klacht hebt ontvangen in dit specifieke geval, maar hebt u zich al verdiept in wat de reden is? Misschien kunnen we daar op Vlaams niveau uit leren.
De heer Hendrickx heeft het woord.
Mijnheer Reekmans, ik begrijp u niet goed. Tornt u aan de gemeentelijke autonomie of wat? U als burgemeester of als toekomstig burgemeester binnen enkele maanden moet toch weten dat de steden en gemeenten het best geplaatst zijn om hun systeem te kennen, in een samenwerkingsverband of alleen, om het beheer van hun riolen al dan niet samen aan te pakken. Als men na twee jaar tot de vaststelling komt dat het beter is om er weer uit te stappen, waarom zou dat niet kunnen?
Er zijn nog stellingen ontwikkeld. Mevrouw De Vroe heeft een vraag gesteld. Ik herhaal dat de gemeentelijke autonomie speelt. Als het dossier bij mij komt, is dat op basis van een klacht, omdat de regels zijn overtreden of statuten niet worden nageleefd.
Ik wil wel meegeven, mijnheer Reekmans, en het kan gedeeltelijk een antwoord zijn op uw vraag, mevrouw De Vroe, dat ik wel degelijk in het Gemeentedecreet maatregelen heb genomen om dergelijke toestanden te vermijden. U zegt dat in een buitengewone algemene vergadering één persoon zijn hand opsteekt en de rest volgt. In het decreet, dat nu moet worden toegepast, staat dat in elke gemeente voorafgaand aan een algemene vergadering, bijzonder of niet, een bijzondere commissie moet bijeenkomen met als agendapunt de bespreking van die aangelegenheden. We hebben vaak meegemaakt dat zelfs in de gemeenten die participant zijn, geen enkel debat wordt gevoerd daarover. Nu kan oppositie en meerderheid zeggen wat er verplicht op de agenda moet komen. Hoe ze het invullen, is hun zaak. Je kunt het paard naar het water leiden enzovoort.
We hebben de instrumenten geschapen, meer kun je niet doen vanuit de overheid. Je kunt een bepaalde gemeente niet verplichten om te blijven participeren in een intercommunale. Ik herhaal dat er naar aanleiding van de kleine wijziging van de decreetgeving recent een zwaar debat is gevoerd nietwaar, collegas? over de mogelijkheid tot vervroegde uittreding uit intercommunales, specifiek met het argument dat gemeenten daarin vrijheid moeten hebben. Ik kan gemeenten niet dwingen om zus of zo te handelen, om in dit geval te participeren in een werkmaatschappij van intercommunales, een coöperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (cvba).
Als er klachten komen, worden die in alle objectiviteit onderzocht. We zijn alleen bevoegd om te toetsen aan het recht en het algemeen belang. Schendingen van statuut, rechtsregels en dergelijke meer komen natuurlijk in dit geval onder de loep.
Minister, dit is een zeer moeilijk debat omdat je er inderdaad, zoals de heer Hendrickx zegt, voor moet zorgen dat je niet raakt aan de lokale autonomie. Dat begrijp ik.
Enerzijds hebben we het over de multi-utility waar we naartoe willen ik denk dat dat ook het standpunt van de Vlaamse Regering is , anderzijds hebben we het over een regioscreening in het kader van de interne staatshervorming. Het zijn twee verschillende verhalen. Hier gaat het over iets dat nog geen twee jaar bezig is. De uittredingsclausule om het contract tussen Riobra en Infrax te verbreken, bedraagt 600.000 euro. Dan heb ik het nog niet over de integratiekosten, over de omzetting van het personeel en van bedrijfsvoertuigen. Dat gaat over meer dan 1 miljoen euro. Dat bedrag is op twee jaar tijd eigenlijk letterlijk excuseer me voor het woordgebruik doorgechast.
Minister, de regioscreening die u doet, heeft een impact op andere intercommunales, maar het is een gemiste kans als deze intercommunales hun zin kunnen doen.
Mijnheer Hendrickx, uiteraard ben ik voor lokale autonomie. U hebt nog maar pas een uitvoerend mandaat en ik denk dat u nog onvoldoende weet hoe intercommunales werken, maar binnenkort zult u dat perfect weten.
De actuele vraag is afgehandeld.