Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over samenwerking tussen de VRT en de schrijvende pers
Verslag
De heer Vandaele heeft het woord.
Het is de tijd van de nieuwjaarsbrieven, en onze nieuwe topvrouw van de VRT, mevrouw De Preter, heeft eergisteren haar eerste toespraak gehouden voor de VRT, een lovenswaardige jaarlijkse traditie. Er staan een aantal dingen in waar we het helemaal mee eens zijn, onder andere het volop inzetten op de maatschappelijke taak van de openbare omroep. Mevrouw De Preter zegt ook dat zij bereid is een aantal dingen ter discussie te stellen die misschien tot op vandaag vanzelfsprekend leken. Ook dat vinden wij goed in deze rumoerige tijden.
Toch heeft één ding ons zorgen gebaard, wanneer zij namelijk spreekt over de samenwerking met de schrijvende pers. Wij zijn niet tegen samenwerking, maar u weet dat in het verleden in dit parlement en ook in de commissie vaak is gedebatteerd over vormen van samenwerking vanuit de openbare omroep. Ik herinner mij Belgacom, Mobistar en gelijkaardige dossiers. Wij zijn bezorgd dat, als men die nieuwsbeelden ter beschikking stelt van de schrijvende pers, bijvoorbeeld voor het gebruik op websites, men dan komt tot een commercialisering van de nieuwsbeelden van de openbare omroep.
De heer Tommelein heeft het woord.
Minister Lieten, hartelijke nieuwjaarswensen voor een vruchtbaar jaar.
Ik onderschrijf de vraag van de heer Vandaele. Ik wil de vraag zelfs nog wat opentrekken, concreter ingaan op de verschillende uitspraken en initiatieven die op dit moment genomen worden door de openbare omroep. Misschien hebt u daar zelf met uw visienota al een voorzet voor gegeven.
Gisteren in de commissie hebben we echter de agenda gekregen, waaruit blijkt dat de commissieleden heel hard zullen moeten werken, drie maanden aan een stuk, met verschillende hoorzittingen waarin verschillende spelers aan bod zullen komen, waaronder de VRT en uzelf over uw conceptnota.
Ik zou toch graag hebben dat de parlementsleden hun werk kunnen doen en dat niet telkens opnieuw de kar voor het paard gespannen wordt. Ik zou niet graag hebben dat vanuit de openbare omroep, in de tijden waarin hun beheersovereenkomst herzien wordt, er nieuwe initiatieven, onderhandelingen en contracten worden afgesloten die dan straks misschien volledig haaks zullen staan op wat het parlement wil.
Ik vind dat de juiste bewegingen en timings moeten worden gerespecteerd. Zoals we vandaag ook een regering in lopende zaken hebben, is het ook nodig dat de VRT enige schroom aantoont en afwacht wat het parlement met de toekomst van de openbare omroep wil aanvangen. Het zou een goede zaak zijn indien de VRT in lopende zaken gaat. Niet dat er volledig gezwegen moet worden of dat er niets meer mag worden gedaan. Ik stel voor dat de VRT de zaken zeer goed bestuurt, maar toch even wacht met nieuwe initiatieven die de markt zouden kunnen verstoren.
Minister Lieten heeft het woord.
Collegas mijn beste wensen voor een goede gezondheid en vele vruchtbare debatten. Wat de VRT betreft, zullen we die zeker hebben.
Zoals de heer Tommelein zegt, zitten we in de aanloop naar een nieuwe beheersovereenkomst. Ik heb zelf uitdrukkelijk gevraagd om daar de komende maanden met het parlement over van gedachten te wisselen. In de commissie is een heel uitgebreide agenda opgemaakt. De commissie wil zelf initiatieven nemen en een aantal mensen horen. Dat zal worden gebruikt als input voor de onderhandelingen die de regering met de VRT zal voeren in de loop van dit jaar. Niettemin heeft de VRT ook vandaag een beheersovereenkomst die loopt tot het einde van het jaar Er is geen enkel beletsel dat de VRT binnen de uitvoering van haar huidige beheersovereenkomst haar decretale opdracht vervult. Dat is niet altijd gemakkelijk omdat de VRT soms tegenstrijdige dingen moet doen. Enerzijds moet ze proberen zoveel mogelijk Vlamingen te bereiken, nieuws te brengen en informatie te geven. Anderzijds mag dat ook niet marktverstorend zijn. Die verschillende opdrachten zijn soms wat conflicterend. Men moet daar soms een moeilijke evenwichtoefening doen.
Wij hebben er dan ook al vaker op aangedrongen dat op zoek zou worden gegaan naar samenwerkingsvormen met de private marktspelers. Ik denk dat er een mogelijkheid is gelanceerd door Sandra De Preter om effectief na te gaan hoe de vraag van de geschreven pers om die nieuwsbeelden te kunnen gebruiken op een eigen website, op een of andere manier kan worden ingevuld zonder marktverstorend te werken. Mevrouw De Preter heeft die gedachtewisseling opgenomen met Belga omdat ze ervan overtuigd is dat in Belga de meeste mediabedrijven vertegenwoordigd zijn en dat men een open dialoog kan hebben over hoe en onder welke omstandigheden de ene zijde tegemoet kan komen aan de vraag van de geschreven pers zonder aan de andere zijde marktverstorend te zijn. Ik geef toe dat dit geen gemakkelijke oefening is. Het debat is geopend. Wanneer daar iets uitkomt, zal de VRT dat moeten doen binnen de marges van het decreet en binnen de marges van de huidige beheersovereenkomst en, om de heer Vandaele gerust te stellen, binnen het kader van de merchandising en de nevenactiviteiten dat de grenzen bepaalt waarbinnen de VRT vandaag kan opereren.
Ik begrijp de bezorgdheid die vanuit verschillende hoeken wordt geuit. Ik ben ervan overtuigd dat mevrouw De Preter rekening zal houden met die bezorgdheid in haar verdere contacten daarover.
Minister, merchandising is één ding. Ik denk dat we het hier over nog iets anders hebben. Hoe zal men bijvoorbeeld die beelden te gelde laten maken door derden? Hoe gaat men om met het feit dat die beelden misschien worden gebruikt waarbij ze doorspekt worden met publiciteit? Derden zouden dat dan kunnen doen op hun websites met beelden van de VRT Verder zie ik een hele discussie opdoemen over de rechten. In hoeverre mogen die derden dan beelden van de VRT bewerken, hermonteren enzovoort? Ik zou hier zeker niet over één nacht ijs gaan.
Tot slot heb ik het gevoel dat ook al is verwoord door de heer Tommelein, dat het misschien onkies kan zijn dat de VRT, nu de huidige beheersovereenkomst afloopt, een aantal nieuwe dingen doet die een grote impact hebben. We zijn nu bezig met de grondige voorbereiding, ook in dit parlement, van de nieuwe beheersovereenkomst, met een reeks uitvoerige hoorzittingen. Het zou misschien verstandiger en kieser zijn ten opzichte van dit parlement om even te wachten met dergelijke belangrijke stappen.
Ik zit op dezelfde lijn als de heer Vandaele, hoewel ik niet tot de meerderheid behoor.
De laatste weken is er sprake van een derde net, het ontwikkelen van een toepassing voor iPad-applicatie vanuit de VRT, het ter beschikking stellen van beelden, het afsluiten van nieuwe contracten met Woestijnvis. De VRT doet een aantal zaken waarmee ze het parlement en de regering voor schut zet. Het is noodzakelijk dat we een kwaliteitsvolle openbare omroep hebben. Het is goed dat men voorzorgen en initiatieven neemt. Het is uiteraard noodzakelijk dat de VRT goed wordt bestuurd. Naast de zorg voor een kwaliteitsvolle openbare omroep zijn, onder meer in het belang van de VRT, ook levensvatbare commerciële omroepen noodzakelijk in dit landschap.
De heer Caron heeft het woord.
Voorzitter, ik wil een vraag stellen om de thematiek enigszins te verbreden. Ik weet dat we er eigenlijk niet de ruimte toe hebben, maar ik wil ze toch stellen.
Kan, moet of wil de VRT die beelden betalend of gratis ter beschikking stellen? Die beelden zijn met ons belastinggeld gemaakt. We moeten die maximaal ter beschikking van derden stellen. Indien dit voor de schrijvende pers kan, kunnen die beelden voor derden ook door de partners in het televisielandschap worden gebruikt. In dat geval moeten we misschien geen drie of vier cameraploegen naar een rampgebied in het buitenland sturen en kunnen we op een betere manier aan nieuwsgaring doen. Het moet dan wel om nieuwsbeelden gaan.
Minister, u hoeft hier vandaag niet uitvoerig op in te gaan. Worden die beelden al dan niet tegen betaling ter beschikking gesteld? Is dit thema al dan niet voor discussie vatbaar?
De heer Decaluwe heeft het woord.
Voorzitter, dit is natuurlijk een bijzonder gevoelig en haast symbolisch dossier. Het is niet de eerste keer dat we hierover debatteren. Er is echter een verschil met de situatie twee of drie jaar geleden. Toen was het de bedoeling om de beelden gratis ter beschikking te stellen.
Het standpunt van de heer Caron is nogal simplistisch. Hij wil een cameraploeg voor alle media sturen. In een scherp commercieel landschap is dit vrij simplistisch.
Het is een gevoelig dossier. Voor kan dit niet gratis gebeuren. In dat geval zouden andere businessmodellen immers niet kunnen worden ontwikkeld. Het is gevaarlijk beelden ter beschikking van derden te stellen. Het kan niet de bedoeling zijn dat openbare nieuwsbeelden nog eens worden gecommercialiseerd en doorverkocht. Dit zou ik moeilijk kunnen begrijpen.
Wat de zakelijke kant betreft, moeten we ook niet overdrijven. Indien ik het goed heb begrepen, is 100.000 euro op jaarbasis voor de commerciële jongens al veel geld. We moeten dat in zijn geheel relativeren.
In het Vlaams regeerakkoord staat dat er samenwerking tussen de verschillende actoren moet zijn. Die samenwerking zal er komen. We hopen dat het om een win-winsituatie zal gaan. Misschien moet de Vlaamse overheid die samenwerking stimuleren. Anders is het gemakkelijk. We zetten in het regeerakkoord dat er samenwerking moet komen en voor het overige doen we niets. Misschien moeten we eens nadenken over ondersteuning van media-actoren die in de nabije toekomst in consensus tot een win-winsituatie willen komen. Wat doen we op dit vlak nu al?
Volgens mij kan dit enkel in een lopende beheersovereenkomst indien alle andere actoren een consensus hebben bereikt. Aangezien die consensus er op dit ogenblik niet is, vind ik, net als de heer Tommelein en de heer Vandaele, dat de VRT zich terughoudend moet opstellen.
De heer Wienen heeft het woord.
Voorzitter, ik moet de heer Tommelein gelijk geven. Er is geen toeval. Volgens de minister betreft het hier leuke input voor de discussie over de nieuwe beheersovereenkomst. Een aantal zaken die de VRT nu lanceert, zoals de principiële overeenkomst met Woestijnvis, de onderhandelingen over deze overeenkomst met Belga en het derde kanaal, zullen tijdens de discussie over de beheersovereenkomst als verworven rechten worden beschouwd. Daarmee plaatst de VRT de minister voor voldongen feiten. Het gaat hier om een grote voorafname op de nieuwe beheersovereenkomst en dat hoort niet.
In dit specifiek dossier voel ik aan dat bepaalde zaken marktverstorend zijn of kunnen zijn. Dit geldt trouwens ook voor andere dossiers. We voelen dat men onze ellebogen aan. Dit is niet nieuw voor de VRT. De VRT heeft steeds gebruik gemaakt van de grijze zone om initiatieven te lanceren. Volgens de VRT mag alles wat niet verboden is. Indien de VRT deze mentaliteit wil behouden, zullen we een boekdeel aan de beheersovereenkomst moeten toevoegen. Daarin moet dan staan wat volgens het Vlaams Parlement al dan niet mag.
De heer De Coene heeft het woord.
Voorzitter, bij uitbreiding gaat het hier inderdaad om de bijwijlen gespannen verhouding tussen de activiteiten van openbare en publieke omroepen. Het is zeer nuttig te weten wat de impact van de activiteiten van een publieke omroep op de markt is.
Gisteren heb ik vastgesteld dat een studie die de Vlaamse Mediaraad daarover had besteld in feite niet tot een goed einde is gekomen. Blijkbaar ontbrak het aan de tijd en de middelen om die studie uit te voeren.
Ik zou u willen vragen dat wij de mogelijkheid krijgen om dat degelijk te onderzoeken. Zolang we dat niet doen, is het fietsen in het luchtledige. De hoorzitting gisteren met de Strategische Adviesraad voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media was eigenlijk wel ontluisterend. Dat was in al zijn onduidelijkheid zeer duidelijk. Men is namelijk niet opgewassen om ons een geprofileerd advies te geven, en zeker niet om ons een advies te geven inzake de impact van de VRT op de mediamarkt. Dat is toch wel een teken aan de wand.
Hoewel ik het inhoudelijk oneens ben met een aantal benaderingen van collegas, sluit ik me aan bij de vraag, die ik ook namens de commissie wil stellen, dat de verschillende actoren zich nu allemaal een beetje zouden onthouden van commentaar, zodat we in de commissie rustig en goed kunnen werken en zelf onze eigen aanbeveling kunnen doen in de vorm van een voorstel van resolutie, zonder naïef te zijn ik weet ook wel dat we er niet in zullen slagen om iedereen te doen zwijgen, indien dat al gewenst zou zijn.
De heer Verstrepen heeft het woord.
In tegenstelling tot een aantal collegas denk ik dat hier geen adviezen nodig zijn. Je moet naar de realiteit van de markt kijken. De VRT-nieuwssite heeft een kleine acht jaar geleden hetzelfde effect teweeggebracht, namelijk dat alle betaalmodellen van de krantengroepen op het internet naar de prullenmand werden verwezen, omdat men met belastingsgeld gratis content aanbood.
Ik vind dit een beetje vreemd. De VRT heeft jarenlang al haar nieuwsbeelden afgeschermd. Er was geen bedding mogelijk op allerlei websites, omdat ze vonden dat het unieke content was die niet gratis mocht worden vrijgegeven. Tot daaraan toe, dat is een andere discussie. Aan de andere kant zie je nu plots dat ze dat willen gaan vermarkten en commercialiseren. Als dat verspreid wordt via een feed van Belga, via de nieuwsgroepen enzovoort, komt daar reclame voor, achter, boven en onder. En ik dacht dat dat niet was toegestaan voor de VRT, behalve natuurlijk als u de decreten meteen weer gaat aanpassen.
Eigenlijk verbiedt de beheersovereenkomst dit initiatief. U mag dat checken. Ik vind het dan ook vreemd dat er niet wordt opgetreden tegen dit initiatief van de openbare omroep. Al het nieuws dat we te zien krijgen op de VRT, behoort tot de kerntaak. Dat wordt betaald met belastinggeld, dat dan nadien in een commerciële markt wordt gegooid, waar de decreten niet op zijn voorzien. De openbare omroepen gaat naarstig, bloeddorstig op zoek naar geld in een commerciële markt. U bent dan medeverantwoordelijk voor het blokkeren van allerlei internetinitiatieven in Vlaanderen.
Minister, laat u deze denkpiste toe die altijd wordt gelanceerd bij de openbare omroep, ook al is dat niet toegelaten volgens de huidige beheersovereenkomst? Maar we kennen de truken van de foor al. Dat wordt nu gelanceerd en dan wordt dat in een nieuwe beheersovereenkomst plots legaal gemaakt. En dan zal de VRT zich weer op een markt begeven, waar Europa dan nog eens over mag nadenken.
Mijnheer Verstrepen, uw reactie mag normaal gezien één minuut duren. Bij u duurde het twee minuten. Ik weet niet of u dat door hebt. Volgens ons reglement is de spreektijd één minuut.
Absoluut, maar ik mag daar ook over gaan.
Goed, dan sluit ik in het vervolg uw microfoon af. Dat is geen enkel probleem.
U mag dat proberen te doen. Maar het is altijd hetzelfde (Microfoon wordt afgesloten. Gelach. Opmerkingen van de heer Jurgen Verstrepen)
Minister Lieten heeft het woord.
Beste collegas, ik wil nog een paar puntjes aanhalen. De VRT is een belangrijk overheidsbedrijf. De onderhandelingen voor de beheersovereenkomst worden gevoerd tussen de regering en de VRT. Omdat het zo belangrijk is, sta ik open voor alle input die er van de commissie komt. We hebben daarvoor samen met de commissie een uitgebreid traject uitgestippeld voor de volgende maanden om over alle onderwerpen van gedachten te kunnen wisselen. Ik zal alle input die van de commissie komt, meenemen.
Dat wil evenwel niet zeggen dat de wereld stilstaat. De VRT moet verder werken als overheidsbedrijf en moet haar decretale opdracht uitvoeren, ook de volgende maanden, terwijl wij in onderhandeling zijn. En dus moeten er ook programmas worden gemaakt en moet er verder worden gewerkt. Dat gebeurt niet in het luchtledige. Er is nu een decreet dat bepaalt wat de VRT mag en niet mag, er is nu een beheersovereenkomst en er is nu een commissie die de VRT daarover kan interpelleren. Er is de raad van bestuur, en iedereen moet zijn rol vervullen.
Tot welke situatie zullen we komen? In de eerste plaats moet de VRT nu initiatieven nemen om de continuïteit van haar dienstverlening te verzorgen. De verwijzing van de heer Wienen naar het contract met Woenstijnvis gaat juist over de programmatie van het eerstvolgende jaar. Het is de verplichting van de VRT om daarover de nodige acties te ondernemen. Dat neemt niet weg dat er nog debatten zullen worden gevoerd, overal, in de raad van bestuur, maar zeker ook in de commissie, over de samenwerking met derden en met productiehuizen over de volgende beheersovereenkomst.
Er zijn heel veel mensen die ideeën lanceren om het debat te voeden voor de volgende beheersovereenkomst. Ik heb zelf enkele ideeën gelanceerd, de privésector geeft commentaar, verschillende parlementsleden en andere maatschappelijke actoren hebben ideeën. We zullen die in de volgende weken en maanden allemaal horen in de media en de pers. Het is een illusie te denken dat de wereld zal stilvallen, dat iedereen gaat zwijgen, terwijl de regering en de commissie het debat over de beheersovereenkomst voorbereiden.
We zullen een werkwijze moeten vinden voor hoe we daarmee omgaan. We moeten het debat in de commissie organiseren en alles wat er wordt gelanceerd, telkens in perspectief bekijken. De discussie over het derde net is een denkpiste de VRT is niet bezig met de voorbereiding daarvan die we ook in de commissie zullen bespreken, en die we uiteindelijk al of niet zullen moeten vertalen in de beheersovereenkomst. Zo zullen er heel wat ideeën zijn. Het is niet omdat ze worden gelanceerd, dat ze een feit zijn. We moeten het juiste perspectief zien. Ik sta ervoor open om daarover in de commissie van gedachten te wisselen.
Niettemin zijn er vandaag al vragen vanuit bepaalde hoeken, van de private spelers, namelijk de geschreven pers, om die beelden op de een of andere manier te krijgen. Dat is niet het initiatief van de VRT en het is zeker niet de bedoeling om daar veel geld mee te verdienen. We willen nagaan hoe de VRT kan ingaan op de vraag van bepaalde mediaspelers. Als we op die vraag willen ingaan, zijn er heel wat gevoeligheden. Er zijn er al enkele naar voren gebracht: de gevoeligheid van de belastingbetaler, van de andere spelers die ook beelden ter beschikking stellen tegen betaling, en waar de VRT niet marktverstorend tegen zou mogen optreden, de gevoeligheid van andere mediaspelers, die een bepaalde actie als confronterend met hun eigen belangen ervaren.
Dit is een gevoelig issue, maar erover denken mag niet worden ondermijnd. Het debat mag worden gevoerd. Mevrouw De Preter heeft er juist voor gekozen om het debat deels bij Belga te leggen, een relatief neutrale organisatie waar alle mediaspelers hun gedacht kunnen geven. Of er een model zal uitkomen, dat met al die gevoeligheden rekening houdt, weet ik niet. Dat kunnen we hopen, maar het kan ook zijn dat het debat met een sisser afloopt.
De VRT werkt verder binnen haar huidige decreet en haar huidige beheersovereenkomst. Het denken is vrij. Iedereen mag bepaalde ideeën lanceren. Laten we in de commissie voldoende tijd vrijmaken om over de gevoeligheden van al die ideeën voor de volgende beheersovereenkomst van gedachten te wisselen.
Minister, ik heb u een vraag gesteld over de samenwerking en de mogelijke stimuli vanuit de overheid.
Mijnheer Decaluwe, ik neem die vraag zeker op. Ik heb er ook al een initiatief voor genomen. Ik heb een oproep gelanceerd om een onafhankelijke partner te vinden die mee kan nadenken over welke samenwerkingsvormen mogelijk en wenselijk zouden zijn, en om dat te doen vanuit het departement, en niet in de VRT. Ik ben het eens met u dat we daarover initiatieven kunnen nemen, en ik ben daarmee gestart.
Minister, uiteraard moet het debat worden gevoerd, anders zouden we werkloos zijn. Uiteraard moet de VRT werken en blijven werken, ook in deze eindfase van de lopende beheersovereenkomst, maar ze moet werken binnen de huidige beheersovereenkomst. We hopen dat er tijd zal zijn om een kader te maken voor de nieuwe uitdagingen die de VRT ons voorlegt. We hopen dat de VRT terdege rekening houdt met de elementen die vanuit de commissie worden aangereikt.
Minister, het is uw taak om erover te waken dat alle spelers in het mediaveld blijvend behartigd worden. Bij het parlement, maar ook bij de publieke opinie, leeft de vraag om minder commercie bij de VRT. U hebt met Sandra De Preter een zeer goede manager aangesteld. Ze is zeer ambitieus. Ook ik wil een ambitieuze openbare omroep, maar ik wil absoluut vermijden dat de VRT een commerciële omroep wordt die de andere commerciële omroepen doodt.
Het incident is gesloten.