Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Vergadering van 20/10/2011
Vraag om uitleg van de heer Jean-Jacques De Gucht tot mevrouw Joke Schauvliege, Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur, over het beleid van de Vlaamse Regering inzake piraterij in de boekensector
- 217 (2011-2012)
Vraag om uitleg van de heer Chris Janssens tot mevrouw Joke Schauvliege, Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur, over piraterij in de boekensector
- 231 (2011-2012)
De voorzitter : De heer De Gucht heeft het woord.
De heer Jean-Jacques De Gucht : Voorzitter, iedereen weet dat wereldwijd massaal veel films op een illegale manier worden bekeken en gedownload. Hetzelfde geldt voor muziek. Deze praktijk beperkt zich niet tot films en muziek, ook boeken worden massaal illegaal online geplaatst, gelezen en gedownload.
Het spreekt voor zich dat auteurs hierdoor heel wat auteursrechten mislopen. Searching the Internet for Non-authorized Books and Displays (SINBAD) heeft afgelopen zomer maar liefst 29.000 links naar illegale Vlaamse boeken van het internet gehaald. Dit getal vertegenwoordigt ruwweg 19.000 boeken fictie en non-fictie en 10.000 strips. Een strijd voeren tegen illegale praktijken op het internet is niet eenvoudig, en de geschiedenis leert ons dat dit getal maar het spreekwoordelijke topje van de ijsberg vertegenwoordigt. Vooral thrillers van Aspe, Baantjer en Mendes doen het bijzonder goed in het illegale circuit, alsook het boek Congo. Een geschiedenis van David Van Reybrouck en de boeken Start to Run en Keep Running. Suske en Wiske is op zijn beurt dan weer goed voor 1846 links.
Minister, ik meen dat deze cijfers ons waarschuwen voor een belangrijk fenomeen. De ontnuchterende getallen tonen aan dat die meer dan onze aandacht verdienen. Meer nog: een effectief beleid dringt zich op.
Minister, SINBAD zorgt ervoor dat links naar illegale publicaties weggehaald worden, maar is er ook een gerechtelijk vervolgbeleid aan gekoppeld? Werden natuurlijke en/of rechtspersonen in dezen al veroordeeld? Welke inspanningen leveren de Vlaamse Regering en u omtrent deze problematiek? Welk beleid wordt hier gevolgd en wat is de kostprijs hiervan? Is er al contact genomen met de internetsector om te kijken naar wat men in het buitenland regelmatig doet? Als je daar een aantal bytes downloadt, val je terug op een beperkt aantal zodat je slechts kunt surfen op het internet. Dat heeft in het verleden al op de regeringstafel in Engeland gelegen.
Kunt u een schatting maken van het gederfde bedrag aan auteursrechten dat momenteel niet wordt geïnd? Vindt er overleg plaats met boek.be om dit fenomeen in kaart te brengen en te vragen welke aanpak het ziet? Worden de auteurs op de hoogte gebracht van het feit dat hun boeken illegaal op het internet verspreid worden?
De voorzitter : De heer Janssens heeft het woord.
De heer Chris Janssens : Minister, de heer De Gucht heeft verwezen naar het instrument dat vorige zomer werd gelanceerd om actief op het internet te speuren naar illegale links naar boekencontent van Vlaamse uitgevers. Tot een paar jaar geleden was het illegale aanbod vooral beperkt tot films, muziek en games, maar met de doorbraak van de e-reader en de iPad is ook de hoeveelheid illegale boeken op het internet exponentieel toegenomen. De eerste resultaten spreken boekdelen. De voorbije zomer werden liefst 29.000 links naar illegale Vlaamse boeken van het internet gehaald: 19.000 voor boeken en 10.000 voor strips.
Hoewel er vandaag een veilig en legaal aanbod bestaat van e-books, is het illegaal reproduceren en verspreiden van publicaties en bestanden al geruime tijd ingeburgerd. In september 2010 werd in het Europees Parlement het Gallo-rapport goedgekeurd. Dit rapport bevestigt de schade die de entertainmentsector lijdt ten gevolge van online en andere piraterij. Het is volgens het Europees Parlement dan ook nodig om initiatieven te nemen ter bescherming van de legale entertainmentmarkt.
Piraterij haalt intussen recordcijfers en veroorzaakt verlies van jobs in de entertainmentsector. Om de lokale industrie te beschermen is er daadkracht nodig van de overheid. Er moet paal en perk worden gesteld aan alle vormen van online piraterij. Enkel het aanbieden van aantrekkelijke, veilige en gediversifieerde legale diensten is onvoldoende. Er moet tevens worden opgetreden tegen het illegale online aanbod. Het bestaande, weliswaar federale, wetgevende kader om piraterij te bestrijden, is duidelijk ontoereikend.
Minister, hoe evalueert u de cijfers van SINBAD over de piraterij in de boekensector? Welke beleidsmatige conclusies trekt u? Hebt u intussen al overleg gevoerd of gepland met de federaal bevoegde collegas enerzijds en de Belgische internetaanbieders anderzijds? De stijging in digitale legale verkopen maakt de verliezen van het illegaal downloaden lang niet goed, maar verdient mijns inziens wel stimulering. Welke initiatieven hebt u reeds genomen om de digitale legale verspreiding te stimuleren? Neemt u maatregelen inzake sensibiliseringscampagnes omtrent het belang van auteursrechten om het probleem van het illegale downloaden aan te pakken?
De voorzitter : De heer Dehandschutter heeft het woord.
De heer Lieven Dehandschutter : De problematiek stelt zich niet alleen inzake film, muziek en boeken, maar ook inzake fotos. Heel wat fotos die auteursrechtelijk beschermd zijn of auteursrechten hebben, worden vlotjes gekopieerd, verspreid en soms gecommercialiseerd.
De Vlaamse overheid moet alle mogelijke middelen hanteren om daartegen in te gaan. We moeten ook onze beperkingen inzien. Als het om een strafrechtelijke aangelegenheid gaat, is dat nog altijd een federale materie. Op het vlak van gegevensverzameling hebben we een belangrijke taak. Wij moeten ontradend optreden ten aanzien van de burgers en hen wijzen op hun verantwoordelijkheid.
Ik herinner me een hoorzitting of colloquium over de muzieksector waarbij mijn stadsgenoot Alex Callier van Hooverphonic duidelijk zei dat wat er gebeurt in de muzieksector en bij uitbreiding in de boekensector inzake het illegaal downloaden, kopiëren en verspreiden niet alleen een misdrijf is maar ook broodroof van mensen die daar professioneel mee bezig zijn. De problematiek moet in kaart worden gebracht en de bevolking, vooral dan de jeugd, moet worden gesensibiliseerd. Er is nog heel wat werk aan de winkel. Een aantal autoriteiten uit de muziekwereld zoals Alex Callier en uit de wereld van de fictie en non-fictie we zouden bijvoorbeeld Evy Gruyaert daarvoor kunnen aanspreken kunnen daartoe bijdragen.
De heer Bart Caron : Minister, de Vlaamse overheid heeft slechts beperkte bevoegdheden op dit terrein. Het zou echter zinvol zijn dat de boekensector in de brede zin van het woord met boek.be op kop de legale exploitatie van het digitale boek beter zou aanpakken en promoten. We moeten niet alleen de illegaliteit bestrijden maar ook de legaliteit bevorderen. Het marktmodel van het digitale boek is in Vlaanderen relatief weinig ontwikkeld. Men kan voorlopig weinig titels kopen en er zijn ook weinig sites waar die titels kunnen worden gekocht.
De muzieksector is destijds ook slachtoffer geweest van zijn eigen laattijdig reageren op de digitale ontwikkeling, waardoor men piraterij vrije baan heeft gegeven. Wanneer men een goed en kwalitatief alternatief heeft, is de consument vaak wel bereid om een bijdrage te leveren en daarop in te gaan. Het is een pleidooi van mijn kant aan de boekensector om samen met organisaties als CultuurInvest marktmodellen te ontwikkelen die een antwoord bieden op piraterij.
De voorzitter : Minister Schauvliege heeft het woord.
Minister Joke Schauvliege : SINBAD heeft actie ondernomen naar de aanbieders van illegale downloads, maar niet naar de particuliere afnemers. Bij mijn weten zijn er tot vandaag geen veroordelingen in Vlaanderen bekend voor het illegaal downloaden van boeken. Zoals de voorzitter daarnet ook zei, valt dit niet onder mijn bevoegdheid maar is dit een federale materie.
De cijfers van SINBAD over de letterensector bevestigen wat ook in andere sectoren zoals muziek en film al langer bekend is. De auteursrechten zijn een federale materie. Ik wil er samen met de verschillende sectoren voor ijveren dat deze thematiek op federaal niveau, maar ook binnen een Europese context, wordt aangepakt. Momenteel zit ik namens België in de Europese Raad voor Cultuur. Dit onderwerp komt daar vaak aan bod.
Mijnheer Caron, uw opmerking over het alternatief dat wij niet aanbieden, klopt. Ik heb vanmorgen BoekenOverleg gehad. Dit probleem is daar ook aan bod gekomen. Samen met Innovatie zijn wij het e-boekenplatform gestart zodat er op legale wijze meer kan worden aangeboden. Het gaat om een samenwerking met de bibliotheken, de non-profitsector en boek.be.
Er zijn momenteel geen sluitende cijfers beschikbaar over het verlies aan auteursrechten ten gevolge van illegaal downloaden. De auteursrechten zijn in essentie immers een federale materie. Mijnheer De Gucht, ik weet dat u ook federaal actief bent. Dus dat probleem kan ook daar aan bod komen.
Ik heb wel een aantal indicatieve cijfers. Wanneer aan elke link twintig illegale downloads zouden zijn verbonden voor boeken met een gemiddelde prijs van 10 euro, zou dit voor de auteurs een verlies aan rechten betekenen van minimaal 120.000 euro uitgaande van 20 procent royaltys. Het verlies voor de uitgevers zal ongeveer hetzelfde zijn. Het is gewoon een berekening die ik heb gemaakt om het probleem even te schetsen.
Er zijn al heel wat campagnes geweest. Ik meen dat het merendeel van de consumenten ondertussen wel weet dat wanneer ze iets downloaden, maar daar niet voor betalen, ze illegaal bezig zijn, dat het niet mag. Ik meen dat dit ondertussen wel bekend is, ook bij jongeren, maar toch gebeurt het nog.
Ik heb vanmorgen overleg gehad, maar ook uit vorige contacten met de mensen van boek.be, weet ik dat ook zij niet graag inzetten op wie illegaal downloadt, ze willen zich vooral richten tot wie aanbiedt. Ze willen zich niet focussen op de consument, maar op de aanbieders van illegale content. Ik sta daar ook achter, want daar kan meer worden ingegrepen en meer worden voorkomen. Ik beweer niet dat we het illegaal downloaden van een boek onbestraft moeten laten, maar het is niet de focus die gelegd wordt en het wordt absoluut niet gevraagd vanuit de boekensector zelf.
Ik heb al verteld dat we bezig zijn met het BoekenOverleg. Dat heeft trouwens deze morgen plaatsgevonden. Binnenkort zullen we er een officieel karakter aan geven.
De heer Janssens vroeg of er overleg is geweest met de Belgische internetaanbieders. Een dergelijk overleg wordt door mij niet gepland in het kader van het illegaal downloaden. Ik blijf erbij dat dit vooral door de federale overheid moet worden getrokken. Er is de Belgian Anti-piracy Federation, die samenwerkt met de sectoren uit de creatieve industrieën en actief strijd voert tegen piraterij. Dat gebeurt in overleg met de politie en de federale overheid.
De uitgevers werden ingelicht over de titels die illegaal werden aangeboden. Het is aan de uitgevers om dan de betrokken auteurs ook te informeren. Op de site van SINBAD-Librius werd de lijst van verwijderde sites en titels gepubliceerd. Iedereen kan die dus raadplegen.
We zijn dus in overleg met de sector om te bekijken wat we nog meer kunnen doen. We bieden een alternatief via ons eigen e-boekenplatform, maar het optreden tegen illegaal downloaden, het bestraffen en de link met de auteursrechten, vallen inderdaad onder de federale bevoegdheden.
De voorzitter : De heer De Gucht heeft het woord.
De heer Jean-Jacques De Gucht : Minister, ik moet u zeggen dat ik al een tijdje geen gemeenschapssenator meer ben.
Ik zou graag weten welke termijn u voor ogen hebt. Wanneer zult u effectief een beleid kunnen voeren na het overleg met de diverse spelers op het veld?
De voorzitter : De heer Janssens heeft het woord.
De heer Chris Janssens : Voorzitter, minister, het einde van het traditionele papieren boek werd al vaker aangekondigd. Dat gebeurde onder meer met de opkomst van het e-book, maar tot op heden bleek dat gelukkig voorbarig te zijn.
De opkomst van het e-book hoeft daarom geen probleem te zijn, maar het wordt wel een probleem wanneer men de e-books niet langer koopt, maar illegaal downloadt. Dat is stelen. Laat ons wel wezen, piraterij is een misdrijf en dus strafbaar. Ik denk dat al te veel internetgebruikers niet beseffen dat wat ze doen in feite illegaal is en dat ze zich niet altijd bewust zijn van de consequenties.
Minister, ik pleit daarom voor een sensibiliseringscampagne onder de titel: Een verwittigd piraat denkt beter twee keer na voor hij risicos neemt. De kunst is natuurlijk om de downloaders van illegale bestanden om te leiden naar de legale markt. Dat is geen gemakkelijk opdracht, maar ik hoop dat onder andere het e-bookplatform waar u naar verwees in uw antwoord, een bijdrage kan leveren aan het zo veel mogelijk inperken van de piraterij.
De voorzitter : Minister Schauvliege heeft het woord.
Minister Joke Schauvliege : Mijnheer De Gucht, u vroeg naar een timing. In het overleg met boek.be hebben we geen concrete acties afgesproken. Ik heb daarnet gezegd dat we overleg voeren en dat we het erover eens zijn dat we de federale overheid haar werk moeten laten doen.
Men is zelf ook geen vragende partij om nog meer te doen inzake sensibilisering omdat ervan wordt uitgegaan dat iedereen dit ondertussen wel weet. Tijdens het overleg is beslist om zich vooral te focussen op de websites die aanbieden.
Het e-boekenplatform loopt al. Het bevindt zich in de ontwikkelingsfase. Het is de bedoeling dat het in de loop van volgend jaar operationeel is, maar de exacte timing zou ik eens moeten opvragen bij het Agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Technologie (IWT), want dat is de trekker van dit project.
De voorzitter : Het incident is gesloten.