Commissie voor Bestuurszaken, Binnenlands Bestuur, Decreetsevaluatie, Inburgering en Toerisme
Vergadering van 04/10/2011
Vraag om uitleg van de heer Wim Wienen tot mevrouw Joke Schauvliege, Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur, en tot de heer Geert Bourgeois, viceminister-president van de Vlaamse Regering, Vlaams minister van Bestuurszaken, Binnenlands Bestuur, Inburgering, Toerisme en Vlaamse Rand, over de promotie van Vlaanderen als filmlocatie
- 2749 (2010-2011)
Vraag om uitleg van de heer Jean-Jacques De Gucht tot de heer Geert Bourgeois, viceminister-president van de Vlaamse Regering, Vlaams minister van Bestuurszaken, Binnenlands Bestuur, Inburgering, Toerisme en Vlaamse Rand, over het afzeggen van de opnames door Vishesh Films in Vlaanderen
- 2751 (2010-2011)
De voorzitter : Het antwoord wordt gegeven door minister Bourgeois.
De heer Wienen heeft het woord.
De heer Wim Wienen : Voorzitter, minister, collegas, mijn vraag om uitleg is ingegeven door commentaren in het kader van de ondersteuning van films en van de promotie van Vlaanderen als filmlocatie. We kunnen discussiëren over de vraag of dat een kerntaak is van de overheid, maar ik merk dat verschillende steden in Vlaanderen inspanningen doen om hun stad als filmlocatie op de kaart te zetten.
Als je beslist om dat te doen, moet dat op een professionele manier gebeuren. Onder meer Location Flanders en het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF) werken daarrond, maar ook Toerisme Vlaanderen doet zijn duit in het zakje in het kader van de promotie van de Vlaamse kunststeden. Blijkbaar loopt er ook een en ander fout. Dat was het geval met de Bollywoodproductie Blood Money. Voor die film zouden onder andere opnames gemaakt worden in Antwerpen.
Toerisme Vlaanderen zou 150.000 euro in dit project investeren. De mededeling van de fout door Toerisme Vlaanderen was redelijk beknopt. Men spreekt over een beslissing van de producent zelf, maar in de media laat de administrateur-generaal weten dat Toerisme Vlaanderen blijkbaar ontevreden was over het scenario, dat een negatief beeld schetste over Vlaanderen. Toerisme Vlaanderen zou zich daarover hebben beklaagd bij de producenten van die film.
Als men dit soort projecten financiert, moet men weten dat men geen documentaire of promotiefilmpje over Vlaanderen subsidieert. Men ondersteunt een film, en een film hangt natuurlijk vast aan een scenario, waarin logischerwijze niet te veel in gebroddeld wordt. Dat is de vrijheid van de scenaristen en de filmmakers.
Minister, ik heb gelezen dat in het scenario stond dat er in Antwerpen mogelijks bloeddiamanten zouden worden verhandeld, en dat er in Antwerpen veel moslimextremisme is. Ik weet niet hoe u dat bekijkt vanuit de vredige gemeente Izegem, maar als Antwerpenaar weet ik dat dit scenario niet zo ver van de realiteit afstaat.
De mensen van de Bollywoodproductie waren wat misnoegd. Ik citeer Mahesh Bhatt van Vishesh Films, die geen kleine speler is in de sector: België heeft geen filmtraditie. Het heeft me niet verbaasd dat er zoveel tijd nodig was om tot een akkoord te komen. Laat dit een les zijn voor België: als je filmopnames wilt organiseren, zorg dan in godsnaam dat je een professioneel filmbeleid hebt.
Minister, dergelijke uitspraken van een van de grootste filmmakers van de wereld, doen geen goed voor Vlaanderen als filmlocatie, en zo lopen we imagoschade op. Wat zijn de concrete redenen waarom dit project is stopgezet? Welke bedragen werden er door de Vlaamse overheid in dit project geïnvesteerd, zowel wat Toerisme Vlaanderen, het VAF of eventuele anderen betreft? Werden de gemaakte kosten gerecupereerd? Zo ja, hoe? Is er een poging geweest, zoals de administrateur-generaal laat uitschijnen in een artikel in De Standaard van 5 september 2011, om in te grijpen in de inhoud? Is dat eigenlijk verstandig als je Vlaanderen als filmlocatie wil promoten? Is er ter zake overleg geweest met de filmcellen van betrokken Vlaamse steden?
In Antwerpen was men heel enthousiast dat zon groot filmproducent Antwerpen als locatie wilde gebruiken. Is er overleg geweest met de steden? Zo ja, wat was hiervan het resultaat? Zo neen, waarom is er geen overleg geweest als men het toch nodig vond om in te grijpen in het scenario van de film? Wat zijn de gevolgen van dit incident inzake de promotie van Vlaanderen als filmlocatie? Dienen er maatregelen genomen te worden om een negatief imago dat zou kunnen zijn ontstaan, weg te masseren? Zo ja, welke? Wat is de stand van zaken wat betreft de aantrekkelijkheid van Vlaanderen voor buitenlandse filmproducties? Is dit naar verhouding met eventuele gestelde doelstellingen?
De voorzitter : De heer De Gucht heeft het woord.
De heer Jean-Jacques De Gucht : Voorzitter, minister, collegas, de filmmaatschappij is uitgeweken naar Kaapstad om die film op te nemen. Daarover kregen we vreemde boodschappen in de media. Het zou komen omdat we Vlaanderen enkel op een rooskleurige manier willen voorstellen. Slechte communicatie komt ook aan bod.
We zijn naar India geweest en hebben daar gesproken met de personen die verantwoordelijk zijn voor het aantrekkelijk maken van Vlaanderen. Dat was iemand uit New Delhi die daarvoor geregeld afzakte naar Mumbai. Hoe zal dat verlopen in de toekomst? Worden er voorwaarden gesteld door Toerisme Vlaanderen over hoe Vlaanderen in beeld moet komen? Waarom stellen we die voorwaarden?
Ik ga ervan uit dat mensen het onderscheid kunnen maken tussen fictie en realiteit en dat men niet naar hier komt voor de fictie van een film, maar voor het decor waarin die film wordt opgenomen. Wordt dit beleid steeds toegepast? Heeft dit in het verleden al geleid tot plannen die zijn afgesprongen? Hoe gaan we ervoor zorgen dat we die 150.000 euro kunnen recupereren? Hoe gaan we ervoor zorgen dat we een juister imago van Vlaanderen naar buiten kunnen brengen?
Mevrouw Annick De Ridder : Mijnheer Wienen, u had het over het onderscheid tussen fictie en realiteit. Als u Antwerpen en de diamanthandel in één adem noemt met de bloeddiamant, of daarover onduidelijkheid laat bestaan, dan wil ik u erop wijzen dat de Kimberly-akkoorden gelijkstaan met Antwerpen en Antwerpse diamanthandel met de Kimberly-akkoorden. Laat er geen misverstand over bestaan dat de handel in Antwerpen heel ethisch is en zeker ver van verdachtmaking inzake handel in bloeddiamanten moet worden gehouden.
De voorzitter : Minister Bourgeois heeft het woord.
Minister Geert Bourgeois : Voor mijn antwoord op deze vraag om uitleg heb ik mijn licht opgestoken bij Toerisme Vlaanderen, dat deze zaak heeft afgehandeld. De dienst vraagt erop te wijzen dat er een onderscheid moet worden gemaakt tussen de rol van Toerisme Vlaanderen en die van eventuele andere spelers.
Toerisme Vlaanderen heeft zich ingespannen om de Indiase filmindustrie warm te maken om in Vlaanderen een film te komen opnemen met het doel Vlaanderen als toeristische bestemming bekend te maken in India. Dat is de enige rol die Toerisme Vlaanderen hierin kan spelen. Het is een instrument dat vaker wordt gebruikt, ook door steden.
De rol van Toerisme Vlaanderen in verband met de opnames heeft zich enkel beperkt tot het aanleveren van logies voor de crew, vliegtuigtickets, cargo en de nodige vergunningen door de lokale film offices van de steden waar de opnames zouden plaatsvinden. Die vergunningen werden ook tijdig afgeleverd. De nodige reservaties, vergunningen en vluchten waren reeds in orde voordat de regisseur de opnames annuleerde en naar Kaapstad is gegaan.
De redenen die Vishesh Films vermeldde waren: te weinig concrete bevestigingen vanwege de lokale line producer aangaande locaties, onduidelijke vragen vanwege de line producer die de Indiase producers niet begrepen, te hoge prijzen voor huur van materiaal en lokale crew volgens de regisseur lagen de prijzen vier maal hoger dan de gangbare prijzen , een gebrek aan ondersteuning in Vlaanderen en ingewikkelde procedures om vergunningen te verkrijgen. Nochtans wijst Toerisme Vlaanderen erop dat alle vergunningen tijdig waren afgeleverd.
De eerste drie redenen houden verband met problemen die Vishesh Films ondervond met de lokale leveranciers, zoals de line producer waarmee ze in Vlaanderen een overeenkomst hadden gesloten. Het volledig technisch en logistiek gedeelte van het maken van een film is een terrein waar Toerisme Vlaanderen niet in thuis is en zich ook niet aan gewaagd heeft. Het contract met Vishesh Films stipuleerde dat Vishesh Films voor de technisch-logistieke kant overeenkomsten zou maken met de lokale leveranciers. Het was dus niet de taak van Toerisme Vlaanderen om te ondersteunen bij de opnames, wat eerder wel gesuggereerd werd in het persartikel. Men moet voorzichtig zijn met wat men leest in de media over mogelijke verklaringen. Dat zijn de redenen die Vishesh Films heeft bekendgemaakt aan Toerisme Vlaanderen.
We hebben ook gelezen dat een paar dagen later de heer Bhatt in de Times of India als reden opgaf dat de Antwerpse diamantsector druk heeft uitgeoefend opdat de Indiase ploeg zou wegblijven. De Antwerpse diamantsector heeft dat duidelijk ontkend, en ik kan hieraan toevoegen dat Toerisme Vlaanderen over de inhoud van de film geen contact heeft gehad met de Antwerpse diamantairs en er vanwege de sector ook geen inmenging of druk is geweest bij Toerisme Vlaanderen.
En dan is er de suggestie dat er te hard is ingegrepen in het scenario. Het contract dat Toerisme Vlaanderen met Vishesh Films sloot, bepaalde dat twee derden van de film zich in Vlaanderen moest afspelen, dat men Vlaanderen niet in een slecht daglicht mocht stellen en dat Toerisme Vlaanderen het scenario vooraf mocht lezen en aanpassingen kon vragen. Omdat Toerisme Vlaanderen deze film ondersteunde voor promotionele doeleinden, waren dat geen onlogische prestaties.
Vishesh Films stemde in met deze clausules die contractueel zijn overeengekomen. Het doel van Toerisme Vlaanderen was om een promotiecampagne te voeren in India om Vlaanderen te profileren als toeristische bestemming. Toerisme Vlaanderen heeft geen wijzigingen aangebracht aan het script. Helemaal op het einde heeft Vishesh een ander script bezorgd dan het aanvankelijke romantische verhaal. Dan heeft Toerisme Vlaanderen verwezen naar de overeenkomst waarin stond dat Vlaanderen niet in een negatief daglicht mocht komen te staan.
Vishesh Films heeft daarna wijzigingen aangebracht aan het script. De versie van het scenario was reeds goedgekeurd toen de regisseur belde om de opnames af te zeggen. Deze aanpassingen heeft de regisseur niet als reden aangehaald om de opnames te annuleren.
Het Vlaams Audiovisueel Fonds heeft niet in dit project geïnvesteerd. Toerisme Vlaanderen investeerde rechtstreeks 68.642 euro. De uitgaven omvatten vliegtuigtickets, transport, logies en twee verkenningsreizen. Bij een annulering veertien dagen voor aanvang van de opnames, was Vishesh verplicht om de gedane prospectiereizen van de regisseur en producer terug te betalen. Aangezien deze termijn van veertien dagen niet is gevolgd er is een dag voor aankomst geannuleerd maakt Toerisme Vlaanderen aanspraak op bijkomende compensaties. Welke compensaties dat zijn, werd niet contractueel vastgelegd. Ze zullen deel uitmaken van onderhandelingen met Vishesh, die hopelijk niet worden gevolgd door een procedure. Zo nodig moet natuurlijk worden geprocedeerd.
Als het project volgens plan was verlopen, zou Toerisme Vlaanderen ongeveer 150.000 euro in dit project investeren. Dat bedrag omvatte ook andere kosten waaronder de promotieacties bij de release van de film in India bijvoorbeeld.
Ik heb eerder aangegeven dat Toerisme Vlaanderen in samenspraak met Vishesh Films had besloten erop toe te zien dat Vlaanderen niet in een slecht daglicht werd gesteld. Toen het script veranderde, heeft Toerisme Vlaanderen daar ook nog eens op gewezen. Daarom heeft de filmmaker kleine wijzigingen aangebracht, maar die lieten verhaal en thema volledig intact. Volgens Toerisme Vlaanderen zijn die nooit ingeroepen om over te gaan tot annulatie.
De lokale city film offices hebben een uitstekende medewerking verleend aan dit project. Inhoudelijk hebben ze geen rol gespeeld, maar ze hebben er wel alles aan gedaan om de geplande opnames zo goed mogelijk te ondersteunen.
Zo kort na de gebeurtenissen zijn de gevolgen van deze annulering moeilijk precies in te schatten. Volgens de vertegenwoordiging van Toerisme Vlaanderen in India is er in de media alleszins bijna geen aandacht geweest voor het afspringen van dit project. Toerisme Vlaanderen heeft zich in India ook voorzichtig en discreet opgesteld tegenover de lokale filmsector, ook na de annulatie door Vishesh Films.
Toerisme Vlaanderen verwacht dat de gevolgen beperkt zullen zijn. Vlaanderen blijft even aantrekkelijk voor buitenlandse filmmakers als voor de eenzijdige beslissing van Vishesh Films. Er zijn de voorbije jaren talrijke buitenlandse filmproducties geweest, die prima verlopen zijn.
Toerisme Vlaanderen is in dit verhaal vooral betrokken omdat film een goede impuls kan geven aan de bekendheid van Vlaanderen als toeristische bestemming. Als het puur gaat over de aantrekkelijkheid van Vlaanderen als filmlocatie voor buitenlandse producenten, dan lijkt het me eerder aan mijn collega bevoegd voor filmbeleid om daarop te antwoorden. Natuurlijk is wisselwerking en samenwerking nuttig en nodig.
Hiermee, mijnheer De Gucht, heb ik ook op uw eerste vraag geantwoord. Ik heb de contouren geschetst van de gemaakte afspraken, en ik heb de redenen gegeven die werden ingeroepen voor de annulering. Het waren redenen van technische en logistieke aard. Ze hadden betrekking op de beweerde hoge kosten. Het zijn allemaal zaken die buiten de overeenkomst met Toerisme Vlaanderen vallen. Toerisme Vlaanderen was enkel verantwoordelijk voor logies, transport, en de vergunningen om ter plaatse te filmen. Toerisme Vlaanderen heeft zijn contractuele prestaties geleverd.
Toerisme Vlaanderen voert geen beleid om de inhoud van films of reportages te beperken, maar ziet er wel op toe dat geïnvesteerde middelen zo goed mogelijk renderen. Het betreurt deze eenzijdige annulering en zal de gemaakte kosten bij de voorbereiding van dit project proberen te recupereren bij de Indiase producent en zal het beleid dat het tot nu toe voert, ook voortzetten. Het is de eerste keer dat er iets fout loopt.
De voorzitter : De heer Wienen heeft het woord.
De heer Wim Wienen : Minister, uw antwoord is heel wat genuanceerder dan wat we in de media hebben vernomen. Daar bleek dat het enkel te wijten was aan een inhoudelijke tussenkomst van Toerisme Vlaanderen, dat dit project was afgesprongen. Dat is dus niet het geval.
Aan de andere kant is dit een redelijk nieuw beleid van de Vlaamse Regering. De steden zijn nog niet lang bezig om zichzelf als filmlocatie te promoten. In die wisselwerking loopt er af en toe wat fout. Misschien moeten we nadenken of Toerisme Vlaanderen op het ingeslagen pad moet voortgaan. Het gaat niet over een ondersteuning van de specifieke sector, zoals het VAF doet. Het gaat over contracten van Toerisme Vlaanderen met filmmakers waarin wordt gesteld dat Vlaanderen niet in een negatief daglicht mag komen. Dat is natuurlijk problematisch voor een scenarioschrijver, die met fictie bezig is. Die scenarioschrijver heeft niet als eerste opdracht om ervoor te zorgen dat de locatie goed wordt gepromoot, maar is aangeworven om een spannende, romantische of interessante film te maken. Dat spanningsveld gaat niet verdwijnen. Misschien moet men proberen te evalueren in hoeverre dit beleid opportuun en financieel efficiënt is.
De voorzitter : De heer De Gucht heeft het woord.
De heer Jean-Jacques De Gucht : Het is inderdaad begrijpelijk dat Toerisme Vlaanderen ons op een zo positief mogelijke manier wil voorstellen. Ik heb er allesbehalve een probleem mee dat Toerisme Vlaanderen dit in haar algemeen beleid doet. Maar dat we dit ook gaan toepassen met het idee om films naar hier te halen en dan ingrijpen in scenarios, is een brug te ver. Minister, staat u achter dit beleid?
Het is bijzonder vreemd dat de persoon die in India wordt ingehuurd door Toerisme Vlaanderen een bijzonder sympathieke vrouw overigens , niet op de hoogte is van wat de precieze redenen zijn van het afspringen, en niet precies kan antwoorden op vragen hierover van een parlementaire delegatie. Daarin schieten we te kort. Als men niet kan antwoorden aan een parlementaire delegatie, dan betekent dat dat men het ook niet kan aan andere producenten en ook niet aan de Indiase media, die daarover vragen stellen.
Dit zet een ontwikkelende filmindustrie, met dagelijks ettelijke miljoenen bezoekers, zwaar onder druk. Minister, ik stel voor dat u daar op een adequate manier op reageert.
De voorzitter : De heer Vanden Bussche heeft het woord.
De heer Marc Vanden Bussche : Minister, onze gemeente heeft ook wat ervaring met het betalen van media om in beeld te komen. Ik denk aan Windkracht 10 en aan David. Wij doen dat onder de vorm van een investeringstoelage. Pas nadat de film is gemaakt, betalen we als we de waarborgen hebben.
Het verwondert me dat er al 68.000 euro is betaald, en dat men dan vaststelt dat de film nog moet beginnen. Het lijkt dat men dat niet goed heeft bedongen in het contract.
De hotels geven gewoonlijk gratis logies. Ik vraag me af of men onderhandeld heeft om dat te verkrijgen. In onze contracten schrijven we dat bijvoorbeeld de naam Koksijde in de aftiteling wordt vermeld, en dat bepaalde herkenbare locaties in beeld worden gebracht. Zijn de criteria van Toerisme Vlaanderen gekend, zodat iedere toeristische gemeente of stad er kan op inspelen? Kent een stad of gemeente, als daar een film wordt gedraaid, de voorwaarden daarvan?
De voorzitter : Minister Bourgeois heeft het woord.
Minister Geert Bourgeois: Ik zal uw bedenkingen meenemen.
Ik wil de taakverdeling nog eens uitleggen. Vlaanderen maakt middelen vrij voor Toerisme Vlaanderen. Toerisme Vlaanderen heeft de algemene opdracht om aan marketing te doen. Het departement of de minister gaan niet over de uitvoering van die taak. Toerisme Vlaanderen voert zijn taak met goed gevolg uit. De inkomende toerismecijfers zijn zeer goed. Na de crisis zijn ze weer zeer sterk gestegen, we zaten onmiddellijk op wereldniveau en halen ongeveer het dubbele van de rest van Europa.
We bewerken al een paar jaar nieuwe markten. De BRIC-landen (Brazilië, Rusland, India en China) zijn daarbij zeer belangrijk. In Brazilië hebben we nog geen agentschap of vertegenwoordiging, in de andere landen wel. In China hebben we onze eigen vertegenwoordiging. In Rusland en India hebben we een commerciële vertegenwoordiging; dat is geen personeelslid van Toerisme Vlaanderen. Dat is de enige nuance die ik op dat vlak wil maken. Ik ken de aard niet van de gesprekken die u met de betrokken dame hebt gevoerd.
Toerisme Vlaanderen moet die marketing voeren in het buitenland. Wereldwijd, ook in Europa, wordt er steeds meer geïnvesteerd door bestemmingen, steden, landen en streken in films en tv-series bekendheid te geven en te promoten. Dat gebeurt met goed gevolg. U kent de succesverhalen van een aantal series door onze nationale zenders.
Ik ga nog een gesprek voeren met de administrateur-generaal. Toerisme Vlaanderen moet een onderscheid maken tussen promotie voeren en het maken van films. Bollywood is een instrument daartoe. Iedereen in de sector zegt dat. Daar worden zon achthonderd films per jaar gemaakt. Dat is een enorme markt. Film kan inderdaad een belangrijk instrument van marketing en promotie zijn. Toerisme Vlaanderen gaat daar met de beste bedoelingen aan meewerken. Als dit gelukt was, zou iedereen victorie gekraaid hebben.
Ik geloof Toerisme Vlaanderen dat het telefonisch gebeurd is, dat het afgebeld is op technisch-logistieke gronden. Zuid-Afrika is qua logistiek en personeel zoveel goedkoper. De contractuele tegenpartij is verantwoordelijk voor de gemaakte kosten. Als Toerisme Vlaanderen daar wil mee doorgaan, moet er een verfijning gebeuren van het contract. Wat moet daarin staan en wat niet? We zijn het er waarschijnlijk allemaal over eens dat we met Toerisme Vlaanderen niet als censor kunnen optreden. We kunnen een script niet gaan herschrijven, we kunnen het scenario van de film niet dicteren. Dat is evident. Toerisme Vlaanderen is niet het Vlaams Audiovisueel Fonds. Het is ook evident om bepalingen op te nemen inzake promotie van. Het moet op een of andere manier in generieke termen bijdragen aan de promotie, anders valt het buiten de opdracht van Toerisme Vlaanderen. De scheidingslijn is niet zo breed. Misschien moeten we erover nadenken, misschien moeten we de zaken verfijnen.
Ik zal daar met de administrateur-generaal over praten. Ik wil weten wat daaromtrent precies afgesproken wordt. Ik wil weten hoe andere landen dat aanpakken, hoe stedelijke contracten geformuleerd zijn. Ik ben het natuurlijk met u eens voor zover daar een vermoeden van zou bestaan, Toerisme Vlaanderen ontkent dat dat ingrijpen in het scenario onmogelijk is. Een positieve bijdrage aan de promotie van Vlaanderen is wel evident vanuit Toerisme Vlaanderen.
Het valt me op dat die filmmaker dat aanvaardt. Hij zou ook kunnen zeggen: Sorry, wij doen dat niet, we willen wel in Vlaanderen opnames maken, maar we gaan ons ding zelf doen en zelf bekostigen. Als de overheid in dit geval Toerisme Vlaanderen meedoet aan een formule van cosponsoring, dan doet ze dat met een welbepaald doel, in dit geval de marketing van Vlaanderen. Ik neem dat mee. Ik wil absoluut niet dat er een marketing wordt gevoerd waarbij Toerisme Vlaanderen zo ver zou gaan dat het ingrijpt in het scenario en een censurerende rol zou kunnen spelen. Ik wil daarmee niet suggereren dat dat het geval is.
De voorzitter : Het incident is gesloten.