Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Vergadering van 07/07/2011
Vraag om uitleg van de heer Bart Tommelein tot mevrouw Ingrid Lieten, viceminister-president van de Vlaamse Regering, Vlaams minister van Innovatie, Overheidsinvesteringen, Media en Armoedebestrijding, over de wervingscampagne van de Vlaamse Audiovisuele Regie (Var) voor VRT-sponsors voor de jaren 2012-2013
- 2535 (2010-2011)
De voorzitter : De heer Tommelein heeft het woord.
De heer Bart Tommelein : Voorzitter, minister, collegas, via een presentatie met als titel De troeven van VRT-televisie van 27 mei, heeft de Vlaamse Audiovisuele Regie (Var) de procedure opgestart om sponsors te verwerven voor de VRT voor 2012 en 2013. Het gaat in essentie over drie mogelijke sponsorpijlers. De eerste is de programmasponsoring voor of na reguliere programmas. De tweede is de sponsoring van sport- en andere evenementen die door Eén of Canvas worden uitgezonden. De derde is de sponsoring op Eén of Canvas van de VRT-evenementen die niet op VRT-televisie worden uitgezonden of van radioacties met tv-exposure.
In deze presentatie probeert de Var de troeven van de VRT te promoten en worden de sponsoringvoorwaarden meegedeeld evenals de procedure voor inschrijving en invulling van de pakketten. De presentatie getuigt van een vrij agressieve houding, waarbij de VRT zich duidelijk voorstelt als een commercieel belangrijke speler. Ook is het duidelijk dat de VRT zich afzet tegenover de commerciële omroepen met commerciële argumenten. Een aantal titels als voorbeeld: Marktaandeel in stijgende lijn op 18-54, Een marktleider op alle commerciële doelgroepen, Groot aantal exclusieve niet vtm-kijkers per week, Toenemende kloof tussen Het Journaal en Het Nieuws.
De officiële inschrijvingen dienen per aangetekend schrijven te gebeuren vanaf maandag 30 mei 2011 tot en met vrijdag 1 juli 2011. Dat is intussen al meer dan een week geleden. Indien er initieel niet genoeg kandidaten zijn om het totale aanbod in te vullen, zal de Var na afronding van de procedure het niet-verkochte aanbod vanaf 7 juli 2011 verder op de markt brengen, zo leert ons de presentatie.
De nieuwe beheersovereenkomst met de openbare omroep voor de periode 2012-2016 is nog volop in onderhandeling. Ik heb er nog niets over gehoord en zo dadelijk begint het reces. Ik veronderstel dat er weer een trukendoos zal zijn die op de laatste ministerraad van dit politieke werkjaar wordt geopend, terwijl wij in reces zijn en het onmogelijk is om nog vragen te stellen. Minister, u hebt ons laten weten dat deze onderhandelingen voor het zomerreces zullen worden afgerond, waarna de Vlaamse Regering haar goedkeuring al dan niet kan verlenen. Er is natuurlijk een verschil tussen het reces van de Vlaamse Regering en het reces van het parlement, dat weten we. De VRT weet dan ook nog niet of tv-sponsoring in de toekomst nog zal worden toegestaan, laat staan dat de omroep reeds de modaliteiten, zoals het begrenzing van de inkomsten, zou kennen. Het is dan ook vreemd dat de Var een inschrijvingsprocedure voor 2012-2013 installeert, die afgerond wordt nog voor er goedkeuring zal zijn over de nieuwe beheersovereenkomst.
Minister, kan de Var een procedure opstarten voor het werven van sponsors voor 2012-2013 vooraleer de nieuwe beheersovereenkomst wordt goedgekeurd en de toestemming voor tv-sponsoring, met de noodzakelijke modaliteiten, wordt gegeven? Waarom wel, waarom niet? Wat betekent dit voor de lopende procedure? Vindt u dit een normale werkwijze? In de beheersovereenkomst zal normaal gezien staan of de sponsoringsvoorwaarden worden behouden, uitgebreid of verminderd.
Minister, wat is uw reactie op de inhoud en de teneur van deze presentatie? Ik heb het dan meer in het bijzonder over de manier waarop de VRT zich als commerciële speler gedraagt en de commerciële omroepen duidelijk de loef wenst af te steken.
De voorzitter : De heer Decaluwe heeft het woord.
De heer Carl Decaluwe : Voorzitter, minister, collegas, ik wil zeggen dat het de verdienste van collega Tommelein is om dit dossier naar voren te brengen, een tijdje geleden in de media en nu in het parlement. Ik beaam volledig zijn bekommernis omdat de timing en ik begrijp ook wel dat men niet kan wachten tot 1 januari 2012 om nieuwe dingen af te sluiten ongelukkig is. We zitten volop in onderhandelingen. Het creëert opnieuw een sfeer van We gaan er nog een pakje commerciële inkomsten bovenop doen.
Ik heb die PowerPointpresentaties ook opgevraagd. Mij stoort het ook enorm dat de openbare omroep zich gewoon positioneert als een commerciële partner, net zoals vtm of VT4. Men zegt dat men stevige marktleider is voor 15-plus, dat Eén markleider is in alle commerciële doelgroepen en dat men tegelijkertijd in een reclamearme omgeving zit. Dat klopt juridisch wel, maar in de praktijk vind ik dat een probleem.
Minister, misschien kunt u duidelijkheid geven over het volgende. Is het een bewuste strategie van de VRT of van de Var? Dat is niet onbelangrijk. Het is mogelijk dat de Var met een eigen dynamisch bestuur en een eigen dynamische gedelegeerd bestuurder gewoon zijn werk doet en dat de VRT van niets weet. Aan de andere kant moeten we ook zeggen dat de VRT ondertussen 100 procent aandeelhouder is van de Var. Zich compleet daarachter verschuilen, kan volgens mij dus niet, maar aan de andere kant kan het de gedrevenheid zijn van de Var.
Het is ook belangrijk om duiding te krijgen over het volgende. Het geeft de indruk dat men de commerciële inkomsten fors wilt optrekken. Ik weet niet of dat waar is, want dat zal afhangen van de onderhandelingen over de beheersovereenkomst. Vandaag zijn de alliantiepartners geplafonneerd tot 10 miljoen euro. Dat is een bedrag dat niet geïndexeerd is. Voor mij mag dat bedrag worden geïndexeerd. Hier geeft men de indruk dat men zegt dat men waarschijnlijk veel meer ruimte zal krijgen dan nu. Men kan zeggen dat dat kan of dat dat niet kan, maar het hangt af van het globale pakket. Minister, voor ons zal een van de elementen bij het beoordelen van de beheersovereenkomst de verhouding tussen dotatie en commerciële inkomsten zijn. Ik denk dat de geest van het decreet dat vrij kamerbreed is goedgekeurd, wel iets anders was. Er was zeker geen sprake van om de commerciële druk te verhogen, eerder integendeel, maar dat hangt af van de dotatie. Als de huidige verhouding blijft, en er zijn intern wat verschuivingen, dan kan men daarover discussiëren. Een indexatie is voor ons geen probleem, maar voor ons zal de toetssteen de commerciële verhouding zijn tussen de dotatie en de commerciële inkomsten.
Het is altijd goed om de geschiedenis van de dossiers te kennen. We hebben altijd al meegemaakt dat men contracten afsluit, en nadien komt er een overeenkomst of een decreet, en dan is het te laat, want dan worden de lopende contracten uitgevoerd. Ik vind wel dat er een signaal moet worden gegeven. Als de heren van de Var contracten afsluiten voor een bedrag hoger dan er straks in de beheersovereenkomst wordt afgesloten, dan zitten we met een probleem. Ik vind dat u op een of andere manier het signaal moet geven aan de VRT, en die moet dat maar geven aan de Var, dat dat niet kan.
Minister, daarom twee concrete vragen. Is het een strategie van de VRT of van de Var? Ik hoop dat het van de Var is en niet van de VRT. Bent u bereid om een signaal te geven als men effectief contracten afsluit boven het bedrag van de beheersovereenkomst waarover u aan het onderhandelen bent, zodat men duidelijk weet dat men dan een brug te ver gaat?
De voorzitter : De heer Verstrepen heeft het woord.
De heer Jurgen Verstrepen : Voorzitter, minister, de commercialiteit van de openbare omroep is een oud zeer. Als je de documenten bekijkt, kun je duidelijk stellen dat de VRT zich zwart op wit als een commerciële zender profileert. Dat staat haaks op uw eerdere verklaringen in de voorbije twee jaar, waarbij u zegt dat VRT zich moet bezinnen over de kerntaken en de richting die ze uit moet. Die indruk dat u vindt dat ze verder moeten gaan op een commercieel elan hebt u mij nog altijd niet gegeven. U hebt al een paar keer gezegd dat ze dat minder moeten doen.
Je hebt zoiets als perceptie, je hebt zoiets als belofte en je hebt zoiets als de feiten. Dit document is een feit. Het is een verkoopsdocument van een volle dochter van de openbare omroep. Daar kun je gewoonweg niet omheen, u niet, wij niet, niemand. Dit is gewoon een verkoopsstrategie, gekend in de mediawereld en in de reclamewereld, van de Var, nogmaals, een volle dochter van de VRT. Dit zijn presales. Hieruit komen contracten die bindend zijn en die totaal geen rekening houden met beheersovereenkomsten. Dat zijn twee verschillende zaken.
Het is altijd een beetje koud en warm. Ik heb tot nu toe geen enkel bindend signaal gehoord in deze commissie van de andere politieke partijen waarbij duidelijk wordt gesteld wat het nu is. Moet de VRT effectief decommercialiseren en dan maar zien dat ze rondkomt met haar budget? Moet er worden bijgepast of niet? De gemengde financiering wordt eigenlijk in stand gehouden vanuit de Vlaamse Regering. Ik vind het een beetje gemakkelijk om dan continu op de VRT te schieten en te zeggen dat ze zich commercieel gaan gedragen. Neen, ze wordt gedwongen voor een deel om commercieel te zijn. De mate waarin, daar wil ik gerust over discussiëren. Maar uiteindelijk is de regering verantwoordelijk voor het feit dat de VRT commercieel geworden is en zich nog steeds zo gedraagt. Wat ziet men in de Reyerslaan? Men zegt: wij moeten besparen, maar we moeten meer inkomsten hebben. Dus gaat men zich agressiever opstellen.
De enige vraag waar ik uw mening over zou willen horen, is de volgende. Commerciële contracten die vandaag worden afgesloten, kunnen worden verbroken. In die contracten zitten verbrekingsclausules. We weten dat in het verleden die clausules nogal eens in het nadeel waren van de openbare omroep. Maar in het licht van de huidige onderhandelingen over de beheersovereenkomst, met de onzekerheden over wat de commerciële plafonds zullen zijn, lijkt het mij nuttig dat u in de onderhandelingen het signaal kunt geven aan de Var betreffende de openbare omroep om meer aandacht te besteden aan de verbrekingsclausules op korte termijn, of eventueel dat die contracten misschien op korte termijn worden afgesloten, wat ook kan.
Ik denk dat we die voorlopige piste of uitweg kunnen bewandelen, waarbij de partnerships niet op een lange termijn worden vastgelegd. Ik denk dat dat niet zo moeilijk is. Als de openbare omroep dan toch zon commercieel gouden kalfje is, dan zullen de commerciële partners aanvaarden dat contracten op heel korte termijn worden opgesteld, met een minder lange looptijd. Dat geeft de mogelijkheid om dat te herbekijken binnen de uitvoering, binnen het jaar en ik schud dat nu zomaar uit mijn mouw van die beheersovereenkomst die eraan komt. Misschien is dat de piste die hier bewandeld moet worden. De VRT wordt dan niet geblokkeerd. Wel wordt dan gesteld geen contracten af te sluiten voor een langere periode. Ze moeten ook matchen met de beheersovereenkomst. Ik denk dat dat kan. In de reclamewereld wordt gewerkt met kwartalen op voorhand en kan men gemakkelijk binnen een jaar werken. Misschien is dat de weg die bewandeld moet worden. Minister, ik zou graag weten of u die mogelijkheid ziet.
Misschien moet ook het signaal aan de VRT-Var worden gegeven dat, als er verbrekingen nodig zijn door de beheersovereenkomst of door de niet-realiseerbaarheid, de kosten voor eigen rekening zijn en dat er dan niet mag worden aangeklopt bij de Vlaamse Regering om die verbrekingsvergoedingen te betalen. Stel ze voor hun verantwoordelijkheid in dezen en zeg dat, als het toch gebeurt en er betaald moet worden, de kosten maar uit het eigen budget moeten worden gehaald. Daarover wil ik graag uw mening horen.
De voorzitter : De heer Wienen heeft het woord.
De heer Wim Wienen : Voorzitter, op één fractie na zijn we het erover eens dat de VRT een gemengde financiering mag hebben. Het is dan ook logisch dat er reclame of sponsoring gewonnen wordt uit de markt. Nu is het wel een zeer agressieve campagne die gevoerd wordt om middelen uit die markt te halen. Daarmee heb ik wel enig probleem, omdat we, vermoed ik, midden de onderhandelingen zitten voor een nieuwe beheersovereenkomst. Ik heb de indruk dat men een beetje een voorafname aan het doen is op wat in die beheersovereenkomst zal staan. Verscheidene collegas hebben ervoor gepleit dat de werking van de VRT of de Var niet moet stilvallen als er over een nieuwe beheersovereenkomst wordt onderhandeld, wel dat er enige terughoudendheid op zijn plaats is.
In dezen wil ik trouwens ook niet flauw doen. Voor mij speelt het weinig rol van wie de strategie is om deze campagne te lanceren, van de Var of de VRT. De VRT is nu volledig eigenaar, volledig aandeelhouder van de Var. Als de Var over de schreef gaat, moet er toch een mogelijkheid zijn voor de hoofd- en enige aandeelhouder van de Var om te zeggen dat dit echt niet kan. Van wie de strategie is, lijkt me in dezen iets minder belangrijk.
We hebben het al gehad over de alliantiepartners. Wat ook belangrijk is, is het feit dat met een dergelijke campagne de kans bestaat dat die 10 miljoen euro, die nu geplafonneerd is, overschreden wordt. Er gaan zelfs geruchten dat die ondertussen al overschreden is. Er zullen altijd wel collegas zijn die zullen zeggen dat dat geen probleem is omdat alles wat boven dat plafond is, toch teruggegeven moet worden aan de Vlaamse Regering. Maar dat is natuurlijk wel een probleem voor de commerciële spelers. Veronderstel dat in plaats van 10 miljoen euro 15 miljoen euro uit die markt wordt gehaald, dan krijgt de Vlaamse Regering misschien wel 5 miljoen euro terug, maar dat bedrag is wel verdwenen voor commerciële omroepen, die daarmee hun hoofdinkomen verliezen. Die 5 miljoen euro is weg. Op dat moment is de VRT eigenlijk bezig de commerciële omroepen pijn te doen. U kent mijn standpunt: het is geenszins de taak van de openbare omroep om aan concurrentie te doen. Dat is eigenlijk de kern van de zaak.
Er is iets dat ik me afvraag. Ik denk niet dat dat het geval is, maar ik vraag het toch voor alle zekerheid. Als een dergelijke campagne wordt gevoerd, is de kans groot dat er meer middelen komen. Minister, ik hoop dat u bij de onderhandelingen geen enkel signaal hebt gegeven dat het plafond eventueel verhoogd zou kunnen worden in de nieuwe beheersovereenkomst die deze zomer wordt afgerond. Want dat kan natuurlijk een reden zijn waarom de Var zegt extra gas te willen geven om te zien of er meer uit de markt kan worden gehaald. Minister, graag had ik vernomen of het inderdaad zo is dat de Vlaamse Regering een signaal aan de VRT en de Var heeft gegeven dat dat kan.
Tot slot denk ik dat dit maar een deel van het probleem is. We weten dat er nog wel wat problemen zijn met de Var inzake transparantie en dergelijke meer. Nu de Var voor 100 procent dochter is van de openbare omroep, moet het parlement of minstens het Rekenhof meer inzage hebben in wat die Var doet. Dat is nog altijd niet het geval, en dat betreur ik. Indien dat het geval zou zijn, zouden dergelijke campagnes niet mogelijk zijn en zou de Var zich iets terughoudender opstellen. Ik pleit nog altijd voor die transparantie. Ik hoop dat de minister daar even haar licht op kan laten schijnen. Komt er een moment dat op zijn minst het Rekenhof de controle zou kunnen uitoefenen op wat de Var allemaal doet?
De voorzitter : De heer Caron heeft het woord.
De heer Bart Caron : Voorzitter, collegas, als ik die prospectus van de Var zie en lees wat erover in de kranten staat, dan is de reactie dat men te doen heeft met een commerciële actor, die op een heel intelligente manier, vanuit een sterke marktpositie probeert om veel sponsorreclame- en andere inkomsten te verwerven en zich daarmee heel goed op de markt probeert te positioneren. Bij een privébedrijf zouden we dat oké vinden, zouden we de manier van werken zelfs niet afkeuren. Ik denk dat niemand er een probleem mee zou hebben.
We hebben echter te doen met een openbare omroep en een dochter van die openbare omroep. Als die een relatief commerciële, agressieve stijl hanteert, dan worden mensen bij ons die de commerciële omroep diep in hun hart dragen, een beetje onrustig. Er is dan een extra concurrent, die sterker wordt en die een bedreiging vormt. Maar, van twee dingen één. Ofwel verwachten we niet dat de openbare omroep een deel van zijn inkomsten uit de markt haalt. Dan hoeft dat vehikel van de Var niet meer. Ofwel verwachten we dat wel. Dan verwachten we dat de Var dat goed doet. Dat is namelijk goed voor de kas van de Vlaamse overheid. We moeten weten wat we willen. We hebben gekozen voor een bepaald financieringsmodel, dus moeten we daar nu ook voor gaan.
Het enige wat vandaag extra commotie veroorzaakt, is dat we niet weten wat het plafond van eigen commerciële inkomsten zal zijn dat de Vlaamse overheid zal afspreken met de openbare omroep voor de volgende beleidsperiode. Het zou wel straf zijn indien de VRT in die korte tijd, met die prospecties, al boven het plafond zit dat ze vandaag bereikt. We komen uit een periode waar het moeite kostte om het plafond te benaderen, door dalende reclame-inkomsten. Het knipperlichtenmodel zorgt voor extra inkomsten. Maar dat vinden we niet goed. En als de Var dan wat agressiever wordt, is het ook niet goed. Minister, we moeten weten wat we willen.
We moeten zo snel mogelijk duidelijkheid geven over het plafond voor de nieuwe beleidsperiode van de openbare omroep. Mijnheer Tommelein, stel dat de VRT wacht met het kopen van sportrechten tot de nieuwe beheersovereenkomst is afgesloten, dan zou ze het verwijt krijgen dat ze allerlei dingen laat passeren omdat ze onzeker is. U weet ook dat er wellicht een deel van de eigen inkomsten op de markt zal moeten worden gezocht. Waar ligt die grens? Waar ligt dat plafond? De heer Decaluwe heeft gelijk dat het een verhaal van communicerende vaten is. Er is absoluut duidelijkheid nodig.
Minister, wanneer zal die beheersovereenkomst er zijn? Wanneer is er duidelijkheid? Is er, in aanloop naar die beheersovereenkomst, al een afspraak gemaakt over het plafond?
De voorzitter : De heer Vandaele heeft het woord.
De heer Wilfried Vandaele : We hebben er geen moeite mee dat de Var sponsors zoekt en daar een bepaalde stijl voor kiest. De Var werkt immers in een commerciële omgeving. Bovendien heeft de overheid nu eenmaal aan de openbare omroep opgelegd dat er naast de overheidsdotatie ook inkomsten moeten zijn uit de markt. Als de Var dat dan zo doet, is dat eigenlijk de uitvoering van wat we in de huidige beheersovereenkomst hebben opgelegd. Als de resolutie, die door de meerderheidspartijen is ingediend, gevolgd wordt door de regering, zal dat overigens ook zo worden bepaald in de komende beheersovereenkomst.
Je kunt je wel vragen stellen bij de timing. De Var loopt vooruit op een beheersovereenkomst die we toch heel snel verwachten. Als de berichten kloppen, komt die beheersovereenkomst eraan. Het zou kunnen dat men binnen het principe van een gemengde financiering waar we overigens van uitgaan dat dat blijft bestaan aan de modaliteiten sleutelt, zoals al in het verleden is gebeurd. Ooit had men twee financieringsbronnen: de evenementensponsoring en de alliantiepartnersponsoring. Men heeft die bij de vorige beheersovereenkomst samengevoegd, met een plafond van 10 miljoen euro. Men zou een vergelijkbare modaliteit kunnen doorvoeren in de nieuwe beheersovereenkomst. In dat geval is het misschien wel ongelukkig dat de Var daarop vooruitloopt zonder die precieze modaliteiten te kennen.
Minister, de heer Wienen had het daarnet over de transparantie van de Var. Ik denk inderdaad dat iedereen vragende partij is om die transparantie te verhogen. Nu de VRT daar 100 procent eigenaar van is, is een tegenargument uit het verleden weggevallen. Minister, is er nieuws op dat vlak? Of kijkt u in de richting van het parlement? Ook dat was namelijk een mogelijkheid, mijnheer Decaluwe: dat we vanuit het parlement een initiatief zouden nemen om het Rekenhof daarvoor in te schakelen.
De heer Philippe De Coene : Minister, namens mijn fractie zou ik ook enkele bedenkingen willen formuleren.
We moeten consequent zijn in onze beoordeling. Ik baseer mij vooral op de bestaande wetgeving, het decreet, en op onze resolutie. Persoonlijk wens ik dat in de komende beheersovereenkomst zoveel mogelijk de principes van onze resolutie die door een meerderheid, ruimer dan dé meerderheid, werd goedgekeurd bewaarheid worden.
In die resolutie hebben we het principe van de gemengde financiering de openbare aangevuld met de private in stand gehouden, maar hebben we er tegelijkertijd voor gepleit om geen verdere commercialisering toe te staan. Het is een evenwichtig model, op basis van de vele hoorzittingen die we hebben georganiseerd. Daarbij pleit aan de ene kant de unie van de adverteerders ervoor om de deur te openen voor veel meer dan sponsoring, met name reclame op televisie, om zogezegd tegemoet te komen aan de unserved audience. Aan de andere kant manen de bestaande commerciële omroepen aan tot voorzichtigheid omdat dat hun enige bron van inkomsten is. Dan is het volgens mij verstandig uit te gaan van een pragmatisch principe van dubbele financiering, zonder evenwel de deur op te zetten voor de extra commercialisering van de openbare omroep, wat meteen een schaduwkant zou hebben voor de inkomsten en het voortbestaan van de private omroepen.
Ik heb die prospecten ook gelezen. U weet dat ik uit de reclamesector kom. Het tegendeel had mij verbaasd. Als je een prospect uitschrijft en klanten probeert te benaderen, moet je zeggen waarin je goed bent en klanten motiveren om op je voorstellen in te gaan. De unique selling proposition is: als je reclamevrij bent, valt sponsoring veel meer op. De vaststelling daarvan kan misschien agressief overkomen, maar het is gewoon de waarheid.
Ik hoop dat de Var zo verstandig is om geen definitieve samenwerkingsovereenkomst met welke sponsor dan ook te sluiten, zolang men niet gedekt is door de nieuwe beheersovereenkomst. Ik heb wel de indruk, als ik de prospecten lees, dat het gefaseerd is. Ik verwijs naar de opmerking van de heer Verstrepen. De Var vermijdt ook best zich zo fragiel op te stellen dat er achteraf een boetebeding zou zijn, waar rechtstreeks of onrechtstreeks de overheid mee te maken krijgt, als prominente financieringsbron van de publieke omroep. Verder zie ik er weinig graten in.
Ik heb het gevoel dat het een kwestie van timing is. In de prospecten gaat het over overeenkomsten van twee jaar. Dat is geen tactische, maar eerder een strategische overeenkomst. Die zijn vaak gericht aan major companies, waar de besluitvorming enige tijd vraagt. De Var heeft er dus alle belang bij om dat tijdig te doen, maar wel onder voorbehoud van de definitieve uitslag van de beheersovereenkomst. Laat ons hopen dat die voorzichtigheid is ingebouwd. We moeten niet twijfelachtig zijn: ofwel zijn we voorstander van een gemengde financiering, met de consequenties ervan, ofwel zijn we dat niet.
Overigens, ik pleit niet voor het krampachtig willen halen van plafonds, laat staan het overstijgen ervan. Maar stel dat de VRT haar best niet doet in haar commerciële activiteiten. Stel dat de VRT voor radioreclame de prijzen schandalig zou dumpen en de commerciële inkomsten downsizen, dan zouden wij zeer bezorgd zijn en wijzen op de gemiste kansen, waarvoor de belastingbetaler mag opdraaien. Het moet evenwichtig zijn, niet te veel en niet te weinig, binnen de krijtlijnen van wat is toegestaan. Ik verwijs naar onze resolutie. Ik hoop dat binnen die krijtlijnen wordt gehandeld.
De voorzitter : Minister Lieten heeft het woord.
Minister Ingrid Lieten : Collegas, ik heb uiteraard geïnformeerd bij de VRT. Ik geef eerst weer waarover het gaat. Momenteel loopt bij de Var de inschrijvingsprocedure voor tweejaarlijkse contracten met de adverteerders. Dat zijn de zogenaamde alliantiepakketten: overeenkomsten die adverteerders toelaten om commerciële boodschappen via de VRT-kanalen te verspreiden. De Var is inderdaad voor 100 procent een dochteronderneming van de VRT, verantwoordelijk voor het verwerven van commerciële middelen uit de advertentiemarkt. De Var is vanaf 2000 al bezig met die manier van werken. Het is niet nieuw en het is een proces dat zich regelmatig herhaalt. De bedoeling is al sinds 2000 om meerjarencontracten af te sluiten met de alliantiepartners.
De eerste keer heeft men dat gedaan in de periode 2001-2002-2003. Toen werd een driejarenovereenkomst afgesloten. De advertentiemarkt werd in het voorjaar van 2000 benaderd, met een inschrijvingsperiode van eind mei tot eind juni 2000. Dat is dus ongeveer dezelfde periode als nu. De tweede keer was vanaf 2004. Toen is gekozen voor tweejarencontracten, voor 2004-2005. Dat werd ook in de markt gebracht in het voorjaar, met een inschrijvingsperiode van eind mei tot eind juni. Hetzelfde gebeurde voor 2006-2007. Dat ging zo verder, telkens voor twee jaar: 2008-2009 en 2010-2011. In se gebeurt er nu dus niets anders dan in het verleden.
Wat wel anders is en daarin geef ik u gelijk, collegas , is dat we nu bezig zijn met het onderhandelen van de beheersovereenkomst. Dat noopt tot voorzichtigheid. In die zin bevestig ik u dat er nog geen contracten zijn afgesloten. De discussie die u aanhaalt over de verbrekingsclausules, mijnheer Verstrepen, is voorlopig niet aan de orde. Ik heb de VRT gevraagd en dat is me ook bevestigd dat de VRT geen contracten afsluit tot de beheersovereenkomst is goedgekeurd en het kader gekend is. De VRT zal niets doen dat niet achteraf door de beheersovereenkomst kan worden gehonoreerd.
Waarom moet dat nu gebeuren? Kan de inschrijvingsperiode niet worden uitgesteld tot na de zomer? De VRT zegt daarop dat er altijd al zo is gewerkt. Er zit een bedrijfseconomische redenering achter. Men zoekt bedrijfszekerheid. Men vindt het nu het goede moment om die alliantiepartners in het vizier te krijgen, om al na te denken over de productie- en de programmeringsprocedures voor het najaar.
Ik ken de marketing- en communicatiemarkt niet zo goed als u, voorzitter, maar men zegt mij ook dat sommige, vooral internationale spelers een langer traject moeten afleggen voor ze een go krijgen van hun hoofdkantoren. Daarom is het belangrijk om een bepaalde periode mogelijk te maken.
In verband met de teneur van de presentatie is het zo, collegas, dat de VRT uiteraard een publiek bedrijf is. Ik heb zelf uitdrukkelijk in mijn visienota aangegeven dat de VRT een veel ruimere opdracht heeft dan enkel te doen wat de commerciële zenders doen. U hebt daar in de verschillende resoluties uw visie op gegeven. Wat men doet, is natuurlijk nog iets anders dan de middelen waarmee men dat financiert. Het gaat, zoals de heer Caron zegt, om een gemengde financiering. De meerderheid binnen deze commissie wil die financiering handhaven. De VRT moet op zoek gaan naar die middelen, daar heeft ze een dochter voor.
We kunnen opmerkingen hebben bij de vraag of de wijze waarop de presentatie van de Var is gebeurd, gepast is. Feit is echter dat wat gezegd is, juridisch correct is. Dat zegt ook de heer Decaluwe. De feiten waren feitelijk en juridisch juist. We kunnen wel bedenkingen hebben bij de stijl die professioneel was maar voor sommigen misschien ook wat aanstootgevend. Ik zal de directie van de Var daar nog eens op wijzen. Het gaat immers om een initiatief van de Var en niet van de VRT.
We hebben al vaker van gedachten gewisseld over de controle van de Var. Ik heb begrepen dat de heer Decaluwe daarvoor een specifiek voorstel voorbereidt. Wij hebben binnen de regering het ontwerp van aanpassing van het Mediadecreet goedgekeurd. Dat ligt nu voor bij de Raad van State en komt in het najaar bij het parlement. Dat lijkt me een ideaal moment om samen met de commissie te bekijken hoe die controlemogelijkheden kunnen worden ingepast. Het lijkt me gepast dat het parlement daartoe initiatieven neemt. Ik zal daar constructief aan meewerken.
Het is de bedoeling dat de onderhandelingen over de beheersovereenkomst tijdens de volgende weken worden afgerond. Mijnheer Tommelein, ik zal me beschikbaar houden om daarover uitgebreid van gedachten te wisselen.
De voorzitter : Ik zou daar voorzichtig mee zijn, want de heer Tommelein is in staat om de commissie tijdens het zomerreces bijeen te roepen. Hij heeft daarvoor ook al een brother in arms. Ik stel dan ook voor dat niemand te ver op reis gaat.
De heer Tommelein heeft het woord.
De heer Bart Tommelein : Ik heb begrepen dat minstens mijn collegas van de meerderheidspartijen verwachten dat de beheersovereenkomst voldoet aan wat er in de resolutie staat. Als op 22 juli de beheersovereenkomst wordt bekendgemaakt en die voldoet niet aan de verwachtingen van de heren Decaluwe, Vandaele en De Coene, dan zal ik hen bellen. Vorig jaar heb ik geprobeerd om de commissie bij elkaar te laten roepen, ik zal dat nog eens opnieuw proberen.
Minister, de Var moet ervoor zorgen dat er in 2012-2013 nog sponsors zijn. Als we niets doen, dan worden zij straks door de commerciële zenders benaderd en dreigen ze die kwijt te geraken. Ik heb daar alle begrip voor. Ik vind echter wel dat de kar voor het paard wordt gespannen. Een aantal zaken lopen hier door elkaar. Dat had men moeten vermijden. Eigenlijk past alles in de totale inkomstenstroom van de VRT. Die wordt voor mij steeds onduidelijker. Er komen van alle kanten inkomsten binnen. Wij hebben daar geen zicht meer op. Ik hoor ronken dat de Var nu al beduidend meer sponsorinkomsten zou hebben binnengehaald. Het gaat om discrete afspraken om die contracten te ondertekenen. De VRT zal u de vraag stellen om de sponsorinkomsten van de VRT in de volgende beheersovereenkomst gevoelig te verhogen. Als het de bedoeling is om aan de ene kant de reclame-inkomsten te laten zakken, ook door de tegenvallende inkomsten van MNM, om langs de andere kant de televisie-inkomsten via sponsoring te verhogen, dan krijgt men een zware verstoring van de private markt. Ik wil daarvoor waarschuwen. Ik zal met veel belangstelling de sponsoringscontractvoorwaarden bekijken die in de beheersovereenkomst staan. Ik denk dat u duidelijk zult moeten aangeven wat wel en wat niet kan.
Ik vraag me ook af waarom de Var daar zo agressief over doet. Als men discrete contacten legt vanuit de Var met de bestaande sponsors, dan komt men bijna onmiddellijk aan het bedrag dat men vandaag heeft. Waarom gaat men dan zo tekeer op een moment dat de beheersovereenkomst zelfs nog niet af is? Ik ben ervan overtuigd dat discrete contacten met bestaande sponsors zullen zorgen voor een vrij grote afdekking, om te vermijden dat de sponsors weglopen. Ik heb echt mijn vragen bij die agressieve campagne van de Var. Of is er een geheim akkoord tussen de VRT en uzelf waarin is bepaald dat de omroep met die sponsoringscontracten hoger mag gaan?
Wij moeten ook nadenken over het concept van de beheersovereenkomst zelf. Wij willen daar altijd alles insteken. En dat geldt dan voor vijf jaar. Hier stellen wij vast dat dit niet werkt. De beheersovereenkomst geldt voor vijf jaar, maar de Var moet voor het jaar 2012-2013 nieuwe sponsorgelden binnenhalen, hoewel de oude beheersovereenkomst daar niets over zegt en de nieuwe er nog niet is. Misschien moeten wij bepaalde themas uit de beheersovereenkomst lichten en daarover vroeger een beslissing nemen. Als nu al de sponsoringsvoorwaarden zouden zijn bepaald, dan weet de Var waar hij aan toe is.
Andere zaken kunnen eventueel ook uit de beheersovereenkomst worden gelicht, om daarover dan later een beslissing te nemen. Ik denk dan bijvoorbeeld aan het derde net van de VRT. Men zou dat nadien in een addendum van de beheersovereenkomst kunnen opnemen. Dit is uiteraard een suggestie.
Ik heb nog één concrete vraag. Ik somde de drie pijlers van de sponsoringsvoorwaarden op. Ik zou willen weten of de tweede pijler de sponsoring bij sportevenementen die al dan niet op tv worden uitgezonden en de derde pijler sponsoring van radioacties met tv-exposure in het plafond van de sponsoringscontracten zitten, dan wel of dat enkel het geval is voor de eerste pijler, die gaat over de zuivere sponsoringscontracten waarbij men voor en na een uitzending een billboard plaatst. Dat moet kristalhelder zijn. Als daarover onduidelijkheid bestaat, dan zult u in de beheersovereenkomst van 22 juli 2011 voor duidelijkheid moeten zorgen.
Ik houd dus aan mijn bedenkingen vast. Er moet worden bespaard. Men weet dat men keuzes zal moeten maken, maar men probeert via een agressieve aanpak meer commerciële inkomsten te genereren. Ik stel de gemengde financiering niet in vraag. Toch vind ik dat de openbare omroep binnen bepaalde krijtlijnen moet werken. En dat gebeurt niet. Ik heb in dat verband een voorstel van resolutie ingediend dat straks in de plenaire vergadering wordt behandeld. Ik dank mijn collega-commissieleden hartelijk, want die hebben toegestaan dat mijn voorstel van resolutie zal worden behandeld, hoewel het Bureau van het Vlaams Parlement mijn interpellatie met de daaraan toegevoegde motie botweg heeft afgewezen.
De heer Carl Decaluwe : Voorzitter, minister, collega's, wij hebben gekozen voor een gemengd financieringssysteem, en ik heb daar geen problemen mee. Ik ga er dan wel van uit dat men het financiële luik op een correcte manier beheert. Men kan discussiëren of men agressief of niet agressief bezig is, dat is iets anders. Een gemengd financieringssysteem is echter geen vrijgeleide om alles te doen wat men wil doen. Dat is het kader.
Uw antwoord is zeer goed. U hebt de VRT erop gewezen dat er van een vrijgeleide geen sprake is en dat men rekening moet houden met het raamwerk van de beheersovereenkomst. Achteraf zullen wij kijken hoe de verhouding tussen dotatie en commerciële inkomsten is, maar wij zijn niet van plan om toe te staan dat het aandeel van de commerciële inkomsten blijft toenemen. De interne verschuivingen moeten worden bekeken, maar op zich heb ik er geen problemen mee. De radioreclame en de alliantiepartners zijn geplafonneerd. Over andere zaken moet wij een kader creëren, en zo de VRT maar ook de privéactoren zekerheid geven over de commerciële inkomsten.
Mijn goede collega Tommelein heeft het over geheime akkoorden. (Opmerkingen van de heer Bart Tommelein)
Of over stilzwijgende akkoorden, dat is mij om het even. Men moet op het einde het commerciële luik bekijken. Meer dan vandaag kan echter niet. Men kan eventueel het plafond voor de alliantiepartners indexeren, maar dat zal dan ten koste van iets anders gaan. Wij moeten dat op een transparante manier bekijken. Ik kijk dus uit naar wat er uit de bus komt.
De voorzitter : De heer Verstrepen heeft het woord.
De heer Jurgen Verstrepen : Voorzitter, minister, ik vind uw antwoord goed. Ik kan me wel niet van de indruk ontdoen dat als men dat allemaal leest, men probeert de weg te blokkeren voor de vroegere partners die nu VT4 en VijfTV in handen krijgen. Als men dan de strategie van de Var ziet, dan komt het een beetje rancuneus over, vooral het zinnetje waar men voor een openbare omroep over kan blijven struikelen: Marktleider op alle commerciële doelgroepen.
Met alle respect, maar ik vind dat een openbare omroep dat zinnetje niet mag brengen, want daarin laat men zien dat zich men op de markt van de commerciële omroepen begeeft en dat men ze gaat beconcurreren. Men zegt dat men marktleider is, maar gaat dat blijven met de verandering in de programmering? Dat weten we niet. Dit zou ook nog eens een venijnig staartje kunnen krijgen, als men nu een sale doet op wat men had en wat in de toekomst niet meer is. Nogmaals, daar zit de financiële implicatie voor de regering, wat in de gaten moet worden gehouden.
De voorzitter : De heer Wienen heeft het woord.
De heer Wim Wienen : Voorzitter, minister, door te kiezen voor een gemengde financiering, moeten we natuurlijk beseffen dat we te maken krijgen met een zeer precair evenwicht, maar een evenwicht dat behouden moet blijven. Ik ben blij dat de heer Tommelein die vraag stelt omdat het ook een beetje onze taak is om ervoor te zorgen dat het evenwicht behouden blijft. Met dergelijke campagnes, zeer commercieel, licht agressief, kan het evenwicht verstoord worden. De kans is groot dat er nu heel wat meer uit de markt zal worden gehaald dan op dit moment eigenlijk mag, tenzij de Var signalen heeft gekregen dat het plafond toch zal worden verhoogd. Ik heb die vraag gesteld, maar u hebt er niet op geantwoord. Ik hoop dat het niet zo is. Ik denk dat er een duidelijk signaal moet komen, zeker naar de Var, dat binnen het kader van het decreet blijven, niet betekent dat vrijheid blijheid het leidmotief moet zijn. Daar moeten we zeker op letten. Want al het geld dat boven het plafond uit de markt wordt gehaald, betekent minder inkomsten voor de commerciële omroepen. En voor de commerciële omroepen is dat hun enige bron van inkomsten. Ze hebben geen dotatie van 300 miljoen euro. Als men het evenwicht in het omroepenlandschap wil behouden, dan moeten we zorgen dat het financiële evenwicht, zeker voor de private inkomsten, ook behouden blijft.
De heer Bart Tommelein : Minister, ik had u gevraagd of de pijler twee en drie ook in de plafonnering zitten en als ze er niet in zitten, of u bereid bent dat te specificeren in de volgende beheersovereenkomst?
Minister Ingrid Lieten : Ik apprecieer uw pogingen om de discussie over de beheersovereenkomst uit te lokken, maar ik ga het echt niet doen. We weten allemaal dat de VRT theoretisch meer uit de markt kan halen. Het is net in functie van het precaire evenwicht, waar de heer Wienen naar verwijst en dat we al jaren proberen te bewaken, dat er maxima worden opgelegd. De huidige maxima staan in de beheersovereenkomst. We zullen er in de nieuwe beheersovereenkomst ook over waken dat het precaire evenwicht behouden blijft. Daarom heb ik aan de VRT ook gevraagd om geen overeenkomsten af te sluiten voor de beheersovereenkomst is goedgekeurd zodat we de besluitvorming in de regering kunnen afronden.
De voorzitter : Het incident is gesloten.