Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Vergadering van 16/03/2010
Vraag om uitleg van de heer Jurgen Verstrepen tot mevrouw Ingrid Lieten, viceminister-president van de Vlaamse Regering, Vlaams minister van Innovatie, Overheidsinvesteringen, Media en Armoedebestrijding, over de overdracht van auteursrechten van sportevenementen aan private persgroepen
De voorzitter : De heer Verstrepen heeft het woord.
De heer Jurgen Verstrepen : Voorzitter, minister, in alle eerlijkheid, ik vond dit een vrij moeilijk dossiertje. Er is ondertussen al zoveel gecommuniceerd en ik vraag me af in welke mate de politiek bij deze kwestie kan worden betrokken. Ik weet niet of u alle stukken uit dat dossier ter beschikking hebt gekregen, maar hoe dieper ik in dat dossier zat en naarmate de tijd verstreek, des te meer waren er een aantal sleutels of antwoorden die ontbraken. Dan kwam ik terecht bij de VRT en bij discussies die hier al langer worden gevoerd over de commercialisering. Het gaat dan over de Vlaamse Audiovisuele Regie (Var) en altijd dezelfde spelers die opduiken: Piet Van Roe, Corelio, de VUM-groep, de VRT, De Vijver, Woestijnvis. Enfin, het gaat over heel dat kluwen. We dringen er hier regelmatig op aan daar eens zicht op te krijgen.
Toen bleek dat na het overdragen van de auteursrechten bepaalde sponsorbedragen zijn beginnen te stijgen, is er bij mij een knipperlicht gaan branden. Men verdacht me er af en toe van tegen de VRT te zijn, maar ik vind dat de VRT in het verleden te veel dingen van waarde heeft overgedragen aan derden, die daar nadien heel leuke commerciële spelletjes mee hebben gespeeld. Ik vermoed dat de schatkist van de VRT af en toe wordt leeggeroofd. Op het ogenblik dat de baten er zouden kunnen zijn, zeker in deze financieel moeilijke tijden, ziet men bij de VRT bepaalde meerinkomsten niet terugkomen, na een commercialisering. Minister, dat is heel jammer, want dan komt de VRT bij u aankloppen met de mededeling dat de rekening niet klopt en dat er moet worden gesneden. Dat is nog een heel andere discussie, maar het ene heeft wel met het andere te maken.
Ik heb geprobeerd het samen te vatten in mijn vraag aan u. Het gaat over de auteursrechten voor de Ronde van Vlaanderen. Ik mis in die kwestie een zekere mate van informatie, die ik alleen aan u kan vragen. Die auteursrechten zijn op 4 april 2008 overgedragen aan de Vlaamse Uitgeversmaatschappij, aan de nv VUM, het huidige Corelio. Piet Van Roe heeft die overdracht bevestigd, in een brief, op 6 januari 2010. Ik ben er perfect van op de hoogte hoe dat zit. Piet Van Roe was van 1999 tot 2006 lid van de raad van bestuur van diezelfde VUM-groep. Hij leidde de VUM-groep naar Corelio, als onafhankelijk adviseur, vanuit zijn consultancyfirma, vanuit zijn vennootschap.
In de periode 2006-2007 was hij bestuurder ad interim van de VRT. Dat is hij nu ook, in 2009. Er is dus 1 jaartje waarin hij zogezegd niet aanwezig was. Hij heeft echter wel een rol gespeeld in het overdragen van de auteursrechten binnen de welbekende groepen. Zoals u weet, zijn die rechten overgedragen aan Flanders Classics nv. Ik ben niet tegen het privéondernemerschap. U begrijpt dat ik daar geen problemen mee heb, maar in dit geval heb ik er toch wat meer vragen bij. Flanders Classics is een onderdeel van het consortium De Vijver en Woestijnvis, opgericht op 7 september 2009, waarin Wouter Vandenhaute de spilfiguur is. Dat Vandenhaute alle sportklassiekers en auteursrechten opkoopt of binnenhaalt, is al langer bekend. Diverse commissieleden hebben dat al aangekaart. Diezelfde Wouter Vandenhaute is, zoals u weet, tevens ook weer bestuurder van Corelio, dat dan weer aandeelhouder van de Var is. De Var is de commerciële organisatie en het reclamebureau van de openbare omroep, waarvan Piet Van Roe opnieuw gedelegeerd bestuurder is, terwijl Woestijnvis de hofleverancier is van de VRT. Die banden kennen we allemaal. Als dat alles in één portefeuille zit, is daar niets verdachts aan: daarvan probeert men ons altijd te overtuigen.
Specifiek wat de Ronde van Vlaanderen betreft, is uit de commercialisering van de sportrechten na de overdracht van die auteursrechten een opmerkelijke stijging van de bedragen te zien. Een aantal mensen hebben jarenlang in dat evenement geïnvesteerd, toen de VRT die rechten had. Zij krijgen vandaag zowat het mes op de keel. Ik kan een voorbeeld geven om de grootteorde aan te geven. Toen de VRT nog de rechten had, moest de sponsor in kwestie een vergoeding van 5000 euro betalen, voor een lijntje op televisie of wat aanwezigheid. Dat is dan opgetrokken tot 25.000 euro. In 2011 wordt het opgetrokken tot 50.000 euro, en in 2012 tot 75.000 euro. Dat is dus voor hetzelfde: er verandert niets. Ik wil die firma niet verdedigen: het gaat over het principe. Op een paar jaar tijd, na het overdragen van de auteursrechten, stijgt het bedrag dat die sponsor moet betalen van 5000 euro tot 75.000 euro, voor hetzelfde.
Als liberaal en commercieel denkend mediapersoon denk ik dan: dat is schitterend. Het is een prachtige investering. Als iemand dat rendement kan behalen en hij kan de persoon in kwestie dwingen dat bedrag te betalen, door die auteursrechten, dan heeft hij een goede zaak gedaan. Dan denk ik dat Vandenhaute, met zijn Flanders Classics nv, en Woestijnvis en de Var en noem maar op, plots iets zeer lucratiefs hebben gezien dat de VRT jarenlang niet heeft gezien. De Var was toch ook de commerciële poot van de VRT. Ik kan me niet inbeelden dat de Var op 2 jaar tijd vindt dat iets geen 5000 euro waard is, maar 75.000 euro, en dat dit kan worden verkocht. De VRT heeft die auteursrechten niet meer. Die rechten zitten nu bij de commerciëlen. U begrijpt dat ik daar toch wel wat vragen bij heb. In het licht van de vraag hoe we de VRT financieel gezond kunnen maken: had de VRT die rechten nog gehad, dan had de omroep u een andere begroting kunnen voorleggen, met meeropbrengsten. Plots zijn die meeropbrengsten er echter niet meer, denk ik dan. Dat wil ik dus weten.
Minister, welke overeenkomsten heeft de VRT met betrekking tot het in beeld brengen van de Ronde van Vlaanderen? Mijn volgende vraag is hier op den duur een standaardvraag geworden. Dit lijkt me immers vrij strategisch. Is de toenmalige raad van bestuur geconsulteerd over de verkoop van de beeldrechten aan de nv VUM? Toen hadden wij nog niemand in de raad van bestuur, dus ik kan dat moeilijk vragen, mocht u dat antwoorden. Welke vergoedingen ontvangt de VRT voor het in beeld brengen van de Ronde van Vlaanderen? Ik stel die vraag niet om te weten hoeveel de VRT per camera krijgt, maar als de commerciële waarde van iets zo sterk toeneemt, dan vermoed ik toch dat de VRT een graantje meepikt. Dat hoop ik, anders is dit een zeer vreemd contract geweest. Daarom ook mijn laatste vraag: welke commerciële inkomsten of extra inkomsten genereert de VRT uit de Ronde van Vlaanderen?
De voorzitter : Minister Lieten heeft het woord.
Minister Ingrid Lieten : Sinds jaar en dag verwerft de VRT de uitzendrechten van de Ronde van Vlaanderen en staat ze ook in voor de captatie van de wedstrijd. De VRT fungeert hier als host broadcaster, wat inhoudt dat ze instaat voor de productie van de wedstrijdbeelden voor binnenlandse sportevenementen. De VRT staat in principe altijd in voor de captatie van de binnenlandse wedstrijden waarvan ze de uitzendrechten verwerft. Internationaal geldt een systeem van wederkerigheid tussen omroepen die uitzendrechten verwerven met betrekking tot sportevenementen. Omgekeerd betekent dit ook dat, als de VRT de rechten verwerft met betrekking tot een in het buitenland georganiseerde wedstrijd, ze ook geen vergoeding verschuldigd is voor de productie van de wedstrijdbeelden door de buitenlandse host broadcaster.
Hier speelt de VRT dus de rol van host broadcaster. De VRT wordt door geen enkele organisator vergoed voor haar captatie van de sportwedstrijd. De huidige overeenkomst in verband met de Ronde van Vlaanderen dateert van april 2008 en werd ondertekend door de toenmalige gedelegeerd bestuurder, Dirk Wauters. Ook deze overeenkomst bevat de binnen sport gangbare afspraken waarbij onder andere bepaalde rechten exclusief zijn verworven door de VRT en afspraken worden gemaakt over andere rechten. De VRT heeft de rechten verworven voor uitzendingen in de Nederlandse taal in België. De internationale uitzendrechten zijn trouwens exclusief verworven door de European Broadcasting Union (EBU).
De wielerwedstrijd Ronde van Vlaanderen vindt zijn ontstaan bij de Vlaamse Uitgeversmaatschappij en werd dan ook steeds door dit bedrijf georganiseerd. Recent heeft VUM evenwel de rechten op deze wielerwedstrijd overgedragen aan Flanders Classics NV. Dit impliceerde dat de bestaande overeenkomst VRT-VUM ook aan Flanders Classics werd overgedragen.
De overeenkomst van de VRT met betrekking tot de Ronde van Vlaanderen is geen strategische kwestie waarvoor de goedkeuring van de raad vereist is. Wat gesteld werd door de heer Van Roe op 6 januari, en waar u naar verwees, was een loutere verklaring over de inhoud van de bestaande overeenkomst. Deze verklaring kwam er op vraag van Flanders Classics om een aantal juridische discussies die zij had met grootschermorganisatoren, te kunnen beslechten en had in se niets te maken met de relatie tussen de VRT en Flanders Classics zelf.
De VRT is niet verantwoordelijk voor en heeft geen enkele zeggenschap over de wijze waarop Flanders Classics de rechten op de sportwedstrijd commercialiseert.
Om op uw derde vraag te antwoorden, moet ik herhalen dat de VRT niet vergoed wordt voor het in beeld brengen van de ronde.
Op uw vierde vraag kan ik antwoorden dat de VRT me heeft laten weten dat er voor haar geen commerciële inkomsten zijn uit de Ronde van Vlaanderen.
De voorzitter : De heer Verstrepen heeft het woord.
De heer Jurgen Verstrepen : Minister, ik ben heel aangenaam verrast door het antwoord, maar ik val bijna van mijn stoel. We hebben hier al ettelijke discussies gevoerd over de manier waarop de VRT via evenementen, Line Extensions en zo meer, gelden verwerft. We hebben daar ook kritiek op geuit in deze commissie. Daarop kregen we telkens hetzelfde antwoord.
Neem nu het kleine sinterklaasverhaaltje in Antwerpen, waarover in de contracten van de openbare omroep heel duidelijk staat dat elke commercialisering via de Var wordt georganiseerd en dat alle inkomsten naar de Var gaan, of onrechtstreeks dus naar de VRT. Sinterklaas is, vergeleken met de Ronde van Vlaanderen, klein bier. Die man komt met een boot naar Antwerpen of naar Oostende, maar dat is een andere kwestie en daar zit toch een serieus inkomstenmodel aan. Ook bij de jaarrekening van de VRT hebben wij vragen gesteld over hoe het zit met de randinkomsten, met de commercialisering.
Als ik het goed heb gehoord, krijgt de VRT geen vergoeding voor de Ronde van Vlaanderen. Als dit klopt, dan is dit een heel straf verhaal. Dat wil zeggen dat het een pure kost, een pure productiekost is zonder dat daar 1 euro aan inkomsten tegenover staat. Los van de discussie over wie de rechten heeft, is het zo dat als de auteursrechten worden overgedragen zonder daar iets voor terug te krijgen, dit een gouden deal is. Dit is een mooie cheque, die wil ik ook. Als je weet dat je met zon live evenement op de zender in Vlaanderen zit die daarin nota bene gespecialiseerd is, en dat dit een puur kostverhaal voor de VRT is, dan vraag ik me waarom de VRT dat in godsnaam af doet, terwijl er andere producties zijn die goedkoper zijn en die meer opbrengen, maar die de VRT niet wil doen. Ik kan me toch niet van de indruk ontdoen dat dit verhaal helemaal niet ten einde is, dit was de sleutel die ik nog niet had.
Als je dan de bedragen ziet! Een van die mensen is iemand die een schermpje zet naast het parcours voor mensen die iets komen drinken en een projectie krijgen van het beeld van de VRT, waar de VRT dus blijkbaar niets voor krijgt. Zij zitten in een procedure omdat ze 75.000 euro zullen moeten ophoesten voor het beeld dat de VRT uitzendt en dat zij projecteren op een simpel schermpje in een tuin waar een receptie zal worden gehouden langs het parcours. Het is maar één voorbeeld in dit verhaal. Ik weet dat u daar niet op kunt antwoorden.
Ik ben niet dikwijls sprakeloos, maar ik had verwacht dat u zou vertellen dat ze een vergoeding krijgen of cash voor de auteursrechten, want dat lijkt me zo logisch. Ik zal Piet Van Roe eens vragen in welke bui hij was toen hij die auteursrechten heeft overgedragen zonder er iets voor terug te vragen zodat iemand anders kan cashen tot en met. Wouter Vandenhaute kan zijn villa met zwembad bouwen op kosten van de Ronde van Vlaanderen!
Ik vind dit heel straf, echt waar. Ik vind dit ongezien. We praten hier niet over een privézender! We praten over een openbare omroep die vandaag elke euro kan gebruiken! In de berichtgeving van de afgelopen dagen was de boodschap dat er in de kwaliteit moet worden gesneden. Ik heb één mededeling voor de VRT: stop met het uitzenden van de Ronde van Vlaanderen, want dat kost u alleen maar geld en iemand anders heeft de winst ervan. Dit is al een besparing die ik zal aankaarten: stop met die wielerklassieker!
Het is ongehoord dat de VRT geen inkomstenmodel heeft bij zoiets belangrijks dat de echte core is van de Vlaamse sport. De VRT moet daarin als openbare omroep een rol en een functie spelen. Ik weet niet hoe we dit zullen aanpakken. U begrijpt dat ik na deze informatie vind dat dit niet kan maar u had natuurlijk wel al verwacht dat ik dit zou zeggen na mijn betoog.
De voorzitter : De heer Decaluwe heeft het woord.
De heer Carl Decaluwe : Minister, ik heb uw antwoord aandachtig beluisterd. Het was klaar en duidelijk, maar tezelfdertijd ook verrassend. Het is een open deur intrappen dat het uitzenden van dergelijke grote sportevenementen enorm veel geld kost. Vooral wielrennen is heel duur, want daarvoor zijn twee, drie helis nodig. Ik weet niet of u weet wat daarvan de kostprijs per uur is, maar het gaat om tienduizenden euro. Dit enkel betalen en er voor de rest niets voor terugkrijgen, doet me de vraag stellen of het wel een goeie deal is. Voor de openbare omroep is dat zeker geen goeie deal!
In het verleden heb ik al vaker aan de kaak gesteld dat de ene sport bevoordeeld wordt ten opzichte van de andere. Ik ben zelf heel actief geweest in de zaalsporten. Als een basketbalclub van de eerste klasse in beeld wou komen, dan moest die daarvoor betalen. Wie cameras van de VRT wou krijgen, moest betalen. Dat iets wel geldt voor de ene sport en niet voor de andere, daarover moet de VRT zich toch wel eens intern bezinnen. Dit gaat over het gelijkheidsbeginsel.
Ik spreek me niet uit over de contracten, want ik heb ze niet gezien, maar dit lijkt toch het verhaal van de kip met de gouden eieren. Wielrennen is onwaarschijnlijk populair en is enorm gedragen door onze maatschappij. Het kan toch niet dat de VRT daar niets van recupereert. Straks zullen we het nog hebben over zaken waarbij de VRT wel recupereert, maar waarbij wij ons vragen stellen.
Daar in de Reyerslaan moet men zich toch eens goed bezinnen over de modellen waarmee men in de toekomst wil werken. Dit is bijzonder straf. Met het oog op de nieuwe beheersovereenkomst moet hierover toch wel eens worden nagedacht. Men zegt: het is operationeel, en het is wel operationeel, maar we moeten er toch voor zorgen dat als het geld er ligt, we het voor een stuk ook kunnen recupereren in een win-winsituatie voor de private, maar ook voor de openbare partner.
De voorzitter : De heer Tommelein heeft het woord.
De heer Bart Tommelein : Eerlijk gezegd, minister, ik ben toch wel onthutst, want we zijn hier al weken bezig over de vraag waar de grens ligt voor een openbare omroep om extra geld binnen te halen. Meestal gebeurt dat ten koste van de concurrenten. Het ligt redelijk zwaar op mijn maag dat ik door sommigen een doodgraver wordt genoemd omdat ik zeg dat er bepaalde grenzen zijn voor het binnenhalen van extra middelen voor de VRT.
Straks komt de maand april eraan. Zaterdag is het al Milaan-San Remo. Vlaanderen leeft, april is het moment. Ik ben een fervente wielersupporter. In mijn omgeving kijken heel veel mensen uit naar de Ronde van Vlaanderen en Parijs-Roubaix. Het is het koninginnenstuk. De openbare omroep staat bekend voor het capteren van dergelijke wedstrijden. We worden overal gevraagd om dat te doen wegens onze knowhow. Blijkbaar gooit de VRT dergelijke opportuniteiten zomaar op straat. Ik ben bereid om de discussie te voeren over de manier waarop de VRT de taak als openbare omroep moet uitvoeren en daarvoor over voldoende middelen moet beschikken, maar de VRT moet dan ook proberen om de middelen te vinden op de juiste momenten. Dit lijkt me een mooi voorbeeld van zon moment, de VRT had hiermee iets kunnen doen.
De voorzitter : De heer Vandaele heeft het woord.
De heer Wilfried Vandaele : Voorzitter, eigenlijk kunnen we nu alleen hopen dat de minister zich vergist of dat de mensen die haar hebben voorgelicht, haar verkeerd hebben voorgelicht. Als het waar is wat we horen, dan kan het toch niet dat de lasten van dit verhaal voor de belastingbetaler zijn en de lusten voor de privésector. Als de VRT echt een bedrijf wil zijn en dat wil het per se zijn , dan is het uitdelen van dat soort cadeaus uit den boze.
De voorzitter : De heer Wienen heeft het woord.
De heer Wim Wienen : Voorzitter, dit is inderdaad een eigenaardig verhaal. Als we dit een beetje breder bekijken, aan de hand van de discussies die we hier al hebben gevoerd in de commissie, dan stellen we vast dat de VRT bij een evenement waarmee ze inkomsten kan genereren en dat binnen haar corebusiness valt, de kansen aan zich voorbij laat gaan, terwijl gemeenten en steden wel worden belast, voor heel wat centen, indien de VRT daar te gast is met evenementen. De heer Verstrepen haalde al het verhaal aan van sinterklaas in Antwerpen.
Ik stel mij vragen over hoe men bij de VRT de verwerving van de eigen inkomsten invult. Volgens mij gebeurt dit op een totaal verkeerde manier. Er worden zware managementfouten gemaakt. We stellen immers vast dat dit allemaal gratis is, het is zelfs een verliespost voor de VRT! Voor Fata Morgana en voor sinterklaas wordt wel geld gevorderd bij de gemeenten waardoor de belastingbetaler twee keer betaalt. Bij een evenement zoals de Ronde van Vlaanderen zijn de lusten volledig voor de commerciële sector, terwijl de VRT de lasten ootmoedig allemaal op zich neemt. Er is volgens mij een groot probleem bij de VRT voor wat de invulling van de eigen inkomsten betreft.
De voorzitter : De heer Caron heeft het woord.
De heer Bart Caron : Minister, ik heb nog een klein aanvullend vraagje ter verduidelijking. Ik denk aan de Champions League in het voetbal, die de samenleving ook geld kost. Is de situatie van de Ronde van Vlaanderen vergelijkbaar met die van andere topsportevenementen? Ik heb hetzelfde aanvoelen als de meeste collegas, namelijk dat de verliezen worden afgewenteld op de samenleving, terwijl de winsten door de privé worden gecasht. Is dit ook het geval bij andere topsportmanifestaties? Zou het niet goed zijn om dat eens in globo te bekijken?
De voorzitter : De heer Tommelein heeft het woord.
De heer Bart Tommelein : Ik zou ook nog willen vragen aan de minister of er garanties zijn dat er geen commerciële boodschappen op het scherm zullen komen. We komen immers in een situatie waarbij de VRT zich ertoe leent om commerciële boodschappen te verspreiden zonder daar iets voor terug te krijgen. Als dit dan toch zo gebeurt, zijn er dan garanties dat er geen commerciële boodschappen in beeld komen?
De voorzitter : De heer Decaluwe heeft het woord.
De heer Carl Decaluwe : We kunnen hier nog lang over discussiëren, maar ik wil het heel kort houden. Het is belangrijk om voor alle sporten de kosten en baten in kaart te brengen. Ik wil geen discriminatie zodat de ene rechtenhouder veel geld wint en de andere niet. Blijkbaar genereert Formule 1 opbrengsten. Voetbal is ook duur voor de openbare omroep, maar dat verhaal kennen we.
Minister, het zou goed zijn te weten waarover we praten als we straks moeten onderhandelen, en dat we door de VRT niet voor de zoveelste keer in de zak worden gezet. Dat bewijst dat parlementaire controle meer dan ooit op zijn plaats is.
De voorzitter : Minister Lieten heeft het woord.
Minister Ingrid Lieten : Ik wil wijzen op twee zaken. In de eerste plaats mogen we niet alles in één zak stoppen. Voor zover ik uit het antwoord begrijp, is de VRT niet de organisator van deze wedstrijd. Dat is toch een verschil met andere programmas, waarvan ze zelf organisator is. Daarmee wil ik niet zeggen dat het irrelevant is, maar ik wil toch wijzen op dit verschil.
De heer Decaluwe zegt terecht dat de dienstverlening van de VRT bestaat uit verslag uitbrengen van belangrijke sportevenementen. Het kan zeker geen kwaad om de discussie te voeren over wat we daaronder verstaan, hoe dat in beeld wordt gebracht en wat de benaderingswijze van de VRT is om selecties te maken. Een ander issue dat hier is opgeworpen, gaat over de commercialisering en contractualisering. Ik heb geen informatie over de vraag of dit een model is. We kunnen hierover met de VRT zeker verder dialogeren. Voor dit evenement heb ik informatie opgevraagd. Die kan ik u geven. Ik heb geen informatie over de vraag of dit een vergelijkbare situatie is voor andere sportevenementen.
De voorzitter : De heer Verstrepen heeft het woord.
De heer Jurgen Verstrepen : Minister, ik ga niet in het wilde weg voortgaan over dit dossier. Ik heb hierover vertrouwelijke communicatie, waarin antwoorden zitten op vragen om uitleg van collegas, die hier werden gesteld. Ik hoop dat we niet zover moeten gaan om de beelden van de volgende Ronde van Vlaanderen frame per frame te bekijken en ons af te vragen of de mensen in beeld hebben gesponsord en betaald. Dat wil ik wel eens weten. Ik zie hier communicatie van mensen die 75.000 euro moeten betalen om aan de rand van het evenement te zitten met hun naam. Die 75.000 euro is niet om een stukje grond in de lucht te gebruiken. Dat is voor iets helemaal anders. Als de Ronde van Vlaanderen nu in beeld komt, en dit verhaal heeft geen vervolg, dan zal ik er een aantal studenten op zetten en elk beeld minutieus laten registreren, en dan zal ik niet anders kunnen dan naar de Vlaamse Regulator voor de Media (VRM) te stappen. Dit is verregaand. Dit was een kroonjuweeltje. De VRT stond bekend voor het in beeld brengen van dergelijke koersen.
Het persbericht van december 2008 van Wouter Vandenhaute ging over het belang van de topklassiekers, die een strategische toegevoegde waarde zouden hebben voor beide bedrijven. Wat is de toegevoegde waarde, buiten de kost voor de VRT, en wat is het strategisch belang? Dit is nog maar het topje van de ijsberg.
De voorzitter : Het incident is gesloten.