Commissie voor Binnenlandse Aangelegenheden, Bestuurszaken, Institutionele en Bestuurlijke Hervorming en Decreetsevaluatie Vergadering van 18/10/2005
Vraag om uitleg van mevrouw Joke Schauvliege tot de heer Geert Bourgeois, Vlaams minister van Bestuurszaken, Buitenlands Beleid, Media en Toerisme, over fair trade en duurzame aankopen in de Vlaamse administratie
De voorzitter: Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Mevrouw Joke Schauvliege: Mijnheer de voorzitter, vorige week vond de Fair Trade Week plaats. Tijdens die week is bijzondere aandacht aan sociaal verantwoorde, economisch gezonde en ecologisch duurzame producten besteed. Allerlei organisaties willen de Vlamingen hiervoor warm maken. De overheidsdiensten hebben op dit vlak een voorbeeldrol te vervullen.
Op 27 januari 2004 heeft de federale overheid een omzendbrief over de lancering van een federale aankoopgids verstuurd. Deze gids staat ter beschikking van alle aankoopverantwoordelijken. Sedertdien vervult de federale overheid effectief haar voorbeeldfunctie.
In de beleidsnota van de minister staat dat de Vlaamse overheid hier ook bijzondere aandacht aan wil besteden en ook het goede voorbeeld wil geven. De Vlaamse overheid wil zoveel mogelijk milieuvriendelijke en op een menswaardige wijze geproduceerde producten aankopen. Ik heb deze vraag om uitleg op 5 oktober 2005 ingediend. Tot mijn grote vreugde heeft de minister op 12 oktober 2005 een persmededeling verspreid waarin hij aankondigt dat de Vlaamse overheid in de toekomst nog meer fair-tradeproducten zal aankopen. Tot voor kort ging het enkel om koffie, nu gaat het ook om fruitsap en een aantal andere dranken. Ik merk met andere woorden dat mijn vraag om uitleg al iets heeft teweeggebracht. De minister en de administratie waren hier allicht wel al eerder mee bezig.
Mijnheer de minister, welke stappen hebt u reeds gezet om het aankopen van milieuvriendelijke en eerlijke producten door de Vlaamse overheid te bevorderen? Twee weken geleden heeft de Vlaamse Regering een strategie betreffende de duurzame ontwikkeling goedgekeurd. Is hierbij voldoende aandacht geschonken aan fair-tradeproducten?
Bent u van plan om, naar analogie met de federale aankoopgids, ook op het Vlaams niveau een gids voor duurzame aankopen in te voeren? Beschikt de Vlaamse administratie nog over andere instrumenten om haar voorbeeldfunctie inzake het aankopen van eerlijke en menswaardige producten te vervullen?
De voorzitter: Minister Bourgeois heeft het woord.
Minister Geert Bourgeois: Mijnheer de voorzitter, dit is inderdaad het juiste ogenblik om een vraag om uitleg over dit onderwerp te stellen. Ik wil enkel benadrukken dat de initiatieven die ik heb genomen niet naar aanleiding van de vraag van mevrouw Schauvliege zijn gelanceerd.
Deze initiatieven bestaan immers al langer. De vorige Vlaamse Regering heeft een fair-tradepolitiek in het leven geroepen. Tijdens de vorige legislatuur heb ik de toenmalige minister van Ambtenarenzaken persoonlijk aangespoord om fair-tradeproducten aan te kopen. Ik heb vorig jaar al een uitbreiding van het koffieaankoopbeleid naar andere producten aangekondigd. Dit staat trouwens ook in de persmededeling die ik naar aanleiding van de Fair Trade Week heb verstuurd. Zoals vorig jaar, hebben we de medewerkers van de Vlaamse overheid tijdens deze week bijzondere maaltijden in onze restaurants aangeboden.
Er worden momenteel al heel wat milieuvriendelijke en eerlijke producten aangekocht. De DAB Catering koopt koffie, fruitsap en rode en witte wijn met het Max Havelaar-keurmerk. De DAB Catering neemt elk jaar deel aan de acties die in het kader van de Fair Trade Week worden georganiseerd. Op 13 oktober 2005 hebben de restaurants van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap een menu aangeboden dat in de mate van het mogelijke met fair-trade-ingrediënten was bereid. Diezelfde dag zijn nog andere eerlijke producten in de kijker gezet, onder meer door middel van degustatiestandjes.
Ik zal even wat cijfergegevens in verband met het aankopen van fair-tradeproducten verschaffen. De Vlaamse overheid koopt jaarlijks ongeveer 30 ton koffie. In 2004 ging het om 30.108 kilogram, voor een totaalbedrag van 176.806,02 euro. De Vlaamse overheid koopt jaarlijks ook ongeveer 16.000 flessen van 1 liter fruitsap en 7000 flesjes van 20 centiliter fruitsap. Hoewel we hiermee pas in mei 2005 zijn begonnen, kan ik nu al melden dat het om 18.624,02 euro zal gaan. De cijfers met betrekking tot de rode en de witte wijn zijn nog niet beschikbaar. Die informatie zal ik pas later in het jaar kunnen verstrekken.
De Aloma sluit de contracten voor de aankoop van kringlooppapier en van milieuvriendelijke schoonmaakproducten af.
De Vlaamse overheid beschikt momenteel over drie hybride voertuigen en over één elektrisch voertuig. Bovendien zijn ongeveer 200 dienstfietsen als alternatief vervoermiddel in gebruik. Het gaat hier telkens om duurzame aankopen.
Alle raamcontracten van de Aloma bevatten milieucriteria. In sommige gevallen gaat het om minimale eisen waaraan de aangeboden producten moeten voldoen. In andere gevallen gaat het om criteria die het mogelijk moeten maken om milieuvriendelijke producten bij het vergelijken van offertes positief te waarderen.
Voor voertuigen gaat het om het brandstoftype, om het brandstofverbruik, om de emissies en om de Euro 4-norm. Voor meubilair gaat het om de gebruikte materialen en om de productie- en afwerkingstechnieken. Bij de gunning vormt het gebruik van hout uit oerbossen een uitsluitingscriterium.
Voor bureaubenodigdheden en -machines zijn dat energieverbruik, gebruikte materialen, gebruik van gerecycleerde materialen, recycleerbaarheid, emissies en productietechnieken. Bij het aanbestedingsdossier voor papier dat in juni 2005 werd toegewezen, waren de criteria onder andere het gebruik van postconsumervezel, waarbij papier bestaande uit 100 percent gerecycleerde vezel een hogere quotering voor selectie kreeg dan papier dat voor 50 percent uit gerecycleerde vezel bestaat. Uiteindelijk werd het contract afgesloten voor de levering van 100 percent gerecycleerd papier zonder optische witmakers.
Aloma werkte samen met de administratie Cultuur en de afdeling Logistiek van het departement Leefmilieu en Infrastructuur mee aan de actie?Groen Bestek´ van de Bond Beter Leefmilieu. Hierbij werden een aantal aankoopbestekken door een medewerker van de Bond Beter Leefmilieu gescreend inzake milieucriteria. Daaruit blijkt dat deze administraties reeds ver staan in deze materie en als voorbeeld kunnen dienen voor andere besturen.
In een aantal bestekken van de afdeling Gebouwen voor de aanschaf van technische uitrustingen wordt specifiek rekening gehouden met milieugebonden elementen, vooral voor uitrustingen die in voldoende hoeveelheden aanwezig moeten zijn of die een aanzienlijk verbruik hebben. Ik verwijs naar het bestek voor aanschaf van telefonie-uitrustingen en het bestek voor de uitvoering van databekabeling. Bij houtconstructies wordt het FSC-label gevraagd. FSC staat voor?Forest Stewardship Council´ of verantwoord bosbeheer. Bij toekomstige inhuringen van administratieve gebouwen wordt gebruik gemaakt van een beslissingsmatrix waarin de duurzaamheid is opgenomen. Het is de bedoeling om in 2006 de Helpdesk Import Vlaanderen op te richten om producten die in het Zuiden worden gekweekt mee bij ons te helpen invoeren.
In de nota Duurzame Ontwikkeling komt de overheid als?grote consument´ aan bod. Zoals vermeld in punt 7.3.8 van de nota zal de Vlaamse overheid via de overheidsopdrachten de verschillende producten aankopen en ecologische, ethische en sociale selectiecriteria opnemen. De Vlaamse Regering heeft haar goedkeuring gegeven aan de eerste fase van de Vlaamse Strategie Duurzame Ontwikkeling. Ze gaf haar akkoord aan de kadertekst. Deze tekst geeft de algemene lijnen weer waarbinnen het Vlaamse beleid inzake Duurzame Ontwikkeling tot stand moet komen. De kadertekst heeft geenszins de bedoeling een allesomvattende neerslag te zijn van alle initiatieven die in dit verband zijn genomen of kunnen worden genomen. In de kadertekst wordt de Vlaamse overheid op verschillende plaatsen aangesproken op de voorbeeldrol die ze moet vervullen inzake duurzame ontwikkeling. Het gaat dan zowel over haar rol als wetgever, werkgever, consument, belegger en internationale speler.
Voor het eigenlijke aankoopbeleid zal de Vlaamse overheid via de overheidsopdrachten verschillende producten aankopen en ecologische, ethische en sociale selectiecriteria opnemen. Op die manier worden leveranciers gestimuleerd om activiteiten inzake eerlijke handel, maatschappelijk verantwoord ondernemen en duurzame ontwikkeling op te zetten. Bij de uitwerking van de operationele projecten zal ook telkens worden nagegaan hoe de voorbeeldrol van de Vlaamse overheid kan worden ingevuld. Concreet zal worden nagegaan welke actie of maatregel de Vlaamse overheid zelf kan nemen om die rol naar behoren te vervullen.
In de verdere uitwerking en concretisering van deze strategie - de zogenaamde tweede fase - is het de bedoeling om onder meer het begrip?fair trade´ op te nemen. Dat zal ook de plaats zijn waar alle beleidsmaatregelen kunnen worden opgesomd en uitgewerkt. Zoals ik al heb gezegd, heb ik niet gewacht op de nota Duurzame Ontwikkeling om ervoor te zorgen dat in onze aankoopbestekken en -contracten alle mogelijke nuttige criteria kunnen worden opgenomen.
De initiatieven die de Vlaamse administratie tot op heden heeft genomen, zijn gebaseerd op interne afspraken. De federale gids voor duurzame aankopen kan worden gebruikt als een leidraad bij de aankoop van bepaalde producten. In een aantal productcategorieën gaat de Vlaamse administratie nu reeds verder dan de voorschriften van de federale gids. Tot hiertoe werden nog geen initiatieven genomen voor een gelijkaardige gids op Vlaams niveau. Evenwel bestaat bijvoorbeeld het initiatief?Milieukoopwijzer´, een initiatief van Aminal dat zich richt tot de doelgroepen lokale besturen, administraties en scholen.
De Vlaamse minister van Bestuurszaken kan het beleid van aankoopdiensten rechtstreeks aansturen. Aangezien de aankoopdiensten van VOI´s over een grote autonomie beschikken, is hun medewerking op dat vlak vereist.
De voorzitter: Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Mevrouw Joke Schauvliege: Mijnheer de minister, ik dank u voor uw zeer uitgebreid en onderbouwd antwoord. Ik ben blij verrast dat de Vlaamse administratie inzake de criteria voor duurzame aankopen verder staat dan de federale overheid. Ik stel voor dat we daarover beter communiceren. De federale overheid heeft daar een grote informatiecampagne aan gekoppeld. Zo is er een website en een duurzame aankoopgids. Iedere administratie kan op die website terecht om een aantal criteria vast te leggen.
Blijkbaar staan we op een aantal punten verder, maar toch slagen we er niet in om dat ook over te brengen. Het zou niet slecht zijn voldoende aandacht te besteden aan de voorbeeldfunctie van de Vlaamse overheid en administratie.
De voorzitter: Het incident is gesloten.