Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken
Vergadering van 27/03/2014
De voorzitter : De heer Roegiers heeft het woord.
De heer Jan Roegiers : Minister, dit moet een van de subthemas zijn die hier de afgelopen vijf jaar het vaakst aan bod zijn gekomen. Dat heeft veel te maken met het feit dat zowel u, in uw beleidsbrief en uw hele beleid, als de parlementsleden veel belang hechten aan dat ReTiBo-systeem (Registratie- en Ticketingsysteem met Boordcomputer).
In uw meest recente beleidsbrief stond te lezen dat de vier Belgische vervoermaatschappijen hun ticketsysteem omvormen tot een eengemaakt systeem met chipkaarten, kaartlezers en boordcomputers op alle voertuigen. In eerste instantie zal de reiziger met de chipkaart kunnen reizen op de netten van De Lijn, NMBS, MIVB en TEC. Later kunnen daar ook andere mobiliteitsdiensten bij komen, zoals auto- en fietsdelen, fietsenverhuur en randparkings, vervoer door andere operatoren of vervoer in het buitenland. U somde in uw beleidsbrief ook de realisaties uit 2013 op en u keek ter zake op een ietwat vage manier naar de toekomst: Te realiseren 2014: in 2014 wordt MOBIB verder uitgerold.
De laatste keer dat we hierover van gedachten hebben kunnen wisselen, was in oktober, op initiatief van collega Jans. Toen hebben we de heer Kesteloot hier uitgenodigd. Hij heeft toen ook een timing naar voren geschoven. Hij zei: We zijn ook met de werken gestart van het pilootproject verkeerslichtenbeïnvloeding, samen met het Agentschap Wegen en Verkeer. Het testen van de interoperabiliteit is nu in volle voorbereiding. Tegen eind 2013 en de start van de proeftellingen begin 2014 dat zou dus achter de rug moeten zijn kunnen we onze eerste registraties testen. Aangezien nog niet alle voertuigen zijn uitgerust, zullen we nog geen volledige cijfers kunnen geven. We zullen in elk geval het registratiesysteem en de manier waarop we daarmee omspringen in de backoffice, laten proefdraaien vanaf het voorjaar 2014.
Dat is dus op dit ogenblik, minister, en daarom wil ik u een aantal vragen stellen. Het zal in deze commissie wellicht de laatste keer zijn dat we het over ReTiBo kunnen en zullen hebben. Wat is de stand van zaken in dit dossier? Hoe staat het met de uitrol van de chipkaarten, de installatie van de software, het proefproject op bussen van De Lijn? Welke vorderingen werden er sinds het opstellen van uw beleidsbrief gemaakt? Hoe ver staat het met de integratie van andere vervoersmodi in het systeem? Wanneer mogen we ervan dromen dat het eengemaakte ticketsysteem er daadwerkelijk zal zijn? Wat is de échte deadline van het project?
De voorzitter : Minister Crevits heeft het woord.
Minister Hilde Crevits : Mijnheer Roegiers, uw vraag geeft mij de gelegenheid om een stand van zaken te geven in het ReTiBo-dossier. In de beleidsbrief stond inderdaad dat in 2014 MOBIB verder uitgerold wordt. Daar is in de vergadering van de Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken van 7 november 2013 ook duiding bij gegeven. Roger Kesteloot heeft in de commissievergadering van 10 oktober 2013 een overzicht gegeven van de doorstart van het ReTiBo-project en de nieuwe timing. Een aantal van uw vragen zijn op 10 oktober dus ook al gesteld aan de heer Kesteloot. Ik zal voor het antwoord op uw vragen dan ook deels naar die antwoorden verwijzen, maar ik veronderstel dat u ook wilt weten waar we vandaag globaal staan. Dat geeft mij de gelegenheid om een update te geven.
Roger Kesteloot heeft op 10 oktober 2013 de nieuwe planning meegegeven. Er is een herzieningsovereenkomst gesloten met het bedrijf, die in juli vorig jaar goedgekeurd is door de Vlaamse Regering. Die vormde ook de aanleiding voor een pak vragen. Ik kan u vandaag melden dat de uitvoering van het ReTiBo-project volgens de herzieningsovereenkomst volledig op schema zit. Ik zal nu alle mijlpalen overlopen.
Ten eerste is er de aanmaak en verwerking van de 65+-MOBIB-kaarten. Eind vorig jaar zijn we gestart met het gefaseerd versturen van uitnodigingen voor 65-plussers. Vandaag hebben bijna 500.000 65-plussers een brief gekregen, die hen uitnodigt om hun oude kaart te vervangen door een chipkaart. Bijna de helft heeft dat ondertussen ook gedaan. De uitrol zit nu op kruissnelheid, want per week worden er 50.000 uitnodigingen verstuurd naar 65-plussers. Zoals afgesproken, moet en zal die operatie tegen september dit jaar volledig achter de rug zijn. Vanaf september zullen enkel nog de nieuwe 65-plussers een uitnodiging krijgen voor het nieuwe systeem. Dat zijn dan maandelijks 7000 à 8000 nieuwe 65-plussers die een brief zullen krijgen over de MOBIB-kaart.
Dat betekent ook concreet, mijnheer Roegiers, dat vanaf september 2014 alle 65-plussers zullen moeten registreren op bus en tram. Dat was sinds 1 januari 2008 niet meer het geval. Omdat 65-plussers niet meer geregistreerd werden, gebruikte De Lijn een gemiddelde. De Lijn nam het gemiddelde van het aantal reizende 65-plussers van de jaren 2005, 2006 en 2007. Vanaf 2008 heeft men het aantal 65-plussers vastgeklikt op 28 miljoen. Vanaf september 2014 zal er dus moeten worden gechipt.
Een tweede belangrijk aspect is de uitrusting van de voertuigen met een mogelijkheid om te chippen. Alle bussen en trams van De Lijn moeten worden uitgerust met een boordcomputer. Er moet ook een aanraakscherm voor de chauffeur komen en een aantal validatietoestellen. Volgens de nieuwe timing moesten alle voertuigen van De Lijn tegen de zomer 2015 uitgerust zijn, maar vandaag is al 77 procent van het voertuigenpark uitgerust. 2685 bussen en 226 trams zijn uitgerust en De Lijn meent dat zeker tegen het einde van het jaar zes maanden vroeger dan bepaald in de nieuwe herzieningsovereenkomst alle voertuigen uitgerust kunnen zijn. We zullen dus alles op alles zetten om naadloos aan te sluiten. Goed nieuws dus.
Dit betekent dus dat alle 65-plussers vanaf midden 2014 kunnen registeren en dat De Lijn tegen midden 2015 over een volledige uitrol van registratiegegevens van een half jaar zal kunnen beschikken. Dat is goed nieuws: de herzieningsovereenkomst heeft echt wel een dynamiek met zich heeft meegebracht.
De derde timing die Roger Kesteloot meegegeven heeft, is de start van de technische proeftellingen van reizigers in het voorjaar van 2014. Deze proeftellingen zullen zoals gepland, starten vanaf april.
Ten vierde is er de test van de verkeerslichtenbeïnvloeding. Sinds het najaar van 2013 testen tien bussen op het traject tussen Brussel en Leuven verkeerslichtenbeïnvloeding via korteafstandsradio met de boordcomputer van ReTiBo. Dit is een project in samenwerking met het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) om de doorstroming van het openbaar vervoer te optimaliseren. AWV en De Lijn hebben beide laten weten dat de eerste technische testen succesvol zijn. Als de definitieve eindresultaten positief zijn, kan er groen licht gegeven worden om de verkeerslichtenbeïnvloeding via korteafstandsradio en de boordcomputer gefaseerd in heel Vlaanderen uit te rollen. Dat betekent onder meer geen lussen meer in de wegen, die trouwens vaak defect zijn. De boordcomputer kan dan worden gebruikt met de korteafstandsradio. Dat zal evident niet overal gebeuren want het kan enkel op assen waar het duidelijk rendabel is, maar technisch zal het overal mogelijk zijn.
Ten vijfde is er de mijlpaal van de interoperabele vervoerbewijzen. In april zal De Lijn de eerste testen starten om de MIVB-10-rittenkaart op te laden op de MOBIB-65+-kaart. De integratie tussen het Brussels systeem en het Vlaams systeem wordt vanaf april getest. De heer Kesteloot heeft in de commissievergadering van 10 oktober 2013 ook gezegd dat: In het najaar 2014 zullen we klaar zijn voor het gebruik van de interoperabele vervoerbewijzen in het kader van de afspraken met de MIVB, de TEC (Transport en Commun) en de NMBS inzake Jump-vervoerbewijzen in het Brusselse. De rittenkaarten zullen dan geldig zijn bij De Lijn, de MIVB, de TEC en de NMBS in de Brusselse stadszone.
Alles verloopt dus momenteel volgens schema. De verdere timing zoals meegedeeld door de heer Kesteloot blijft dus behouden. Klanten zullen bij aankoop of verlenging van een abonnement een nieuwe MOBIB-kaart ontvangen, maar pas vanaf volgend jaar. De Lijn zal dus vanaf midden volgend jaar over de eerste registratiegegevens beschikken van alle abonnementhouders. Nu dienen de abonnementhouders echter niet te registreren en worden gemiddelden gehanteerd. In de laatste fase zullen alle abonnementen, lijnkaarten en biljetten vervangen worden door nieuwe MOBIB-kaarten. Elke timing zal worden gehaald, want alles loopt volgens schema.
Daarnaast zijn er nog specifieke vragen gesteld over de integratie van andere vervoersmodi in het systeem zoals autodelen en fietsdelen. Het is de bedoeling om in Vlaanderen het gebruik van de MOBIB-kaart in de toekomst uit te breiden naar andere vormen van gedeeld vervoer. De MOBIB-kaart zal ook kunnen worden gebruikt voor de Cambio-voertuigen. Dit is nu reeds het geval met de kaart van de MIVB en Cambio in Brussel. Vorige woensdag heeft de raad van bestuur van De Lijn beslist om te participeren in de aandeelhouderstructuur van Blue-mobility en er wordt gecoïnvesteerd in Blue-bike-fietspunten aan haltes van De Lijn. Dat is schitterend nieuws dat ik ook op het fietscongres van maandag heb meegedeeld. Die investering maakt de uitbouw van Blue-bike-hubs aan halteplaatsen van De Lijn mogelijk zodat er honderden Blue-bike-fietsen bijkomen en de software wordt uitgebreid. Dit zal ervoor zorgen dat we met één kaart, de MOBIB-kaart, gebruik zullen kunnen maken van zowel het openbaar vervoer als de deelfiets.
We verlagen daarmee de drempel om voor één verplaatsing verschillende vervoersmiddelen te nemen. Gebruiksgemak is immers een voorwaarde om vervoersgedrag te wijzigen. De Lijn heeft uiteindelijk beslist om te participeren in het Blue-bike-systeem. Die fietsen staan aan het station, mensen kunnen die gebruiken om de last miles te rijden vanaf het station naar hun plaats van bestemming. Het verschil met het systeem in Antwerpen en Brussel is dat die Blue-bike altijd moet worden teruggebracht naar het station, terwijl bij deelfietsen zoals we dat in Brussel kennen, er verschillende haltes zijn waar die fiets naartoe kan worden gebracht.
De Blue-bikes zullen ook op andere locaties verschijnen dan alleen de NMBS-stations. Er wordt nu gekeken op welke concrete locaties de eerste nieuwe hubs zullen komen. Maandag tijdens het fietscongres was het heel aangenaam om te zien hoe de aanwezige steden en gemeenten al volop bekeken of zij in aanmerking zouden komen.
Wat het eengemaakte ticketsysteem betreft, verwijs ik naar de toelichting van de heer Kesteloot in de commissievergadering van 10 oktober 2013. De bedoeling blijft om dat systeem in overleg met de andere vervoeraanbieders uiterlijk tegen 2016 ingevoerd te hebben. We zitten daar op schema. Doordat de integratie met Blue-bike en cambio er nu zal komen, zullen we snel zien hoe gemakkelijk dat allemaal loopt.
De voorzitter : De heer Roegiers heeft het woord.
De heer Jan Roegiers : Minister, ik deel voor een stuk de hoerastemming. Ik ben oprecht blij dat we nu eindelijk op schema zitten en dat we die zaken kunnen realiseren. Door allerhande omstandigheden hebben we wel wat vertraging opgelopen. Ik ben dan ook heel tevreden dat we nu op schema zitten en dat dit uitgerold geraakt.
U hebt aan het begin van uw antwoord een behoorlijk indrukwekkend cijfer genoemd. Er zijn 500.000 65-plussers aangeschreven. Daarvan hebben 250.000 mensen al laten weten dat ze verder in het systeem willen stappen. Ik vind dat een indrukwekkend cijfer. Men mag niet vergeten dat bij 65-plussers ook 90-jarigen zitten en dat dus niet iedereen even mobiel is. Van de mensen die echt mobiel zijn, is dat een indrukwekkend cijfer. Aan dit tempo, 50.000 per week, komen er dus veel mensen bij. Dat doet mij concluderen dat het openbaar vervoer bij 50-plussers een bijzonder belangrijk vervoersmiddel is. Ik hoop dat de volgende Vlaamse Regering daar rekening mee zal houden.
Ik ben ook tevreden over het systeem van de verkeerslichtenbeïnvloeding. Ook daar hebben we de voorbije jaren op gehamerd. Doorstromingsmaatregelen zijn een van de punten waar De Lijn ongelofelijk veel efficiëntie mee kan winnen. Met die verkeerslichtenbeïnvloeding kan dat alleen maar in de goede richting gaan. Het is dan ook hoopvol dat die eerste testen volgens u veelbelovend zijn. Ik hoop dan ook dat we in de toekomst vlotter, sneller en stipter openbaar vervoer zullen hebben.
Ik ben ook tevreden over de integratie met andere vervoersmiddelen zoals cambio en fietsen. Ik heb daarover wel nog een bijkomende vraag. U hebt samen minister Van den Bossche een studie over fietsen in centrumsteden en fietsdeelprojecten opgezet. Is het de bedoeling dat het MOBIB-systeem ook daarop zal kunnen klikken? Ik weet ook niet hoe ver het met die studie en de resultaten daarvan staat.
U hebt gezegd dat binnen het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest de integratie ook met de NMBS zal gebeuren. Kunt u een timing geven voor de rest van Vlaanderen? Op welke termijn zullen we op de NMBS-treinen in Vlaanderen ook de MOBIB-kaarten kunnen gebruiken? Ik weet dat u niet bevoegd bent voor de NMBS, maar misschien kunt u daar ook nog een tipje van de sluiter oplichten.
De voorzitter : Minister Crevits heeft het woord.
Minister Hilde Crevits : Mijnheer Roegiers, ik ben blij dat u zo positief bent. Het is soms goed dat er opvolgingsvragen worden gesteld omdat op die manier duidelijk wordt wat er intussen is gebeurd.
Ik vind het ook positief dat de helft van de 65-plussers de kaart vervangen. Ik heb zelfs al situaties meegemaakt waarbij mensen me aanspreken en vragen waarom zij nog geen kaart hebben, terwijl hun buurman of -vrouw die wel al hebben. Het leeft dus wel. Wij wisten niet op voorhand hoe de 65-plussers zouden reageren en of zij al dan niet graag zouden chippen. De kaart is echter iets nieuws, iets innovatiefs en zij zal voor veel zaken kunnen worden gebruikt.
Voor mij mag het nog meer zijn dan de helft van de 65-plussers. Ik hoop dat we die cijfers nog kunnen optrekken, maar het project is voorlopig nog in volle opstart. We merken dat de mond-aan-mondreclame werkt. De gebruikers moeten ook 5 euro betalen, er is dus een drempel ingebouwd. 5 euro is niet veel, het zijn de aanmaakkosten voor de kaart. Dat is een heel democratische prijs, maar er zal veel veranderen voor wat het gebruik betreft.
Wat de integratie betreft met de andere systemen, is er vanochtend een studie gelanceerd. Ik ben het ermee eens dat we moeten investeren in die last mile. Als we mensen op de bus en op de trein willen krijgen, dan moeten we ervoor zorgen dat drempels worden weggenomen. Dat kan via een parkeerbeleid waarbij ervoor wordt gezorgd dat de stationsomgevingen en halteplaatsen goed worden uitgerust. Men moet er gemakkelijk een fiets kunnen huren. Het systeem van Blue-bike past daar perfect in.
Wat de studie betreft met minister Van den Bossche, hebben wij inderdaad onderzocht in hoeverre deelfietsen in andere steden een optie kan zijn. We hebben gekozen voor de stad Gent, omdat die groot is, en ook voor de stad Roeselare, een kleinere stad, om te zien wat de potenties zijn. De resultaten ervan zijn een paar weken geleden bekendgemaakt. We hebben aan beide steden extra ondersteuning geboden om het deelfietsen uit te werken. Gent zal nu kijken op welke manier dat het beste kan gebeuren op een aantal plaatsen. In Roeselare zal men in eerste instantie verder investeren in de Blue-bikes aan de stations, maar ook daar kan het interessant zijn dat je een paar grote halteplaatsen hebt. Door het feit dat De Lijn nu mee participeert in Blue-bike, creëer je nieuwe opportuniteiten om samenwerking te krijgen tussen de grote halteplaatsen van De Lijn en de stationsomgevingen. Dan zijn er Blue-bikes op twee plaatsen in de stad. Dat kan een zeer interessante optie zijn om deelfietsen in kleinere steden in te voeren.
Wat de volledige integratie betreft, is begin 2016 de deadline. Dat blijft zo. De volledige integratie zou dan moeten gebeuren, maar stapsgewijs. We starten straks al met de tienrittenkaarten in het Brusselse omdat daar de noden voor het openbaar vervoer zeer groot zijn. Hier heb je de opportuniteit omdat het bij de MIVB al een aantal jaar bestaat.
De heer Jan Peumans : Minister, zou je in de plaats van ReTiBo geen leuke commerciële naam zoeken? U weet hoe die is ontstaan?
Minister Hilde Crevits : Ja, maar de kaart heet MOBIB, en ik dacht dat u de bedenker was van ReTiBo.
De heer Jan Peumans : Ja, maar dat was een werktitel. Dat is helemaal niet commercieel. Maak er dan MOBIB-projecten van, dan weet iedereen dat.
Minister Hilde Crevits : Dat wil ik wel doen. ReTiBo staat voor registratie, ticketing en boordcomputer. Dat is gewoon het werkdossier. We mogen niets van de drie stukken vergeten.
De heer Jan Peumans : Ik heb verschillende oudere mensen gevraagd wat ReTiBo betekent, maar er is niemand die het snapt. Een leuke commerciële naam heeft veel meer aantrekkingskracht.
De voorzitter : De vraag om uitleg is afgehandeld.