Commissie voor Algemeen Beleid, Financiƫn en Begroting
Vergadering van 21/01/2014
De voorzitter : De heer Vereeck heeft het woord.
De heer Lode Vereeck : Voorzitter, minister, de aanleiding voor deze vraag is een aankondiging van KBC van 8 januari om een tweede schijf van de Vlaamse steun vervroegd terug te betalen in 2014. Het gaat om 330 miljoen euro en met de penalty fee komt er nog eens 167 miljoen euro bij. Minister, wat zijn de budgettaire gevolgen daarvan voor Vlaanderen?
Vorig jaar stelde de heer Van Rompuy al een gelijkaardige vraag. We kennen de budgettaire gevolgen in theorie op twee vlakken. Enerzijds is er de impact van een vervroegde terugbetaling op het KBC-dividend, wat natuurlijk als inkomst geboekt staat in de begroting. Anderzijds is er een gevolg voor de rente-uitgave door de impact van een vervroegde terugbetaling op het schuldbeheer, omdat we natuurlijk moeten lenen om die steun aan KBC te geven, en die leningen moeten natuurlijk regelmatig worden verlengd.
De situatie is meer dan bekend. Tijdens de bancaire crisis heeft de Vlaamse overheid in 2008 en 2009 3,5 miljard euro steun toegekend aan KBC via de intekening op kernkapitaaleffecten. Zoals gezegd werd dat gefinancierd door de Vlaamse overheid door 3,5 miljard euro op te halen op de financiële markten via het EMTN-programma (Euro Medium Term Note). KBC moet deze steun terugbetalen met een boete van 50 procent of premie genoemd, de Engelse term is penalty fee, en dat is een soort boete.
Tevens moet KBC een dividend betalen aan de Vlaamse overheid, een couponrente van 8,5 procent op het gemiddeld uitstaande bedrag telkens als het ook een dividend uitbetaalt aan de andere aandeelhouders. Ook de federale overheid heeft steun toegekend. Er werd een pari-passuovereenkosmt gesloten. Daarin stond dat KBC telkens even veel diende terug te betalen aan de Vlaamse overheid als aan de federale overheid. Maar aangezien het voor KBC voordeliger was om eerst de federale steun terug te betalen, en dan de Vlaamse, werd overeengekomen om de pari passu op te schorten. Intussen is de federale steun volledig terugbetaald.
Vorig jaar heeft KBC aangekondigd we hadden het er toen al over dat een eerste schijf Vlaamse overheidssteun versneld zou worden terugbetaald in de eerste jaarhelft van 2013, terwijl dat maar voor 30 november verwacht werd. Ook toen werd reeds gesteld dat KBC in 2014 geen dividend zou uitkeren over de resultaten van 2013. Ik heb het verslag nog eens nagelezen. Het was toen februari, blijkbaar wist KBC toen al dat ze geen dividend gingen uitkeren. Ze hadden dat trouwens al drie van de vijf jaar gedaan.
Vorig jaar, zoals gezegd, hebt u in de commissie aangegeven dat dit een rentemeevaller zou betekenen voor de begroting 2013 van 5,41 miljoen euro, indien KBC eind juni zou terugbetalen in plaats van in november. Tevens zou de beslissing van KBC om geen dividend uit te betalen over het boekjaar 2013 betekenen dat de Vlaamse begroting in 2014 geen couponrente zou inschrijven. Zo is ook gebeurd. In de begroting 2014 is geen KBC-dividend gepland.
Uiteindelijk besliste KBC op 3 juli 2013 een eerste schijf van 1,17 miljard euro terug te storten met de premie van 580 miljoen euro aan penalty fee. Op 8 januari heeft KBC gecommuniceerd dat ze die operatie een tweede keer gaan doorvoeren. Ze zouden een tweede schijf overheidssteun versneld terugbetalen, zoals gezegd: 313 miljoen euro kapitaal en 116 miljoen euro penalty fee, dus een half miljard. Volgens de berichten zou KBC dat ondertussen ook gedaan hebben.
De terugbetaling gebeurt opnieuw sneller dan gepland in het terugbetalingsplan dat met de Europese Commissie was afgesproken. De begrotingsdocumenten gaan ervan uit dat KBC de gedeeltelijke terugbetaling van de hoofdsom en de boetepremie in de periode 2015-2019 telkens uitvoert per 30 november. Dit is conform de afspraken die gemaakt werden met de Europese Commissie in het kader van het reddingsplan.
De algemene toelichting bij de begroting 2014 geeft aan dat er een EMTN-uitgifte van 1,25 miljard euro op eindvervaldag komt in maart 2014. Deze vervaldag zou worden opgevangen op korte termijn, gelet op de verwachte terugbetaling door KBC in november 2014. Tevens geeft de algemene toelichting aan dat de uitgaven voor participaties in 2014 op korte termijn zouden worden gefinancierd, gelet op de verwachte terugbetaling van KBC. Welke gevolgen heeft de vervroegde terugbetaling door KBC op het schuldbeheer en de herfinancieringsbehoefte? Is er als gevolg van de vervroegde terugbetaling een rentemeevaller te verwachten voor de begroting in 2014? Hoeveel bedraagt die desgevallend?
Een tweede gevolg van de vervroegde terugbetaling situeert zich op het vlak van het KBC-dividend. KBC moet een coupon van 8,5 procent betalen in elk jaar dat KBC een dividend uitbetaalt aan de andere aandeelhouders. Als KBC een dividend betaalt in het jaar x over het jaar x min 1, dan moet KBC in jaar x die coupon betalen aan de Vlaamse overheid. Indien dat niet gebeurt, zoals dit jaar over 2013: geen dividend dan ook geen couponrente. De coupon aan de Vlaamse overheid wordt berekend op het gemiddelde bedrag aan de uitstaande steun gedurende het begrotingsjaar. Als KBC vervroegd terugbetaalt in 2014, dan zal dit uiteraard een impact hebben op het dividend in 2015, aangezien het gemiddeld uitstaand bedrag in 2014 lager is dan initieel werd geraamd.
De tabel 2.2. van de meerjarenraming 2014-2019 biedt een overzicht van de geraamde dividenden van KBC in de periode 2014-2019. Voor de raming van de dividendontvangsten in 2015 en in de verdere jaren gaat de meerjarenraming 2014-2019 uit van een terugbetaling door KBC op 30 november van elk jaar. Het gaat dan telkens om een bedrag van 500 miljoen euro, inclusief de boetepremie. Voor 2015 wordt het dividend op 196 miljoen euro geraamd. Hierbij wordt, zoals ik reeds heb vermeld, uitgegaan van een terugbetaling op het einde van november van elk jaar.
Minister, ik vraag me af welke gevolgen de vervroegde terugbetaling heeft op de verwachte dividenden van de komende jaren. Kunt u ons een geactualiseerd overzicht geven van de dividendenraming ten opzichte van de cijfers in de meerjarenraming?
De CEO heeft al laten weten dat KBC, op voorwaarde dat de Nationale Bank van België hiervoor de toestemming verleent, zou overwegen de Vlaamse steun verder versneld terug te betalen. De analisten gaan eveneens uit van een vervroegde terugbetaling. Als ik naar de andere banken kijk, merk ik dat Rabo Securities verwacht de steun nog dit jaar volledig te zullen terugbetalen en dat ING van een terugbetaling eind 2015 uitgaat.
Ik ga ervan uit dat u ter zake geen cruciale informatie naar buiten kan brengen. Als een beursgenoteerd bedrijf zal en moet KBC hierover zelf communiceren. Ik vraag, voor alle duidelijkheid, dan ook niet of u al zicht hebt op eventuele vervroegde aflossingen. Ik neem aan dat we dit te gepasten tijde zullen vernemen.
U hebt in de commissie Financiën al eerder vermeld dat er geregeld informeel overleg met KBC wordt gepleegd. Is er met betrekking tot dit punt voldoende overleg tussen uw diensten en KBC om het schuldbeheer van de Vlaamse overheid voldoende te optimaliseren in functie van de terugbetaalkalender van KBC? Op welke wijze en hoe frequent vindt dit overleg plaats? Laten de contacten met KBC u toe te anticiperen op de terugbetalingsintenties van KBC en het schuldbeheer hier optimaal op af te stemmen?
Tot slot heb ik nog een vraag die niet in de schriftelijke versie van mijn vraag om uitleg is opgenomen. Indien u hier nu geen antwoord op zou willen geven, kan ik daar begrip voor opbrengen. Misschien kan dat dan schriftelijk gebeuren. Laten de afspraken met de Europese Commissie eigenlijk toe dat KBC sneller terugbetaalt? Kan KBC, indien de Nationale Bank van België het licht op groen zou zetten, bij wijze van spreken morgen alles terugbetalen?
De voorzitter : De heer Van Mechelen heeft het woord.
De heer Dirk Van Mechelen : Voorzitter, ik weet eigenlijk niet of het om een snellere terugbetaling of om een vertraagde terugbetaling gaat. De Vlaamse overheid heeft de faciliteiten verleend om eerst de federale overheid terug te betalen. De Vlaamse overheid wordt pas daarna terugbetaald. Dat is een gevolg van het verschil tussen de onderhandelde fees.
Ik wil me aansluiten bij de vragen van de heer Vereeck. Ik wil tevens een bijkomende vraag stellen. Ik begin namelijk een beetje de draad te verliezen. Er is een terugbetaling. Het dividend maakt deel uit van het terugbetalingspakket. Daarnaast is er nog de manier waarop dat in de meerjarenplanning is opgenomen. Misschien moeten we de meerjarenplanning indicatief bijstellen om duidelijk te maken hoe dat binnenkomt en waar het heen gaat.
De Vlaamse Regering heeft in haar verklaringen steeds gesteld dat we met het geld van de penalty fee van KBC relancemaatregelen zouden kunnen betalen. Indien we dat begrotingstechnisch bekijken, blijkt die premie echter in een ESR-8-terugbetalingsbedrag vervat te zijn. Er is dan ook een discrepantie tussen de wijze waarop het is toegelicht en de wijze waarop het in de begrotingsdocumenten wordt verwerkt.
Minister, de begrotingsdocumenten kunnen natuurlijk tijdens een begrotingswijziging worden aangepast. Ik zou graag vernemen of dat al dan niet uw intentie is. Zal het geld, zoals initieel steeds de doelstelling is geweest, integraal aan de schuldaflossing worden besteed? Ik verwijs in dit verband graag naar de discussie die we hier hebben gevoerd over mijn voorstel van resolutie over het gebruik van die middelen voor de schuldafbouw. Het kan dan gaan om de integrale afbouw van de Vlaamse schulden of om een gedeeltelijk gebruik, in dit geval van de penalty fee, voor een tweede schuldverlichtingsoperatie voor de Vlaamse lokale besturen.
De voorzitter : Minister Muyters heeft het woord.
Minister Philippe Muyters : Voorzitter, volgens mij heb ik de basisgegevens vorige week al meegedeeld. Ik zal het nog eens herhalen. De minder ontvangen rente wordt op 625.000 euro geschat. Vorige week heb ik het even over 625 miljoen euro gehad. Iedereen was toen natuurlijk verbaasd. Er zijn minder uitgaven ten gevolge van de vervroegde terugbetaling.
Dit heeft op zich geen effect op het schuldbeheer. Na de terugbetaling van de Euro Medium Term Notes (EMTN) die op korte termijn kan gebeuren, moeten we opnieuw beoordelen of we al dan niet een nieuwe langetermijnlening willen afsluiten. Dat zal in functie van de kaspositie en van de evoluties op de kapitaalmarkt gebeuren. Los daarvan is er geen effect op het schuldbeheer.
Wat het effect op de coupon betreft, wil ik erop wijzen dat de meerjarenraming met betrekking tot het aangehaald bedrag van 196 miljoen euro in 184 miljoen euro van KBC voorziet. Ten gevolge van de vervroegde terugbetaling daalt de coupon tot 170 miljoen euro. De rente stijgt met 625.000 euro, maar we ontvangen 14 miljoen euro minder als coupon. Dat zijn allemaal bedragen die ik vorige week, naar aanleiding van de bespreking over de situatie in 2012, al heb aangehaald.
Er is geen formeel of informeel overleg tussen KBC en de afdeling Financieel Management. KBC laat ons, conform de Yield Enhanced Securities-overeenkomst (YES-overeenkomst), formeel weten wat de intenties met betrekking tot het bedrag en de timing van de volgende terugbetaling zijn. Dat moet ten laatste twee weken voor de verwachte terugbetalingsdag gebeuren. Dat is heel beursgevoelige informatie, vandaar dat er pas naarmate die betaling dichterbij komt, zeer vertrouwelijk informatie over wordt uitgewisseld. Natuurlijk is alles afhankelijk van de goedkeuring door de Nationale Bank.
Wat betreft de afspraken met Europa, is de target het einde van het jaar. Vroeger mag altijd, later normaal gezien niet.
Mijnheer Van Mechelen, de meerjarenraming gaat ervan uit dat, net zoals in 2014 gebeurt, de terugbetaling en de penalty fee volledig naar schuldafbouw gaan. Wat wij hebben gezegd met betrekking tot het concurrentiepact, is dat de Vlaamse Regering indien nodig een beroep kan doen op de penalty fee, als zij dat nodig heeft om de garantie op die 166 miljoen euro te geven die wij ook in de volgende jaren uittrekken. In 2014 bijvoorbeeld is die 166 miljoen euro al niet nodig, omdat we die binnen de begroting nemen.
Wij geven de zekerheid dat we dit de volgende zeven jaar zullen kunnen voortzetten, desnoods door de penalty fee daarvoor in te zetten. Maar in 2014 is het dus al niet het geval, en ook in de meerjarenraming gaan we ervan uit dat de terugbetaling van de schuld gebeurt.
De voorzitter : De heer Vereeck heeft het woord.
De heer Lode Vereeck : Minister, ik dank u voor uw antwoorden. Ik ben het eens met collega Van Mechelen dat we van de penalty fee gebruik moeten maken om onze schuld verder af te bouwen. Het is geen goede zaak dat we dat gebruiken voor de relance.
Ik hoor u zeggen dat er wel degelijk informele contacten zijn. En die stellen u in staat om te anticiperen. Meer wou ik eigenlijk niet weten. Ik heb geen verdere vragen meer.
De voorzitter : De heer Van Mechelen heeft het woord.
De heer Dirk Van Mechelen : Laten we de afspraak van de minister maar beschouwen als een belangrijke intentieverklaring van de Vlaamse Regering. Van mij mag het gerust ook een resultaatsgerichte verklaring zijn. Maar dat zal voor onze opvolgers zijn.
De voorzitter : Minister Muyters heeft het woord.
Minister Philippe Muyters : Ik zou het een intentie- noch een verbintenisverklaring noemen. Het is gewoon de verklaring die de minister-president heeft gegeven. We weten dat er normaal de volgende jaren 166 miljoen euro binnenkomt als penalty fee. De filosofie van de Vlaamse Regering is dat die, indien nodig, kan worden ingezet voor de versterking van de concurrentiekracht. Maar als dat niet nodig is, en we onze begroting in evenwicht kunnen brengen zonder de penalty fee daarvoor te gebruiken, zullen we dat ook niet doen.
De heer Dirk Van Mechelen : Nu daagt u mij eigenlijk uit om mijn voorstel van resolutie opnieuw in te dienen. Dan kunnen we die nog eens bespreken. Maar goed, laat zitten.
De voorzitter : De vraag om uitleg is afgehandeld.