Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Vergadering van 09/01/2014
De voorzitter : De heer Wienen heeft het woord.
De heer Wim Wienen : Minister, men zegt vaak dat de politiek een gevoelloze stiel is en dat er weinig passie in zit. Ik heb deze vraag nu net ingediend vanuit mijn passie voor voetbal.
U hebt voor het kerstreces op de hoofdzetel van de Koninklijke Belgische Voetbalbond (KBVB) het voetbalactieplan Holebi of hetero, maak er geen spel van voorgesteld. Een aanleiding daartoe zou zijn dat nog geen enkele profvoetballer zich geout heeft als homoseksueel. U bent als peter voor de actie in het buitenland op zoek moeten gaan naar een homoseksueel voetballer. (Opmerkingen van minister Pascal Smet)
Ik weet dat u graag reist, en ik gun u dat.
Ik heb problemen met het actieplan op zich. Het actieplan bestaat onder meer uit een sensibiliseringscampagne. Dat is niet de eerste campagne in verband met holebis maar wel de eerste in de sportsector. Als ik aan homohaat of homofobie denk, associeer ik dat niet onmiddellijk met voetbal. Ik denk dat er in onze samenleving andere subculturen zijn waar een sensibiliseringscampagne nuttiger kan zijn.
Het lijkt er wel op dat de Vlaamse Regering amechtig op zoek gaat naar een holebi in het Belgisch profvoetbal. Ik vraag me af of dat de bedoeling moet zijn. De voetballers kunnen toch zelf uitmaken of ze een rolmodel willen zijn voor homoseksuele jongeren of niet. U hebt u als minister geout als homoseksueel. U bent daar eerlijk en open over. U bent een rolmodel voor vele jongeren. Dat is uw eigen vrije keuze. U had evengoed kunnen zwijgen. U hebt dat niet gedaan en dat siert u. Ik heb daar geen enkel probleem mee.
Voor het voetbal bent u op zoek gegaan naar zon rolmodel. Waarom alleen in het voetbal? Waarom niet in andere sporten? Ik weet bijvoorbeeld niet hoeveel homoseksuele wielrenners er in het peloton zitten. Ook in de atletiek ken ik geen homoseksuele sporters. Dat is ook niet belangrijk. Die mensen zijn bezig met hun sport en niet met een eventueel rolmodel voor homoseksuelen.
Een van de redenen waarom ik deze vraag heb ingediend, is dat men met deze campagne het voetbal gaat stigmatiseren. Naar aanleiding van dit actieplan las ik veel commentaren van vertegenwoordigers van de holebiwereld en van holebiverenigingen. Ze noemen voetbal een machosport, een onverdraagzame omgeving, antihomo enzovoort. Ze drukken een stempel op de voetbalsport als zijnde een onverdraagzame sport tegenover homoseksuele personen. Ik heb daar een probleem mee.
Daarom luidt mijn eerste vraag, minister, waarom een specifiek actieplan in het voetbal? Ik kan nog tal van andere sporten opsommen waar geen enkele holebi zich geout heeft of als rolmodel dient.
Ik ben er mijn vraag om uitleg mee begonnen: ik kan heel wat andere omgevingen en subculturen in onze samenleving noemen waar holebis zich ook niet outen. Misschien heerst daar een groter probleem van homofobie of homohaat zelfs. Dat kan men van het voetbal niet zeggen.
Is dit een amechtige poging van de Vlaamse Regering om een homoseksuele profvoetballer te vinden die zich out? Is dat de bedoeling van het actieplan? Loopt men niet het risico dat deze campagne eerder contraproductief gaat werken?
Nu creëert u de perceptie dat voetbal de meest homofobe sport is. Ik vind dat spijtig. Dat is niet zo. Ik ken de voetbalsector redelijk goed en kan u echt met de hand op het hart zeggen dat voetbal, en alles wat daarrond hangt, niet homofoob is. Hoe gaat u er als minister mee om dat u nu eigenlijk één sport van de vele sporten gaat stigmatiseren?
Wat is de kostprijs en wat is de looptijd van het actieplan? Zal het worden geëvalueerd, en zo ja, wanneer?
De voorzitter : Minister Smet heeft het woord.
Minister Pascal Smet : Voorzitter, geachte leden, mijnheer Wienen, het verbaast me een beetje dat u deze vraag stelt. Iedereen is het er immers over eens dat, als er nu één sportsector is waar het belangrijk is om zon campagne te doen, dat precies de voetbalsector is.
Daar zijn een aantal redenen voor. Het is de sport die de grootste impact heeft op de samenleving, het is de populairste sport. Het is ook de sport waar mensen het meest door worden beroerd: kijken we maar naar alles wat nu met de Rode Duivels te maken heeft. Het is ook een sport waarover iedereen een mening heeft. Er komen altijd heel veel mensen naar kijken. Het is een wereldwijd fenomeen. Dat is dus iets dat echt beroert.
Tegelijk stellen we echter ook vast dat het bijzonder moeilijk is voor voetballers om vandaag een omgeving te vinden waarin ze zich in vertrouwen kunnen outen. U zegt nogal stellig dat de voetbalwereld niet homofoob is en dat er geen problemen zijn. Dat staat toch wel een beetje haaks op wat niet alleen Robbie Rogers hoewel die goede reacties heeft gekregen, wat des te beter is , maar ook die Duitse voetballer van gisteren en ook anderen zeggen. Dat klopt dus ook niet.
Misschien is het wel zo dat een groot deel van de spelers zegt dat het voor hen niet uitmaakt welke seksuele oriëntatie een voetbalspeler heeft. Er zijn daarover al enquêtes gebeurd. Als ik me niet vergis, ging het over vier of drie op de vijf ondervraagden. Tegelijk zegt echter ongeveer eenzelfde percentage voetballers het toch niet te zeggen, omdat ze het niet durven. Dat hoeft niet noodzakelijkerwijze zo te zijn uit schrik voor reacties van collega-voetbalspelers. Dat kan ook zijn uit schrik voor reacties van voetbalsupporters, want die zijn ook niet altijd lief voor voetbalspelers.
We hebben deze campagne dus niet opgezet om het voetbal met de vinger te wijzen. Daar bent u totaal verkeerd in, en u bent ook zowat de enige die het zo interpreteert. Neen, we willen hen juist als partner beschouwen omwille van hun maatschappelijke invloed, maar ook vertrekkend vanuit het gegeven dat er vandaag geen klimaat is voor homoseksuele topvoetballers om zich te durven outen. Het enige dat deze campagne beoogt, is het creëren van een klimaat waarin ze dat wél kunnen, en dat daar dan, als dat gebeurt, ook geen punt meer van wordt gemaakt. Het zou geen heikel punt mogen zijn als een voetballer verklaart homo of hetero te zijn of op blonde of zwarte vrouwen te vallen, of op een combinatie daarvan, whatever. Vandaag is het echter wel een heikel punt, dat voor heel wat voetbalspelers toch wel problemen geeft qua geluk, qua welzijn. Ik vind het dus wel de taak van Gelijke Kansen om dat mogelijk te maken, niet om te stigmatiseren, maar wel om het voetbal als partner te nemen en dit tegelijkertijd te normaliseren als het gebeurt. Dit is eigenlijk het grote uitgangspunt.
Ik vind het toch ook wel wat vreemd dat u zegt dat het zichtbaar en bespreekbaar maken van holebiseksualiteit in het voetbal allemaal kan. Dat kan niet. Trouwens, ook de voetbalwereld zelf, de scheidsrechters, de spelers, de clubs, ze zijn het daar allemaal over eens. Daarom doen ze ook allemaal mee. Wat we hebben gedaan, is immers eigenlijk wel uniek. Heel de voetbalwereld heeft zich verenigd, en we hebben hen ook niet echt moeten overtuigen om dat te doen. Vanaf de eerste gesprekken die ik met hen had, waren ze het er meteen mee eens om mee te doen, precies omdat het een positieve campagne is.
Voor alle duidelijkheid, ik ben niet op zoek naar de homoseksuele voetballer in Vlaanderen, hoe leuk dat misschien ook zou zijn. Ik doe geen audities om te weten wie daarvoor in aanmerking komt. U zegt dat de Vlaamse Regering amechtig op zoek is naar een homoseksuele voetballer. Dat zijn we niet. Wel willen we een klimaat. We willen ook niemand dwingen zich te outen. Er zijn er ongetwijfeld in Vlaanderen en België, maar ze moeten zelf maar beoordelen wanneer ze de tijd rijp vinden om dat te doen. We kunnen helpen een klimaat te scheppen. Als dat gebeurt, dan zal dat een impact hebben.
Mijnheer Wienen, ik heb dat zelf ook al aangegeven. Ik had dat, in alle eerlijkheid, ook wel een beetje onderschat. Toen ik op 1 september 2009 zei dat ik zelf homo ben, wat ik daarvoor nooit had verborgen, had ik als rolmodel een enorme impact op mensen. U zult ook van mij hebben gemerkt de afgelopen jaren dat ik daar ook geen punt van maak. Alleen als het relevant is, dan zal ik het daar even over hebben. Ik zal het ook niet verbergen, maar ik loop er ook niet mee te koop. Dat is heel duidelijk. Ik vind dat ook de juiste houding. Ik ben immers minister voor iedereen, en uiteindelijk is mijn seksuele oriëntatie iets wat ik niet heb gekozen. Het is een gril van de natuur. De keuze tussen aanvaarden of niet aanvaarden is kiezen tussen gelukkig zijn of ongelukkig zijn. Gelukkig is het in de politiek al veranderd, hoewel er wel vragen te stellen zijn bij andere dingen, die errond hangen. Dat is echter een ander debat.
In het voetbal is dat echter ook nodig. Als voetballers zullen kunnen zeggen dat ze homo zijn en kunnen meedoen, dan zullen ze een ongelooflijke impact hebben als rolmodel, net door de maatschappelijke impact die het voetbal heeft. We zijn dus niet amechtig op zoek, maar ik hoop wel dat er een klimaat kan ontstaan waarin voetballers dat kunnen zeggen. Wellicht zal toch 5 à 8 procent van de voetballers homoseksueel zijn, statistisch gezien.
Er is echter uiteraard werk aan de winkel. Hans Vandeweghe zegt dat dit een mannensport is. Excuseer, maar ik denk dat er toch wel wat homos zijn die meer man zijn dan Hans Vandeweghe, voor alle duidelijkheid. Op zich zijn er geen mannen- en vrouwensporten. Dat is cultureel bepaald, maar op zich is dat niet zo relevant. Hij stelde dat homos terug te vinden zijn in gracieuze topsporten zoals schoonspringen en kunstschaatsen. Wie dat zegt, bevestigt een vooroordeel dat cultureel is bepaald. Ongeveer tien jaar geleden werd koken ook voorgesteld als iets voor vrouwen, en niet voor mannen. Dat was een huistaak voor vrouwen. Vandaag is dat helemaal veranderd, en gelukkig maar. Veel mannen koken vandaag. Het gaat om cultureel bepaalde opvattingen, en dat is met sport ook zo.
Wij moeten ervan af dat een jongen die een verkeerde trap tegen een bal geeft, als janet wordt aangesproken. Voor de duidelijkheid: als dat wordt gezegd, is dat niet per se slecht bedoeld. Maar wie dat zegt, bevestigt onbewust een vooroordeel. Wij moeten dat gedrag wegwerken. Daarom gaat de campagne ook heel breed. Want die is bedoeld voor jeugdtrainers, trainers en scheidsrechters. In de clubreglementen moet staan dat dit gedrag niet meer mag en dat desnoods wedstrijden kunnen worden stilgelegd en sancties kunnen volgen wanneer ontoelaatbaar gedrag zich voordoet. Het gaat dus om een ruim actieplan dat zeker niet contraproductief zal zijn, integendeel.
Voorzitter, mijnheer Wienen, Robbie Rogers was er zelf niet wegens een sneeuwstorm. Het is altijd een hachelijke zaak voor een politicus om een voetbalstadion te betreden en daar dan op de grasmat te gaan staan. Het was in een zeer mooi stadion, getooid in de regenboogkleuren. Er is niet gefloten of geroepen. Er is geapplaudisseerd, al gebeurde dat niet door iedereen. Dat is toch een belangrijk signaal. Wij mogen dus blij zijn dat de voetbalwereld in Vlaanderen en België daarvoor openstaat. De totale kostprijs van de campagne bedraagt afgerond 156.000 euro. Wij zullen die campagne evalueren en ook verder uitwerken met de Football+ Foundation. Die aanpak zal worden geïntegreerd in een ruimer opgevat antidiscriminatiebeleid. Alles wordt geconcretiseerd, uitgevoerd en geëvalueerd. In 2015 zal de eerste evaluatie gebeuren.
Onze actie krijgt ook in het buitenland de VS weerklank. Laat ons dus maar, als Vlaanderen en België, eens voortrekkers in de wereld zijn.
De heer Wim Wienen : Minister, in uw antwoord zitten toch elementen die mij verbazen. Als socioloog heb ik toch bedenkingen bij wat u zegt over culturele invloeden op de perceptie van het koken. Ik zal het daarover evenwel niet hebben. Ik kan wel zeggen dat de houding die u als politicus in 2009 hebt ingenomen, u siert. U had kunnen zwijgen, maar u koos ervoor om dat niet te doen. Maar nu bent u voor veel mensen een rolmodel geworden. Ik heb daar echt geen probleem mee. U doet dat niet te pas en te onpas.
U zegt dat u het voetbal niet stigmatiseert. Maar bij het begin van uw antwoord doet u dat wel. U zegt immers dat in de voetbalsport het probleem zich situeert. U zegt dat het daar zo moeilijk is om zich te outen. U zegt dat het vrijwel onmogelijk is om als homoseksueel te voetballen. U zegt dat u daar campagne voert omdat het de populairste sport is. Maar wielrennen is dat toch ook? Waarom viert u geen campagne in de wielersport? Ook wielrenners outen zich niet als homoseksueel. En dat hoeft ook niet. Die mensen zijn bezig met hun sport, en niet met hun seksuele geaardheid. Voor topsporters is het maar goed ook dat zij met hun sport bezig zijn, en niet te veel met andere zaken.
De voetbalwereld doet mee en is enthousiast. Logisch: de media en de Vlaamse Regering kennende zou het kot te klein zijn als dat niet het geval zou zijn, als de Koninklijke Belgische Voetbalbond zou weigeren om mee te doen. De verdienste dat de voetbalbond meedoet, is dus nu ook weer niet zo groot.
Ik blijf dus met het probleem zitten dat u voetbal percipieert als een homofobe sport, dat homoseksuelen het daar zeer moeilijk hebben, dat het daar allemaal kommer en kwel is. Ik zeg u dat dit niet zo is. Toen ik nog ettelijke kilos magerder was en als voetbalscheidsrechter op een behoorlijk niveau actief was, had ik twee collegas van wie er eentje vandaag op internationaal niveau grensscheidsrechter is en de andere in de hogere afdelingen actief is. Een van ons heeft zich toen geout als homoseksueel. Dat heeft nog de kranten gehaald. Toen floten wij in de provinciale afdelingen. Heel de provincie Antwerpen wist dat. Wel, die man is daar nooit op aangesproken. Hij is nooit uitgescholden. Die man werd door spelers en bestuursleden erg gewaardeerd. Dat die sport homofoob zou zijn? Ik deel uw mening niet. Uw actie kost 156.000 euro. Ik denk dat er subculturen zijn, buiten de sportwereld, die veel meer in aanmerking komen voor dergelijke sensibiliseringsacties.
De voorzitter : De vraag om uitleg is afgehandeld.