Commissie voor Bestuurszaken, Binnenlands Bestuur, Decreetsevaluatie, Inburgering en Toerisme
Vergadering van 10/12/2013
De voorzitter : De heer Logist heeft het woord.
De heer Marcel Logist : Voorzitter, minister, collegas, qua implementatie van de beleids- en beheerscyclus (BBC) loopt liefst 95 procent van de deelnemende gemeenten achter op de feiten, zoals ik al eerder opmerkte in deze commissie. Naar mijn ervaring, en die van vele andere burgemeesters, kunnen de softwarehuizen echt niet volgen. De kinderziekten, de bugs, zouden naar verwachting nog twee tot drie jaar kunnen duren. Er zijn blijkbaar heel vaak wijzigingen in de regelgeving, terwijl het proces nog loopt.
Een van de oorzaken zou zijn dat de softwarehuizen met een te beperkte bezetting werken. Bijkomend personeel aanwerven ligt moeilijk wegens de moeilijke budgettaire en economische toestand, en als er al wordt aangeworven, vraagt ook de opleiding nog de nodige tijd.
Minister, erkent u de hierboven geschetste problematiek van de BBC? Waarom zijn er zo vaak wijzigingen in de regelgeving? Als de softwarehuizen en de regelgeving een vertragende factor betekenen voor het opstellen van budgetplannen volgens de BBC, kan er dan ook geen uitstel van de BBC worden verleend aan de gemeenten of kunnen er geen flexibiliserende maatregelen worden genomen? Plant u bijkomende maatregelen om de problematiek op te lossen?
De voorzitter : De heer Vanden Bussche heeft het woord.
De heer Marc Vanden Bussche : Voorzitter, ik vraag me af waar de heer Logist die 95 procent met stelligheid vandaan haalt. Is dat wetenschappelijk onderbouwd of is dat op het gevoel? Mijn ervaring in onze gemeente is andersluidend. Wij hebben geen problemen met het implementeren van de software.
Minister, het is goed dat u hebt beslist om de autonome gemeentebedrijven (AGBs) en de gemeentelijke vzws de mogelijkheid te geven een jaar uitstel te krijgen. Dat geeft de mogelijkheid aan de gemeenten om zich eerst volledig te concentreren op de gemeentelijke boekhouding en de volgende jaren op de afgeleiden daarvan.
Minister, waar komt die 95 procent vandaan? Hebt u daar een rapport over? Beschikt u ook over die cijfers?
De voorzitter : Minister Bourgeois heeft het woord.
Minister Geert Bourgeois : De BBC is wellicht de belangrijkste hervorming in de lokale besturen sinds de overdracht van de bevoegdheid Binnenlands Bestuur door de Lambermontakkoorden. Met zulke belangrijke hervormingen gaat heel veel werk gepaard. Vroeger al heb ik mijn dank en waardering uitgesproken voor het Agentschap voor Binnenlands Bestuur (ABB), maar ook voor alle medewerkers van de gemeente- en OCMW-besturen, om in de afgelopen maanden, sommigen al jaren als piloot, de BBC te implementeren. Ik wil dat nu herhalen. Sommigen hebben daar, buiten de eigenlijke uren, bijzonder veel tijd in gestopt. Mijnheer Logist, ik weet niet waar u uw bewering vandaan haalt dat 95 procent van de deelnemende gemeenten achter zou lopen op de feiten.
Ik heb al meegedeeld dat ik het ABB heb gevraagd om de implementatie van de BBC in de lokale besturen nauwgezet op te volgen. Het ABB voert door middel van heel eenvoudige, maar duidelijk en vooraf gedefinieerde vragenlijsten diverse enquêtes uit om de stand van zaken te kennen. Dat is gebeurd in mei, juli, september en recent nog in november. De resultaten waarover ik beschik in het kader van die monitoring vanuit het werkveld, leveren een ander beeld op dan het sombere beeld dat u schetst.
De laatste stand van zaken, opgemaakt door mijn administratie op basis van de enquête in november, geeft aan dat slechts 31 gemeenten aangeven dat ze vrezen voor het einde van dit jaar niet over een door de raad vastgesteld meerjarenplan 2014-2019 en een budget voor 2014 te zullen beschikken. Dat gaat dus in totaal over 10 procent van de gemeenten. 90 procent van de gemeenten zegt op schema te zitten. Van de 31 gemeenten die zeggen dat het niet voor het einde van dit jaar zal zijn, geeft 90 procent aan te verwachten in de loop van januari 2014 wel klaar te zijn. Het overgrote deel van de gemeenten zit dus op schema. Dat is niet disproportioneel. Als dat zo is, heeft het niets te maken met de BBC. In 2013 waren er 12 Oost-Vlaamse gemeenten niet op tijd klaar met een uitvoerbaar budget, 26 West-Vlaamse gemeenten, en in de andere provincies ging dat telkens om bijna 20 gemeenten. Eigenlijk zijn het er zelfs minder dan in het voorgaande jaar, zonder dat ik daar algemene conclusies aan wil verbinden.
Inzake het aanzetten van softwarehuizen tot het aanwerven van personeel, heb ik u al gezegd dat uit wat ik aan informatie krijg van de gemeenten, blijkt dat het overgrote deel op schema zit. Ik ben niet de contractant. Het Agentschap voor Binnenlands Bestuur is niet de contractant. Of vindt u dat het agentschap in het vervolg die aanbestedingen moet doen, met een raamcontract waarop gemeenten kunnen inschrijven? De gemeenten zijn autonoom ter zake. De gemeenten maken die contracten, maken afspraken over uitvoeringstermijnen, over wat moet worden geleverd, over de prijs die moet worden betaald, over de boeteclausules als men niet tijdig is.
Natuurlijk ontken ik niet dat software een heel belangrijk aspect is in heel de BBC-aangelegenheid. Zoals de heer Vanden Bussche zei, heb ik daar al over gesproken in deze commissie. Ik heb hier op 28 mei 2013 geantwoord dat de essentiële functionaliteiten die nodig zijn voor de dagelijkse werking en het opmaken van de beleidsrapporten, beschikbaar zijn in de software. Ik blijf vandaag ook bij die conclusie. Ik heb trouwens het agentschap al een jaar geleden de opdracht gegeven te zorgen voor een vlotte inhoudelijke ondersteuning van de softwareleveranciers en de lokale besturen, zodat de softwarehuizen hun beschikbare capaciteit kunnen inzetten op hun kerntaken.
Ik weet ook niet waarop u zich baseert als u zegt dat er vaak wijzigingen zijn aangebracht aan de regelgeving. De initiële regelgeving, het besluit van de Vlaamse Regering van 25 juni 2010 en het ministerieel besluit van oktober 2010, was naar mijn aanvoelen goed doordacht. Er zijn twee beperkte wijzigingen aangebracht. Een eerste wijziging kwam er na de evaluatie die het agentschap in het voorjaar van 2012 heeft uitgevoerd, in de vorm van het besluit van de Vlaamse Regering van 23 november 2012 en het ministerieel besluit van 26 november 2012. Die tornt niet aan de fundamenten en de uitgangspunten van de BBC. Wel is daarmee het toepassingsgebied uitgebreid tot de autonome gemeente- en provinciebedrijven en de OCMW-verenigingen van publiek recht, met uitzondering van de ziekenhuizen. Daarnaast waren er enkele technische aanpassingen. In elk geval is die aanpassing tijdig volgens de bij aanvang van het BBC-project vooropgestelde planning doorgevoerd, zodat alle besturen en softwarehuizen er zeker voldoende rekening mee kunnen houden voor een correcte toepassing vanaf het boekjaar 2014.
De tweede bijsturing is zeer recent. Dat is het besluit van de Vlaamse Regering van 22 november 2013. Dat is een aanpassing op uitdrukkelijke vraag van de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG). Het is een beperkte bijsturing van de definitie van structureel evenwicht door besturen, maar dat heeft geen enkele impact op de informatica. Het is eigenlijk een kleine beleidsmatige bijsturing.
Ik kom tot uw volgende vraag, waarvan ik het uitgangspunt dus niet onderschrijf. Het is niet zo dat de softwarehuizen en de regelgeving een vertragende factor betekenen voor het opstellen van budgetplannen. Natuurlijk hoort u me niet zeggen dat dit een eenvoudig traject is, maar 90 procent van de gemeenten geeft aan op tijd te zullen zijn in 2013. Van de 10 procent die zegt niet klaar te zijn op 31 december 2013, stelt 90 procent wel klaar te zullen zijn in januari 2014. Dat zijn eigenlijk betere cijfers dan in vorige jaren.
Uit de rondvraag bij de besturen blijkt dat de belangrijkste factoren die een rol spelen bij een eventuele vertraging, te maken hebben met de interne werking van het bestuur zelf. Dan gaat het over tijdsdruk, over personeelsgebrek, over het leren kennen van de BBC, over opleidingen die bezig of gepland zijn, over onvoldoende kennis van het gebruik en de functionaliteiten van het BBC-softwarepakket, waardoor de registratie soms wat laattijdig is gebeurd. Vooral gaat het ook over discussies over de beleidsmatige invulling: over de beleidsdoelstellingen die voor de hele termijn moeten worden geformuleerd, over discussies over noodzakelijke efficiëntieoefeningen en besparingsmaatregelen, over discussies over de bijdrage aan het OCMW en dergelijke meer. In een aantal gemeenten heeft men dat debat over de vraag welke keuzes er zijn gemaakt, ook publiekelijk kunnen volgen. Dat debat heeft geleid tot een intens tijdsgebruik. Dit heeft wat voeten in de aarde gehad. Op zich heeft dat echter niets te maken met de software.
Ik heb hier al gezegd, en ik heb dat ook bevestigd via mijn omzendbrief van 18 oktober 2013, dat ik niet zal instemmen met aanvragen tot uitstel van de invoering van de BBC bij een gemeentebestuur, althans niet als het gaat over de kerntaken, over gemeenten, OCMWs en provincies. Alle gemeentebesturen moeten tijdig hun meerjarenplanning 2014-2019 hebben. In dezelfde omzendbrief heb ik echter laten weten dat de autonome gemeente- en provinciebedrijven en de OCMW-verenigingen uitstel kunnen krijgen, op vraag. Daarnaar is daarnet al verwezen. In tegenstelling tot de anderen weten zij immers niet sinds midden 2010, maar sinds het najaar van 2012 toch al een tijd, ondertussen dat de BBC op hen van toepassing is. Een aantal verzelfstandigde entiteiten hebben van die mogelijkheid gebruikgemaakt, namelijk 22 autonome gemeentebedrijven, 16 OCMW-verenigingen en 1 autonoom provinciebedrijf. Zij hebben dat uitstel gevraagd en ook gekregen.
Tot slot vroeg u me of ik nog in bijkomende maatregelen voorzie. Er is nog het Planlastendecreet. Volgens de huidige bepalingen van het decreet moet de subsidieaanvraag van sectorale subsidies via de digitale rapportering over het meerjarenplan worden ingediend tegen uiterlijk 15 januari 2014. In de praktijk blijkt dat dit voor een aantal besturen wellicht iets te vroeg komt. Daarom hebben we afgesproken in de regering dat we het parlement zouden vragen om via een amendement op het programmadecreet die uiterste datum te verschuiven, tot 28 februari 2014. Ik heb begrepen dat daartoe een initiatief wordt genomen. Zo krijgen de gemeenten voldoende tijd met het oog op de aanvraag van sectorale subsidies. Voor hen zou het immers een vrij zware straf zijn, mocht er een vervaltermijn zijn waardoor ze sectorale subsidies zouden mislopen. Dat is absoluut niet de bedoeling.
De voorzitter : De heer Logist heeft het woord.
De heer Marcel Logist : Ik zou toch nog even willen doorgaan op het BBC-verhaal. We weten allemaal dat het een Europees verhaal is, waarbij moet worden gezorgd voor de financiële evenwichten. De heilige koe van dit financiële evenwicht maakt dat de volledige lokale sector in België met nooit geziene financiële problemen kampt. Alle steden en gemeenten bouwen hun investeringsvolume af, besparen drastisch op werkingskosten en voeren een personeelsstop in of, nog erger, ontslaan hun medewerkers. Zij komen de steeds groeiende groep werklozen versterken. De macro-economische gevolgen zijn dan ook dramatisch en zullen Vlaanderen in een nog diepere crisis duwen, wat een mogelijk herstel van het economische gebeuren nog langer zal verhinderen.
Het BBC-verhaal, minister, werd door u opgelegd, maar volgens ons zonder dat de lokale besturen en de softwarehuizen er klaar voor zijn. De coördinatie tussen de diensten en de softwarehuizen loopt totaal mank, getuige daarvan de talloze dagelijkse problemen die zich voordoen wanneer de lokale besturen de door u opgelegde regels trachten te volgen om hun situatie per 1 januari 2014 op orde te stellen. Ik dank u.
De heer Marc Vanden Bussche : Ik heb de heer Logist niet horen zeggen waar hij zijn 95 procent heeft gehaald. Als hij dat zomaar uit de lucht grijpt, vind ik dat wel spijtig, want dan belanden we bij toestanden zoals toen de heer Verfaillie het had over het kusttoerisme in vrije val. Dan worden er cijfers de markt op gegooid zonder gecheckt te zijn. Dat lijkt me een spijtige zaak.
De voorzitter : De heer Kennes heeft het woord.
De heer Ward Kennes : Er zijn op een aantal plaatsen problemen geweest met software. Dat is juist, men heeft daaruit moeten leren. Maar doordat men het gefaseerd heeft ingevoerd en doordat er heel veel ondersteuning is geweest vanuit het Agentschap voor Binnenlands Bestuur zijn zeer veel gemeenten klaar. Dat BBC er de oorzaak van zou zijn dat er geen investeringen zijn, wil ik formeel tegenspreken. Dat is een mythe. Het klopt gewoon niet. Dankzij BBC is er niet meer of minder geld, alleen moet je bepaalde zaken anders plannen, organiseren en inschrijven. BBC neemt geen geld weg en creëert ook geen geld. Van die mythe moeten we stilaan af.
De voorzitter : De heer Verfaillie heeft het woord.
De heer Jan Verfaillie : We kennen u als een heel redelijk en minzaam man, mijnheer Logist. Ik ben nu wel geschrokken van uw vraag. Ik denk dat u de waarheid toch geweld aandoet. De meeste steden en gemeenten zijn klaar met het verhaal, misschien met één uitzondering, uw eigen gemeente, ik weet het niet.
Ik wil aansluiten bij de voorgaande sprekers. Ik zie vandaag het grote probleem niet, vooral omdat er voor de concrete implementatie een kleine decreetswijziging in aantocht is, zodat de gemeenten voor de specifieke subsidieaanvragen tijd hebben tot eind februari, als ik goed ben ingelicht.
Mijnheer Vanden Bussche, ik kan enkel gebruikmaken van de cijfers die de minister in deze commissie ter beschikking heeft gesteld tien dagen geleden. U was waarschijnlijk niet aanwezig, anders had u die cijfers ook gekregen.
Minister Geert Bourgeois : Mijnheer Logist, ik vind het zeer jammer dat u erop blijft doorgaan. Ik zeg u dat er geen problemen zijn met BBC te wijten aan de software. Er zijn uiteraard hier en daar kleine kinderziektes geweest, dat is evident. U opent uw vraag met de stelling dat 95 procent van de gemeenten daardoor in de problemen zit. Uit de opeenvolgende bevragingen die het agentschap doet op serieuze basis, blijkt exact het omgekeerde: 90 procent is op tijd en nog eens 90 procent van de resterende 10 procent kan één maand later klaar zijn met alle noodzakelijke werken, plannen, stukken en budgetten.
Het structurele evenwicht heeft niets te maken met uw vraag. Ik ga het debat nu niet voeren. We hebben al dikwijls over de gemeentelijke financiën gepraat. Ik ben het eens met wat de heer Kennes zegt. BBC kun je hoogstens als een thermometer zien. Vergeet niet, collegas, dat je ook in het oude stelsel een evenwicht moest hebben in gewone en buitengewone diensten. Dat is geen uitvinding. Laat ons de zaken alsjeblieft correct blijven benaderen en zeker niet vermengen. Dat is vandaag niet aan de orde.
De voorzitter : De vraag om uitleg is afgehandeld.