Commissie voor Onderwijs en Gelijke Kansen
Vergadering van 07/11/2013
Vraag om uitleg van mevrouw Elisabeth Meuleman tot de heer Pascal Smet, Vlaams minister van Onderwijs, Jeugd, Gelijke Kansen en Brussel, over crowdfunding van scholen
- 225 (2013-2014)
De voorzitter : Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Mevrouw Elisabeth Meuleman : Voorzitter, minister, collegas, wanneer een inrichtende macht of schoolbestuur een nieuwbouw of verbouwingswerken aan een bestaand gebouw wil laten uitvoeren, dan kan die bij het Agentschap voor Infrastructuur in het Onderwijs (AGIOn) een aanvraag tot subsidiëring indienen. Voor het niet door subsidie gedekte deel van de subsidieerbare kostprijs kan de inrichtende macht een lening aangaan. Als AGIOn akkoord gaat met het bedrag en de duur van de lening, dan mag de inrichtende macht of het schoolbestuur een kredietovereenkomst met waarborg van de Vlaamse Gemeenschap sluiten. Dat moet gebeuren met een financiële instelling die is erkend bij besluit van de Vlaamse Executieve van 19 december 1990. Het gaat uitsluitend om klassieke banken met banklicentie: AXA bank, Dexia bank, KBC bank, Record Bank, enzovoort.
Socrowd is een nieuw initiatief van Netwerk Rentevrij, dat al een aantal jaren rentevrije leningen aanbiedt aan organisaties met een maatschappelijke meerwaarde. Het staat voor Sociale Crowdfunding, en is een innovatief en creatief financieringsinstrument voor organisaties met een maatschappelijke meerwaarde. Men geeft financiële zuurstof aan duurzame initiatieven in de sociale, culturele en zorgsector door het aantrekken van privékapitaal te begeleiden. Men versterkt via het cofinancieringsmodel de band tussen een organisatie en haar actieve achterban. Ideaal dus voor de financiering van scholen, en een aantal scholen van de Federatie van Onafhankelijke Pluralistische Emancipatorische Methodescholen (FOPEM) hebben hier daadwerkelijk al een beroep op gedaan.
Helaas is deze manier van crowdfunding door de Vlaamse overheid niet opgenomen in de lijst van erkende financiële instellingen die in aanmerking komen voor borgstelling door AGIOn. Nochtans zijn er tal van argumenten om Socrowd in aanmerking te laten komen voor borgstelling door AGIOn. En voor de duidelijkheid: zonder dat zij een banklicentie zouden krijgen. Zoals bij de banken gebeurt bij Socrowd een degelijke financiële screening van de projecten. Alle informatie van het betreffende project wordt grondig bekeken en ter plaatse met hen besproken. Socrowd kan dan ook goede resultaten voorleggen. Slechts één project van de meer dan honderd moest in de voorbije zeven jaar als faling worden geboekt. Dit geeft aan dat de screening ernstig wordt genomen en werkt.
In de screening test men de financiële haalbaarheid van het project aan de hand van begroting, businessplan en jaarrekeningen, maar kijkt men ook naar een aantal inhoudelijke zaken. Hierin gaat Socrowd dus verder dan de klassieke banken, want men kijkt naar onder meer de democratische besluitvorming, de bestemming van de winst, de maatschappelijke meerwaarde, de duurzaamheidsaspecten in de bedrijfsvoering, enzovoort. De beoordeling gebeurt door een team van vrijwilligers-experten, die elk vanuit hun specifieke achtergrond zowel inhoudelijk als financieel ageren. AGIOn heeft overigens ook alle gegevens beschikbaar. Enkel als het dossier door AGIOn wordt goedgekeurd, kan een bijkomende lening via Socrowd worden gerealiseerd.
Bij Socrowd werkt men met rentevrije leningen. Die zijn dus in principe steeds goedkoper dan klassieke alternatieven. Rentevrij betekent niet gratis, want er is een administratievergoeding die de kosten dekt. Die komt overeen met 650 euro per geleende schijf van 50.000 euro. Het gaat over leningen tot 150.000 euro, maar die steeds via cofinanciering met andere klassieke financiers kunnen gebeuren. Deze goedkope, aanvullende financieringsbron kan vandaag alleen als er een andere borgstelling wordt gevonden wordt. Aangezien we vooralsnog geen aanspraak kunnen maken op de AGIOn-borgstelling, is het voor de betrokken scholen vaak een hele uitdaging om bijkomende borgstellingen te zoeken, of zorgt dit voor extra kosten voor de school. In dit systeem moet het netwerk van de school sympathisanten, ouders, vrienden, organisaties uit de gemeente, enzovoort één derde van de financieringsnood bijeenbrengen. Socrowd zorgt voor een gemakkelijk, veilig en transparant kader, maar de school in kwestie vergroot de draagkracht, via het netwerk. Financiering wordt zo een duurzaam middel om de school lokaal te verankeren.
Ik wil u daarover enkele vragen voorleggen. Is het mogelijk om dit soort van crowdfunding mét de waarborg van de Vlaamse Gemeenschap mogelijk te maken? Welke maatregelen neemt u om dit op korte termijn te doen?
De voorzitter : De heer De Meyer heeft het woord.
De heer Jos De Meyer : De discussie gaat een interessante richting uit. We moeten natuurlijk relativeren, het is geen mirakeloplossing, maar wel de moeite om verder te onderzoeken.
Minister, mocht de Vlaamse overheid zorgen voor een waarborg, moet dat dan worden voorgelegd aan Eurostat? Of zijn de bedragen dermate gering dat dit hoegenaamd geen enkele rol speelt? Kan de Vlaamse overheid iets doen? Als dat niet het geval is, wat jammer is, kunnen steden en gemeenten dan iets doen? Dit is maar een suggestie.
De heer Boudewijn Bouckaert : Ik wil de vraag van mevrouw Meuleman ondersteunen. Iedereen weet dat de scholenbouw in Vlaanderen een erg groot probleem is. We zitten met een verouderd scholenpark. Veel scholen dateren van de 19e eeuw. Vroeger woonden de mensen in krotten van huizen en gingen ze naar paleizen van scholen. Nu wonen ze in paleizen en gaan ze naar krotten van scholen. Dat is grof uitgedrukt, maar u moet in Gent en Antwerpen maar eens gaan kijken. Ik kan het u verzekeren, daar staan echt trieste scholen. Het probleem is algemeen erkend. We moeten alle tandjes bijsteken om de vernieuwing van ons scholenpark te realiseren.
Het initiatief Socrowd komt uit de samenleving. Ik vind het lovenswaardig. Natuurlijk moet dat financieel correct zijn. We moeten niet roekeloos ingaan op eventueel naïeve initiatieven. We moeten nagaan of het financieel klopt. Uit de gegevens van mevrouw Meuleman blijkt dat dit het geval is. Er is een zeer goed rendement.
Of de erkende banken zo goed zijn, valt nog te bezien. Enkele jaren geleden bleek van niet. Die moeten niet te hoog van de toren blazen.
Men werkt samen met de banken op basis van de bankenlicenties. De licenties worden waarschijnlijk om heel andere redenen uitgereikt, redenen die geen verband houden met de scholenbouw. Ik vind niet dat een bankenlicentie automatisch het recht geeft om hier op te treden en vice versa. Er moet een autonomie van criteria zijn voor financiële instellingen die in dat systeem van de waarborg van de overheid treden. Dat moet eens worden herbekeken. Socrowd is een interessant en sympathiek initiatief, het moet een kans krijgen.
De voorzitter : Minister Smet heeft het woord.
Minister Pascal Smet: Socrowd komt inderdaad niet voor op de lijst van erkende kredietinstellingen. Die lijst wordt opgesteld door minister van Financiën en Begroting Muyters en mij. Ik dank u voor de interessante suggestie. Ik zie dat het initiatief op bijval kan rekenen. Ik heb opdracht gegeven om dit samen met minister Muyters te bekijken. We moeten de voorwaarden uitwerken en nagaan wat we met de bankenlicentie doen. Het is het overwegen waard. Het wordt onderzocht. Als er geen problemen zijn en als het kan, wordt het op de lijst gezet.
De voorzitter : Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Mevrouw Elisabeth Meuleman: Kunt u daar een timing op plakken? Ik ben zeer blij met uw positieve houding, minister, maar verder blijft u nogal vaag. Ik hoop dat u in deze legislatuur nog tot dat gesprek met minister Muyters en eventueel tot een voorstel komt. Dat zou een mooie manier zijn om de legislatuur af te sluiten.
Minister Pascal Smet : We hebben het er in Brazilië met de associaties de hele tijd over gehad. Er zijn heel mooie dingen over gezegd.
De voorzitter : De vraag om uitleg is afgehandeld.