Commissie voor Economie, Economisch Overheidsinstrumentarium, Innovatie, Wetenschapsbeleid, Werk en Sociale Economie
Vergadering van 17/10/2013
De voorzitter : De heer Van den Heuvel heeft het woord.
De heer Koen Van den Heuvel : Voorzitter, minister, geachte leden, Knowledge and Innovation Communities (KICs) zijn kennisgemeenschappen op Europees niveau. Momenteel bestaan er een drietal, eentje met betrekking tot de klimaatverandering, eentje met betrekking tot de ICT-maatschappij en eentje over duurzame energie. Voor die laatste KIC heeft ook Vlaanderen een subgroep binnengehaald, namelijk EnergyVille, dat in Limburg, in Waterschei is gevestigd.
Nu krijgen we van de sector daar wat opmerkingen over. Men vraagt zich af of die KICs wel voldoende bekend zijn in Vlaanderen. Men vraagt hoe onze Vlaamse bedrijven daarop inspelen, en of ter zake geen tandje moet worden bijgestoken, temeer omdat er volgend jaar een aantal nieuwe Europese calls op het programma zouden staan, waaronder ook een call met betrekking tot raw materials. We hebben ter zake toch wel een aantal spitsprojecten lopen. Hoe kan de Vlaamse overheid daar maximaal op inspelen, zodat we ook op dit vlak een subgroep binnenhalen voor onze Vlaamse industrie?
We horen ook uit de sector dat het Departement Economie, Wetenschap en Innovatie (EWI) wel aan het werken zou zijn aan een soort roadmap, om daar volop op in te spelen. We horen ook dat andere landen en regios zich daar natuurlijk volop op aan het voorbereiden zijn.
Minister, hoe denkt u bij die nieuwe Europese calls toch een deel naar Vlaanderen te kunnen halen, zeker via smart specialisation? Hoe evalueert u de huidige Vlaamse positie in de reeds bestaande KICs? Kan de sensibilisatie ter zake worden verbeterd? Hoe evalueert u dat? Hoe bereidt Vlaanderen zich voor op de nieuwe calls in 2014? Waar liggen onze prioriteiten? Hoe pakt u dat aan? Waar liggen de Vlaamse prioriteiten met betrekking tot smart specialisation? Hoe promoten we dit? Hoever staat het concreet met de EWI-roadmap?
De voorzitter : De heer Diependaele heeft het woord.
De heer Matthias Diependaele : Ik wil me aansluiten bij de heel terechte vraag van de heer Van den Heuvel.
Zoekt het Limburgse I-Cleantech daar aansluiting bij? We hebben dat zelf ook eens opgezocht, en weinig lijkt erop te wijzen dat dit het geval is, maar dat zou natuurlijk geen slechte zaak zijn, mochten zij dat wel doen.
Die partnerschappen zijn absoluut fundamenteel voor het scheppen van industriële tewerkstelling. Ik onderschrijf de opmerkingen van de heer Van den Heuvel daarover. We moeten absoluut die richting uit. Vorige week hebben we gehoord van die 10.000 arbeidsplaatsen uit een ABVV-rapport, voor wat het waard is. Om die reden moeten we daar absoluut rekening mee houden.
De voorzitter : Minister Lieten heeft het woord.
Minister Ingrid Lieten : Voorzitter, geachte leden, in de KIC InnoEnergy vormt Vlaanderen inderdaad samen met Nederland een Co-Location Centre (CC) Benelux, met zetels in Eindhoven en Genk. KU Leuven, de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) en Eandis behoren tot de in totaal 29 aandeelhouders van deze KIC, en nemen dus mee deel aan de strategievorming. EnergyVille, het gezamenlijke onderzoekscentrum van VITO, KU Leuven en het Interuniversitair Micro-elektronicacentrum (IMEC) in Genk en de zetel van Smart Grid Flanders, wordt in deze strategie dus als Europees kenniscentrum voor energie-efficiëntie uitgebouwd en erkend.
In de geselecteerde Climate-KIC en KIC ICT Labs waren er oorspronkelijk geen Vlaamse partners, maar onlangs is iMinds partner geworden in de KIC ICT Labs, met Eindhoven als CC. iMindsonderzoekers van de diverse universiteiten nemen deel aan de diverse Europese innovatieprogrammas van de KIC ICT Labs. Het incubatieteam van iMinds helpt ook Vlaamse start-ups en groeibedrijven met het vinden van nieuwe markten in die andere KIC-landen. De participatie van iMinds in de KIC ICT Labs heeft dus een hefboomwerking voor het Vlaamse innovatielandschap en brengt deze activiteiten ook tot een Europees niveau.
De overheid maakt de aankondiging van die oproepen bekend via de website www.europrogs.be. Daarop verspreidt het IWT informatie over Europese initiatieven in de brede zin, dus ook bijvoorbeeld over de oproepen met betrekking tot de KICs. Momenteel telt die site heel wat geregistreerde gebruikers. Via onze vertegenwoordigers in de Europese programmacomités worden ook potentiële kandidaten, zoals bedrijven en onderzoeksinstellingen, proactief aangesproken met betrekking tot een deelname aan relevante programmas.
Omdat deelname aan KICs een zekere strategische capaciteit veronderstelt, worden deze aankondigingen proactief opgevolgd door de potentiële kernspelers zelf, die immers al Europees actief zijn op dit domein. De sterke Vlaamse actoren zijn dan ook betrokken in het voorbereiden van consortia vooraleer de oproep gepubliceerd wordt. Zo is dit het geval voor de nieuwe oproepen voor Raw Materials en Active and Healthy Ageing die in 2014 worden verwacht. Vlaanderen, maar uitgebreid de regio daarrond, wordt Europees als trekker erkend voor recycling en werkt aan de voorbereiding van dit onderdeel van de KIC met een consortium waarin drie onderzoeksinstellingen participeren en Umicore ook deel uitmaakt van de kerngroep van de KIC. Kleinere spelers worden via geassocieerde lidmaatschappen betrokken. Ook voor de KIC rond Health wordt vanuit Vlaanderen zeer actief meegebouwd aan een internationale alliantie met onder meer Nederlandse, Duitse en Engelse kennisinstellingen en bedrijven.
Hoe bereidt Vlaanderen zich voor en waar liggen onze prioriteiten? De internationalisatiestrategie voor innovatie heeft een hoge prioriteit en wordt verder verdiept. Er is ook een conceptnota met verdiepingsvoorstellen die binnenkort door de Vlaamse Regering wordt behandeld. Er is een Europa Forum opgericht waarin alle onderzoeks- en innovatiestakeholders de Europese activiteiten opvolgen en standpunten voorbereiden. Onze prioriteiten worden bepaald door het gericht innovatiebeleid met zijn zes innovatieknooppunten. Dit sluit duidelijk aan bij de Europese challenges in Horizon 2020 en de themas van de KICs. Daarenboven ontwikkelen we een slimme specialisatiestrategie die uitgaat van onze sterkten. Hiervoor wordt een gericht clusterbeleid opgezet waarin de duurzame chemie, Flanders Innovation Hub for Sustainable Chemistry (FISCH), een voorloper is van een challenge gedreven transformatie. Deze transformatie wordt grensoverschrijdend aangepakt, getuige de recente afspraken met Nederland en ook met Nordrhein-Westfalen inzake innovatiesamenwerking, waarin we de omschakeling naar een biogebaseerde economie en groene chemie als een van onze gezamenlijke, grensoverschrijdende Europese speerpunten definiëren.
De KICs zijn een relatief nieuw Europees instrument om Europese topactoren in de kennisdriehoek te verzamelen dat een Europees samenwerkingsmodel ontwikkelt voor groei door innovatie om de competitiviteit van onze economie te versterken. Daarbij wil men een Europees netwerk van verbonden co-locatiecentra (clusters van onderzoek, onderwijs, ondernemerschap) ontwikkelen. Dit model sluit dus aan bij de ambitie van mijn beleid om slimme specialisatieclusters te steunen in Vlaanderen, die daardoor gelinkt worden aan een netwerk en een waardeketen waarin ze een vooraanstaande rol spelen. De erkenning als co-locatiecentrum heeft immers heel wat voordelen inzake strategische positionering en uitstraling, bovenop de extra middelen van Europa die waarschijnlijk op termijn ter beschikking zouden zijn. Het gaat immers om langetermijnallianties van zeven tot veertien jaar waarin leidende Europese spelers samenwerken. Vanuit het beleid zullen we de vorming van KICs dus aandachtig opvolgen om de prioriteitsstellingen voor deelname vanuit Vlaanderen in verschillende Europese acties beter op elkaar af te stemmen. Het Vlaams Europaplatform is een belangrijk kanaal om die informatie met elkaar te delen.
De conceptnota Een slimme specialisatiestrategie voor een gericht clusterbeleid is op 8 maart goedgekeurd door de Vlaamse Regering. Daarmee zijn de principes goedgekeurd voor het identificeren van slimme specialisaties, namelijk nieuwe en vernieuwde waardeketens en clusters die de Vlaamse economie internationaal onderscheiden op basis van door innovatie aangescherpte comparatieve voordelen. Het basisprincipe is dat een gericht beleid voor transities op basis van grote maatschappelijke uitdagingen zoals mobiliteit, energie, veroudering, wordt gecomplementeerd met een sterk bottom-up gedreven entrepreneurial discovery process dat vertrekt van de aanwezige kennis in het Vlaamse innovatie- en ondernemingslandschap. Op deze manier is duurzame chemie reeds binnen het Nieuw Industrieel Beleid naar voren geschoven als een mogelijk model voor het gericht clusterbeleid omdat een platform werd opgericht (FISCH) met grote steun van de bedrijven zelf voor een transitie van de petrochemiecluster naar een meer biobased cluster.
Om dergelijke transformatietrajecten te doorlopen, wordt binnen een gericht clusterbeleid het instrument van roadmapping aangeboden. De finaliteit van het gericht clusterbeleid is een partnerschapsakkoord rond de uitvoering van kwaliteitsvolle, gedragen roadmaps waarin de bedrijven zelf investeren in de nieuwe waardeketens, met de steun van het gebundelde instrumentarium van de overheid. Om de voorwaarden voor zon gestructureerde dialoog uit te werken tegen volgende legislatuur worden in het najaar enkele testtrajecten gestart. Het FISCH-platform is een voorloper geweest. De andere twee testtrajecten focussen op additive manufacturing (3D-printen) en duurzame kringloopeconomie (recyclage van materialen en nutriënten). Deze testtrajecten worden tegen de zomer 2014 afgerond. Deze roadmaps worden ook afgestemd met Europese roadmaps, die ook vertrekken van deze maatschappelijke uitdagingen en die ook in de KICs worden vertaald. Door de wijze waarop wij de voorbije jaren het beleid hebben vormgegeven, staan we nu klaar om maximaal in te spelen op de benadering van Europa die ook vertrekt vanuit de maatschappelijke challenges, van een inclusief beleid en van een multifunctioneel beleid. Om deze Europese afstemming te bevorderen heeft het IWT nog voor de zomer een oproep gelanceerd voor het uitwerken van Vlaamse roadmaps voor de KICs , waaronder bijvoorbeeld materiaaltechnologie, waarvoor Europa strategische roadmaps heeft gemaakt.
Al deze bewegingen duiden erop dat we ons volop organiseren om een maximale aanwezigheid en participatie van onze bedrijven en kennisinstellingen te hebben in de nieuwe KICs die voor 2014 aangekondigd zijn.
We proberen dat ook op een structurele manier te doen. Het Departement Economie, Wetenschap en Innovatie (EWI) heeft een handleiding gemaakt die beschikbaar is op de website van EWI. Het IWT heeft de vermelde oproep gelanceerd voor KET-roadmaps (Key Enabling Technologies). Ook het Agentschap Ondernemen biedt steun en samenwerking.
De voorzitter : De heer Van den Heuvel heeft het woord.
De heer Koen Van den Heuvel : Minister, ik dank u voor uw antwoord.
Het is belangrijk dat Vlaanderen de trein niet mist bij de nieuwe call van KICs volgend jaar. Ik ben blij dat het IWT volop aan het voorbereiden is zodat we toch wel heel actief zijn. Ik zou willen aanmoedigen om echt alles uit de kast te halen om volgend jaar een duidelijke Vlaamse inbreng te kunnen doen bij de calls voor de nieuwe KICs.
De voorzitter : De vraag om uitleg is afgehandeld.