Commissie voor Algemeen Beleid, Financiƫn en Begroting
Vergadering van 04/12/2012
Vraag om uitleg van mevrouw Griet Smaers tot de heer Philippe Muyters, Vlaams minister van Financiën, Begroting, Werk, Ruimtelijke Ordening en Sport, over de betaling van facturen door de Vlaamse overheid binnen dertig dagen
- 254 (2012-2013)
De voorzitter : Mevrouw Smaers heeft het woord.
Mevrouw Griet Smaers : Minister, dit thema is al aan bod gekomen, ook in schriftelijke vragen over de vertragingen van betalingen, het aantal dagen overschrijding enzovoort. Er zijn al veel cijfers bekend. De vraag om uitleg die ik nu wil stellen, heeft betrekking op de omzetting van de Europese richtlijn 2011/7/EU, die gericht is aan alle lidstaten van de Europese Unie over het sneller betalen om betalingsachterstand in handelstransacties te kunnen vermijden.
Ten laatste in maart 2013 moet de federale overheid die richtlijn omzetten in interne wetgeving. Ondanks het federale karakter van deze materie de omzetting van de richtlijnen blijkt uit cijfers van Graydon dat ook regionale overheden bijkomende inspanningen kunnen doen voor het sneller betalen van openstaande facturen. Regionale overheden, dus ook Vlaanderen, betaalden in het vierde kwartaal van 2011 60 procent van hun facturen op tijd. In het eerste kwartaal van 2012 evolueerde dit tot 77 procent, maar deze stijging was vooral te danken aan de inspanningen van de Duitstalige Gemeenschap. De Vlaamse Gemeenschap betaalde in het eerste kwartaal van 2012 amper 53 procent van haar facturen op tijd, 23 procent werd zelfs meer dan negentig dagen te laat betaald.
Door de eigen betaalverplichtingen van Vlaanderen, aangezien Vlaanderen heel wat eigen bevoegdheden heeft inzake financiën we moeten onze eigen begroting maken, we hebben er net over gestemd , is het in de geest van de Europese richtlijn aangewezen dat ook Vlaanderen de gevolgen en de inhoud van deze richtlijn in de eigen Vlaamse regelgeving overneemt.
Op dit moment hebben heel wat ondernemers het niet gemakkelijk en trachten ze op allerlei manieren het hoofd boven water en de economie draaiende te houden. Het tijdig betalen van facturen zou een belangrijk middel kunnen zijn in hun positie en liquiditeit. Ook dat is hier al aan bod gekomen.
Minister, op welke manier zal Vlaanderen tegemoetkomen aan de richtlijn 2011/7/EU? Welke maatregelen zult u nemen om erop toe te zien dat de Vlaamse overheid effectief tijdig, binnen de dertig kalenderdagen zoals gepland in de Europese richtlijn, de betaling van facturen uitvoert? Welke procedure inzake timing voert de Vlaamse overheid om de omzetting in Vlaanderen mogelijk te kunnen maken?
De voorzitter : De heer Van Mechelen heeft het woord.
De heer Dirk Van Mechelen : Dit probleem houdt ons al jaren bezig. Zeker in een economische crisis waarin onze bedrijven, gelet op het aantal faillissementen, het steeds moeilijker krijgen, verdient dat meer dan onze aandacht. Meestal proberen we een aantal urgentiemaatregelen te nemen om onze facturen sneller te betalen. Alleen is de vraag nu niet om sneller te gaan, maar om de betalingen tijdig te doen. Ik heb hierover al enkele schriftelijke vragen gesteld. Daaruit bleek dat er een groot materieel probleem was, namelijk dat het invoeren van de facturen in een boekhoudsysteem in sommige gevallen meer dan dertig dagen duurt, laat staan dat je die na dertig dagen kunt betalen.
Minister, in het antwoord op die schriftelijke vraag zei u dat u daar werk van zou maken. Is dit euvel ondertussen hersteld? Slagen we er nu in om inkomende facturen snel in te boeken, waardoor we tijdig kunnen betalen? Zijn er andere redenen waarom facturen niet tijdig worden ingeboekt en dus ab initio ook niet tijdig kunnen worden uitbetaald?
De voorzitter : De heer Van Malderen heeft het woord.
De heer Bart Van Malderen : Minister, het is jammer te moeten vaststellen dat deze situatie aansleept en dat u cijfermatig tegen enkele problemen blijft aanbotsen om doorbraken te krijgen. Het is nefast voor ongeveer iedereen die daarin is betrokken. Mevrouw Smaers wees op de problemen voor bedrijven op het vlak van continuïteit. De Vlaamse overheid betaalt daar extra verwijlintresten op, maar het is ook nefast voor de marktwerking die inherent is aan de wet op de overheidsopdrachten. Als bepaalde leveranciers en aannemers of bureaus niet meer deelnemen aan openbare aanbestedingen omdat ze ervan overtuigd zijn dat ze al te lang op hun geld moeten wachten, is dat naast de verwijlintresten dubbel nefast, omdat je ook een verstoorde marktwerking krijgt. De overheid betaalt dan onrechtstreeks voor het risico dat ze zelf creëert. Dat is een nefast gevolg van een praktijk die we hier al lang aankaarten.
De voorzitter : Minister Muyters heeft het woord.
Minister Philippe Muyters : Ik wil beginnen met te weerleggen dat de cijfers van Graydon juist zijn. Ze zijn gebaseerd op een beperkte steekproef. Ik heb de correcte gegevens al eens overgemaakt aan de heer Vereeck naar aanleiding van schriftelijke vraag nr. 772. Daaruit kun je concluderen dat in de eerste zes maanden van 2012 de Vlaamse Gemeenschap 80,87 procent van de facturen op tijd betaalde. We zien duidelijk een dalende trend. In 2010 werd nog ongeveer 33 procent van de facturen te laat betaald, vorig jaar was dat nog 21 procent, en nu zitten we aan ongeveer 19 procent. Dankzij de maatregelen die we hebben genomen, zien we een trend. Helemaal wegwerken zal nooit lukken.
Wat zijn de redenen voor een betaalachterstand? Er kan een achterstand zijn bij de administratieve afhandeling en goedkeuring van facturen. Een suboptimale gegevensuitwisseling tussen verschillende afdelingen van een entiteit kan ook een reden zijn. In sommige gevallen is er een tijdskloof tussen de factuurdatum en de datum van ontvangst van de factuur, bijvoorbeeld bij raamcontracten die de factuurdatum zetten op de datum van het afsluiten van het raamcontract. Er zijn ook betwistingen van facturen. Dat zal natuurlijk altijd blijven bestaan. Als een geleverd goed of geleverde dienst niet conform de afspraak is, kan er worden beslist een factuur niet te betalen in afwachting van een juiste levering. Natuurlijk kunnen ook vereiste goedkeuringen in verband met onvoorziene werken, meerwerken, verrekeningen, bijaktes en onderhandelingen met de aannemer aanleiding geven tot vertraging. Die twee laatste zullen altijd bestaan. De andere moeten we proberen maximaal weg te werken.
Ik pleit er samen met jullie uiteraard voor om het aantal te laat betaalde facturen tot een absoluut minimum te beperken. Verwijlintresten zijn in de eerste plaats voor rekening van het departement. Het is ook in de eerste plaats de minister of het departement die de nodige maatregelen moeten nemen om de agentschappen en departementen te responsabiliseren. Bij een aantal departementen de belangrijkste is in de managementovereenkomst het tijdig betalen van facturen opgenomen als indicator. Voor de responsabilisering van de leidend ambtenaren is dat een positief effect. Als die minister dat niet doet, komt dat in de afrekening van zijn departement of van hem persoonlijk.
Daarnaast zijn er initiatieven genomen door het intern verzelfstandigd agentschap (IVA) Centrale Accounting. Een eerste initiatief bestaat erin om in samenwerking met de beleidsdomeinen in coördinatie van het IVA Centrale Accounting, algemeen aanvaarde afspraken te maken met betrekking tot eenduidige interpretatie van de regelgeving over de verwerking en het in betaling stellen van facturen. Dat is gebeurd, die afspraken zijn gemaakt. Soms bleek dat er foutief gebruik werd gemaakt van bepaalde toepassingen, waardoor die zaken konden gebeuren.
Een tweede initiatief is de mogelijkheid van de elektronische facturatie. Eind 2011 is er een eerste proef gestart bij het beleidsdomein Bestuurszaken. Inzake toepassing is die proef nog uitgebreid. Men is gestart met iets relatief kleins, dat verder is uitgebreid. Het tweede deel van de proef is gestart in september 2012 en wordt tegen het einde van dit jaar afgerond. Dan is het nodig om uit te zoeken hoe die eventueel nog kan worden verfijnd, maar ook hoe die kan worden uitgerold naar de andere domeinen. Het verder digitaliseren van de afhandeling van facturen kan een gunstig effect hebben op de doorlooptijden. We wachten op de definitieve resultaten van het proefproject met Bestuurszaken.
Of het nu een factuur betreft van zestig of van dertig dagen, het zijn dezelfde maatregelen die moeten worden genomen. Deze maatregelen nemen we om tijdig te betalen, wat tijdig dan ook mag zijn. Voor wat betreft uw specifieke vraag over de richtlijn 2011/7/EU, kan ik u meedelen dat de lidstaten tegen 16 maart 2013 de bepalingen moeten omzetten. De richtlijn heeft tot doel de betalingsachterstanden bij handelstransacties tegen te gaan. Dergelijke transacties tussen ondernemingen en overheidsinstanties worden beheerst door de federale regelgeving. Dit betekent dat met betrekking tot overheidsopdrachten de omzetting van de richtlijn 2011/7/EU zal gebeuren in het KB dat de algemene uitvoeringsregels van overheidsopdrachten bepaalt. Alle aanbestedende overheden moeten deze Belgische wetgeving naleven. In die optiek vereist de omzetting van voormelde Europese richtlijn geen specifieke Vlaamse regelgeving, wel de specifieke opvolging.
Ik verwacht veel van de elektronische facturatie. Ik hoop dat hierdoor de trend die al bestond, wordt voortgezet.
De voorzitter : Mevrouw Smaers heeft het woord.
Mevrouw Griet Smaers : Minister, ik was in het bijzonder benieuwd naar de procedure die Vlaanderen zou naleven in navolging van de verplichtingen van die richtlijn. U hebt geantwoord dat er een KB zal worden opgemaakt door de federale overheid waarin duidelijk zal staan dat alle aanbestedende overheden die maatregel zullen moeten nemen. Vlaanderen zal die verplichtingen dus ook moeten nakomen.
U hebt enkele maatregelen opgesomd waaraan volop wordt gewerkt om die betalingstermijn te verkorten en om daar efficiëntiewinsten te boeken. Ik zal dit verder opvolgen, want ik neem aan dat dat KB niet vrijblijvend kan zijn. Ik neem ook aan dat er in de bepalingen die men opneemt in de omzetting van de richtlijn, doelstellingen zullen worden opgelegd tot het nastreven van terugdringing van de achterstand in betalingen, en dat er resultaatsverbintenissen zullen worden opgenomen. Het zou vreemd zijn als dat niet het geval zou zijn, want dan heb je geen extra stimulans om tot werkelijke uitvoering en resultaten te komen van die omzetting van de richtlijn.
Ik neem genoegen met de maatregelen die u voorlopig hebt opgesomd om de betalingsachterstand terug te dringen. Ik zal in maart of april terugkomen op die zaak om uit te zoeken of die maatregelen afdoende zijn om de in het KB vooropgestelde terugdringing te kunnen nakomen.
De voorzitter : Minister Muyters heeft het woord.
Minister Philippe Muyters : De maatregelen die we hebben genomen om tijdig te betalen, blijven daarna evengoed tellen. Omdat we dat inbrengen in de managementovereenkomsten, is het essentieel dat de agentschappen en departementen die het meest met facturen te maken hebben en die verantwoordelijk zijn voor het grootste aantal niet-betaalde facturen, zich mee inschakelen in de voorstellen en procedures die we uitwerken. Dat zal ik opnemen met de ministers van de specifieke beleidsdomeinen.
De voorzitter : De vraag om uitleg is afgehandeld.