Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Vergadering van 24/04/2012
Vraag om uitleg van de heer Wim Wienen tot mevrouw Ingrid Lieten, viceminister-president van de Vlaamse Regering, Vlaams minister van Innovatie, Overheidsinvesteringen, Media en Armoedebestrijding, over de keuze van steden door de programmamakers van het radioprogramma Peeters & Pichal
- 1673 (2011-2012)
De voorzitter : De heer Wienen heeft het woord.
De heer Wim Wienen : Voorzitter, minister, collegas, ik had de indruk dat men suggereerde dat de vraag zonder voorwerp was, gezien de aanpassingen. Ik vind het toch belangrijk om ze te stellen, want bepaalde aanpassingen lijken mij ingegeven door de sfeer die is ontstaan over de uitzendingen van Peeters & Pichal in het kader van de gemeenteraadsverkiezingen. De programmamakers hadden het overigens leuke idee opgevat om burgemeesters met allerlei vragen te confronteren. De vragen kunnen komen van gemeenteraadsleden, van oppositieleden en van de bevolking van de stad die in de uitzending aan bod komt.
Verbazend was wel dat men een aantal steden selecteerde die door nogal wat socialistische burgemeesters worden geleid. Ik heb het dan over Leuven, Antwerpen en Gent. In eerste instantie wou men ook de heer Patrick Moenaert van Brugge en de socialistische burgemeester van Hasselt opvoeren. Men zei dat men de provinciehoofdplaatsen had uitgekozen. Dat lijkt mij een gemakkelijk argument. De VRT moet toch partijpolitiek neutraal zijn, zoals dat in het Mediadecreet staat? Men stelde ook dat het programma niet onder de verantwoordelijkheid van de nieuwsdienst valt. Ook dat is een zwak argument. Men voelt toch aan de ellebogen aan dat een programma waarin vier van de vijf burgemeesters socialisten zijn, aanleiding zal geven tot heisa. Dat leidt tot zenuwachtigheid bij andere partijen. Zij voelen zich onrecht aangedaan.
Mijn partij is niet van oordeel dat haar onrecht is aangedaan, want wij hebben geen burgemeesters. Maar wij hechten groot belang aan de politieke neutraliteit van de VRT. Ik heb u daarover al meermaals ondervraagd toen het over mijn eigen partij ging, maar ook vandaag, nu het niet over mijn eigen partij gaat. Ik wil u dus enkele vragen voorleggen over partijpolitieke neutraliteit. Indien er nog andere steden aan bod komen, welke zijn die dan? Blijkbaar heeft men het lijstje uitgebreid. Wat zijn de objectieve criteria die worden gebruikt om de steden te selecteren? Ik hoop dat het geen subjectieve criteria zijn. Wat is de extra kostprijs om in verschillende steden ter plaatse te gaan? Peeters & Pichal is een programma dat doorgaans in de studio wordt opgenomen, maar nu gaat men naar de steden, en dat zal wellicht een extra kostprijs hebben.
De voor de hand liggende vraag al zal de VRT zelf ontkennend antwoorden is of de omroep zich er niet van bewust was dat zo de perceptie zou ontstaan dat de omroep een partijpolitiek kleurtje heeft. Dat moeten wij te allen prijze vermijden. Is de VRT er zich van bewust dat ze in die eerste sessie ik heb het niet over hoe het verder is uitgerold en de eerste communicatie over dat programma een inschattingsfout heeft gemaakt door net voor die selectie te gaan?
De voorzitter : De heer Tommelein heeft het woord.
De heer Bart Tommelein : Voorzitter, zoals u weet, ben ik nogal ongelukkig over het feit dat men mijn vraag niet heeft willen agenderen in deze commissie. Door een spijtig toeval was ik iets te laat in de plenaire zitting vorige week. Als de minister op een plenaire zitting niet aanwezig kan zijn ik heb dat al gezegd tegen de voorzitter van het Vlaams Parlement , dan kan men mij verwittigen zodat ik zelf kan beslissen of ik mijn vraag al dan niet intrek.
Aan het feit dat ik te laat was, daar kunt u niets aan doen, voorzitter. Ik heb ook niet geprotesteerd tegen het feit dat mijn vraag niet is behandeld, dat is het reglement. Maar er is ook iets als de geest van het reglement. Men wist dat ik bijna in de zaal was en het is dan een kleine moeite om te overleggen wat men daar dan mee doet. In het reglement staat dat de volgorde van de vragen te allen tijde kan veranderen, maar dat gebeurt blijkbaar maar in één richting, in de richting van de regering, niet in de richting van het parlement. Blijkbaar heeft men het zo toegepast. Men heeft mij gebeld en gevraagd waar ik was. Ik heb gezegd dat ik er was en op dat moment werd beslist dat de vraag wordt verdaagd. Dat vind ik jammer.
Ondertussen heb ik mijn woede gekoeld en heb ik een mooi opiniestuk kunnen laten verschijnen in De Standaard. Had ik mijn vraag kunnen intrekken, dan had ik ze op tijd in de commissie kunnen indienen. Men maakt gebruik van het reglement in functie van het feit of het iemand goed uitkomt. Dat vind ik heel jammer. Ik heb ook aan de voorzitter geschreven dat als het ooit in een andere richting voorvalt, ik hoop dat ik dan niet dezelfde mentaliteit zal hebben als de mentaliteit die men vandaag heeft.
Ik wil het niet zozeer hebben over de invalshoek van de heer Wienen. Dat is ook de reden waarom ik mijn vraag in de commissie wilde stellen. Het gaat er mij niet om welke kleur die burgemeesters hebben. Dat is bijzaak. Het is natuurlijk wel heel jammer dat de VRT als openbare omroep dat niet zelf beseft. Als men de provinciehoofdplaatsen neemt, behoren vier van de vijf burgemeesters tot één bepaalde partij. Die vijfde is toevallig een burgemeester die zich niet meer als burgemeester verkiesbaar stelt, maar enkel de lijst duwt. Dat vind ik zeer jammer. Ik wil wel waarschuwen voor de flinterdunne grens tussen wat de VRT als informatie beschouwt en wat als infotainment. De huidige gouverneur van West-Vlaanderen heeft hier in het verleden, toen hij nog lid was van dit parlement, vele malen op gewezen. Waar ligt de grens tussen informatie en infotainment?
Op dit moment is de VRT in het programma Peeters & Pichal gedwongen om in de richting van informatie te gaan omdat het gaat over gemeenteraadsverkiezingen en er burgemeesters worden geïnterviewd. Ik heb daar toch een aantal bedenkingen bij. Eerst en vooral maakt de VRT zeer lichtzinnig de keuze om dat concept te nemen, waarbij men geen rekening houdt met een aantal zaken waar de hoofdredactie van de nieuwsdienst wel rekening mee moet houden. Ten tweede gaat men op een andere manier om met de deontologische code. Ik vind het heel belangrijk dat de VRT daar in de toekomst rekening mee houdt.
Ik heb een aantal keren gezien dat men ook in andere programmas politici naar voren brengt. Het gaat mij er zelfs niet om of het nu mensen van mijn eigen partij zijn of van andere partijen, het gaat me erom dat de openbare omroep moet beseffen dat op minder dan een jaar voor de verkiezingen, de performance die men geeft aan bepaalde politici, binnen de perken moet blijven. Ik heb er geen probleem mee dat mensen die in de politiek zitten op de televisie komen, zelfs in infotainmentprogrammas. Maar als men dan portretten begint te maken van burgemeesters op minder dan een jaar voor de gemeenteraadsverkiezingen in druk bekeken programmas van meer dan een miljoen kijkers, heb ik daar bedenkingen bij.
Men had moeten weten dat twee derde van de bevolking niet in de steden woont. De openbare zender maakt een infotainmentprogramma met de vijf grote steden van de provincies, waar twee derde van de Vlamingen, die niet in die grote steden wonen, geen enkele belangstelling voor hebben en ook niet bij betrokken zijn. Een pak Vlamingen woont in een van de dertien centrumsteden, een veel groter pak Vlamingen woont op het platteland. Als men een dergelijk programma maakt, moet men een mengeling maken van grote steden, middelgrote steden en plattelandsgemeenten. Wat denkt de lokale kiezer over het beleid van zijn burgemeester, los van nationale partijen? Minister, het fenomeen in grote steden is dat daar meestal nationale partijen aan bod komen, terwijl er in heel wat kleine gemeenten lokale partijen zijn, zoals gemeentebelangen of volksbelangen. Die komen in deze uitzending helemaal niet aan bod.
Ik heb vanmorgen toevallig burgemeester Lippens van Knokke gehoord. Als je die man in een infotainmentprogramma loslaat, is succes altijd verzekerd. Ik maak me de bedenking dat men op voorhand beter een evenwicht had gezocht en gezocht had naar wat Vlaanderen is. Vlaanderen is meer dan Gent en meer dan Antwerpen. Ik denk trouwens dat er de komende maanden heel wat aandacht zal gaan naar Antwerpen en Gent. Misschien was het nu eens een gelegenheid om ervoor te zorgen dat die steden die straks niet in de belangstelling komen, aan bod zouden komen. Ik heb het niet over mijn eigen stad. Het vertrek van sommige boegbeelden is jammer, want dat neemt wat spanning weg.
Minister, ik vraag u dat u er bij de openbare omroep op zou aandringen om ook de infotainmentprogrammas op een evenwichtige manier samen te stellen. Ik heb het niet zozeer over de politieke kleur, maar over het feit dat wij alle Vlamingen willen bereiken. Ik weet dat u daar zeer mee begaan bent. Het programma is nu bijgestuurd dankzij het protest dat er is gekomen vanuit de raad van bestuur en vanuit de politiek. Minister, misschien hebt u ook duidelijk gemaakt dat dit niet kan. Ik hoop het en ik heb er vertrouwen in dat u het hebt gedaan. Ik vind nog altijd dat men er van in het begin rekening mee had moeten houden en dat men niet zo lichtzinnig mag handelen.
Een tweede bemerking en ik zal mijn collegas van de N-VA eens verdedigen is dat de N-VA eind 2006 nog niet bestond. Vandaag is de N-VA, naar mijn inschatting, een belangrijke deelnemer aan de verkiezingen. Als men zulke programmas maakt, mag men niet alleen de burgemeester en de meerderheid aan het woord mag laten, maar ook de oppositie of mensen die niet tot de meerderheid behoren. Nu worden er willekeurige voorbijgangers geïnterviewd en dan mag de burgemeester een antwoord geven. Misschien was het ook goed geweest om de oppositie eens te laten antwoorden. Ik zie verwoede pogingen van mijn collega Daems om ook op de radio te komen en zijn collega Tobback te ondervragen. Het is niet goed dat het op zon manier wordt georganiseerd.
Ik dring aan op voorzichtigheid en omzichtigheid dat is onze taak , vooral bij infotainmentprogrammas. Ik ben ervan overtuigd dat het bij informatieprogrammas en bij de nieuwsdienst wel degelijk gebeurt, maar bij infotainmentprogrammas veel te weinig.
De voorzitter : De heer Yüksel heeft het woord.
De heer Veli Yüksel : Voorzitter, minister, collegas, ik wil me graag aansluiten bij een aantal opmerkingen.
Ik was ook verbaasd dat vier van de vijf burgemeesters tot een bepaalde partij behoorden en dat er nog een vijfde werd opgevoerd die ermee stopt. Op die manier wek je de indruk dat je subjectief tewerk gaat. Je kunt natuurlijk argumenten inroepen zoals provinciehoofdsteden of de vijf grootste steden in Vlaanderen enzovoort. In mijn ogen zijn dat valse argumenten omdat Vlaanderen meer is dan die vijf grote steden. Ik ben uiteraard blij dat er aandacht is geweest voor Gent, maar Vlaanderen is diverser en groter dan die vijf steden. Programmamakers moeten daar ook aandacht voor hebben.
De VRT moet dat kunnen we niet genoeg benadrukken onpartijdig zijn en mag geen schijn van partijdigheid wekken. Die schijn is wel gewekt bij de eerste ronde. Ik heb veel reacties gekregen van mensen die kritiek hadden op de keuze van Peeters & Pichal. Vanaf woensdag is het programma bijgestuurd. Ik moet de heer Tommelein een beetje tegenspreken, want uiteindelijk mochten er ook mensen van de oppositie en uitdagers deelnemen aan het debat. Zo mocht ook ik een vraag stellen aan de burgemeester in Gent. Het is goed dat er in de tweede ronde een aantal fouten zijn weggewerkt en dat het programma is bijgestuurd. Ook kleinere steden en gemeenten komen nu aan bod.
We zien de laatste maanden dat ministers in die programmas worden uitgenodigd om over belangrijke, inhoudelijke zaken informatie te geven. Het is goed dat Peeters & Pichal op die manier mensen informeert en de kloof tussen politiek en burger dicht, maar Peeters & Pichal werkt met twee petjes: infotainment als het hen uitkomt, informatie als ze dat kunnen. Ik denk dat we hier eens klaarheid in moeten scheppen. Misschien is dit de gelegenheid om Peeters & Pichal onder de verantwoordelijkheid van de nieuwsdienst te brengen. Ze opereren in de grijze zone. Het moet voor eens en altijd worden uitgemaakt. Ze spelen in op de themas in de actualiteit die de maatschappij beroeren. Dat is hun eigen journalistieke keuze die ze maken, maar het kan niet de bedoeling zijn dat ze buiten die journalistieke regels en grenzen vallen. Als je een oplijsting van de themas van de voorbije drie weken zou maken, dan zou je tot de conclusie moeten komen dat Peeters & Pichal minder een consumentenprogramma is en meer een informatieprogramma. Minister, ik zou u willen uitdagen om die oefening eens te maken. U zult zien dat Peeters & Pichal constant op de actualiteit zit. Dat is goed, maar dan moet de keuze gemaakt worden dat het programma onder de verantwoordelijkheid van de nieuwsdienst valt. Nu handelen ze hoe het hen het beste uitkomt. Minister, misschien moet u eens aan de VRT vragen om die oefening te maken zodat u ons kunt inlichten over de uitkomst.
Het is goed dat de VRT de bijsturing heeft doorgevoerd zodat nu verschillende mensen van verschillende partijen aan het woord komen. Op die manier hebben we aandacht voor heel Vlaanderen en voor steden en gemeenten, naast de vijf grote steden.
De voorzitter : De heer Vandaele heeft het woord.
De heer Wilfried Vandaele : Minister, ik weet niet of de oplossing van de heer Yüksel om zulke programmas onder de nieuwsdienst te brengen, een alleenzaligmakende oplossing is. Ik denk dat de VRT het moeilijk heeft om vragen over infotainment te beantwoorden, maar niet dat alleen, ze hebben het ook moeilijk met vragen over politieke evenwichten in nieuws- en duidingsprogrammas.
Ik had daar recent nog een mooie ervaring mee. Ik heb een schriftelijke vraag gesteld over de aanwezigheid van politieke gasten in Reyers Laat. Uitgerekend op de dag dat we een werkbezoek brachten aan de VRT, kreeg ik het antwoord dat de VRT daar niet wou op antwoorden. Dat was een rare reactie, want dat is iets dat we allemaal kunnen tellen. Ik heb dus zelf maar geteld. We hebben het werk zelf gedaan. Voor Nieuwjaar was er een vrij groot onevenwicht onder de gasten. Vreemd genoeg, na Nieuwjaar, misschien wel na die vraag van mij, is dat verbeterd. Ik zou bijna denken dat er een oorzakelijk verband is met mijn schriftelijke vraag. De scheeftrekking werd rechtgetrokken. Ons werk heeft dus misschien wel enig nut: ook al antwoordt men niet op onze vragen, men houdt er wel degelijk rekening mee.
De voorzitter : Het is inderdaad zo dat de VRT vrij snel de formule heeft bijgestuurd. Ik heb het krantenbericht gelezen over de aanleiding tot een reeks vragen, zowel actuele vragen als vragen om uitleg. Eén lid van de raad van bestuur signaleerde het. Dat lid zit hier trouwens niet meer namens de fractie in het Vlaams Parlement die hem decretaal aanduidde, hij zit daar nu als onafhankelijke. Ik weet dus niet of het namens zijn groep was.
Er werd gewag gemaakt van andere leden van de raad van bestuur, maar ik kon uit het bericht niet opmaken over wie het ging of hoeveel of wat. Ik kon niet opmaken of dat een afzonderlijk punt op de agenda van de raad van bestuur was. Dat was evenmin duidelijk. Het werkte wel, want we kregen onmiddellijk vragen om uitleg.
Ik kan hoe langer hoe beter onze agenda van de volgende week voorspellen als ik s ochtends de kranten lees. Ik was onmiddellijk bereid als voorzitter om die vragen te agenderen. Hoe dat in de plenaire vergadering verloopt, daar heb ik me niet mee te moeien. Ik probeer het hier correct te organiseren volgens het Reglement.
Volgens sommigen moest ik de vragen niet agenderen. Dat zou van weinig goede smaak getuigen. Een commissievoorzitter van sp.a-signatuur kan toch geen vragen weigeren gericht aan een sp.a-minister? Zeker als de vragen dan ook nog eens gaan over lijsttrekkers van sp.a-signatuur. Dat risico zou ik niet willen lopen.
De formule is bijgestuurd. U mag me één ding niet kwalijk nemen. Als sommigen zich permitteren om commentaar te leveren op programmas, dan mag ik dat ook doen. Ik was vorig weekend zeer verbaasd. Men maakt hier het onderscheid tussen infotainment en informatie. Ik heb gezien dat twee partijen afgelopen weekend een congres hebben gehouden met al hun lijsttrekkers in al die Vlaamse plaatsen. Dat is tussen de plooien van het nieuws gevallen. De aankondiging dat één persoon de lijst gaat trekken in één stad was dan wel groot nieuws. Het werd zelfs live uitgezonden. Dat heeft misschien te maken met het belang van het nieuws, maar dat is toch perceptie? Het ene item werd majeur gebracht, tot en met; de twee congressen waren slechts een glimp.
Ik wil maar zeggen: we kunnen ons over veel dingen beklagen. Ik had me destijds kunnen beklagen. Naar aanleiding van 1 mei en kort voor de verkiezingen heeft een zeer gewaardeerd journalist van de politieke redactie van de VRT de top van mijn partij geïnterviewd, al in de wetenschap dat hij enkele weken later een concurrent zou zijn. U moet het programma eens herbekijken, pas dan worden zaken duidelijk. Ik heb daar geen vragen over gesteld. Ik ga dat ook in de toekomst niet doen.
Ik heb vanochtend geluisterd naar het programma Peeters & Pichal. Ik vind Annemie Peeters een heel toffe madam en ik vind Sven Pichal een heel toffe meneer, en ze mogen het mij niet kwalijk nemen. Ik heb de berichtgeving over Knokke gelezen. Had ik niet op tijd afgestemd, dan had ik gedacht dat ik in een aflevering van de Comedy Cup awards zat. Dat vindt soms plaats in Knokke. Ik hoorde een hoop onnozelheden en een beetje journalist zou de politicus in kwestie dan het vuur aan de schenen leggen, maar dat gebeurde niet. Integendeel.
Ik heb zeer aandachtig geluisterd naar de uitzending over Oostende, koningin der badsteden. Ik heb vernomen dat de kiesstrijd draait rond twee themas: de veiligheid in de uitgaansbuurten en de overlast die wordt veroorzaakt door de meeuwen. Ziedaar een beeld van de stad Oostende. Voor de introductie van de vragen werd een montage gemaakt die ik vrij discoachtig vond. Eén woord kwam daarin de hele tijd terug. Men kan zich afvragen of dat leuk is, of eigenlijk toch eerder een vertrechtering van informatie. Ik heb welgeteld vier burgers uit Oostende aan het woord gehoord, waarvan één aangespoelde, om het in de plaatselijke termen te zeggen. Afgaand op zijn accent kon hij niet anders dan als allochtoon worden beschouwd in de stad Oostende.
We kunnen ons dus veel beklagen. Ik heb soms het gevoel dat we dat beter niet doen, ofwel moeten we het altijd doen. Dan wordt het gevaarlijk. Ik sluit me aan bij de collegas. Als we ernstige informatie willen brengen over oktober, dan is het beter om dat te doen onder het gezag van de politieke redactie en van de openbare omroep.
Dat lijkt me beter te zijn. Als men daarentegen poppenkast wil opvoeren, dan mag dat ook van mij. Dat stoort me niet maar dat men dat dan in de rubriek poppenkast brengt. Ik vrees dat we nooit iedereen tevreden zullen kunnen stellen, zoals bij de regeling der werkzaamheden in onze commissie. Laten we niettemin alert zijn, maar ons tegelijk niet te snel van de wijs laten brengen. Ik denk dat de impact van die zaken op de uiteindelijke uitslagen heel beperkt is. Mocht je dat wetenschappelijk in kaart brengen, dan denk ik dat het, hoewel niet onbestaande, beperkter is dan we vrezen. Ik beloof dat ik geen vragen zal stellen als Kortrijk aan de beurt komt, minister, of ik nu zelf aan bod kom in het programma of niet.
Minister Lieten heeft het woord.
Minister Ingrid Lieten : Twee weken geleden kondigde Radio 1 aan dat Peeters & Pichal van 16 tot en met 20 april de burgemeesters van vier Vlaamse provinciehoofdsteden en Brussel zouden uitnodigen voor de Bel de burgemeester-actie. Bij de actie kunnen luisteraars vragen doorbellen aan hun burgemeesters. Die beantwoorden een selectie van de vragen in de uitzending. Ook politici van andere partijen uit de betrokken steden komen in de uitzendingen aan bod.
De VRT-directie, de leiding van Radio 1 en de hoofdredactie van VRT Nieuws beschouwen Bel de burgemeester echter als een nieuwsuitzending, en die programmas en items kunnen alleen binnen de schoot van of onder de verantwoordelijkheid van VRT Nieuws worden gemaakt. De nieuwsdienst nam daarom vanaf woensdag 18 april de eindverantwoordelijkheid voor Bel de burgemeester over van Radio 1.
Om er goed over te waken dat een veelheid aan stemmen en meningen in het item aan bod kan komen, werd de actie vanaf 18 april uitgebreid en verder inhoudelijk versterkt. De Bel de burgemeester-actie werd uitgebreid met andere gemeenten uit dezelfde provincie en verlengd in de tijd. Politieke journalisten van VRT Nieuws namen vanaf 18 april ook deel aan het programma door hun kijk te geven op de dialoog tussen de burger en de burgemeesters. Over de verruiming van het concept werd door de VRT gecommuniceerd via een persbericht op 17 april.
Naast Antwerpen, Brugge, Brussel, Gent, Leuven en Hasselt dat heeft gezegd nog niet mee te doen aan de campagne worden ook de volgende gemeenten uitgenodigd: Aalst, Borgerhout, Diest, Genk, Geraardsbergen, Halle, Keerbergen, Knokke, Mechelen, Middelkerke, Oostende, Tongeren, Turnhout, Voeren en Zaventem.
De heer Wienen vroeg wat de objectieve criteria zijn die gebruikt zijn in de selectie van deze steden. De steden die eerst waren geselecteerd, zijn de hoofdplaatsen van de verschillende Vlaamse provincies, aangevuld met de stad Brussel. Naast deze steden werden nadien per provincie andere gemeenten toegevoegd. De actie werd ook verlengd in de tijd, zodat meer gemeenten aan bod konden komen.
De objectieve aanpak van dergelijke actie hangt af van een aantal factoren, enerzijds de selectie van de steden. Bij de selectie van de steden is rekening gehouden met volgende criteria: de geografische spreiding binnen een provincie en de maatschappelijke themas die de programmamakers wilden behandelen zoals de grootstedelijke problematiek. Anderzijds is ook de journalistieke benadering van belang. Er moet voldoende plaats zijn voor woord en wederwoord. De programmamakers zorgen er ook voor dat bij de behandeling per stad politici van verschillende partijen op een billijke en evenwichtige manier aan bod komen.
De extra kosten zijn vooral bijkomende inzet van mensen. Bij benadering wordt dat geschat op dertig dagen mankracht vanuit de nieuwsdienst en bijkomende verplaatsingen die ook onkosten met zich meebrengen.
Was de VRT er zich van bewust dat de keuze zou leiden tot een perceptie en heeft ze een inschattingsfout gemaakt? De VRT probeert met name in verkiezingsperiodes elke Vlaamse partij op een billijke en redelijke manier aan bod te laten komen in haar programmas. Die billijke verdeling wordt berekend op het geheel van de verkiezingsprogrammas en niet voor elk programma afzonderlijk. Maar ook elk programma op zich streeft ernaar om, in de mate van het mogelijke, begrijpelijke criteria te gebruiken voor de deelname van politici.
Voor de Bel de Burgemeester-actie van Peeters & Pichal was de keuze voor de provinciehoofdsteden bijvoorbeeld een begrijpelijk criterium. Toch heeft de VRT in het begin een inschattingsfout gemaakt. De actie was immers niet ingepast in het hele kader van de VRT-verkiezingsuitzendingen. Daardoor was er onvoldoende rekening gehouden met eventuele scheeftrekkingen in het evenwicht tussen de aandacht voor de politieke partijen en hoe die in het geheel van de verkiezingsuitzendingen zouden worden gecompenseerd.
Dat betekent dat de Bel de Burgemeester-actie beter vanaf het begin onder de vlag van de nieuwsdienst had worden uitgezonden, temeer daar het programma ook werd voorgesteld als de start van de verkiezingsprogrammatie. Al snel werd de actie bijgestuurd en werd ze onder het deontologisch toezicht van de hoofdredactie van de VRT-nieuwsdienst geplaatst. Ook het programma zelf onderging intussen een aantal wijzigingen, onder andere meer gemeenten die erbij worden betrokken en de verlenging in de tijd van de uitzendingen.
Het programma valt nu onder de eindverantwoordelijkheid van de algemeen hoofdredacteur VRT Nieuws. Het redactiestatuut met inbegrip van de deontologische code is van toepassing op dit programmaonderdeel. Het programma Peeters & Pichal op zich valt in normale omstandigheden niet onder de verantwoordelijkheid van de nieuwsdienst. Het gaat immers uit van de belangen van de consument. De Bel de Burgemeester-actie had de bedoeling te vertrekken vanuit dat belang. De concrete ervaringen van de inwoner/consument van een stad met haar dienstverlening staan bij de actie centraal.
De Bel de burgemeester-actie wordt echter als een verkiezingsuitzending gebracht. Dergelijke programmas en items kunnen echter alleen binnen de schoot van of onder de verantwoordelijkheid van VRT Nieuws worden gemaakt. Daarom heeft de nieuwsdienst vanaf 18 april de eindverantwoordelijkheid genomen.
In die zin denk ik dat de VRT op de meeste van jullie zorgen en vragen een antwoord heeft gegeven en dat zij hieruit een aantal lessen heeft getrokken.
De voorzitter : De heer Wienen heeft het woord.
De heer Wim Wienen : Voorzitter, even in de marge: uit elke commissievergadering die ik bijwoon, probeer ik altijd met een specifieke leuke uitspraak naar huis terug te keren. Ik wil de heer Tommelein feliciteren: hij heeft deze week gewonnen met zijn uitspraak dat hij het betreurt dat er een bepaald politiek boegbeeld uit zijn stad is weggegaan. Dat bewijst dat de heer Tommelein toch wel enige zin voor ironie heeft. Maar dit geheel terzijde.
Minister, ik dank u hartelijk voor uw antwoord. Ik dank ook de VRT voor haar antwoord. De VRT geeft ootmoedig toe dat zij bij het begin van het programma een inschattingsfout heeft gemaakt door dit niet onder te brengen bij de verkiezingsuitzendingen en dit niet aan de leiding van de nieuwsdienst toe te vertrouwen. De nieuwsdienst is gebonden aan redactiestatuten en aan de code voor de journalistiek en dergelijke meer. Ik heb er geen probleem mee dat de nieuwsdienst dat nu doet.
Het enige waarmee ik blijf zitten, is de vraag wat de VRT nu verder zal doen met het programma Peeters & Pichal. Collegas en minister, het is niet de eerste keer dat we over dat specifieke programma in deze commissie discussiëren. We weten dat dit toch net iets meer is dan een louter consumentenprogramma. Er komen daar ook heel wat politieke items in aan bod. Men heeft zelfs, zeker op Radio 1, een systeem gevonden om s morgens in Peeters & Pichal nieuws te creëren, om dit dan verder te brengen in de nieuwsuitzendingen. Ik vind dat een eigenaardige werkwijze. Je wandelt daarmee in de grijze zone waarvan daarnet sprake was: tussen infotainment, consumentenprogramma en echte informatie en duiding in en die laatste zijn gebonden aan zeer duidelijke regels. Die grens wordt enigszins overschreden.
Ik weet dat het niet de bedoeling is dat deze commissie en zelfs de raad van bestuur zich uitlaten over de inhoud van programmas, maar ik wil toch de tip meegeven om het format van Peeters & Pichal ofwel te herbekijken ofwel te behouden, maar dan wel op een manier die veiliger is voor de VRT en voor de openbare omroep. Voor de perceptie en wat betreft eventuele problemen en nadelige gevolgen die er kunnen zijn naar aanleiding van een uitzending, zou het bij het behoud van dit format veiliger kunnen zijn om het onder te brengen bij de nieuwsdienst. De VRT moet zich daarover uitspreken. Wij moeten dat niet doen.
De voorzitter : De heer Tommelein heeft het woord.
De heer Bart Tommelein : Minister, het is duidelijk dat er inschattingsfouten zijn gemaakt. Een openbare omroep, die als belangrijke taak heeft informatie te brengen, had dit vroeger correct moeten inschatten. Het is onaanvaardbaar dat een infotainmentprogramma de gemeenteraadsverkiezingen op gang trekt. Dat is niet de taak van Peeters & Pichal. Men had bij de VRT en bij de radio moeten weten dat dit niet kan. Als je een zeer sterk uitgebouwde nieuwsdienst hebt, met verschillende politieke programmas die onder het statuut van de nieuwsredactie vallen, moet de nieuwsredactie de start geven voor de gemeenteraadsverkiezingen, niet de infotainmentprogrammas.
Ik herhaal mijn oproep om dat beleid met de nodige voorzichtigheid voort te zetten. Ik vind infotainment goed. Het zorgt ervoor dat mensen luisteren en kijken naar de openbare omroep. Ik denk niet dat het de taak is om informatie te brengen over verkiezingen, verhoudingen in politiek en partijprogrammas. Ik denk dat daar voldoende andere programmas voor kunnen worden gemaakt, maar dan wel en vooral onder de verantwoordelijkheid van de nieuwsredactie en niet onder de verantwoordelijkheid van andere programmamakers.
De voorzitter : De heer Yüksel heeft het woord.
De heer Veli Yüksel : Minister, ik dank u voor uw antwoord. De conclusie is duidelijk. De bijsturing die de nieuwsdienst zelf in dit programmaonderdeel heeft opgenomen, bewijst dat. Als we in de toekomst nog meer vragen over dat soort zaken willen vermijden, moeten we de VRT het signaal geven dat ze haar format moet bekijken of ervoor moet zorgen dat het programma onder de vleugels van de nieuwsdienst terechtkomt. De nieuwsdienst hanteert een andere reflex in dit soort zaken en kan dit soort miserie dan ook vermijden.
Minister, ik wil u suggereren de VRT te vragen dat te herbekijken en een grondige overweging te maken.
De voorzitter : Minister Lieten heeft het woord.
Minister Ingrid Lieten : Collegas, ik zal uw aanbevelingen overmaken aan de VRT.
De voorzitter : De vraag om uitleg is afgehandeld.