Commissie voor Woonbeleid, Stedelijk Beleid en Energie
Vergadering van 26/04/2012
Vraag om uitleg van mevrouw Veerle Heeren tot mevrouw Freya Van den Bossche, Vlaams minister van Energie, Wonen, Steden en Sociale Economie, over de funding en toekomst van de sector van de sociale kredietmaatschappijen
- 1619 (2011-2012)
De voorzitter : Mevrouw Heeren heeft het woord.
Mevrouw Veerle Heeren : Voorzitter, minister, collega's, misschien denkt u dat mijn vraag om uitleg zonder voorwerp is geworden, maar toch wil ik enkele van mijn vragen hier op tafel leggen. Mevrouw Smaers heeft gisteren in de commissie Financiën aan minister Muyters gevraagd hoe het komt dat het besluit ter ondersteuning van de sociale kredietmaatschappijen nog niet is ondertekend. Blijkbaar is het besluit eergisteren dan toch ondertekend, dus vier maanden nadat het voorlag. Toch wens ik hier de problemen van de sociale kredietmaatschappijen aan te kaarten.
In september 2009, bij het begin van de legislatuur, ontstond er in de media commotie over malversaties die door het intern verzelfstandigd agentschap (IVA) Inspectie waren vastgesteld bij diverse sociale kredietmaatschappijen. Toen was iedereen het erover eens dat deze sector op korte termijn moet worden geprofessionaliseerd en gerationaliseerd. Hiertoe zouden het erkennings- en het leningenbesluit worden aangepast. De vraag is waar wij 2,5 jaar later staan.
De sector is voor funding aangewezen op een gewestwaarborg. De sector is belangrijk voor de bouw in Vlaanderen, en dat is nog meer het geval sinds de turbulenties in de financiële sector, waardoor mensen niet meer terechtkunnen bij een huisbankier en op een sociaal krediet zijn aangewezen. Ik heb altijd gezegd dat de sociale kredietmaatschappijen meer activiteiten zouden kunnen ontwikkelen wanneer de interestvoeten bij de privébankiers zouden stijgen. Vandaag is dat het geval, met als gevolg dat veel mensen bij de sociale kredietmaatschappijen aankloppen.
Eind vorig jaar organiseerde de koepelorganisatie een offertevraag voor de funding 2012 waarop op 15 december uiteindelijk slechts één bank bleek ingeschreven te hebben: Dexia, tegenwoordig Belfius geheten. Volgens mijn informatie hebt u het dossier op 23 januari met gunstig advies ter ondertekening overgemaakt aan de minister voor Financiën. U speelde zo heel kort op de bal, zo vlak na het kerstreces. Ik dank u daarvoor. Maar het kan toch niet dat dit dossier vier maanden op het kabinet van minister Muyters blijft liggen, met zware gevolgen voor de consumenten.
De sector heeft nog altijd geen weet van de goedkeuring. Gisteren heb ik zelf rondgebeld om het antwoord van minister Muyters mee te delen. Heel wat maatschappijen kunnen op dit ogenblik geen leningsaanvragen behandelen omdat de nodige kredieten voor 2012 nog altijd niet kunnen worden opgenomen. Ik vind het onverantwoord en u mag dat zo aan minister Muyters overmaken dat de overheid er vier maanden over doet om die tweede handtekening te plaatsen. Het had gekund dat u wat had gewacht om uw handtekening te plaatsen indien er inhoudelijke argumenten waren, maar dat was niet het geval. In dit geval is de ene minister u het slachtoffer van het gedrag van een andere, want de mensen kijken voor de afhandeling van dit dossier naar de minister van Wonen.
Minister Muyters heeft gezegd dat hij eergisteren zijn handtekening heeft geplaatst. Ik vermoed dat onze vragen om uitleg daar wel een rol in hebben gespeeld. Maar de volgende vragen wil ik u toch voorleggen. Is het normaal dat het eerste kwartaal al is verstreken alvorens het fundingsbesluit 2012 wordt ondertekend? Zo ja, waarom is getalmd met de ondertekening? Had dat te maken met de begrotingsproblemen en de 500 miljoen euro die in februari werden gezocht? Minister Muyters gaf daarover geen duidelijk antwoord. Ik ga ervan uit dat u hem geregeld de vraag hebt gesteld. Mogen er dit jaar nog wijzigingen worden verwacht aan het leningen- en erkenningsbesluit van de sociale kredietmaatschappijen? Zo ja, wanneer? Is het juist dat al medio vorig jaar ontwerpbesluiten circuleerden waarover was overlegd met de sector? Werden die ter goedkeuring voorgelegd aan de Vlaamse Regering? Zo neen, waarom niet?
Ik stel deze vragen omdat we 2,5 jaar later zijn, ik wil vermijden dat dit nog gebeurt. We moeten iets doen met de vermeende malversaties die door de inspectie van het IVA zijn vastgesteld. De vraag is wat we ermee doen. Hoe kunnen we vermijden dat dit in de toekomst opnieuw gebeurt? De professionalisering en rationalisering werden destijds in deze commissie unaniem gedragen. Wij steunen u daarin.
De voorzitter : Minister Van den Bossche heeft het woord.
Minister Freya Van den Bossche : Mevrouw Heeren, een van de redenen voor de vertraging is dat er maar één inschrijver was. En bij banken bestaat er na de financiële crisis van 2008 een zekere terughoudendheid om langetermijnkredieten te verstrekken. Aangezien de nieuwe offerte in vergelijking met de vorige een belangrijke verslechtering van de fundingvoorwaarden tot gevolg had, is nagegaan of het zinvol zou zijn om een nieuwe procedure op te starten. Financiën en Begroting heeft mij uitgelegd dat dit weinig zinvol zou zijn. De kans dat we op de markt betere fundingvoorwaarden zouden vinden, is erg klein. Dat is wellicht de voornaamste reden voor de vertraging.
Er is nog een tweede luik aan het dossier, waardoor de vertraging groter is: het voorstel tot optimalisatiebesluit, het besluit om de erkende kredietmaatschappijen (EKMs) performanter te maken. Dat voorstel werd in juli 2011 aan minister Muyters voorgelegd, of minstens aan de medewerkers van minister Muyters. Er is nog steeds geen beslissing over genomen. Ook daar beslissen we met twee. De krachtlijnen van het voorstel zijn: de bijsturing van de productienorm van 12 naar minimaal 24 leningen per jaar; de invoering van een code voor behoorlijk bestuur; de schatting van de marktwaarde van de woning door een onafhankelijke instantie; een correcte regeling van de aanbrengvergoedingen; de aanzet tot de oprichting van een digitale databank om gemakkelijk gegevens over toegekende leningen te kunnen uitwisselen; duidelijkheid verschaffen over wat toegestaan is inzake verzekeringsactiviteiten en kruisparticipaties tussen EKMs en SHMs daarover bestaat vandaag onduidelijkheid, wat tot misverstanden en tot onwenselijke toestanden leidt; duidelijkheid verschaffen over wat niet toegestaan is, zoals verzekeringsactiviteiten ten persoonlijke titel door de directeur of een rechtstreekse verwant van de directeur, of het doorverkopen van een deel van de fundingmachtiging.
Die bijsturingen zijn in hoofdzaak gericht op het beheersen van het risico dat is verbonden aan het verlenen van de gewestwaarborg, maar ook op een verdere rationalisering en professionalisering van de sector van het gewaarborgd sociaal woonkrediet. Zo kunnen we ervoor zorgen dat de sector efficiënter en krachtiger wordt.
Het kabinet van minister Muyters heeft de afgelopen maanden heel wat vragen om meer informatie, duiding en achtergrond gesteld. Ik hoop dat wij duidelijkheid zullen kunnen creëren over dat nieuwe kader voor de sector, en dat er gesprekken zullen kunnen plaatsvinden met mijn collega om dit besluit op de regeringsagenda te brengen.
De voorzitter : Mevrouw Heeren heeft het woord.
Mevrouw Veerle Heeren : Is het normaal dat men daar een jaar over doet? Voorzitter, met alle respect, maar ik vind dat onverantwoord. Iedereen in Vlaanderen is verbouwereerd. De kranten staan er vol van. De bevoegde minister neemt haar verantwoordelijkheid. In overleg met de sector worden voorstellen uitgewerkt, die gedragen worden door de sector. Iedereen zit te brullen dat er meer leningen moeten worden afgesloten, dat mensen die willen investeren in de bouw moeten worden gestimuleerd. Want we zijn een investeringsregering. Diegenen die de leningen geven, moeten eerst vier maanden wachten. De sector kan er niets aan doen dat er maar één bank inschrijft. Dat zegt veel. Maar wat ik nog veel erger vind, is dat, als we dan iets willen doen vanuit Wonen, we van een collega-minister een njet krijgen. Ik vind dit onverantwoord en niet aanvaardbaar. Dit is geen behoorlijk bestuur.
Men heeft dikwijls kritiek op het parlement en op de meerderheid. De meerderheid moet de regering volgen en steunen, wel, ik zeg u in alle eerlijkheid en persoonlijk, maar ik durf dit ook te zeggen in naam van mijn fractie: het is onverantwoord dat de dingen zolang blijven liggen. Dat je vragen hebt, geen probleem. Maar, minister, het kan niet dat daar een jaar over gaat. Uiteindelijk begin ik te denken dat er daar mensen echt te kwader trouw zijn en willen dat die sector verdwijnt. Ik blijf er een grote voorstander van omdat niet iedereen terecht kan bij zijn private bankier. De sociale kredietvennootschappen hebben er alle belang bij om die mensen te houden. De Vlaamse Regering geeft het signaal dat als ze morgen in vereffening gaan, 33 procent van de reservepot van die mensen naar de Federale Regering gaat. Waar staan we dan? Is dat het opzet van de Vlaamse Regering? Ik veronderstel dat dit niet uw bedoeling is. Ik krijg dergelijke signalen toch niet. Maar is het minister Muyters die de sector in de vernieling wil rijden? Ik zal hem daarover persoonlijk ondervragen, als dat de zaak vooruit kan helpen. Ik vind dat onbehoorlijk bestuur.
De voorzitter : Minister Van den Bossche heeft het woord.
Minister Freya Van den Bossche : Ik wil zeer zeker het geld in de sector houden. Het klopt dat als instellingen in vereffening zouden gaan, het geld niet meer beschikbaar zou zijn om er leningen mee af te sluiten. Ik geloof, zeker naarmate traditionele banken minder geneigd zijn om mensen die kredieten toe te staan, dat de maatschappelijke zinvolheid van de EKMs heel groot is. Maar als zij hun maatschappelijke rol ten volle willen spelen, moeten zij wat krachtiger worden. Zon optimalisatiebesluit moet enerzijds zorgen voor krachtigere, grotere en performantere organisaties, anderzijds voor duidelijkheid inzake regels daaromtrent, ook als het gaat om samenwerkingsvormen tussen SHMs en zon EKM. Dat kan ervoor zorgen dat die sector een groei kent.
Ik geloof echt wel dat zij een maatschappelijke rol te vervullen hebben. Gisteren heb ik minister Muyters aangesproken naar aanleiding van uw vraag. Hijzelf heeft me verzekerd dat hij rond de tafel wil gaan zitten om het besluit te bespreken. Ik ben daar blij om. Ik geloof oprecht dat minister Muyters weinig bij dat dossier betrokken is geweest gedurende de afgelopen tien maanden. Er moet wellicht iets fout zijn gelopen, neem ik aan. Minister Muyters heeft me echter verzekerd dat hij dit dossier ernstig zal nemen nu hij weet dat het op zijn kabinet ligt.
De voorzitter : Mevrouw Heeren heef het woord.
Mevrouw Veerle Heeren : Ik stel me vragen bij de werking van die kabinetten. Ik weet ook wel dat een minister niet alles kan weten, maar het is aan zijn adviseurs en kabinetschef om hem van alles op de hoogte te brengen. Het is goed dat hij morgen aan de tafel wil gaan zitten. Ik hoop echter dat dit geen voorbeeld is voor andere dossiers, want dan maak ik me echt wel grote zorgen, zowel op het vlak van ruimtelijke ordening als op het vlak van financiën.
De voorzitter : De vraag om uitleg is afgehandeld.