Commissie voor Onderwijs en Gelijke Kansen
Vergadering van 15/12/2011
Vraag om uitleg van mevrouw Katrien Schryvers tot de heer Pascal Smet, Vlaams minister van Onderwijs, Jeugd, Gelijke Kansen en Brussel, over de gemachtigde opzichters
- 527 (2011-2012)
De voorzitter : Mevrouw Schryvers heeft het woord.
Mevrouw Katrien Schryvers : Voorzitter, geachte leden, mijn vraag gaat over de gemachtigde opzichters en de gemeenschapswachten. Minister, vanzelfsprekend weet ik dat dit federale materie is, maar dat heeft natuurlijk heel wat invloed op het onderwijs, vooral aangezien we allemaal willen dat onze kinderen veilig naar school kunnen gaan. Ik heb een evolutie vastgesteld die me zorgen baart. Ik wijs u daarop vanuit de praktijk in onze gemeente. We werken allemaal met gemachtigde opzichters, die er elke dag voor zorgen dat onze kinderen veilig naar school kunnen. Gemeenten, maar ook overheden doen heel wat acties om die veiligheid te vergroten: denken we maar aan het promoten van het dragen van fluovestjes, aan de vraag aan ouders om hun kinderen niet met de auto naar school te brengen enzovoort.
Op heel veel plaatsen kan er ook een beroep worden gedaan op gemachtigde opzichters. Bijvoorbeeld op drukke kruispunten, maar ook aan de schoolpoort zorgen zij ervoor dat de scholieren veilig de baan kunnen oversteken. Ze werken meestal enkele uren per dag in dienst van de gemeente of ook heel vaak voor het plaatselijk werkgelegenheidsagentschap (PWA). Ze trotseren dagelijks weer en wind. Dat kunnen we alleen maar appreciëren, want je moet dat elke dag willen doen. Ze doen dat, meen ik, niet zozeer voor de kleine vergoeding die ze ervoor krijgen, maar veeleer vanuit hun engagement en sociale bewogenheid.
Nu heeft voormalig federaal minister van Binnenlandse Zaken Turtelboom in oktober jongstleden in haar antwoord op een parlementaire vraag te kennen gegeven dat zij de taak van de gemachtigde opzichters als een kernopdracht van de gemeenschapswachten beschouwt. Ik citeer haar: Zij die die taak uitvoeren in dienst van de gemeente, moeten (...) beschouwd worden als gemeenschapswachten en voldoen aan de wettelijke uitvoeringsvoorwaarden, waaronder de uniforme opleiding.
Nu worden die gemachtigde opzichters opgeleid door de lokale politie en krijgen ze gewoonlijk een uitrusting van de gemeente. De beslissing van voormalig minister Turtelboom om de taak van deze mensen toe te schrijven aan gemeenschapswachten, impliceert heel wat bijkomende financiële inspanningen voor het volgen van de cursussen. Daartoe beloofde ze een eenmalige financiële tegemoetkoming. Ondertussen hebben de gemeenten daarover ook allemaal een brief ontvangen. De tegemoetkoming zou 600 euro bedragen en 80 procent van het cursusgeld dekken, zodat de gemeenten toch nog altijd 20 procent op zich moeten nemen.
Wat mij meer zorgen baart, is dat heel wat van die mensen niet geneigd zullen zijn om die cursus te volgen. Die is immers niet van de poes. Het gaat over 90 lesuren en over diverse facetten, met de volgende vakken: de studie van de rechten en plichten van de gemeenschapswachten, technieken van verbale en non-verbale communicatie, cultuurinzicht, omgaan met diversiteit, observatie en rapportage, psychologische conflicthantering, fysieke ontwijkingstechnieken en eerste hulp bij ongevallen.
Minister, hoe staat u tegenover de beslissing van uw federale collega omtrent de gemachtigde opzichters?
Zult u, in het kader van veilig naar school-acties, gemeenten ondersteunen om de meerkost verbonden aan die beslissing te dragen?
Aangezien gemeenschapswachten een zwaardere opleiding, minimum 90 uren, moeten volgen, zal het ook minder evident worden mensen te engageren om de taak van gemachtigd opzichter op zich te nemen. Nu is het eigenlijk al vaak zo moeilijk. Bij het begin van het schooljaar worden er in alle gemeenten oproepen gelanceerd via allerlei kanalen om ouders toch maar bereid te vinden hieraan mee te werken. In mijn eigen gemeente zijn er bijvoorbeeld veel ouders die mij vertellen dat ze een opzichter willen op verschillende kruispunten. Ik vertel hun dan dat ze hiervoor zeker mensen mogen aandragen, dat we die graag een opleiding geven en betalen. Het is echter moeilijk om hiervoor kandidaten te vinden. Ik vrees dat het nu nog moeilijker zal worden.
Inmiddels heb ik de brief ontvangen van de minister van Binnenlandse Zaken. Ik heb vastgesteld dat het niet de kernopdracht is van de leerkracht om kinderen veilig door het verkeer te loodsen. Je kunt daaruit afleiden dat leerkrachten die cursus niet moeten volgen. Daar zijn ook andere gevolgen aan verbonden. Ouders verwachten dat hun kinderen veilig de baan over kunnen. Op heel wat plaatsen zal er, wanneer er minder gemachtigde opzichters zijn, meer een beroep moeten worden gedaan op leerkrachten. Minister, in hoeverre kan men leerkrachten daarin engageren? Kan een school hen daartoe verplichten? Welke opleiding moeten zij dan volgen?
Bestaan er cijfers met betrekking tot het aantal leerkrachten dat ook optreedt als gemachtigd opzichter?
Het lijkt mij aangewezen dat u hierover overleg pleegt met uw nieuwe collega, federaal minister van Binnenlandse Zaken Milquet. Zult u daar stappen toe ondernemen?
De voorzitter : Mevrouw Poleyn heeft het woord.
Mevrouw Sabine Poleyn : Volgens mij is het spijtig dat men de beslissing genomen heeft dat gemachtigde opzichters als gemeenschapswacht moeten worden erkend. Dat is namelijk een veel zwaardere en bredere taak dan die gemachtigde opzichters.
Minister, ik verwijs naar een debat dat ik hier al een paar keer heb aangehaald, naar aanleiding van een vraag over de niet-onderwijsgebonden regelgeving met impact op onderwijs. Dat lijkt mij ook iets dat heel wat gevolgen kan hebben voor het vinden van die mensen. Het is inderdaad zeer moeilijk om mensen te vinden om daar in weer en wind te gaan staan. Heel wat leerkrachten zullen die opleiding niet volgen omdat ze nogal zwaar is. Ik vrees dat dat heel wat negatieve gevolgen zal hebben voor de verkeersveiligheid rond de scholen.
Minister, ik veronderstel dat u al een lijstje met items hebt die u wilt bespreken met minister Milquet. Kunt u dit onderwerp boven aan dat lijstje zetten? Het is een mooi voorbeeld van niet-onderwijsgebonden regelgeving die toch wat aan onderwijs zou kunnen worden aangepast.
De voorzitter : Minister Smet heeft het woord.
Minister Pascal Smet : Ik deel uw bezorgdheid. Het gaat inderdaad om een federale materie. Ik heb het item al op het lijstje gezet met alle onderwerpen die ik met de federale ministers moet bespreken nu er een Federale Regering is. Ik zal dit opnemen met minister Milquet.
Ik begrijp de problematiek. Het klopt dat er een verwachting leeft bij de ouders. Leerkrachten kunnen wel niet verplicht worden om te worden ingezet als gemachtigd opzichter. Wanneer zij dat doen, is dat op vrijwillige basis. Het valt heel duidelijk buiten de functiebeschrijving van de leerkracht. Dat staat zo ook duidelijk in het besluit van de Vlaamse Regering van 1997. Bijgevolg kunnen de leerkrachten ook niet worden verplicht een opleiding te volgen.
U weet dat niet ik, maar eerder minister Crevits, minister van Mobiliteit, bevoegd is voor de problematiek van de schoolomgeving en de ondersteuning. Zij heeft met de Vlaamse Stichting Verkeerskunde verschillende initiatieven genomen om verkeers- en mobiliteitseducatie structureel aan bod te laten komen in het onderwijs. Ons departement is daar uiteraard wel bij betrokken, maar in hoofdzaak ligt het bij het departement Mobiliteit.
Toch vind ik uw vraag terecht. Ik zal die meenemen naar het overleg met de federale overheid. We moeten alles niet te veel in categorieën opdelen Als we mensen vinden die op een correcte manier andere mensen op een veilige manier willen oversteken, moeten we niet te zwaar aan die regels vasthouden. We hebben in onze samenleving te veel de neiging om het vrijwillige engagement in regels en plichten te steken, zodat uiteindelijk niemand zich nog kandidaat wil stellen. We moeten daar een goed evenwicht in vinden.
De voorzitter : Mevrouw Schryvers heeft het woord.
Mevrouw Katrien Schryvers : Minister, ik dank u. Ik noteer dat u dat opneemt in uw lijstje. Ik wil u vragen om daar snel werk van te maken. Ik maak mij toch grote zorgen. In het antwoord op de parlementaire vraag is er nergens sprake van een ingangsdatum. Minister Turtelboom zegt gewoon dat ze moeten worden beschouwd als gemeenschapswachten en dus moeten voldoen aan alle voorwaarden. Momenteel zijn er overal mensen aangesteld. Tot wanneer kunnen zij dat nog blijven doen?
Ik ga absoluut niet akkoord met de hele regeling, dus ik zou het liefst hebben dat ze gewoon kunnen blijven werken als gemachtigd opzichter. Maar als er iets moet veranderen, wil ik vragen dat er toch zeker een overgangsregeling wordt getroffen, anders komen we weer in een juridisch vacuüm terecht, met heel veel wolfijzers en schietgeweren, waarbij men die mensen, maar ook de aanstellende overheid, voor bepaalde juridische aansprakelijkheden kan stellen als er iets zou gebeuren, en dat is natuurlijk iets dat we absoluut niet wensen.
Minister Pascal Smet : Ik zal dat inderdaad doen. De reden waarom de brief nog niet verstuurd is, is dat ik de federale collegas eerst de kans wil geven om hun kabinet samen te stellen. De ervaring leert mij ook dat brieven die de eerste twee à drie weken aankomen, een bijzonder lot beschoren kan zijn. Daarom wacht ik liever drie weken, tot hun kabinet er is.
Mevrouw Katrien Schryvers : Dat begrijp ik. Ik begrijp ook dat het op zich geen onderwijsbevoegdheid is, maar het heeft zoveel consequenties. In 90 procent van de gevallen zijn dat mensen die werken voor die scholen en onze schoolgaande kinderen.
Minister Pascal Smet : Daar ben ik het mee eens.
De voorzitter : Het incident is gesloten.