Commissie voor Woonbeleid, Stedelijk Beleid en Energie
Vergadering van 20/10/2011
Interpellatie van de heer Carl Decaluwe tot mevrouw Freya Van den Bossche, Vlaams minister van Energie, Wonen, Steden en Sociale Economie, over de doorrekening van de groenestroomcertificaten door leveranciers
- 11 (2011-2012)
Interpellatie van de heer Peter Reekmans tot mevrouw Freya Van den Bossche, Vlaams minister van Energie, Wonen, Steden en Sociale Economie, over het VREG-rapport betreffende de kostprijs van groene stroom
- 12 (2011-2012)
De voorzitter : De heer Decaluwe heeft het woord.
De heer Carl Decaluwe : Voorzitter, minister, collegas, energieleveranciers zijn verplicht om een quotum van groene stroom aan de klanten te leveren. De groenestroomcertificaten worden opgekocht en ingeleverd bij de Vlaamse Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt (VREG), zodat wordt aangetoond dat zij aan de verplichting voldoen. Per ontbrekend certificaat wordt een boeteprijs van 125 euro opgelegd. De kosten voor het opkopen van de certificaten rekenen de leveranciers door aan hun klanten. De marktprijs van een certificaat zou het afgelopen jaar rond 103 euro hebben geschommeld. Zelf heb ik lagere bedragen horen vermelden. Een doorrekening van die marktprijs plus een klein bedrag voor administratiekosten kan gerechtvaardigd zijn.
Het is een publiek geheim dat veel leveranciers hun klanten een hoger bedrag aanrekenen dan de werkelijk gemaakte kosten. Wegens een gebrek aan transparantie was dat moeilijk te bewijzen. Uit de studie van de VREG blijkt dat bijna alle leveranciers de boeteprijs van 125 euro per certificaat doorrekenen aan hun klanten, hoewel de werkelijke kosten veel lager liggen. De marktprijs schommelde immers rond 103 euro, en ik heb al het bedrag van 85 euro horen vallen. Dat levert de leveranciers aanzienlijke windfall profits op.
Ons groenestroombeleid is erop gericht om dat kostenefficiënt aan te pakken. Windfall profits op de kap van de gebruikers kunnen niet. Mevrouw Claes zei het al: de prijzen blijven maar stijgen. Wij moeten er dus voor zorgen dat er correct wordt doorgerekend. Uw federale collega Van Quickenborne kondigde een onderzoek over te dure stroom aan. Inmiddels heeft de Raad voor de Mededinging bij de leveranciers huiszoekingen verricht, want men vermoedt dat er prijsafspraken worden gemaakt. En ere wie ere toekomt: u bracht de zaak in de media, en pas nadien is uw collega Van Quickenborne in actie gekomen.
Er moet dringend worden ingegrepen. Ik wil u daarover drie vragen voorleggen. Hoe gaat u dit probleem concreet aanpakken? Hoe kan worden gegarandeerd dat er correcte bedragen worden doorgerekend? Van de komende staatshervorming kunnen wij op dat vlak iets verwachten. Kunnen de leveranciers vanuit Vlaanderen eventueel in afspraak met het federale niveau worden gestraft voor de foutieve aanrekening, en kan dit bedrag op een of andere manier terug naar de consument vloeien?
De voorzitter : De heer Reekmans heeft het woord.
De heer Peter Reekmans : Voorzitter, minister, collegas, de heer Decaluwe schetste het probleem, ik zal dat niet overdoen. Uit een rapport van de VREG over de kostprijs van groene stroom kwam aan het licht dat de consument een te hoge prijs moet betalen. Dat lazen wij in de kranten. De heer Decaluwe zegt dat u dat in de media hebt aangekaart. Dat klopt, maar u deed dat wel twee jaar te laat. De Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas (CREG) heeft in 2009 maar liefst vijf keer zowel de Vlaamse als de federale overheid gewaarschuwd. Daar is niets mee gedaan. In de media zei u terecht dat het erop lijkt dat de leveranciers daarover afspraken hebben gemaakt.
Na de vaststelling van de ondoorzichtige distributiekosten blijkt dankzij deze ontdekkingen weer eens dat de energiefactuur op een bijkomend punt ondoorzichtig is voor de verbruiker. Zelfs na vijf waarschuwingen gebeurt er niets. Hoe zou de consument er dan nog iets van begrijpen? U kunt dan zeggen dat u hebt gewacht op een rapport van de VREG. Wel, ik denk dat het nu tijd wordt dat de onderhandelende partijen hun afgevaardigden bij de VREG en de CREG moeten opdragen afspraken te maken over duidelijker bevoegdheden. Zelfs voor de federale en de Vlaamse overheden is het niet duidelijk wat beide instellingen verrichten en wie de waarheid spreekt.
Minister, waarom gebeurde er niets met de waarschuwingen van de CREG? Waarom kaartte u deze thematiek niet aan op het Overlegcomité, waar u dit dossier met de federale overheid bespreekt? Welke garanties kunnen de consumenten krijgen dat de prijs voor groene stroom in de toekomst wel correct wordt aangerekend? Kunt u deze praktijken bestraffen? Ik heb over dit onderwerp een interpellatie ingediend omdat duidelijk moet worden hoe wij deze praktijken kunnen voorkomen, maar ook omdat duidelijk moet worden waar het in het verleden mis is gelopen. Waarom zijn de waarschuwingen van de CREG in de wind geslagen? Ik kan niet begrijpen waarom men twee jaar heeft gewacht om in actie te schieten. De zaak is zelfs niet op het Overlegcomité besproken! U reageerde uiteindelijk wel, maar uw collega, de heer Van Quickenborne, viel helemaal uit de lucht
De voorzitter : De heer Sanctorum heeft het woord.
De heer Hermes Sanctorum : Voorzitter, minister, collegas, zoals u weet, ben ik er hevig voorstander van de meerkost van groenestroomcertificaten voor zonnepanelen uit de distributienettarieven te halen. Dat kan door het moduleren van het aantal groenestroomcertificaten per technologie. Op die manier kan een rechtvaardiger verdeling van de kosten gebeuren.
De voorwaarde om er een succesverhaal van te maken, is wel dat de groenestroomcertificaten op een correcte manier worden doorgerekend in de energieprijzen. Uit studies van de CREG en de VREG blijkt inderdaad dat dit niet altijd het geval is. Ik steun natuurlijk de oproep om daar iets aan te doen. De amendementen bij het decreet dat wij straks zullen bespreken, hebben die bedoeling. Hoe zal er worden bestraft indien niet wordt voldaan aan de bijkomende voorwaarden en de kosten niet correct worden doorgerekend?
Ik heb ook nog een bijkomende vraag. De distributienetbeheerders moeten steeds meer groenestroomcertificaten van producenten opkopen. De prijzen zijn aan het zakken, eigenlijk bijna ineen aan het storten. Het is belangrijk dat die prijs stabiel is. Daarom moet het quotum voor die groenestroomcertificaten worden verhoogd. Bent u van plan om dat te doen?
De voorzitter : Minister Van den Bossche heeft het woord.
Minister Freya Van den Bossche : Voorzitter, collegas, zoals ik al naar aanleiding van de publicatie van het rapport heb gezegd, vind ik het zoals u allen onaanvaardbaar dat de leveranciers een marge nemen op de kostprijs van de groenestroomcertificaten en in de mededeling de indruk wekken dat dit niet het geval is. Het bedotten van de consument en de overheid kan natuurlijk niet.
Ik schets de context. De waarschuwingen van de CREG gingen over de hoogte van de steun van de gewesten voor de groenestroomcertificaten voor enkele technologieën zoals zon. Die steun was te hoog. Vlaanderen heeft vrij snel ingegrepen. Ik was nog niet lang minister toen een voorstel om de steun te verminderen, is uitgewerkt. Dat voorstel is in het parlement behandeld, wat natuurlijk tijd in beslag nam. Inmiddels werken wij aan een nieuw systeem. Als er nog een tussentijdse stap nodig zou zijn, ben ik bereid die ook te zetten.
De waarschuwing over het factureren van de opgekochte groenestroomcertificaten aan een hogere prijs kwam niet van de CREG. In de commissie hadden wij al de sterke indruk opgedaan dat dit gebeurde. Daarom hebben wij de VREG gevraagd de zaak eens te onderzoeken. Een vermoeden op zich volstaat niet om in actie te treden. Dankzij dat rapport is dan het prijsverschil tussen de werkelijke kost en de aangerekende kost duidelijk geworden. Dat was nieuwe informatie waarover wij nog niet eerder beschikten.
Veel aspecten van dit dossier zijn tot vandaag federale bevoegdheden. Ik denk dan aan de mededinging. De Raad voor de Mededinging kan sancties opleggen, en ik ben zeer blij dat de raad onmiddellijk aan het werk is getogen. Ook de wetgeving op de bescherming van consumenten de oude wet op de handelspraktijken is federale materie. Die wetgeving is een stevige basis om streng te straffen. Dergelijke administratieve straffen kunnen snel worden opgelegd. Ik hoop dus dat federale overheid, die nu actie lijkt te ondernemen, doorzet.
Er zijn ook op Vlaams niveau mogelijkheden voorhanden. De VREG moet blijven onderzoeken en wij moeten de cijfers jaarlijks blijven publiceren. Wij hebben de leveranciers gemeld welke gegevens zij aan de VREG moeten melden, zodat precieze informatie kan worden verzameld. De meerderheid onderzoekt de mogelijkheid of aan leveranciers niet eenvoudig kan worden verboden om op de facturen een hoger bedrag te vermelden dan het bedrag dat in de rapporten van de VREG staat. Als de oppositie in dat verband suggesties heeft: ze zijn welkom. De zaak moet legistiek natuurlijk goed in orde zijn. Als wij de grenzen van onze bevoegdheden opzoeken volgens ons kan het, maar wij zitten toch dicht bij die grens moeten wij zorgen dat alles klopt. Wij onderzoeken wat de beste aanpak is.
Het overschot aan groenestroomcertificaten en aan warmte-krachtkoppelingscertificaten moet in de grote evaluatie, wanneer wij onderzoeken hoeveel de subsidies moeten bedragen om een redelijke terugverdientijd en een redelijke rendabiliteit te verzekeren, aan bod komen. Een ander aspect is de zorg dat de quota gelijke tred houden met wat de markt aan groene stroom kan aanbieden. Het is niet goed dat er overschotten worden gecreëerd, want dat werkt speculatie in de hand en zorgt voor onzekerheid. Quota moeten ambitieus zijn, maar ze moeten gelijke tred houden met wat mogelijk is. Vandaag is dat niet zo, dus dat moet in de evaluatie aan bod komen. Mijn mening is dat wij de quota zullen moeten optrekken.
De heer Carl Decaluwe : Ik dank u voor het antwoord. De moraal van het verhaal is dat iedereen wordt bedot. Dit probleem moet op alle niveaus Vlaams en federaal worden aangepakt. De druk moet hoog blijven. Zowel de politieke wereld als de burgers moeten reageren. Alle of toch een aantal leveranciers behandelen de gebruikers oneerlijk. Het onderzoek moet uitwijzen wie schuld heeft.
Op één vraag heb ik geen antwoord gekregen. Wij wachten het onderzoek af, want wij kunnen niet op basis van vermoedens ageren. Maar als dat is gebeurd, kunnen dan te veel betaalde bedragen worden teruggegeven aan de gebruikers? Wellicht is dat een federale bevoegdheid. Kunnen wij een actie ondernemen om een initiatief te ondersteunen? Wanneer verwachten wij nieuws van de Raad voor de Mededinging? Misschien kan het Vlaams Parlement zelf, met een voorstel van decreet of via een inlassing in het programmadecreet, een initiatief nemen?
De heer Peter Reekmans : Ik dank u voor het antwoord. Ik lees letterlijk wat de CREG in een persbericht heeft gesteld. De CREG stelt dat zij sinds mei 2009 vijf keer heeft gewaarschuwd over de bewuste praktijken van sommige energieleveranciers. Het gaat over de praktijken om meer dan de kosten aan te rekenen. De CREG besluit: De CREG is dan ook tevreden te kunnen vaststellen dat deze problematiek sinds enkele dagen de aandacht wegdraagt van de Algemene Directie Mededinging. Volgens u gingen die verwittigingen van de CREG over iets anders, maar de woordvoerder van de CREG spreekt u tegen. Ik kan maar lezen wat de woordvoerder van de instelling heeft meegedeeld. U zegt dat het niet zo is. Uw ambtsgenoot Van Quickenborne zegt dan weer dat het niet zijn bevoegdheid is.
De heer Decaluwe heeft gelijk: er zijn mensen bedot, maar niet iedereen is bedot. De consument is voor de zoveelste keer bedot. Het probleem is het systeem. Eigenlijk voeren we hier het proces van de groenestroomleveranciers en schuiven we hun de zwartepiet door. Het systeem laat dat toe. Ik heb in deze commissie nog nooit gezien dat men de zwartepiet heeft doorgeschoven naar de distributiebedrijven. Die tellen wat ze willen. Komen er zonnepanelen bij, dan is het de fout van de zonnepanelen en de consument betaalt. Nu laat ons systeem toe dat de groenestroomleveranciers meer tellen dan ze mogen. Pas op: ik ga daar niet mee akkoord.
Er is de CREG en de VREG. De CREG heeft de voorbije periode al bewezen dat ze haar op haar tanden heeft. De CREG durfde eerder al in te gaan tegen sommige dingen. Er zijn zelfs CREG-topmannen geweest die hun eigen job op het spel wilden zetten. Als statement van een adviserende overheidsinstelling kan dat tellen. (Opmerkingen van de heer Carl Decaluwe)
Mijnheer Decaluwe, ik wil wel eens zien hoeveel politici hun mandaat op de helling willen zetten om hun gelijk te bewijzen. In dit halfrond zullen we er geen twee vinden.
Minister, welk nut heeft de CREG nog? Welk nut heeft de VREG nog? Dat is wat ik bedoel met het systeem. Ik weet ook dat het niet aan u ligt. Welk nut heeft zon instantie nog als ze waarschuwingen geven en letterlijk zeggen waarover het gaat u zegt dat ze het niet zo letterlijk hebben gezegd, maar dan liegt die man van de CREG , en de politici leggen dat naast zich neer. Liegt de CREG of liegt de CREG niet? Volgens mij is de CREG een respectabele instelling. Mocht ze nu nog één keer de overheid gewaarschuwd hebben : neen, ze heeft het vijf keer gedaan. Vijf keer over de bewuste problematiek. Minister, dat kan ik niet vatten.
Dan vallen we uit de lucht en reageert u terecht. Ik denk dat we het hele systeem moeten onderzoeken en moeten stoppen met de consument te bedotten. Het is tijd dat de Vlaamse overheid een transparante energiefactuur aan de Vlaamse consument gaat geven zodat die weet waarvoor hij betaalt. De consument weet niet wat hij betaalt voor de hoogspanningskosten, weet niet wat hij betaalt voor distributiekosten, weet niet wat hij betaalt voor groene stroom. Het enige wat hij nog kan berekenen, is wat hij effectief betaalt voor energie. Dat gaat over 28,2 procent. De consument kan nog 28,2 procent van zijn eigen factuur ontleden. We proberen de consument te overtuigen om uit te kijken naar de goedkoopste energieleverancier. Dat is goed, maar dat gaat maar over een derde van de factuur.
Minister, hoe zullen we in de toekomst omgaan met de rapporten en de waarschuwingen van de CREG en de VREG om dit te voorkomen? Ik vind dat er geblunderd is, zowel op het federale niveau als op het Vlaamse. U moet zich eens in de plaats van de consument stellen: voor de zoveelste keer krijgt hij te horen dat er in die factuur iets mis is. De factuur stijgt iedere dag en gaat nog stijgen. Bij de federale onderhandelingen is er al ruzie met GDF Suez. Ik hou mijn hart vast voor wat komt.
Mijn oproep heeft niets te maken met partijpolitiek, maar met een eerlijke en correcte factuur. De consument heeft er recht op te weten voor wat hij betaalt.
De voorzitter : De heer Sanctorum heeft het woord.
De heer Hermes Sanctorum : Voorzitter, minister, als we het hebben over die onrechtmatige meerkost in de energieprijs via de groenestroomcertificaten, over hoeveel euro gaat het dan voor een gemiddeld gezin per jaar? Heeft de VREG daar een schatting van gemaakt?
De voorzitter : Minister Van den Bossche heeft het woord.
Minister Freya Van den Bossche : Voorzitter, collegas, u vraagt of de consument genoegdoening kan krijgen. Mocht u mijn advies vragen, dan zou ik de consument adviseren om een klacht in te dienen bij de Economische Inspectie, Algemene Directie Controle en Bemiddeling. We zullen afwachten hoe ze oordelen. Het is gratis en men kan het zelfs per mail doen. Als iemand het doet, dan weten we meteen of de federale overheid vindt dat dit gedrag kan worden bestraft op basis van regelgeving die de consument beschermt in machtspraktijken. Dat zou een mogelijkheid zijn om te weten hoe men er op het federale niveau over denkt.
Mijnheer Reekmans, ik begrijp wat u zegt over de CREG. Het is me ook opgevallen dat de CREG voornamelijk, of zelfs enkel, naar de Raad voor de Mededinging een uitval heeft gedaan. Ik begrijp ook waarom. Ze hebben eerder al rechtstreeks aan de Raad voor de Mededinging laten weten dat ze problemen zagen bij de wijze waarop de CO2-emissierechten vorm kregen. De Raad voor de Mededinging heeft dat niet onderzocht. Zij beseffen dat publieke communicatie hun enige mogelijkheid is om af en toe een onderzoek af te dwingen. Het initiatief van de VREG is een vanzelfsprekende resultante van zowel het gesprek in de commissie als van de aanwijzingen van de CREG ik meen te mogen zeggen dat de regulatoren op een vrij positieve manier met elkaar samenwerken en is een handige tool geweest om de Raad voor de Mededinging te overtuigen het optreden van minister Van Quickenborne zal daar niet vreemd aan geweest zijn om deze keer wel een onderzoek uit te voeren. Het is van belang dat de politici of de instellingen die de zaken moeten onderzoeken, aan de slag gaan met wat een regulator zegt.
Transparantie is een basisrecht voor de consument. Men moet weten waarvoor men betaalt. Dat is essentieel. Die transparantie op de factuur is er vandaag niet. Als ze er wel is, is ze vaak zo georganiseerd dat ze onleesbaar is. Men heeft federaal de mogelijkheid en ik wil laten onderzoeken of Vlaanderen iets kan doen om niet alleen op te leggen wat op de factuur moet staan, maar ook de wijze waarop het moet worden opgenomen. Men kan zelfs de woorden die moeten worden gebruikt en het lettertype opleggen. We hebben dat in het verleden al moeten doen. Dat moet voorkomen dat men een specialist moet zijn om te weten wat er op een factuur te lezen is. Er zijn soms zeer vele vormen van regelgeving nodig om de achterpoort te dichten.
Ik begrijp de frustratie over de steeds stijgende energieprijzen. Energie is duur. Het is een goed dat eerder schaars is. Ik denk niet dat we kunnen stellen dat het in de toekomst goedkoper zal worden. Op federaal niveau heb ik nog niet veel inspanningen gezien om een en ander in vraag te stellen over dat luikje waarvoor men wel bevoegd is. In Vlaanderen doen we wel een inspanning om een evenwicht te vinden tussen de noodzakelijke investeringen om onze toekomst voor te bereiden en de niet-hogere druk dan nodig op de factuur van de consumenten. Het nieuwe systeem zou een garantie moeten zijn voor dat evenwicht, minstens voor ons aandeel in de prijs.
Ik ben evengoed ontsteld over de wijze waarop de distributienetbeheerders een en ander doorrekenen. De bevoegdheid voor de distributietarieven is nog steeds een federale bevoegdheid. Het lijkt dat ze op korte termijn naar Vlaanderen komt zodat de VREG zich daarover kan buigen. Dan wil ik u wel beloven dat de VREG dat met de grootste aandacht zal doen.
Het gemiddelde gezin heeft ongeveer 5 euro per jaar meer betaald voor de doorrekening van de groenestroomcertificaten.
De voorzitter : De heer Decaluwe heeft het woord.
De heer Carl Decaluwe : Minister, u geeft de tip om een klacht in te dienen bij de Economische Inspectie. We hebben dat in bepaalde mediadossiers ook gedaan bij een aantal instanties, al dan niet met succes. Het is de moeite om het eens te onderzoeken.
We moeten toch wat vertrouwen hebben in de diverse instellingen die er nu bij zijn en die echt aan het werken zijn. Dat zijn geen adviserende instellingen, mijnheer Reekmans, dat zijn regulatoren. Er is een verschil tussen een adviesorgaan en een regulator, de CREG en de VREG. Binnen de bevoegdheden die we hebben, zullen we inderdaad optreden. Door de zesde staatshervorming zijn er opnieuw mogelijkheden op komst. Maar we leven nu eenmaal in een complex land.
Het is altijd een beetje hetzelfde met de heer Reekmans. In zijn eerste vraagstelling maakt hij meestal de goede analyse, maar in de rebound wordt alles op een hoop gegooid en ontspoort het een beetje. Ik vind dat we vertrouwen moeten hebben. Het gaat stap voor stap en het is complex, maar ik denk dat we resultaten zullen zien.
De voorzitter : De heer Reekmans heeft het woord.
De heer Peter Reekmans : Mijnheer Decaluwe, als u geen uittredingsvergoeding meer krijgt, hebt u nog een kans om in het onderwijs expert te worden in de beoordeling van andere mensen. Daar zult u wel geld mee kunnen verdienen.
Minister, ik betreur dat er niets concreets is gebeurd met de waarschuwing van de CREG. Ik leg de fout daarvoor niet bij u, maar bij de overheid. De CREG heeft niet gezegd wie ze precies gewaarschuwd heeft, maar de overheid moet, ook als een regulator waarschuwt, dat advies opvolgen. Dat is twee jaar lang niet gebeurd. We hebben daar kostbare tijd verloren, en uiteindelijk heeft de consument dat moeten betalen.
U zegt dat de consument een mail kan sturen naar de Economische Inspectie en een klacht kan indienen. Ik zou een ander voorstel willen doen. Ik vind dat de consument dat gewoon terugbetaald moet krijgen als hij te veel betaald heeft. Ik wil u suggereren om dit op het Overlegcomité te agenderen. Ik begrijp dat uw bevoegdheden dat niet toelaten, maar zo kan er ten minste op het Overlegcomité besproken worden hoe de consument terugbetaald wordt.
Het is een heel goede zaak dat de distributiekosten binnenkort naar Vlaanderen komen. Ik raad u in dat verband aan om eens te kijken naar wat uw partijgenoot, de heer Tobback, onlangs nog vertelde over de distributiebedrijven en de distributiekosten. Dat was helemaal de lijn die ik hier al twee jaar volg in het parlement. Er is dus nog hoop.
De voorzitter : Het incident is gesloten.