Commissie voor Onderwijs en Gelijke Kansen
Vergadering van 09/06/2011
Vraag om uitleg van de heer Veli Yüksel tot de heer Pascal Smet, Vlaams minister van Onderwijs, Jeugd, Gelijke Kansen en Brussel, over het tekort aan islamleerkrachten in het basis- en secundair onderwijs
- 2335 (2010-2011)
De voorzitter : De heer Yüksel heeft het woord.
De heer Veli Yüksel : Voorzitter, minister, collega's, vorige week was er in de pers heel wat te doen over het tekort aan islamleerkrachten, vooral in het Antwerpse. De heer Frank Noten, algemeen directeur van het Antwerpse stedelijke onderwijs, gaf cijfers over dat tekort in de stad.
Uit uw antwoord op schriftelijke vraag nummer 133 van 2010-2011 blijkt overigens dat in het schooljaar 2009-2010 de basisscholen en secundaire scholen van alle provincies met een tekort kampten. Op kop stond de provincie Vlaams-Brabant, waar vorig schooljaar maar liefst 38 scholen met een tekort kampten. Voor de provincies Antwerpen, het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, Limburg, Oost-Vlaanderen en West-Vlaanderen, waren dat respectievelijk 17, 10, 7, 12 en 13 scholen. In totaal kampten dus 97 scholen met een tekort.
In De Standaard, in een artikel van 2009, werd melding gemaakt van een dalend tekort aan islamleerkrachten. Zo konden in het schooljaar 2008-2009 slechts 36 scholen geen lessen islam inrichten omdat ze geen leerkracht vonden. Inmiddels blijkt echter dat tijdens het schooljaar 2010-2011 heel wat scholen opnieuw tevergeefs op zoek waren naar een islamleerkracht. De tekorten worden steeds zichtbaarder, en het aantal moslimleerlingen in zowel het basisonderwijs als het secundair onderwijs neemt toe.
Minister, hoe wilt u uw beleid bijsturen om het tekort aan islamleerkrachten aan te pakken? Plant u nieuwe initiatieven? Ik veronderstel dat het vooral een stedelijk probleem is, maar als dat niet zo is, zou ik dat graag van u vernemen. Weet u hoeveel leerkrachten men voor het schooljaar 2011-2012 nodig heeft? Weet u hoeveel islamleerkrachten dit jaar wordt geacht een diploma te behalen? Kunnen zij worden ingezet in de regios waar de nood het hoogst is? Is er hierover in communicatie voorzien naar de scholen en de leerkrachten in spe? Hoe verloopt de rekrutering van islamleerkrachten? Wie coördineert deze zaken?
De voorzitter : Minister Smet heeft het woord.
Minister Pascal Smet : Voorzitter, collega's, het tekort aan islamleerkrachten is een onderdeel van het algemeen leerkrachtenloopbaandebat, maar daar ga ik hier nu niet op in. Hier is een specifieke dimensie belangrijk: de moslimexecutieve heeft een belangrijke rol in de erkenning en voordracht van islamleerkrachten voor zowel het basis- als het secundair onderwijs. Er komt tegen het einde van deze maand een vergadering met de moslimexecutieve om dit probleem te bespreken. Het grootste tekort doet zich voor in de gemeenten net buiten de steden en op het platteland, en dus niet in de steden. Het is dus geen stedelijk probleem, maar een probleem in minder dichtbevolkte gebieden.
Dat heeft hoofdzakelijk te maken met het feit dat er in deze gebieden doorgaans slechts een beperkt aantal lesuren per school moet worden opgenomen, want het aantal leerlingen dat het vak islam kiest is klein. Voorts is er ook het feit dat in deze gebieden weinig leerkrachten kunnen worden gerekruteerd, want het aantal kandidaten is beperkt. Dat verklaart waarom daar zich een probleem voordoet. Leerkrachten die worden gerekruteerd in de stedelijke gebieden zijn vaak niet bereid zich te verplaatsen om daar een gering aantal lesuren op te nemen, met alle gevolgen van dien.
In de provincie Antwerpen zijn er op dit ogenblik 104 leerkrachten islam in de basisscholen van de provincie Antwerpen werkzaam, waarvan 50 in de stedelijke basisscholen. In het secundair onderwijs van de provincie Antwerpen werken 96 leerkrachten islam. Voor beide niveaus werken enkele leerkrachten in verschillende regios. Het tekort aan leerkrachten islam in de provincie Antwerpen bedraagt, uitgedrukt in lestijden, 47 uur. Het is dus allemaal relatief. Dit tekort doet zich vooral in landelijk gelegen scholen voor, zoals s Gravenwezel, met een tekort van 8 uur, in Mechelen, met een tekort van 2 uur, Ravels, met een tekort van 2 uur, Geel, met een tekort van 11 uur en in Zoersel, met een tekort van 4 uur.
Wij weten niet goed op voorhand in te schatten wat de toestand zal zijn. Vaak is er een onzichtbaar tekort omdat actieve leerkrachten niet altijd tijdig hun intenties bekendmaken. Het aantal afgestudeerden per jaar blijft beperkt. De uitstroom van studenten vanuit de Erasmushogeschool Brussel en Groep T Hogeschool Leuven is ontoereikend om het tekort aan leerkrachten dat zich bij het begin van het schooljaar aandient ten gevolge van loopbaanonderbrekingen, pensioneringen of ziektes van collega's op te vangen. Daarom organiseert de erkende instantie van de islamitische godsdienst op geregelde tijdstippen rekruteringsexamens. Ik vind toch wel dat religieuze instanties in dit geval de moslimexecutieve een belangrijke rol te vervullen hebben en een tandje mogen bijsteken om mensen te vinden die islamleerkracht willen worden.
Voor alle leerkrachten die in het Vlaamse onderwijs aan de slag willen gaan, gelden de volgende algemene toegangsvoorwaarden. Zij moeten onderdaan zijn van de Europese Unie of van de EVA-landen IJsland, Liechtenstein en Noorwegen, de burgerlijke en politieke rechten genieten, van onberispelijk gedrag zijn, voldoen aan de taalvereisten en medisch geschikt zijn, wat betekent dat zij geen gevaar voor de gezondheid van de leerlingen mogen vormen. Voorts moeten zij in voorkomend geval in orde zijn met de dienstplicht en beschikken over een bekwaamheidsbewijs. Voor een aanstelling in een opdracht waarin ook een levensbeschouwelijk vak is opgenomen, moet worden voldaan aan een bijkomende voorwaarde: er is een voordracht nodig van de bevoegde instantie van de betrokken godsdienst. Concreet houdt deze voordracht in dat men de pedagogische en didactische bekwaamheid bezit om het vak islamitische godsdienst te geven.
Het besluit van de Vlaamse Regering betreffende de bekwaamheidsbewijzen, de salarisschalen en de bezoldigingsregeling van de leermeesters godsdienst en de godsdienstleraars van september 1990 regelt de bekwaamheidsbewijzen voor de leermeesters godsdienst en de godsdienstleraars. Deze bekwaamheidsbewijzen kunnen geraadpleegd worden op de website: http://www.ond.vlaanderen.be/bekwaamheidsbewijzen/.
Voor islamleerkrachten betekent dit dat ze een attest van bekwaamheid moeten hebben dat werd afgeleverd door de Executieve van de Moslims in België (EMB), de bevoegde instantie voor de islamgodsdienst in ons land. De executieve erkent momenteel enkel de opleidingen van drie centra voor volwassenenonderwijs (CVOs), met name CVO Panta Rhei, de Avondschool te Gent, CVO Lethas te Brussel en CVO-Step te Hasselt. Daarnaast erkent de EMB ook de PBA-opleiding van de Erasmushogeschool te Jette en Groep T Leuven Education College te Leuven.
De voordracht gebeurt dus door de erkende instantie op voorstel van de inspecteur-adviseurs. Er zijn twee niveaus van selectie. Enerzijds zijn er de afgestudeerden van de Erasmushogeschool Brussel en van Groep T van Leuven die zonder examen na een eenvoudig sollicitatiegesprek worden gerekruteerd. Andere kandidaten worden doorgaans aan een examen onderworpen, bestaande uit een schriftelijke en een mondelinge proef. Het betreft een examen dat moet worden erkend door de erkende instantie. Samengevat is er dus naast het bekwaamheidsbewijs ook een voordracht nodig.
De inrichtende macht of het schoolbestuur dat tijdelijk islamleerkrachten wil aanstellen, kan een aanvraag voor voordrachten of attesten van deze islamleerkrachten doen via de inspecteurs-adviseurs, aangesteld voor islamitische godsdienst voor het basisonderwijs, het secundair onderwijs en het hoger onderwijs. Deze laatsten zijn bevoegd voor de taken die hen op grond van het decreet van 1993 betreffende de inspectie en begeleiding van de levensbeschouwelijke vakken werden toegewezen, maar het is de executieve die bekrachtigt en ondertekent.
De voorzitter : De heer Yüksel heeft het woord.
De heer Veli Yüksel : Minister, ik dank u voor het antwoord. Ik begrijp dat u zegt dat de cijfers overroepen zijn en de tekorten waar uw partijgenoot uit Antwerpen, de heer Voorhamme, op wijst, zwaar overdreven zijn. U spreekt over 47 lesuren, dat is natuurlijk relatief.
Ik begrijp ook dat u op het eind van de maand een gesprek zult hebben met de Executieve van de Moslims in België.
Minister Pascal Smet : Mensen van mijn kabinet.
De heer Veli Yüksel : Zal er een concrete vraag worden gesteld? U zegt dat ze een tandje bij moeten steken, en dat begrijp ik, maar wat zal er concreet worden gevraagd?
Wat de scholen betreft die islamleerkrachten opleiden, is het misschien handig om ze op termijn eens te evalueren. U moet dit misschien eens bekijken samen met de EMB en in samenspraak met de scholen, zodat er een kortere en snellere procedure kan komen waardoor men in de toekomst kan inspelen op mogelijke tekorten.
Minister Pascal Smet : Het is precies de bedoeling van de vergadering van eind deze maand om de tekorten aan te pakken en de instroom te verhogen. We willen dit met de moslimexecutieve bekijken.
De voorzitter : Het incident is gesloten.